Tíminn - 07.05.1982, Blaðsíða 12

12
Föstudagur 7. mal 1982
Gunnar Guðbjartsson í viðtali við Tímann:
„Ég trúi að ekkert
síður megi lifa við
nýjar búgreinar
heldur en gamlar”
■ „Þess er helst að geta
varöandi söluhorfur á verölags-
árinusem höfst 1. september s.l.
aö innanlandssala hefur veriö i
nokkuö svipuöu horfi og áöur,”
sagði Gunnar Guöbjartsson
framkvæmdastjóri Framleiöslu-
ráðs landbúnaðarins þegar
blaöamaöur var sestur inn hjá
honum og baö hann segja frá
horfum i sölumálum. „Þaö er
næstum óbreytt nýmjólkursala
en heldur aukning i vinnsluvöru-
sölunni, sérstaklega ostunum,
þar er alltaf heldur vaxandi sala
á innanlandsmarkaönum.
Erlendi markaðurinn er aftur á
móti ekki góður, viö höfum
kvóta i Bandarikjunum, 620
tonn, og helmingurinn af þvi er i
óðalosti.Sá ostur skilar langbestu
veröi, en á hinn bóginn eru ann-
markará aö nyta þennan mark-
aö, vegna þess að þaö er ekki
hægtaö framleiöa óöalost nema i
einu mjólkurbiíi, á Húsavík, og
þaö annar ekki aö framleiöa
nema um þriöjung af kvótanum.
Verö á venjulegum Goudaosti er
mjög lágt, þó skárra i Ameriku en
i Evrópu.
Ostar seljast
ekki fyrir
framleiðslu-
kostnaði
Yfirleitt er verö á osti til út-
flutnings mjög lágt, svo lágt aö
söluverð á honum dugar ekki
fyrir framleiöslukostnaði, þ.e.
kostnaöi viö vinnsluna eingöngu.
Veröiö á óöalsostinum er þó ná-
lægt þvi aö duga fyrir vinnslunni,
en er ekkert fram yfir þaö.
Skyrsalan hefur veriö að
dragast saman siöast liöin ár, en
er heldur aö aukast núna aftur og
þaöer heldur aukning I jögúrt og
þessum nýrri vörum, en þaö.er
ekki umtalsverð aukning i neinu
þessu. Hinsvegar er veruleg
aukning á rjómasölunni núna.
Smjörsalan verður aö teljast góö,
þar sem minnkunin frá I fyrra er
aöeins 124 tonn, en þá seldust, á
sama tima 606 tonn á útsölu.
Smjörvinn á hluta i þessari sölu
núna og I honum er ágæt sala.”
— Kom ekki afturkippur I
smjörsöluna eftir aö smjörsöl-
unni lauk i fyrra?
„Jú, þaö varö verulega miklu
minni smjörsala fyrst á eftir, en
þaö var fariö aö jafna sig, þegar
kom fram á sumariö.”
— Söfnuöust þá ekki birgöir á
nýjan leik?
„Nei, framleiöslan var svo lítil
aö þaö safnaöist ekkert upp og
núna eru litlar smjörbirgöir til.”
Sérstök
verkun
fyrir Kanann
og önnur
aðferð
fyrir Araba
— Hvaö er svo tiðinda af kjöt-
markaönum?
„Horfurnar eru slæmar meö
kindakjötiö, heldur slæmar, eins
og sakir standa, meö söiu á þvi út
úr landi. Innanlandssalan er litið
eitt meiri núna á fyrstu mánuðun-
um, heldur en var á sama tima i
fyrra. útflutningurinn er minni
og þar ræöur mestu aö Norömenn
hafa ekkert keypt og vafasamt aö
þeir kaupi nokkuö á þessu ári.
Þeirra framleiösla á kindakjöti
hefur aukist en neyslan minnkað
og þeir eru farnir aö flytja út kjöt
sjálfir.”
— Hvaö geriö þiö til að afla
kjötinu markaöar i öörum lönd-
um?
„Þaö er reynt mikið aö komast
inn á markaö i Bandarikjunum.
Til þess þarf aö verka kjötiö á
sérstakan hátt og menn sem
hingaö hafa komið frá kaupend-
um eru heldur bjartsýnir á aö af
sölu geti oröiö. Tilraun var gerö i
þrem sláturhúsum með þessa
sérstöku verkun og um 8 tonna
prufusending fór utan i mars.
Enn höfum viö ekki fengiö fregriir
af hvernig söluhorfurnar eru
núna.
Markaöur i Arabalöndum hefur
verið athugaöur og þangaö fór
fulltrúi frá Búvörudeild SIS.
Hann haföi samband viö all
marga kjötinnflytjendur og þar
var einnig veriö meö i sýningu.
Þangað er llka búiö aö senda
sýnishorn, en þar er sama aö
segja, þaöan er ekki komin niöur-
staöa um slátrunaraöferö. Þótt
þeim kunni aö lika kjötiö, er hætt
viö aö þeir kaupi það ekki, nema
komiö veröi til móts viö þessar
kröfur þeirra.”
— Fer þeirra aðferð i bága við
dýraverndunarlög hér?
„Hún gerir þaö og óvist er
hvort leyfi fengist til breytinga á
þvi. Þess vegna er ennþá meiri ó-
vissa um þetta en Bandarikja-
markaöinn.
Enginn atvinnu-
vegurað
framleiða fyrir
útflutning
Varöandi nautakjöt þá er vax-
andi sala í því, og hefur verið
undanfarin ár, þar er þvi sem
næst 10% aukning á ári hverju.
Innanlandsmarkaðurinn i kinda-
kjöti stendur nokkurn veginn I
staö, en söluaukningin, sem
veröur vegna fólksfjölgunar,
kemur á nautakjöt, svinakjöt og
alifuglakjöt.”
— Eru þessir markaöir, sem þú
nefndir i Bandarikjunum og i
Arabalöndunum svo góöir, aö
ekki þurfi aö greiða útflutnings-
bætur á kjötiö, sem þangað fer?
„Þaö má teljast gott ef þaö
skilar kostnaði við slátrun og
geymslu á kjötinu, auk flutnings-
kostnaöar. Bændurfá ekkertfyrir
aö framleiöa á þá markaöi. Núna
er þaö bara spurningin um aö
reyna aö losna viö umframfram-
leiösluna, sem til er i landinu, en
það er enginn atvinnuvegur að
framleiöa fyrir þessa markaði.
Undanfarin ár höfum viö selt
dálitiö af kjöti i Efnahagsbanda-
lagslöndunum, Danmörku og
Þýskalandi, og þaö hefur h'kaö
mjög vel. En þar er mjög hörö
samkeppni frá Nýja Sjálandi og
okkar kjöthefur veriöselt á 5-10%
hærra verði, vegna þess aö þaö
likar svo vel. 1 fyrra i okt 1980 var
samið við Efnahagsbandalagiö
um að tollur af þessu kjöti var
lækkaöur úr 22% i 10% gegn þvi
aö viö flyttum ekki meira en 600
tonn á ári til þessara landa. Þessi
kvóti er fullnýttur og þaö stendur
til að athuga hvort hann fáist ekki
rýmkaöur.”
— Hvaö er umframframleiösl-
an á kindakjöti mikil i ár?
„Þaö er liklegt aö hún sé um
1500-2000 tonn, umfram þaö sem
taliö er aö seljist á innlendum
markaöi og samiö hefur verið um
sölu á til annarra landa.”
— Hvaö veröur um allt þaö
kjöt?
„Þaö vitum viö ekki ennþá.”
Nýtið
markaðinn
meðan hann
er gódur
— Hvaö um aöra kjötfram-
leiöslu?
„Viö erum búnir aö minnast á
að þar er heldur aukning i sölu. A
siðasta ari var nokkru minna
slátraö af nautgripum en árin
þar á undan. Trúlega má rdcja
þaö til þess aö árið 1979 var erfitt
heyskaparástand viöa á landinu.
Mennfækkuðu þá nautgripum og
settu litið á af kálfum. Kálfar,
sem þá voru settir á áttu að koma
til slátrunar á siöasta ári. Af
þeirri ástæöu er heldur í minna
lagi framboð af nautakjöti núna.
Samkvæmt ásetningsskýrslum er
þó mikiö af gripum á eldi núna,
fleiri en nokkru sinni áöur. Þaö
væri mjög æskilegt að bændur
komi með þessa gripi til slátrunar
núna meö vorinu til þess aö nýta
markaðinn meðan eftirspurnin er
mikil og meöan ekki er verö-
skerðing á þessum kjötafurðum.
Þaö gæti komiö til veröskerö-
ingar á nautakjöti á næsta ári,
eins og á ööru kjöti, ef framboöiö
verður þá mjög mikiö.
Nú safnast
hrossakjötið
í skemmur
Svinakjöts og fuglakjöts fram-
leiöslan viröist vera i' nokkru
jafnvægi viö eftirspurnina. Þaö
hefur veriö aukning i eftirspurn á
þessum vörum að undanförnu og
stundum hefur jaörað viö aö
framboðiö væri of mikiö, en núna
viröist þaö vera í góðu jafnvægi.
Þar selst allt jafnóöum og á fullu
veröi. A því kjöti eru engar niöur-
greiöslur, framleiöendur hafa
sjálfræöi um verðiö og þaö hvetur
menn til aö leggja sig fram i söl-
unni. Þaö er lika hærri álagning i
verslununum á þessu kjöti og þvi
leggja verslanirnar sig vafalaust
meira fram viö sölu á þvi.
Af hrossakjöti eru nú meiri
birgöir en verið hafa undanfar-
anditvö ár. Viöhöfum flutttölu-
vertaf þviúrlandi undanfarin tvö
ár, bæöi til Frakklands og Belgiu
og Noregs. tltflutningurinn hefur
verið litillá þessu ári og 1. mars
voru til tæp 500 tonn i birgöum af
hrossakjöti, en ekki nema um 250
tonn á sama tima i fyrra. Þaö er
spurning hvort þetta kjöt selst,
nema gerðar veröi sérstakar ráð-
stafanir til þess, eöa aö einhverj-
ir útflutningsmöguleikar opnist.”
— Kaupa íslendingar litið af
hrossakjöti?
„Þaö er enginn vandi talinn á
aö selja folaldakjöt en þaö gengur
ver meö kjöt af fullorönum hross-
um, þaö er litil sala á þvi nema i
vinnslu.”
Þörf á að skoða
fjárfestinguna
— Er hugsanlegt að framleið-
endur kindakjöts leggi sig minna
fram viö aö framleiða á hag-
kvæmu verði heldur en þeir sem
framleiða svina- og fuglakjöt, þar
sem hinir fyrrnefndu fá fast verð,
en hinir verða að keppa á verð-
grundvelli?
„Verölaging sexmannanefndar
miöast viö aö bændur geti haft
svipuö laun og aörir, miöaö viö
meöal afköst og meöaltals fjár-
festingu. En f járfestingar-
kostnaöur i landbúnaöi er afar
hár. Það atriöi þarf aö skoöa,
vegna þeirra erfiöleika i sölu,
sem eru.
Þaö þarf aö greiöa toll af öllum
fjárfestingarvörum, vélum og
tækjum, sem notuð eru I land-
búnaöi, frá 2% og að auki
jöfnunargjald og söluskatt. Þaö
er taliö aö þetta sé aö meðaltali
um 29% samtals, sem leggst
þannig á fjárfestingu i land-
búnaöi. Enginn atvinnuvegur
annarilandinugreiðir eins mikið
til nkisins af sinum fjárfesting-
um.
Óllku saman
að jaf na
Þegar boriö er saman fram-
leiöslu- og sölufyrirkomulag i
svina- og alifuglarækt, annars
vegar og hinsvegar i heföbund-
inni búvöruframleiðslu, þá er þar
um tvennt ólfkt aö ræöa. Stærstu
svinabúin og stærstu búin I ali-
fuglarækt eru hjá mönnum, sem
hafa haft einhverja sérstaka aö-
stööu til þess að ná fé i sina
framleiöslu ogþau eru mjög stór,
þaösem erlendis eru kölluð verk-
smiöjubú. 1 þessum búgreinum
er hægt að reka svona stór bú,
vegna þess að þa-i þurfa ekki
land, þaö væri hægt að hafa þau á
hafnarbakkanum, ef þvi væri að
skipta, þar sem fóöriö kemur á
land. En slikt væri ekki hægt að
gera i hefðbundinni framleiðslu.
Enn má nefna aö viö höfum
reynslu fýrir þvi aö i heföbund-
inni framleiöslu hafa risið upp
mjög stór bú, t.d. á Korpúlfsstöð-
um og reyndar viöar. Þau geta
gengiö meöan sá sem byggöi þau
upp hefur getað staöiö sjálfur i
rekstrinum, en strax og þeir hafa
fallið frá hefur enginn verið fær
um aö kaupa þessar eignir, vegna
þess aö svo mikið fé er bundiö i
þeim aö enginn hefur ráöiö viö
þaö. Almennur landbúnaöur
hefur ekki haft yfir aö ráöa þvi fé,