Tíminn - 07.05.1982, Blaðsíða 1
llfftflll
BLAÐAUKI UM
LANDBÚNAÐ
■ — Jónas Jónsson búnaðar-
málastjóri viltu segja lesendum
frá ástandi og horfum i land-
búnaðarmálum, eins og nú er?
„Að undanförnu hefur mjólkur-
framleiðslunni verið stjórnað
með kvótakerfi og fóðurbætis-
skatti, eins og mönnum er kunn-
ugt. Það hefur tekist að ná henni
niður að því marki, sem hæfir
fyrir innanlandsmarkað. Þó er
þetta engan veginn fast þar, það
getur þurft að gripa til strangari
ráðstafana ef stefnir i að fram-
leiðslan fari aftur fram úr þvi
marki sem innanlandsmarkaður-
inn tekur. Þrátt fyrir að fram-
leiðslan sé komin i það sem
menn ætluðu að hún þyrfti að
vera, hefur samtþurft að flytja út
nokkuð af ostum. Það mun vera
vegna þess að framleiðslan er
ekki nægilega jöfn yfir árið. En
það virðist sem ekki sé erfitt að
stjórna mjólkurframleiðslunni
nokkurn veginn í hlutfalli við
markaðinn.
ískyggilegar
horfur
Með kjötframleiðsluna, og þá
sérstaklega sauðfjárræktina og
dilkakjötsframleiðsluna, eru
horfurnar mjög ískyggilegar,
eins og raunar hefur komið fram i
fréttum. I fyrsta lagi er norski
markaðurinn i reynd lokaður. Við
höfum að visu samning um að
Norðmenn kaupi 600 tonn, en þeir
hafa beðið um að þurfa ekki að
taka við þvi, og ef þeir tækju við
þvi mundu þeir kannski neyðast
til að selja það aftur á sömu
mörkuðum og við erum að selja á.
Það er samt hægt að selja kjötið
en verðið er alls ekki viðunandi og
mér sýnist að ákveðinn hluti
framleiðslunnarsé bændum bein-
linis i óhag. Verðið er svo lágt að
mér virðist hagkvæmara fyrir þá
að framleiða ekki þann hluta.
Sauðfjárræktinni verður ekki á
einu ári náð i það horf, sem æski-
legt er, við ráðum engu um þaö
núna hver kjötframleiðslan
verður á næsta hausti, en þvi er
spáð að hún geti orðið 13.700 tonn
Jónas Jónsson, búnaðarmálastjóri.
úr kjarnfóðurnotkun eins og við
getum. Eitt af þvi sem kjarn-
fóðurskatturinn gerði að verkum,
var að menn hugsuðu betur um
hvernig þeir geta framleitt meira
af heimaafla. Laun bóndans
skapast raunverulega af fóörinu
sem hann sjálfur getur framleitt.
Þarna komum við lika að hag-
fræðilegum leiðbeiningum. Þær
hafa sjálfsagt verið allt of Utlar i
búskap okkar og of litið um það
hugsað. Hugtakið heimaaflabú-
skapur finnst mér að við eigum að
nota núna, i smáu og stóru. Ég
held að við þurfum lika að nota
það i' þjóðfélaginu i heild, i öllu
okkar efnahags og atvinnulifi.
Nýting á inn-
lendu fóðri
ekki nógu gód
Ég get nefnt nokkra hluti i
þessu sambandi. Það er eins og
nýting á innlendu fóðri, ég er þá
ekki aðeins að tala um heyin, sem
naumast eru nægilega góð. Við
höfum leiðir núna til að nýta
meira og betur ýms föðurefni sem
til falla. Viö erum við það að geta
hafið notkun á meltu, sem er
framleidd úr sjávarrikinu og það
er gott fóðurefni.
Þetta er hægt að nota m eð gra s-
mjöli eða graskögglum og allan
þann úrgang frá sjávarútvegi
sem til fellur og hægt er að gera
fóður úr, hann eigum viö að nýta.
Sama er að segja um sláturúr-
ganginn og úrgang frá mjólkur-
iðnaði.
Sem dæmi um betri nýtingu á
grasi, vil ég nefna að norður i
Eyjafirði hefur verið reynt á und-
anförnum árum, að köggla heyið
og auka þar með næringargildi
þess.Til þesser hægt að fá færan-
legar vélar og það er heimafram-
leiðsla. Við þetta virðist fóður-
gildið vaxa verulega.
Nokkrir áhugamenn úr Húna-
vatnssýslum fóru tii Ameriku til
að kynna sér þessa aðferð og það
er áhugi á þessu viðar á Norður-
landi. Ef þetta er jafn gott og þeir
vona, þá er þarna verulegur þátt-
ur i bættum heimaafla.
„EG SE EKKI AÐ ÞJOÐFELAGIÐ
HAFI BETRI MÖGULEIKA Á AT-
VINNUTÆKIFÆRUM EN ÞEIM SEM
LOÐDÝRARÆKHN BÝÐUR UPP Á”
— Rætt við Jónas Jónsson, búnaðarmálastjóra
og það getur orðið erfitt að selja.”
— Hvað er innanlands-
markaðurinn stór?
Samdráttur
valdi ekki
byggðaröskun
„Hann er i kringum 10.000 tonn.
Ég met þetta þannig að núna sé
rétt að lita þetta raunsæjum aug-
um og búa sig undir einhvern
verulegan samdrátt á næsta
hausti.sem þákæmi fram haustið
1983. Ef menn neyðast til þessa
samdráttar, verður hann að ger-
ast þannig að hann valdi ekki i
fyrsta lagi, byggðaröskun, það er
að segja að hann valdi ekki
óbætanlegu tekjutapi i þeim
byggðalögum þar sem menn lifa
mest eða nær eingöngu á sauð-
fjárrækt. Við þessi mál fást
Stéttarsambandið og Fram-
leiðsluráð og mér er kunnugt um
að um þessar mundir eru miklar
umræður i gangi.
Það er talað um að ýmsir þeir,
sem ekki lifa af sauðfjárrækt,
ásamt þeim sem stærst hafa
sauðfjárbúin og þeim sem hafa
stór kúabú eða mikla framleiðslu
á öðru, en hafa nokkra sauðfjár-
rækt, að þeir gætu að ósekju
dregið úr. Að ósekju, sagði ég og
það er vafasamt orðalag, en ég á
við að þeim verði það kannski
sársauka minna en hinum. Þess
vegna virðist manni að sam-
drátturinn verði að vera þannig
að þeir sem eru með góð bú á öðru
sviði, dragi meira saman, þeir
sem eru með stór bú, dragi líka
meira saman.svo og þeir sem lifa
af öðru, hafa aðra atvinnu. Tekju-
missir þarf ekki endilega að
verða i hlutfalli við samdráttinn,
ef vel er á málum haldið.
Hvernig má búa
betur að sínu
Það er okkar hlutverk hér hjá
Búnaðarfélaginu að gera fram-
leiðsluna hagkvæmari. Tak-
markið er að bóndinn fái sem
mest af söluverðmætinu til eigin
þarfa og aö það fari sem allra
minnst I tilkostnað á öllum
sviðum. Þarna komum við að
stórum hlutum, sem B1 þarf að
vinna að í samvinnu við búnaðar-
samböndin og ráðunautana á öll-
um sviðum, það er að bæta þarna
úr.
Og til þess að fyllast ekki alltof
mikilli svartsýni, og telja það vist
að það sé allt tekjutap sem verður
til samdráttar, tel ég rétt að
menn athugi ákaflega vel hvernig
má búa betur að sinu, bæði hver
og einn og þá einnig landbúnaður-
inn i heild. Mér finnst að við höf-
um gert allt of litið af þessu, við
höfum lengi búið við tak-
markaðan markað, en við höfum
ekkihaft það nógu mikið á oddin-
um að búa því sem við köllum
„heimaaflabúskap”. Ég hef
alltaf álitið að við ættum að draga
Eins og við vitum hefur verið
unnið mikið að bættri heyverkun
og hefur verið undanfarandi ár. A
vegum B1 var starfshópur, sem
við kölluðum „Heyverkunar-
hópinn”. Þessi hópur ferðaðist
um landið i samvinnu við
búnaöarsamböndin. Það hafa
orðið ákaflega miklar framfarir i
súgþurrkun á siðustu árum og
það hafa verið veitt nokkur auka-
framlög til að koma upp súg-
þurrkun.
Votheysverk-
unin mikilvæg
Um votheysverkunina hafa
veriðmeira mishljómandi raddir,
en hún er vaxandi og ég held að
það sé eitt af því sem á að vinna
mjög ötullega að. Þaö er þó ekki
hægt að gera í einu vetfangi,
Sjá næstu sídu
Geta
búfjár-
sjúkdómar
borist
í
monnum
og farangri
þeirra?
— Bls. 12
kanínur
Bls. 6
Ferda-
þjónusta
í sveitum
Bls. 22
Vidtal
j
við
Gunnar
Gud-
— Bls. 16-17
Laxeldi
Bls. 10-11
Tölvunotk-
un í land-
búnaði
Bls. 21