Tíminn - 04.05.1982, Blaðsíða 11

gerðist bóndi á Gljúfurá i Borgar-
hreppi árið 1938. Þar bjó hann
næstu 6 árin, og siðan 4 ár á
Beigalda i sömu sveit. Þá fluttist
hann að Hreðavatni og átti þar
heima siðan.
A Hreðavatni rak Daniel all-
stórt fjárbii og hefur eflaust alla
tið haft mesta hneigð til búskapar
og þá einkum sauðfjárræktar,
enda náöi hann ágætum árangri á
þvi sviði. En örlögin höguðu þvi
þannig, að hann varð alltaf að
stunda búskapinn i' hjáverkum.
Það sem gerði slikt mögulegt var,
að Daniel var óvenjulega þrek-
mikill og lagði hiklaust nótt við
dag, þegar með þurf ti.
1942 var hann skipaður skógar-
vörður á Vesturlandi og gegndi
þvi starfi til ársins 1978, er hann
létaf þvi fyrir aldurs sakir.
Ahugamál Daniels voru mörg,
og hann var fljótlega kallaður til
forystu í margvislegum félags- og
framfaramálum. Hann var vel til
foringja fallinn, góður ræðumað-
ur og ómyrkur i máli, úrræðagóð-
urogafarósérhlífinn og vinnufús.
Hann beitti sér af lifi og sál í þvi,
sem honum var falið, með þeim
einlæga ásetningi að láta gott af
sér leiða.
A æskuárum Daniels var ung-
mennafélagshreyfingin úpp á sitt
bezta. Ungur gekk hann hugsjón-
unum um „ræktun lands og lýðs”
og „ísland allt” á hönd, og starf-
aði siðan i þeim anda meðan
kraftar entust.
Hér skulu ekki upptalin hans
fjölmörgu trúnaðarstörf fyrir
sveit si'na og hérað og einnig á
viðari grundvelli, aðeins fluttar
fátæklegar þakkir frá félagsskap
sem á honum meira upp að unna
en nokkrum öðrum, Skógræktar-
félagi Borgarf jarðar.
Daniel átti sæti i undirbúnings-
nefnd um stofnun þess félags, en
skógræktarfáagið var stofnað ár-
ið 1938. Hann var kosinn i fyrstu
stjórn þess og sat samfleytt i
stjórn þar til á aðalfundi 1977, að
hann gaf ekkilengur kostá sér.
Hann gegndi framkvæmdar-
stjórastörfum fyrir skógræktar-
félagið alla tið meðan hann var
skógarvörður, og rækti það starf
af afburða dugnaði og Utsjónar-
semi. Hann var alltaf driffjöðrin i
félaginu og sá árangur, sem náðst
hefur,er mest honum að þakka.
Auk þeirra sköga, sem Daniel
stjörnaði gróðursetningu I fyrir
Skógrækt rikisins, eru i héraðinu
allmörg afgirt svæði með vöxtu-
legum trjágróðri, í eigu og umsjá
Skógræktarfélags Borgarfjarðar.
Þessir reitir eru fyrst og fremst
verk Daniels og er ekki hægt ann-
að en harma, að þetta fátæka
áhugamannafáag gat ekki lagt
honum til meira rekstrarfé. Ef
slikt hefði verið unnt, væru borg-
firzkir skógar miklu stærri, já,
Daniel hefði líklega verið kom-
inn vel á veg með að klæða
héraðiðskógi, hefði fjármuni ekki
skort.
Viðfráfall Daníels rifjaðist upp
minningar um margar ánægju-
legar samverustundir með hon-
um I hópi skógræktarfólks. Hon-
um fylgdi hressilegur blær hvar
sem hann fór. Lifsfjör hans og
áhugi hvatti aðra til dáða.
NU er hann horfinn yfir móðuna
miklu en þau spor, sem hann
markaði, munu verða minnis-
varði hans um ókomin ár.
Skógræktarfélag Borgarfjarðar
’þakkar Daniel Kristjánssyni öll
hans störf i þess þágu, og sendir
aðstandendum hans hugheilar
samúðarkveðjur.
Þ.E.
+
Að morgni laugardagsins 24.
april 1982 lést á Borgarspftalan-
um i Reykjavik Daniel Kristjáns-
son frá Hreðavatni.
Daniel var fæddur að Tungu i
Hörðudal i' Dalasýslu hinn 25.
ágúst árið 1908, en ólst upp á
Hreðavatni i Norðurárdal frá
fimm ára aldri.
Foreldrar hans voru Kristján
Gestsson, ættaður Ur Dölum, og
Sigurlaug Danielsdóttir frá Stóru
Gröf iBorgarfirði.
Þau Kristján og Sigurlaug voru
dugandi fólk og komu upp góðu
búi að Hreðavatni, þar sem þau
ólu upp sex syni og einn fósturson.
Daniel var i Hvitárbakkaskóla
veturna 1929—1931. Næstu árin
stundaði hann ýms störf, en átti
heimili á Hreðavatni. Hann hóf
búskap á Gljúfurá i'Borgarhreppi
árið 1938 og bjó þar til ársins 1944,
en þá fluttist hann að Beigalda i
sama hreppi. Þá jörð keypti
Daniel og bjó þar til ársins 1948.
Siðan hefur hann búið á Hreða-
vatni, lengst af ásamt Þórði bróð-
ur sinum og fjölskyldu hans.
Arið 1932 kvæntist Daniel,
AmaliuFanneyju Tryggvadóttur.
Þau eignuöust einn son, Ragnar
Gisla, vélvirkja. Þau skildu eftir
stutta sambúð.
Sambúðarkona Daniels siðar
varð Asta Sigriður Guðbjarna-
dóttir frá Jafnaskarði i Stafholts-
tungumÞau eignuöust þrjú börn,
Guðmund, loftskeytamann og
flugmann i Reykjavik, Hrefnu,
sem er sjúklingur á Kópavogs-
hæli, og Kristján bryta i Reykja-
vik.
Það, að þau Daniel og Asta
hættu búskap á Beigalda árið
1948, mun að miklu leyti hafa
stafað af veikindum Astu þá. En
siðan hefur hUn að mestu verið
búsett i Reykjavik.
Strax á unga aldri hóf Daniel
afskipti af félagsmálum. Hann
hreifst ungur af hugsjónum ung-
mennafélaganna og starfaði mik-
iði ungmennafélagi sveitar sinn-
ar. Hann endurreisti þar Ung-
mennafélagið Baulu og var for-
maður þess i mörg ár.
Hið mikla og þjóðholla starf
ungmennafélaganna hafði sterk á-
hrif á hinn unga mann og mótaði
lifsviðhorf hans á margan hátt.
Var hann alla tið, allt til æviloka,
sami ungmennafélaginn i anda og
hann hafði verið sem ungur mað-
uriNorðurárdal.
Daniel átti lengi sæti i sveitar-
stjórn Norðurárdalshrepps, en
gaf ekki kost á sér til endurkjörs
vorið 1978, enda þá kominn fast að
sjötugu.
Hann átti lengi og allt til dauða-
dags sæti i stjörn Sparisjóðs
Mýrasýslu. í stjórn sparisjóðsins
þótti Daniel góður fulltrúi alþýðu
manna, enda gott til hans að
leitaog hann vel kunnugur mönn-
um ogmálefnumhéraðsins.
Eitt af áhugamálum Daniels
varBarnaskólinn að Varmalandi.
Allt frá stofnun þess skóla og
fram á árið 1978 sat hann i skóla-
nefnd hans lengst af sem formað-
ur.Þegarkjósa skyldi nýja skóla-
nefnd árið 1978, gaf Daníel ekki
kostá sér lengur til þeirra starfa,
taldi rétt aðyngri maður tæki við,
sem og varö.
FyrirVarmalandsskólann vann
Daniel mikið og óeigingjarnt
starf. Eyddi frá sjálfum sér
ómældum tima og fjármunum I
þágu skólans .fyrr og siðar og
taldi ekki eftir.
Daniel var alla tið mikill
áhugamaður um skógrækt. Hann
réðist sem skógarvörður fyrir
Vesturland upp Ur 1940, eftir að
hafa áður lært til skógræktar,
m.a. með námi um tfma I
Noregi.Hann lét af skógarvarð-
arstarfinu vorið 1978 sakir heilsu-
brests.
Daniel var kosinn i stjóm
Kaupfélags Borgfirðinga árið
1956 og formaður þess áriö 1966.
Varhann formaður K.B. frá þeim
tima og allt til dauðadags.
Ég, sem þessar linur skrifa,
man sem unglingur eftir Daniel
frá hans yngri árum og hef þekkt
hann alla tíð siðan. Siðustu
fjórtán árin hef ég haft náið sam-
starf við hann um málefni Kaup-
félagsBorgfirðinga. Ég fagna þvi
aöhafaisvolangantima áttsam-
leið með Daniel. A okkar sam-
starfhefur aldrei boriðskugga.
Ég veit, að ekki er alltaf vinsælt
að vera formaður i stóru kaupfé-
lagi. En slika smámuni lét Danlel
ekki á sig fá. Hann var einlægur
samvinnumaður og taldi ekki eft-
irsporin fyrir samvinnuhreyfing-
una. Margan fundinn sat hann og
marga ferðina fór hann i þágu
kaupfélagsins og þáði næsta litil
laun fyrir. Enþannig var Daniel.
Hann skeytti litt um eigin hag, fé-
lagsmálin, mál fjöldans, voru
honum miklu ofar i huga. Inni-
lega glaður var hann, þegar vel
gekk hjá K.B., en áhyggjufullur,
þegar honum fannst eitthvað fara
úrskeiðis. Hann þoldi illa órök-
studda gagnrýni á kaupfélagið
eða samvinnuhreyfinguna, en var
fús að ræða um úrbætur, þar sem
honum fannstúrbóta þörf.
Við samvinnumenn i Borgar-
firði munum sakna góðs vinar og
samherja úr röðum okkar, þegar
Daniel á Hreðavatni er ekki leng-
ur með okkur, ekki sist nú, þegar
árlegir deildafundir standa yfir
og aðalfundur er framundan. Við
minnumst skörulegrar fram-
göngu hans og drengilegs mál-
flutnings á fundum. Maður kemur
i manns stað og lögmál lifs og
dauða gildir nú sem ávallt. En
við, sem höfðum mikið saman við
Daniel að sælda, finnum til tóm-
leika, og i hugskoti okkar verður
eyða fyrst i stað, eyða, sem hann
fylltiáður.
Daniel á Hreðavatni var hár
maður vexti og glæsilegur á velli,
léttur á fæti og kvikur i hreyfng-
um fram á efri ár. Hann hafði
bjarta og hvella rödd og lá hátt
rómur, sérstaklega þegar hið
mikla skap hans sagði til sin. En
skapheitur var hann, oft fljótur að
reiðast, en fljótur til sátta og
hafði aldrei nein eftirmál, þó eitt-
hvað slettist upp á vinskapinn.
Hann var vinfastur, hreinn og
beinn í öllum samskiptum og fór
ekki dult með skoðanir sinar.
Fundum i stjórn K.B. stjómaði
hann með festu og reisn. Þar sem
annars staðar fylgdi honum birta
og hlýja. Það var alltaf bjart i
kringum Dani'el, og maður hlakk-
aði ósjálfrátt til að hitta hann.
Hann var stundvis og reglusamur
i hvivetna, og honum fylgdi jafn-
an hressandi blær.
Daniel á Hreðavatni var alla tið
mikill náttúruunnandi, og nátt-
úrufegurð og fagurt landslag
kunni hann vel að meta. Hin
dásamlega og margbreytilega
náttúrufegurð heimahaga hans
hefur vafalaust nokkuð mótað
hug hansoglifsviðhorf.
Daniel var skógræktarmaður.
En hann lagði rækt við margt
annað. Fegrun og uppgræðsla
landsins var i hans huga nátengd
fegrun mannlifsins og viðleitni
mannsins til betra íifs, — lifs sem
ekki er streita um fjárhags- og
viðskiptamál, heldur bjartara og
betra lifs i faðmi fagurrar is-
lenskrarnáttúru.
Hið jákvæða viðhorf Daniels til
manna og málefna hafði áhrif á
umhverfi hans. Það var, sem fyrr
segir,bjarti kringum hann.
Nokkuð er siðan heilsu Dani'els
fór að hraka. Atti hann við veik-
indi að striða seinni árin, sem
ágerðust eftir þvi sem á leið uns
yfir lauk, laugardaginn 24. april
s.l. Framundir það siðsta fylgdist
hann með málum. Hann tók þátt i
hátlðahöldum i Borgarnesi 20.
febrúar s.l. i tilefni af 100 ára af-
mæli samvinnuhreyfingarinnar
og hann mætti sem formaður
K.B. á ársfundi Búvörudeildar
Sambandsins i Reykjavik hinn 5.
mars s.l. Þrátt fyrir sjiíkleika
sinn sat hann fundóaglangt. Slik-
ur var áhugi hans fyrir málefnum
bænda og samvinnuhreyfingar-
innar. Undir fundarlok kvaddi
hannmig meðhlýju handtaki sem
jafnan áður.
Nú að leiöarlokum leyfi ég mér
fyrir hönd féiagsmanna, starfs-
manna og stjómar Kaupfélags
Borgfirðinga að þakka Daniel
fyrir mikið og gott starf i þágu
kaupfélagsins og héraðsins alls
um leið og við vottum börnum
hans og fjölskyldu dýpstu samúð.
Persónulega þökkum við Anna
honum margar ánægjustundir á
heimiii okkar aö Skúlagötu 21 i
Borgamesi, og fyrir hönd fjöl-
skyldu minnar allrar þakka ég
honum góð kynni og vináttu fyrr
ogsfðar.
11
eftir helgina
, 7

Siglt á
sykurlögum
■ Við fengum hrafnagusuna
um þessa helgi en svo nefndu
menn þau kuldaköst hér áður,
er komu um sumarmálin. Að
visu voru sumarmál I landinu
um miðjan siðasta mánuð, en
skáldið i Sundhöllinni skil-
greindi þetta hret samt á þá
leið, að þetta væri hrafnagusa.
Það má auðvitað segja sem
svo, að nafnið skipti ekki máli.
Þaö sem er auðvitað aðalat-
riðið er það að þetta kuldakast
kemur vorinu og öllum gróöri i
opna skjöldu og svartbakurinn
á Tjörninni lenti eins og skiða-
flugvél á glærum isnum og
hann blimskakkaði og horfði
undrandi á isinn, og hóf sig
siðan hneykslaður til flugs á
ný. Endurnar syntu hinsvegar
i krapinu við vélindað, þar
sem átti að heita að væri opin
vök fyrir brauðgjafir.
En þær héldust ekki við
lengi, fremur en fólkið i kröfu-
göngunni, en aðeins hraust-
ustu menn gátu nú gengið fyr-
ir réttlætið á Islandi 1. mai og
svo konur er óku barnavögn-
um og kerrum til að sjá roð-
ann i austri. Einverntimann
hefði það nú þótt saga til næsta
bæjar, ef 1. mai þyldi ekki
nema 3stiga frostá Celsius.
Annars virtist veðrið vera
litlu skárra i Mosvku og aum-
ingja Brésnjef varð að hima á
múrnum, eða grafhúsinu, þvi
nú verður hann alltaf að vera
að sanna að hann sé ekki
dauður. Og það er sko ekki
neinn barnaleikur i svona tið-
arfari að sanna að maður sé
ekki dauður. Og hefur eigin-
lega enginn lent i svoleiðis
vandræðum, siðan fasteigna-
salanum var stungið inn i einu
kuldakastinu hér um árið. Það
kom i útvarpinu, að fasteigna-
sala, ónefndum hefði verið
stungið inn og þá þurftu allir
fasteignasalar að þramma
aftur og fram um Austurstræti
i Slippkulda, frosti og roki, til
að sýna að þaö voru ekki þeir,
sem sátu inni.
Já , svona mikið geta fjöl-
miðlar lagt á fólk með glæfra-
legum talsmáta.
Mörg mál voru á dagskrá
önnur en veöráttan, og meðal
annars nýja Akraborgin, sem
koma á i staðinn fyrir gömlu
Akraborgina. En þetta er ein
merkilegasta útgerð i landinu,
eða á höfuðborgarsvæðinu,
eins og þessi landshluti er
stundum nefndur. Akraborg-
inni er nefnilega haldið úti
með eins konar sykurlögum,
þannig að það eru raunveru-
lega Reykjvikingar, sem
látnir eru bera meginþungann
af útgerðarkostnaði skipsins,
þótt leynifélagið Skallagrimur
sé nú yfirleitt talið gera skipið
út..
Én hvernig getur staðið á
þessu, kunna menn að spyrja.
Já hvernig stendur á þvi að
Strætisvagnar Reykjavikur
eru látnir greiða 200 milljónir
gamlar á ári i þungaskatt, þótt
þeir komi aldrei á þjóðvegi
landsins og hvernig er farið að
þvi að láta Reykvikinga gera
út Akraborgina?
Það er gjört þannig: Akra-
borgin notar tvær bryggjur.
önnur er uppi á Akranesi og
hún er smiðuð fyrir fé úr rikis-
sjóði, sem lagði til 75% af
kostnaðarverði bryggjunnar
þar. Siðan koma 15% úr sjálf-
virku sjóðakerfi er lánar i
bryggjur utan Reykjavikur
þannig að 90% af kostnaðin-
um er lagður fram af rikinu.
1 Reykjavik er þessu öðru
visi varið Reykvikingar verða
sjálfir að greiða allar sinar
bryggjur, og bryggjan, sem
Akraborgin notar i Reykjavik
kostar á núverandi verðlagi
um eina milljón dollara, eða
liðlega einn milljarð gamalla
króna. Til að greiða upp þessi
mannvirki, eru greidd vöru-
gjöld, og hafnargjöld, sem eru
tekjustofnar Beykjavikurhafn-
ar. Vörugjöldin vega þar
þyngst. Akraborgin flytur
mikið af vörum og tugþúsund-
ir bila og skipinu er séð fyrir
bryggju sem kostar milljón
dollara og auk þess fyrir
ókeypis bilastæðum I landi. En
þá er komið að kjarna máls-
ins. Akraborgin greiðir ekki
vörugjöld. Sykurbréf frá
stjórnarráðinu undanþiggur
þetta skip frá þessum gjöld-
um, og við það situr. Greiðir
skipið aðeins óveruleg hafnar-
gjöld, eða 8—10 þúsund krónur
á mánuði, fyrir afnot af
þessum mannvirkjum Reyk-
vikinga.
Sagt er að Skallagrimur sé
búinn aö gjöra arðsemisreikn-
inga íyrir nýju Akraborgina.
Væri nú ekki rétt að Reykvik-
ingar gerðu nú sina arðsemis-
reikninga um rekstur þessa
skips? Hvar sem ég þekki til,
greiða bilferjur vörugjöld.
Þau greiða að visu lág vöru-
gjöld, en vörugjöld samt, þvi
ekki er ætlast til að útsvör séu
notuð til aö borga útgerð fyrir
Skallagrima i öðrum sveitum,
nema hérOg þessu tii viðbótar
má geta þess, aö þótt Reykja-
vikurhöfn sé eina höfn lands-
ins, sem ekki nýtur rikisfram-
laga, þá er henni að auki gert
það að skyldu að sjá varðskip-
um og hafrannsóknaskipum
þjóöarinnar fyrir ókeypis
bryggjuplássi, en þau skip
greiða engin gjöld.
Þessu veröur að brey ta.
Jónas Guðmundsson,
rithöfundur, skrifar
ólafur Sverrisson