Tíminn - 01.04.1982, Blaðsíða 7
Fimmtudagur 1. april 1982
7
erlent yfirlit
MÍ
■ ‘ ■ . ■ .'■■
Bulent Ecevit
Bannar herinn
flokk Ecevits?
Er stefnt að fasisma í Tyrklandi?
■ UM miðjan april hefjast i
Tyrklandi réttarhöld, sem eiga
eftir að hljóta heimsathygli en
þau munu meðal annars leiða i
ljós, hvort núverandi herstjórn i
Tyrklandi stefnir að þvi að koma
aftur á lýðræðislegri stjórn, eins
og hún hefur lofað, eða hvort
markmið hennar er að koma á
fasistiskum stjórnarháttum, sem
eiga að kallast lýðræði.
Réttarhöld þessi beinast gegn
Bulent Ecevit, leiðtoga Lýð-
veldisflokksins og 133 öðrum leið-
togum flokksins, þar á meðal
mörgum þingmönnum. Lýð-
veldisflokkurinn er hinn gamli
flokkur Kemals Ataturk en hefur
á siðari árum skipað sér við hlið
sósialdemókratiskra flokka i
Evrópu.
011 starfsemi stjórnmálaflokka
hefur verið bönnuð i Tyrklandi
siðan herinn tók völdin 12.
september 1980. Hins vegar hefur
verið reiknað með þvi að flokkun-
um yrði leyft að hefja starfsemi
sina að nýju þegar stjórnarskrá
sú um lýðræðisstjórn, sem herinn
hefur lofað, hefur tekið gildi.
Bulent Ecevit hefur i viðtölum
að undanförnu ekki farið dult með
það álit sitt, að tilgangur réttar-
haldanna gegn honum og flokks-
bræðrum hans sé að banna flokk-
innendanlega. Ætlunin sé að bera
honum þær sakir á brýn, að starf-
semi hans verði óheimil sam-
kvæmt nýju stjórnarskránni.
ÞRATT fyrir það, þótt slikur
dómur vofi yfir Ecevit og flokki
hans, heldur hann uppi fullri
gagnrýni á herstjórnina. A siðast-
liðnu ári var hann dæmdur i
fjögurra mánaða fangelsi fyrir
slika gagnrýni, en sat ekki inni
allan þann tima, sökum þrýstings
utan frá m.a. frá Efnahags-
bandalagi Evrópu.
Eftir að Ecevit var sleppt laus-
um hefur hann haldið gagnrýni
sinni áfram. Nýlega átti hann t.d.
viðtal við hollenzkan útvarps-
mann, þar sem hann lét i ljós, að
bæði efnahagsástandið og stjórn-
málaástandið hefði farið versn-
andi i Tyrklandi siðan herstjórnin
tók völdin. Utan Tyrklands rikti
hins vegar fullkominn ókunnug-
leiki á þessu og þar héldu menn
t.d. að efnahagsástandið hefði
batnað.
A stjórnmálasviðinu ætti það
eftir að sýna sig, að kommúnist-
■ Kenan Evren
um hefði aukizt fylgi siðan her-
lögin voru sett, þótt þeir færu sér
hægt að sinni.
Þá hefur Ecevit nýlega birt
grein i þýzka vikuritinu Der
Spiegel, þar sem hann mótmælir
þeim fullyrðingum herstjórnar-
innar, að hún sé eins konar arf-
taki Kemals Ataturk. Ecevit
færir rök að þvi, að það sé Lýð-
veldisflokkurinn sem bezt hafi
haldið uppi merki Ataturks.
Ecevit segir, að herstjórnirnar
i Póllandi og Tyrklandi séu ekki
sambærilegar. Herstjórnin i Pól-
landi reyni af veikum mætti að
bæta efnahagsástandið en tyrk-
neska herstjórnin vinniað þvi, að
það verði óhagstæðara almenn-
ingi.
Kæran á hendur Ecevit og
félögum hans, virðist einkum
byggð á fjórum atriðum. 1 fyrsta
lagi er hann kærður fyrir að hafa
haft samband við kommúnista. t
öðru lagi er hann kærður fyrir að
hafa haft samband við róttæku
verkalýðshreyfinguna, sem
gengur undir skammstöfununum
Disk, en dauðadóms hefur verið
krafizt yfir helztu leiðtogum
hennar. 1 þriðja lagi er hann
kærður fyrir meiðandi ummæli
um herstjórnina. Loks er hann
kærður vegna óviðurkvæmilegra
ummæla um landstjórann i
Austur-Anatóliu.
ÞVl er nú yfirleitt haldið fram,
að f Tyrklandi séu milli 30-40 þús-
und pólitiskir fangar. Aðbúnaður
fanganna er talinn hinn versti.
Herstjórnin sjálf hefur viður-
kennt, að 15 menn hafi látizt af
völdum pyntinga en alþjóðasam-
tök, sem fylgjast með þessum
málum, halda þvi fram, að þeir
séu miklu fleiri.
Undanfarið hefur starfað sér-
stakt stjórnlagaþing, sem her-
stjórnin hefur tilnefnt. Verkefni
þess er að semja nýja stjórnar-
skrá sem siðar verður borin undir
þjóðaratkvæði.
Þetta verk hefur dregizt mjög á
langinn og er það m.a. taliö stafa
af þvi, að hershöfðingjarnir séu
ekki á einu máli um þá stjórnar-
hætti sem stefnt skuli að.
Kenan Evren sem er forseti
herstjórnarinnar, er talinn vilja
koma á svipuðu skipulagi og er i
Frakklandi, en Nurettin Ersin
yfirhershöfðingi vill færa
stjórnarfarið í fasistiska átt, þótt
talaðverði um lýðræði i orði.
Sumir fréttaskýrendur, sem
fylgjast með málum i Tyrklandi
telja sitthvað benda til þess, að
Ersin sé i raun hinn sterki maður
stjórnarinnar og hann kunni að
skáka Kenan Evren til hliðar,
þegar hann áliti að sinn timi sé
kominn.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
erlendar fréttir
Fjöldafang-
elsanir í
Argentínu
■ Um það bil 2000 manns
munu nú sitja i haldi eftir að
lögregla i Buenos Aires i
Argentinu hleypti upp mót-
mælagöngu sem farin var i
fyrradag til þess að mótmæla
efnahagsráðstöfunum
stjórnarinnar. Verkalýðssam-
tök eru bönnuð í landinu en
það voru þau sem til göng-
unnar efndu.
, handteknu er
verðlaunahafa
launa, Adolfo
Meðal hinna
sonur friðar-
Nobelsverð-
Perses Esti-
velle, sem er mjög þekktur
maður i Argentinu.
Herskip stefna
Falklandseyja
enda eru ibúarnir flestir af
bresku og norrænu bergi
brotnir. Hefur Argentina lengi
krafist yfirráða á eyjunum,
svo og Chile. Breskt herskip er
komið á svæðið til þess að
gæta hagsmuna bresku ibú-
anna og að sögn mun kjarn-
orkukafbátur frá Englandi
vera á leið þangað suður...
A Falklandseyjum lifa
menn á kvikfjárrækt, enda er
veðrátta að sögn og fleiri að-
stæður mjög áþekkar þvi sem
gerist á Islandi.
Bandarikjastjórn er talin
hafa boðist til að miðla málum
i deilunni
■ Þrjú argentinsk herskip
liggja nú við Falklandseyjar
sem eru úti fyrir suðurhluta
Argentinu og eru skipin að
sögn þarna komin til þess að
gæta hagsmuna litils hóps
argentinskra verkamanna
sem gengu á land á eyjunni
Suður-Geirgiu til að rifa
gamla hvalstöð. A eyjunni
hafa nokkrir breskir visinda-
menn haft aðsetur vegna
rannsókna á Suðurskautinu.
Andmæla Bretar komu verka-
mannanna, en Argentinu-
stjórn krefst þess að þeir fái
að fara sinu fram á eynni.
Falklandseyjar teljast vera
undir breskum yfirráðum,
Grunsamiegur
kafbátur á ferð
við Skotland
■ Breski flotinn hefur til-
kynnt að ókunnur kafbátur
hafi sést undan vesturströnd
Skotlands og fylgjast varðskip
hans nú með feröum hans.
Flugvélar flotans urðu bátsins
varar á sunnudag skammt frá
minni Clyde-ár. Ferðir kaf-
báta um þessar skiðir eru
sjaldgæfar og geta menn sér
til um að sovéskt skip, sem
gæti verið að njósnum og
hefur v.erið nærri Skotlandi aö
undanförnu, sé tengt ferðum
kafbátsins.
■ Breshnev við komu Jaruzelski til Moskvu á dögunum.
BRESHNEV
Á SJÚKRAHÚS
■ Leonid Breshnev, forseti
Sovétrfkjanna og leiðtogi
sovéska kommúnistaflokks-
ins, liggur nú á sjúkrahúsi i
Moskvu, en hann mun hafa
veikst er hann var á ferðalagi
um landið I siðustu viku.
Breshnev hefur lengi verið
talinn heilsuveill og margar
sögur hafa myndast um það að
hann eigi i erfiðleikum með að
koma fram og gegna opinber-
um skyldum sinum. Nýlega
var heimsókn forseta Yemen
til Sovétrikjanna frestað fyrir-
varalaust og er talið að sú á-
kvörðun eigi rætur að rekja til
þess að forsetinn eigi við van-
heilsu að striða.