Tíminn - 08.05.1982, Blaðsíða 5

Laugardagur 8. mai 1982
erlent yfirlit

■ McNamara á blaðamannafundi.
Rætt um kjama-
vopn vestanhafs
Óttinn vid þau fer hraðvaxandi
■ SIÐUSTU vikur hafa sjón-
varpsfréttir í Bandarikjunum
snúiztum litið annað en þrjú mál
eða átökin um Falklandseyjar,
' deilu Reagans forseta og þingsins
um fjárlagafrumvarpið og kjarn-
orkuvopn. Margt bendir til að á-
hugi almennings í Bandarikjun-
um hafi beinzt mest að siðast-
nefnda umræðuefninu.
í raun má segja, að það hafi
verið óbreyttir borgarar, sem
hafi komið af stað umræðunni um
kjarnorkuvopnin. Síðastliðinn
vetur hófu margar borgarstjórn-
ir, héraðsstjórnir og fylkisþing að
lýsa yfir stuðningi sinum við þá
stefnu, að náð yrði samkomulagi
milli risaveldanna um að stöðva
framleiðslu kjarnavopna og hefja
jafnframt viðræður um samdrátt
þessa vígbúnaðar. Mörg kirkju-
félög hafa stutt þessa hugmynd
öfluglega.
Aukinn skriður komst á þetta,
þegarstórhópur þingmanna með
öldungadeildarþingmennina Ed-
ward Kennedy (demókrati) og
Mark 0. Hatfield (repúblikani) i
fararbroddi, lýsti yfir fylgi sinu
við þessa hugmynd. Alls hafa 24
öldungadeildarþingmenn og 146
fulltrúadeildarþingmenn lýst yfir
fylgi sínu við þessa stefnu.
Þetta leiddi til þess, að
öldungadeildarmennirnir Henry
M . Jackson (demókrati) og John
W. Warner (repúblikani) lýstu sig
einnig fylgjandi hugmyndinni um
stöðvun á framleiðslu kjama-
vopna, en þó næði þetta ekki til
þeirra áætlana, sem rikisstjómin
hafði fyrirhugað um aukningu
kjarnavígbúnaðar. Um 50
öldungadeildarþingmenn hafa
lýst stuðningi við þessa afstöðu.
Reagan forseti hefur einnig tjáð
sig henni samþykkan.
Afstöðu sina byggja þeir Jack-
son og Warner á þvi, að Sovétrik-
in hafi orðið yfirburði á sviði
kjarnorkuvigbúnaðarins. Þessu
er mótmælt af þeim Kennedy og
Hatfield. Þeir viðurkenna, að
Rússar hafi yfirburði á vissum
sviðum, en Bandaríkjamenn hafi
það hins vegar á öðrum. Þegar
allt komi til ails, sé þvi um jafn-
ræði að ræða.
Miklar og flóknar umræður
hafa farið fram um meintan
styrkieika risaveldanna i þessum
efnum. f siðustu viku mættu tveir
fyrrverandi varnarmálaráð-
herrar James R. Schlesinger og
Harold Brown, á fundi utanrikis-
nefndar öldungadeildarinnar og
drógu i efa þær fullyrðingar Reag
ans forseta, að Sovétrikin hefðu
yfirburði á sviði kjarnavopnavig-
búnaðar. Þeir hvöttu jafnframt
eindregið til þess, að stjórnin
hraðaði viðræðum við Rússa um
takmörkun kjarnorkuvopna, en
viðræöurnar um takmörkun lang-
■ Kennedy og Jackson ekki
sammála, þótt þeir séu flokks-
bræður.
drægra eldflauga, sem geta borið
kjarnavopn, hafa legið niðri siðan
stjórn Reagans kom til valda.
Fyrir leikmann er ákaflega
erfitt að átta sig á hinum mis-
munandi tölum, um styrkleika
risaveldanna á þessu sviði. Hið
rétta er sennilega það, að þau
hafa miklu meira en nóg af
kjarnavopnum til þess að eyði-
leggja hvort annað.
I BYRJUN april varð kunnugt
um, að von væri á grein i' árs-
fjórðungsritinu Foreign Affairs
eftir fjóra þekkta menn, þar
sem lagt væri til, að tekiðyrðitil
athugunar að lýsa þvi yfir af
hálfu Bandarfkjanna og banda-
lagsrikja þeirra, að þessi riki
myndu ekki að fyrra bragði beita
kjarnavopnum.
Menn þessir voru George F.
Kennan, fyrrv. sendiherra,
McGeorge Gundy, sem var ráðu-
nautur Kennedys forseta i
öryggismáium, Gerard C. Smith,
sem var aðalfulltrúi Nixons i við-
ræðum við Sovétrikin um tak-
mörkun kjarnavopna, og Robert
McNamara fyrrverandi varnar-
málaráöherra i rikisstjórnum
Kennedys og Johnsons og siðar
aðalbankastjóri Alþjóðabankans.
Meðan McNamara var vamar-
málaráðherra, byggðist varnar-
stefna Natós ekki sizt á þvi, að
yrði ráðizt á Vestur-Evrópu, yrði
þvi svarað með beitingu kjama-
vopna. Þessi stefna er enn i fullu
gildi. Haig utanrikisráðherra
brást lika svo hart við, þegar
hann frétti af áðurnefndri grein,
að hann hélt mótmælaræðu áður
en ritiðkom út, sem birti hana. Af
hálfu rikisstjórna i Vestur-
Evrópuhafa borizt mótmæli gegn
henni.
McNamara hefur aðallega orð-
ið fyrir svörum. Hann segir að
viðhorfið sé nú annað en fyrir
tuttugu árum, þegar Bandarikin
höfðu algera yfirburði og átu þvi
með árangri ógnað á þeim grund-
velli. Viðhorfið sé annað, þegar
jafntefli sé orðið hjá risaveldun-
um. Þá segir hann, að þeir
félagar hafi ekki beinlinis lagt
það til aö hverfa frá áðurnefndri
stefnu.heldurað þaðyrði tekið til
alvarlegrar athugunar.
Þá hefur McNamara lagt á-
herzlu á, að hinn svonefndi venju-
legi vopnabúnaður verði efldur i
stað kjarnavopna. Sú skoðun
virðist fá vaxandi undirtektir.
LOKS er svo að minnast á
félagsskap, sem nefnir sig
Ground Zero, en tilgangur hans er
að koma af stað almennri um-
ræðu um kjarnavopn og hættur,
sem eru þeim samfara, án þess
að taka afstöðu til ákveðinnar
stefnu.Héreigifyrst og fremst að
vera um fræðslustarfsemi að
ræða.
Stofnandi þessara samtaka er
Roger C. Molander, sem var um
skeið starfsmaður i Hvita húsinu,
en hætti þar störfum i ársbyrjun
1981 og ákvað að helga sig um-
ræddum félagsskap. Hann hefur
náð á Skömmum tima mikilli út-
breiðslu og eru deildir i honum
starfandi viðs vegar um Banda-
rikin. Vikuna 17.-24. april efndi
hann til kynningar- og umræðu-
funda viðs vegar um Bandaríkin
og var þátttaka meiri en vænta
mátti hjá félagsskap, sem var þá
ekki nema 10 mánaða gamall.
Augljóst er af öllu, að mikill og
stórvaxandi áhugi er á þessum
málum i Bandarikjunum.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar lFl
■ Hópur foreldra og nemenda við spilamennsku i Snælands-
skóla.
Foreldrar og
böm í Snaelands-
skóla skemmta
sér saman
■ í Snælandsskóla i Kópavogi
komu nemendur og íoreldrar
saman til að spila félagsvist
nýlega. Foreldraielag skólans
stóð fyrir samkomunni og hélt
um leið siðasta fund sinn á
þessu skólaári.
Fyrst var spiluð félagsvist,
en aðspilamennskunni lokinni
héldu foreldrarnir fund en
nemendur spiluðu áfram.
Bæði foreldrar og nemendur
höfðu ánægju af þessari sam-
verustund. Það kom þvi þarna
greinilega i ljós, að margir
krakkar hai'a áhuga á að
skemmta sér með foreldrun-
um og vonandi að slikar
skemmtanir verði sem flestar
i skólum landsins.
Hér i þættinum eru birtar
nokkrar svipmyndir frá
félagsvistinni i Snælands-
skóla.
(Myndir AKB).
iH|j
■B ; ■ j
■ Spilaö út.
■ Börn og foreldrar skemmta sér saman.
Umsjón
Anna Kristín
Brynjúlfsdóttir