Tíminn - 06.04.1982, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 6. april 1982.
■ ÞEGAR þetta er ritað, benda
flest sólarmerki til þess, að
styrjöld brjötist Ut milli
Argentinu og Bretlands. Stjóm
Argentinu hertók eyjarnar i
siðastliðinni viku, og sendi land-
stjóra Breta og brezka hersveit,
sem var þar til varnar, heimleiö-
is.
Siðan hefur her Argentinu unn-
ið að þvi að styrkja yfirráð sin á
eyjunum ogeinnig á South Georg-
iu, sem hefur lotiö brezkum yfir-
ráðum.
Brezka stjórnin getur eðlilega
illa sætt sig við það,að Bretar
séu sviptir yfirráöum á eyjunum
meö þessum hætti. Hún hefur þvi
ákveðið að senda öflugan sjóher
og tvö flugvélamóðurskip á vett-
vang ogláta hart mæta hörðu, ef
samkomulag næst ekki næstu
daga. Það mun taka allt að hálf-
um mánuði, aö herskip Breta geti
hafiö hernaðaraðgerðir á þessum
slóðum.
■ Hvalveiðistöðin á South Georgia, en þar gengu argentinskir her-
menn fyrst á land.
Vérður barizt um
Francis Pim
utanríkisrád
herra Breta
■ Carrington lávarður, utan-
rikisráðherra Breta, sagði af
sér i gær ásamt tveimur
aðstoðarráðherrum, vegna
gagnrýni á stjórnina vegna
innrásarinnar á Falklands-
eyjar. Hefur Francis Pim
verið skipaður utanrikisráð-
herra i hans stað. Sagði Carr-
ington i afsagnarbréfi sinu að
gagnrýnin vegna Falklands-
eyja hefði verið óréttmæt, en
innrásin heföi verið mikil
niðurlæging fyrir Breta og þar
sem hann hefði verið ábyrgur
vegna stefnunnar sem rekin
var i þessu máii gagnvart
Argentinu segi hann nú af sér.
Varnarmálaráöherrann,
James Nott, bauðst einnig til
þess að segja af sér, en
Thatcher neitaði aö taka við
afsögn hans. Aður en Carring-
ton lagði fram afsögn sina
flutti hann ávarp i útvarpið til
ibúa Falklandseyja, þar sem
hann fullvissaði þá um þann
ásetning Breta að binda enda
á hernám Argentinumanna.
Falklandseyjar?
Hafréttarlögin hafa hert deiluna
■ Falklandseyjar og South Georgia.
Fyrstu viðbrögð Breta voru að
kæra Argentinu fyrir öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna, og
samþykkti það áskorun til Argen-
tinustjórnar um að hætta her-
náminu og setjast að samninga-
borði. Argentinustjórn hefur á-
kveðið að hafa þau tilmæli að
engu.
Svar brezku stjórnarinnar við
þessari synjun var að láta flotann
halda úr höfn og stefna stórum
hluta hans til Falklandseyja.
Brezka stjórnin hefur hlotið
hörð ámæli fyrirað vera óviðbúin
aðmæta innrás Argentinumanna.
Vegna þessarar gagnrýni hefur
Carrington lávarður sagt af sér
embætti utanrikisráðherra, en
fleiri ástæður kunna að hafa vald-
ið þessari ákvörðun hans.
Kunnugt er, að hann hefur verið
óánægður með efnahagsstefnu
stjórnarinnar.
Brottför Carringtons lávarðar
úr stjórninni er mikið áfall fyrir
Margaret Tatcher, en hann var sá
ráðherrann,sem naut einna mest
álits.
BRETUM hefur verið ljó6t, að
yfirráð þeirra á Falklandseyjum
voru leifar hinnar gömlu ný-
lendustefnu þeirra og þeim yrði
ekki stætt á þvi að fara þar með
völd til frambúðar, þótt hinir 1800
ibúar æsktu þess. Landfræðileg
rök mæla með þvi, að eyjarnar
heyri undir Argentínu.
Þetta hefur verið nokkuð al-
menn skoðun þjóða þriöja heims-
ins og þvi var samþykkt á alls-
herjarþingiSameinuðu þjóðanna,
að Bretar og Argentinumenn
hæfu viðræður um framtiðar-
stjórn á eyjunum. Þessar við-
ræður hófustfyrir fimm árum, en
litið hefur miðað til samkomu-
lags. 1 fyrra lögöu Bretar fram
tillögu um þrjá valkosti.
Fyrsti valkosturinn var sá, að
eyjarnar lytu sameiginlegri yfir-
stjórn Breta og Argentinumanna.
Annar valkosturinn var sá, að
Bretar viöurkenndu yfirráð
Argentinu, en fengju siðan
eyjarnar leigðar til 99 ára, likt og
Hongkong forðum.
Þriðji valkosturinn var sá, að
viðræðum yrði frestað.
Argentinumenn höfnuðu öllum
þessum valkostum. Þeir vildu
ekki sætta sig við neitt annað en
að yfirráð Argentinu yrðu viður-
kennd. Hins vegar hétu þeir að
gera sitt ýtrasta til að tryggja rétt
ibúanna og óskir þeirra um að
halda siðvenjum sinum og at-
vinnu. Þeir gætu lika fengið að
halda sjálfstjórn og þyrftu ekki að
lúta argentinskum lögum, nema
að vissu marki. T.d. yrðu þeir
undanþegnir herskyldu.
SENNILEGA hefur hinn
væntanlegi hafréttarsáttmáli
orðið til að skerpa átökin um
Falklandseyjar. Samkvæmt hon-
um hljóta Falklandseyjar við-
áttumikla efnahagslögsögu. A
þessu svæði er að finna auðug
fiskimiö, sem enn hafa verið litið
nýtt. Þá þykir einnig liklegt, að
þar geti veriö að finna miklar
oliunámur á hafsbotni.
Vegna þessara ástæðna hafa
Argentfnumenn lagt aukið kapp á
aö ná yfirráðum yfireyjunum, en
Bretar verið tregari til að láta
þau af hendi.
Liklegahefurþaðsvo flýttfyrir
ákvcrðun Argentinustjórnar um
að hertaka Falklandseyjar, að
efnahagserfiðleikar hafa farið
vaxandi og óvinsældir rikis-
stjórnarinnar aö sama skapi. Nýr
forseti, Leopoldo Galtieri, kom til
valda i desember siðastl. Þvi var
spáö, að hann myndi reynast
mjög herskár. Vafalaust er það
einn tilgangur hans með hertöku
Falklandseyja að afla sér og
stjórn sinni vinsælda heima fyrir.
Honum mun lika ljóst, að yfir-
ráð Breta á Falklandseyjum
njóta ekki samúðar, a.m.k. ekki i
þriðja heiminum.
Vafalaust munu ýmsir aðilar
reyna aö koma á samkomulagi
meðan brezki flotinn er að
komastá vettvang. Meðal þeirra,
sem reynt hafa að koma á sætt-
um, er Reagan forseti. Hann
hefur rætt simleiðis við Galtieri,
en án árangurs.
Komi til styrjaldar milli Bret-
lands og Argenti'nu, mun Atlants-
hafsbandalagiö ekki dragast inn i
át(8cin. Vamarsvæði þess nær
ekki til Falklandseyja.
Sennilegá hefðu Bretar getað
verið búnir að leysa þessa deilu,
ef þeir hefðu ekki reynt að halda i
úreltyfirráð, unz mótaðilinn þoldi
ekki seinaganginn lengur.
Væntanlega leysist þessi deila nú
á þann veg, að Bretar afsali sér
úreltum réttindum, en réttur ibú-
anna verður hins vegar tryggður.
Þetta væri hin eölilega lausn.
Falklandsey jar að South
Georgiu meðtalinni eru um 6.200
fermilur að flatarmáli. Ibúar eru
taldir tæp 2000- . Kvikfjárrækt er
aðalatvinnuvegurinn. Veðráttan
er heldur köld, vætusöm og
stormasöm. Ibúarnir eru flestir
brezkrar ættar. Eölilegt er, að
fullt tillit sé tekið til þeirrar sér-
stöðu þeirra, ef niðurstaöan
verður sú, sem liklegast er, að
þær færist undir argentinsk yfir-
ráð.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
„Lærðum aff heims-
styrjöldinnr%
segir Thatcher
■ t sjónvarpsviðtali i gær var
Margrét Thatcher spurð að
þvi hvaða hættur væru þvi
fylgjandi að hefja vopnavið-
skipti við Argentinumenn, til
þess að endurheimta Falk-
landseyjar.
,,Það fylgir þvi alltaf nokkur
hætta að gripa fram fyrir
hendurnar á einræðis-
herrum,” sagði Thatcher, ,,en
samt er hættulegra að láta
undir höfuð leggjast að gera
það.” Hún sagði að i annarri
hei msstyr jöld inni hefði
hennar kynslóð lært þessi
sannindi.
Utanríkisráðherra
Argentínu í
Washington
■ Utanrikisráðnerra Argen-
tinu er nú kominn til Washing-
ton til þess að ávarpa þing
Amerikurikja, sem þar situr,
og skýra sjónarmið stjórnar
sinnar. Er talið aö hann muni
ekki eiga þar marga formæl-
endur, fremur en i öryggisráði
SÞ, en þar var Panama eina
rikið sem studdi Argentinu. Er
talið aö utanrikisráðherrann
muni finna Alexnnder Haig aö
máli, en að mnrgra áliti eru
Bandarikin eina rikiö, sem
miðíað getur málum i deilunni
um Falklandseyjar.
Landstjóri
Falklandseyja
í London
■ Rex Hunt, landsstjöri á
Falklandseyjum kom til Lond-
on i gær og skýröi þar innrás-
ina i eyjarnar. Kvaöst hann
hafa haldið fram á siðustu
stundu að vegna samningavið-
ræðnanna sem yfir hafa staðið
i New York muni ekki verða úr
innrás. Hefði þvi ekki verið
óskað aðstoðar. 1 för með
honum voru um það bil 80
landgönguliðar úr setuliöi
Breta á eyjunum og skýrði
foringi þeirra svo frá að hann
teldi mannfall innrasar-
manna hafa veriö meira en
opinberlega var frá skýrt.
Sögðu Argentinumenn þrjá
hafa fallið og sjö særst, en
iandgönguliðarnir töldu að
minnsta kosti fimm hafa
fallið. Hefðu fallnir og særðir
verið fluttir með þyrlum út i
argentisku skipin.
Argentinumenn hafa skýrt
svo frá aö sjö landgönguliöar
hafi legið i leynum á eyjunum
á föstudag, en aö þeir hafi nú
veriö handsamaðir.
36 skip til
Falklandseyja
■ Mikill fjöldi manns fylgdist
með þvi i höfninni i Ports-
mouth i gær, þegar tvö stærstu
flugvélamóðurskip Breta létu
i haf, „Inviocible” og ,,Her-
mes”, en skipin eiga nú 8 þús-
und milna ferð fyrir höndum.
Munu skipin sameinast öðrum
skipum á hafi úti svo hér
verður um það bil 36 skipa
flota aö ræöa. Er þetta meira
en helmingur breska flotans.
Breskum þegnum i
Argentinu hefur veriö ráölagt
að hverfa úr landi, nema þvi
brýnni nauðsyn beri til aö þeir
dvelji þar áfram.
Þingið hefur mælst til aö
engir nýir samningar verði
gerðir við argentinsk fyrirtæki
og einn helsti banki i Bretlandi
hefur hætt við þátttöku i 200
milljón dollara láni til raf-
orkuframkvæmda i Argentinu.