Tíminn - 16.05.1982, Blaðsíða 8

8
Sunnudagur 16. mal 1982
Wíwíiííi
utqefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Johannsdóttir. Afgreiöslustjóri: Siguröur Brynjólfs-
son. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæiand Jónsson. Ritstjórnarf ulltrúi:
Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaöur Helgar Tim
ans: lllugi Jökulsson. Blaöamenn: Agnes Bragadóttin Atli Magnússon, Bjarghild
ur Stefánsdóttir/ Egill Helgason, Friörik Indriöason, Heiöur Helgadóffir, Jónas
Guömundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin Leifsdóttir, Ragnar Orn Pétursson
(iþrottir), Sigurjón Valdimarsson, Skafti Jónsson. utlitsteiknun: Gunnar Trausti
Guöbjörnsson. Ljósmyndir: Guöjón Einarsson, Guöjón Róbert Agústsson, Elin
Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson,
Kristin Þorbjarnardottir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siöumúla 15, Reykjavik. Simi: 86300. Aug-
lýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verö i lausasölu 7.00, en 9.00 um
helgar. Askriftargjald á mánuói: kr. 110.00. — Prentun: Blaöaprent hf.
Stefna Framsóknar-
manna vekur athygli
■ Áður en kosningabaráttan i Reykjavik vegna
borgarstjórnarkosninganna 22. mai næstkomandi
hófst fyrir alvöru, var lögð á það áhersla hjá tals-
mönnum og málgögnum Sjálfstæðisflokksins, að
baráttan stæði á milli Sjálfstæðisflokksins og Al-
þýðubandalagsins. Þetta hefur farið á annan veg,
og s jálfstæðismenn beina nú spjótum sinum fyrst
og fremst að frambjóðendum og stefnumálum
Framsóknarflokksins i Reykjavik.
Ástæðan fyrir þessari breyttu afstöðu sjálf-
stæðismanna og málgagna þeirra er tviþætt.
Annars vegar hafa skýr og timabær stefnumál
framsóknarmanna i Reykjavik fengið mikinn
hljómgrunn meðal borgarbúa. Það á t.d. við um
baráttu framsóknarmanna fyrir lækkun fast-
eignaskatta af ibúðahúsnæði, fyrir jafnri hlut-
deild allra landsmanna i greiðslu hallareksturs
Borgarspitalans, fyrir enn bættri aðstöðu fyrir-
tækja i borginni, m.a. með lækkun aðstöðugjalds
af iðnaði og fyrir þvi að borgarstjóraembættið
verði áfram skipað traustum og dugmiklum em-
bættismanni en ekki flokkspólitiskum erindreka.
Hins vegar hafa sjálfstæðismenn svo þolað
óskaplega illa samanburð þann, sem óhjákvæmi-
lega er gerður á þeim borgarstjóraefnum, sem
annars vegar Framsóknarflokkurinn og hins
vegar Sjálfstæðisflokkurinn hafa lýst stuðningi
sinum við. Framsóknarmenn hafa eindregið
mælt með þvi að Egill Skúli Ingibergsson verði
áfram borgarstjóri Reykjavikur næsta kjörtima-
bil, og á sú stefna án efa mjög viðtækan stuðning
meðal borgarbúa og það langt inn i raðir sjálf-
stæðismanna. Þessi stuðningur verður þeim mun
meiri sem fleirum gefst tækifæri til að bera þá
saman Egil Skúla Ingibergsson og Davið Odds-
son, borgarstjóraefni sjálfstæðismanna. Niður-
staða sliks samanburðar liggur i augum uppi.
Framsóknarmenn i Reykjavik hafa vakið verð-
skuldaða athygli á stefnumálum sinum, og þar
með i leiðinni beint kastljósi almennings að þeirri
staðreynd, að sjálfstæðismenn hafa enga stefnu.
Eftir ófarir leiftursóknarinnar telja sjálfstæðis-
menn ekki lengur óhætt að sýna stefnu sina á al-
mannafæri. Vegna skýrrar stefnumörkunar
framsóknarmanna hefur þetta stefnuleysi sjálf-
stæðismanna vakið almenna athygli og dregið
mjög úr tiltrú þeirra meðal almennings.
Kjósendur i Reykjavik hafa skýrt val á milli
stefna og manna. Frambjóðendur Framsóknar-
flokksins hafa lagt stefnumál sin fyrir kjósendur.
Þeir hafa jafnframt bent á dugmikinn, ábyrgan
og réttsýnan borgarstjóra til að annast fram-
kvæmdastjórn borgarinnar næsta kjörtimabil.
Þessi stefnumörkun framsóknarmanna nýtur
vaxandi stuðnings meðal borgarbúa. Þetta vita
sjálfstæðismenn og þess vegna ráðast þeir nú að
Framsóknarflokknum. En sjálfstæðismenn
skortir allar forsendur til þess að hafa hér erindi
sem erfiði, þvi þeir hafa enga stefnu, aðeins
Davið.
—ESJ
skuggsjá
Börnin eru meöal þeirra, sem mest horfa á sjónvarp — og þá á ofbeldismyndir sem annaö.
Áhrif ofbeldis í sjón-
varpi á hegðan unglinga
H
iVAÐA AHRIF HEFUR OFBELDI t SJÓN-
VARPI A HEGÐAN BARNA OG UNGLINGA?Svör
viö þeirri spurningu hafa verið nokkuö ólik. En nú
er komin Ut i Bandarikjunum skýrsla, þar sem fram
kemur mjög afdráttarlaus niöurstaöa um langvar-
andi skaðleg áhrif ofbeldismynda i sjónvarpinu á
börn og unglinga.
Ofthefur verið bent á það furðulega misræmi sem
er á eftirliti með efni kvikmynda, sem sýndar eru I
kvikmyndahúsunum, og i sjónvarpinu. Starfsmenn
kvikmyndaeftirlits skoða allar myndir, sem kvik-
myndahúsin sýna, og takmarka aðgang barna og
unglinga aö þeim m.a. ef mikiö ofbeldi einkennir
myndirnar. Bann þetta nær allt upp að 16 ára aldri.
Ekkert slikt eftirlit er með myndum i sjón-
varpinu. Þar eru hins vegar oft sýndar kvikmyndir,
og leiknir þættir, sem takmarkaður aðgangur yröi
að i kvikmyndahúsum.
Það fer þvi ekki á milli mála, að börn og ungling-
ar sjá mun meira ofbeldi i sjónvarpsmyndum en i
kvikmyndahúsunum. Þar aö auki sjá börn og
unglingar slikar myndir mun oftar i sjónvarpinu, en
þessir aldurshópar eru einmitt með þaulsetnustu
s jón varpsáhor fendum.
0
^BELDI t BANDARÍSKU SJÓNVARPI ER ÞÓ
AUÐVITAÐ MUN MEIRA OG TtÐARA EN HÉR-
LENDIS. Það kemur fyrst til, að sjónvarpsdag-
skrár eru þar mun lengri tima á hverjum degi en
hér, sjónvarpsrásir eru margar, og kabalsjónvarp
aðverða útbrei tt. Framboðið á myndefni, þar sem
ofbeldi er umtalsvert, er þvi gifurlega mikið i
Bandarikjunum, og börn og unglingar eru þar sem
viða annars staðar með dyggustu sjónvarpsglápur-
unum.
A liðnum árum hafa margvislegar kannanir verið
gerðar vestra um áhrif ofbeldis isjónvarpiá hegðan
barna og unglinga. Forsendur þeirra og vinnuað-
ferðir hafa verið mismunandi og niðurstööur og
ályktanir sömuleiðis.
Súnýja skýrsla,sem hér ergerð að umtalsefni, er
tekin saman á vegum opinberrar bandariskrar
stofnunar, sem nefnist „Nationai Institute of Men-
tal Health”, og er beint framhald sams konar
skýrslu sem birt var fyrir tiu árum, eöa 1972.
Skýrslan nefnist „Television and Behavior: 10
Years of Scientific Progress and Implications for
the Eighties”, og er byggð á athugun á um 2.500
könnunum, sem gerðar hafa verið á vegum ýmissa
aöila siðustu tiu árin á þessu sviði.
Það er meginniðurstaða þessarar nýju skýrslu,
aö það séu „yfirgnæfandi” visindalegar sannanir
fyrir þvi, að mikið ofbeídi i sjónvarpi leiði til
árásargirni og ofbeldistilhneiginga meöal barna og
táninga.
„Það er almennt álit sérfræðinga á þessu sviði að
ofbeldi i sjónvarpi hafi i för með sér árásarkennda
hegðun hjá börnum og táningum, sem horfa á sjón-
varpsefnið,” segir þar. Þvi er jafnframt slegið
föstu, að ofbeldi i sjónvarpi eigi jafn mikinn þátt i
árásargjarnri hegðan og sérhver annar hegðunar-
þáttur, sem mælanlegur sé. Spurningin sé þvi ekki
lengur, hvort um slik tengsl sé að ræða, heldur
hvers vegna ofbeldi i sjónvarpi hafi þessi áhrif á
hegðan barna og táninga.
s
ÍÝRSLAN SLÆR ÞVÍ FÖSTU AÐ SJÓNVARP 1
BANDARÍKJUNUM SÉ OFBELDISSINNAÐ i
EFNISVALI.Þá er skemmtiefni ýmis konar, leikn-
ir þættir og annað þess háttar, einkum haft i huga,
en ekki fréttatengt efni.
Nefnd eru nokkur dæmi um áhrif þessa ofbeldis á
börn. M.a. er minnst á athugun, sem gerð var á
fimm ára timabiliá hegðan 732 barna. Þessi könnun
leiddi i ljós, aö bein fylgni var á milli árásargirni,
sem m.a. kom fram i átökum við foreldra, slags-
málum innbyrðis og lögbrotum, annars vegar og
þess tima, sem viðkomandi horfðu á sjónvarp, hins
vegar.
Einnig er sagt frá tveimur könnunum, sem gerð-
ar voru á hegðan 3-4 ára barna á dagheimilum og sú
hegðun borin saman við þann tima, sem börnin
horfðu á sjónvarp heima hjá sér. Þessar kannanir
sýndu sterk tengsl á milli mikils sjónvarpsgláps
annars vegar og „óeðlilegrar” árásargirni I leik
barnanna hins vegar.
Þá er einnig bent á athuganir, sem sýnt hafa aö
árásargirni barna hefur farið vaxandieftir að sjón-
varp barst til þeirra svæða, þar sem börnin áttu
heima.
M. SKÝRSLUNNI ER BENT A FJÓRAR ASTÆÐ-
UR ÞESS, AÐ OFBELDI t SJÓNVARPI HAFI
SLÆM AHRIF A HEGÐAN BARNA OG
UNGLINGA. I mjög stuttu máli eru ástæöurnar
eftirfarandi:
1 fyrsta lagi að börn og unglingar læri af þvi, sem
þau sjá i sjónvarpinu á sama hátt og þau læri bæði
gott ogslæmtaf fordæmi foreldra, vinaog ættingja.
Þannig læri börnin ofbeldi af sjónvarpinu á sama
hátt og þau læra oft ósjálfrátt ýmsa félagslega
hegðan af foreldrum sinum.
í öðru lagi er vísað til þess, að viðhorf barna og
unglinga til umhverfisins og annars fólks breytist
við sjónvarpsglápið. Þannig sýna athuganir, að
börn og unglingar, sem horfa mjög mikið á sjón-
varp, eru tortryggnari en aðrir og telja ofbeldi mun
eðlilegri þátt i umhverfinu en þeir jafnaldrar þeirra
sem litið liggja yfir sjónvarpinu.
1 þriðja lagi hefur sjónvarpsefnið æsandi áhrif á
áhorfendur. Slik áhrif geti laðaö þau frekar að of-
beldi en ella.
1 fjórða lagi er svo bent á það að sifellt ofbeldi i
sjónvarpi veiti ýmsum, sem eru árásargjarnir
fyrir, réttlætingu fyrir slikri hegðan sinni.
Þótt vafalaust muni ýmsir enn halda þvi fram, að
ofbeldi i sjónvarpi hvetji á engan hátt áhorfendur til
ofbeldisverka þá eru hin andstæöu rök sýnilega
yfirgnæfandi. En þaðer með ofbeldi i sjónvarpi eins
og reykingar, að þótt fyrir liggi skýrar niðurstöður
um afleiðingarnar, þá halda ýmsir áfram að berja
hausnum við steininn.
I^TAÐREYNDIRNAR ERU AUGLJÓSAR. Þeir
sem velja efni til flutnings i sjónvarpi hljóta þvi að
verða að hafa það rikt i huga, að ekki sé um
kennslustundir i ofbeldisverkum að ræöa i
„skemmtiefni” sjónvarpsins. Það verða i það
minnsta að liggja fyrir mjög sterk önnur rök til þess
að senda ofbeldi inn i stofur landsmanna, þar sem
börn og unglingar horfa öðrum fremur á sjónvarp-
ið.
Sem betur fer er Islenska þjóðfélagið ekki slikt of-
beldissamfélag, sem ýmsar nágrannaþjóðir okkar
búa þegar við. En eftir þvi sem ofbeldi verður al-
gengara i daglegum veruleika barna og unglinga,
m.a. vegna efnis i sjónvarpi, þeim mun rikari þátt-
ur verður það einnig i þjóðfélaginu i heild. Slikri
þróun verður sjónvarpið, sem er merkilegt tæki til
menntunar og fræðslu sé það notað rétt, að sporna
gegn i stað þess að eiga hlut að þvi að gera ofbeldi
að eðlilegu atferli.
Elías
Snæland
Jónsson
skrifar