Tíminn - 25.05.1982, Blaðsíða 8

Þriðjudagur 25. mai 1982
utgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiöslustjóri: Siguröur Brynjólfs-
son. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi:
Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaöur Helgar-Tim-
ans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghild-
ur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friörik Indriðason, Heiður Helgadóttir, Jónas
Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristín Leifsdóttir, Ragnar Örn Pétursson
(iþróttir), Sigurjón Valdimarsson, Skafti Jónsson. útlitsteiknun: Gunnar Trausti
Guöbjörnsson. Ljósmyndir: Guöjón Einarsson, Guöjón Róbert Ágústsson, Elin
Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson,
Kristín Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siöumúla 15, Reykjavík. Simi: 86300. Aug-
lýsingasími: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verö í lausasölu 7.00, en 9.00 um
helgar. Áskriftargjald á mánuði: kr. 110.00. — Prentun: Blaðaprent hf.
Kosningaúrslitin
■ Ljóst er að Sjálfstæðisflokkurinn hlýtur að
teljast sigurvegari bæjarstjórnarkosninganna á
laugardaginn, en Alþýðuflokkurinn og Alþýðu-
bandalagið töpuðu verulegu fylgi. Framsóknar-
flokknum tókst hins vegar að halda sinu fylgi frá
bæjarstjórnarkosningunum 1978 og i ýmsum
bæjarstjórnum juku framsóknarmenn hlut sinn
verulega og fengu jafnvel hreinan meirihluta i
einni bæjarstjórninni.
Það er augsýnilega út i hött eins og sumir hafa
þó reynt að halda fram, að telja þessi kosninga-
úrslit einhvert áfall fyrir rikisstjórnina. Það sést
best á þvi að eini flokkurinn, sem er heill og
óskiptur i stjórnarandstöðu — Alþýðuflokkurinn
— tapaði mjög verulegu fylgi.
Kosningaúrslitin eru þvi fyrst og fremst veru-
legt áfall fyrir eina óklofna stjórnarandstöðu-
flokkinn.
Þótt sigur Sjálfstæðisflokksins sé vissulega
alltof mikill, t.d. i höfuðborginni, þá vekur það þó
athygli að sjálfstæðismenn hafa ekki náð sama at-
kvæðamagni nú og árið 1974. Þá fengu þeir 26.973
atkvæði en núna rúmlega þúsund atkvæðum
minna, eða 25.879 atkvæði.
Framsóknarflokkurinn hélt stöðu sinni i
Reykjavik miðað við siðustu borgarstjórnar-
kosningar og fékk tvo menn kjörna. Flokkurinn
er núna aftur stærri en Alþýðuflokkurinn i höfuð-
borginni.
Viða i kaupstöðum landsins vann Framsóknar-
flokkurinn góðan sigur. Þar er sérstök ástæða til
að minna á, að á Dalvik fékk Framsóknar-
flokkurinn hreinan meirihluta. 1 Grindavik bættu
framsóknarmenn við sig tveimur bæjarfulltrú-
um, en einum bæjarfulltrúa bæði á Akranesi, i
Bolungarvik og á Sauðárkróki. Þegar litið er á
fjölda bæjarfulltrúa i heild kemur i ljós, að
Framsóknarflokkurinn hefur nú næst flesta
bæjarfulltrúa og er að þvi leyti næst öflugasti
flokkurinn i kaupstöðum landsins.
1 mörgum kauptúnahreppum fékk Fram-
sóknarflokkurinn einnig góða kosningu og bætti
viða við sig hreppsnefndarmönnum.
Eitt af þvi sem gerði framsóknarmönnum erfitt
fyrir siðustu daga kosningabaráttunnar var
skoðanakönnun sem eitt af málgögnum Sjálf-
stæðisflokksins birti þremur dögum fyrir kjör-
dag. Þessi skoðanakönnun er fáránleg miðað við
kosningaúrslitin, en alltof margir tóku mark á
henni og trúðu þvi að Framsóknarflokkurinn i
Reykjavik myndi fá slæma útreið. I reynd fengu
framsóknarmenn i höfuðborginni 111% fleiri at-
kvæði en skoðanakönnunin gerði ráð fyrir og tvo
fulltrúa i borgarstjórn en ekki einn. Tryggja þarf
i framtiðinni að flokkspólitisk málgögn geti ekki
haft áhrif á siðustu dögum kosningabaráttunnar
með óvönduðum skoðanakönnunum af þessu tagi.
Þótt kosningaúrslitin séu vel viðunandi fyrir
Framsóknarflokkinn og sums staðar mjög góð þá
hljóta framsóknarmenn samt sem áður að leggja
enn frekari áherslu á að vinna ábyrgri stefnu
sinni fylgi meðal landsmanna svo koma megi i
veg fyrir sigur leiftursóknaraflanna i næstu al-
þingiskosningum.
—ESJ
menningarmál
Bananar
frá
Rómönsku
Ameríku
ALÞÝÐULElKHtJSIÐ
Pældiöi- hópurinn
Bananar,
efyir Rainer Hachfeld og Reiner
Lucker.
Þýöing: JórunnSiguröardóttir
Þýöing söngtexta: Böövar Guö-
mundsson.
Tónlist: Birger Heymann.
Leikstj ór n: Briet Héöin sdóttir.
Leikmynd og búningar: Grétar
Reynisson.
Aöstoö viö lysingu: David
Walters.
Leikendur: Björn Karlsson,
Gunnar Rafn Guömundsson,
Jórunn Siguröardöttir, Margrét
ólafsdóttir, Sigfús Már Péturs-
son, Thomas Ahrens, Viðar
Eggertsson og ólafur örn Thor-
oddsen.
Vandi rómönsku
Ameriku
■ Næstá eftir þeim manneskjum
sem vilja frelsa heiminn fyrir
borgun, vorkennir maöur lfklega
þeim, mest sem viröast fúsir til
að gjöra þaðókeypis. Þeir siöar-
nefndu hafa f rauninni reynst
ennþá verr, þvi oft dregur aö
þvf.aö ekki reynist unnt aö standa
viö alla feguröina, sem byltingin
bar i andliti sfnu, um þaö leyti
sem búiö var aö grafa likin I
svarta moldina. Heimurinn,
þjóöin og landiö spyr nefnilega
ekki um hinn góöa tilgang,
heldur mælir árangur i búvörum,
menningu og mannúö, en engu
ööru.
Mér kom þetta i hug, þegar ég
sá sýningu leikhópsins Pældíði,
en þar eru nokkur ungmenni að
reyna að minna á einn af fjöl-
mörgum smánarblettum mann-
kynsins. Sumsé Suður-Ameriku,
en þar námu Evrópubúar land í
byrjun 16. aldar. Einkum og sér i
lagi þó Spánaverjar og Portú-
galar og þessi lönd voru upp-
spretta mikilla auðæfa. Fyrst
þeirra, sem unnt var að ræna, en
siðarþeirra erunnt var að skapa,
grafa, dæla úr jörðu, eða láta
spretta í frjósamri moldinni.
Forn þjóöfélög leystust upp,
menning var lögð í rúst og nú
sitjum við uppi með sárin, — og
þvi miður eygjum viö ekki neina
skjóta lausn. Og sem verra er,
naumast til lengri tima heldur.
Frjálsum rikjum vegnar þarna
illa og lifskjör eru litlu eða engu
betri, en þau voru á nýlendutim-
anum. Það sem oftast hefur skeð,
er að innlend harðstjórn hefur
tekið við af erlendri. Þannig fer
það nú með frelsið á þeim bæ.
Á 19. öld frelsaði hreyfing
Simons Bólivar rómönsku
Ameríku og nú eru herraþjóö-
irnar fornu, Spánn og Portúgal,
peningalega séð, smáriki. Á hinn
bóginn er staðhæft að i rómönsku
Ameriku búi nú um 250 milljónir
manna. Þar af eru 100 milljónir
ólæsar og um 50 milljónir at-
vinnulausar. Eftirmálin urðu þvi
langvinn — og er ólokiö enn.
Einn þáttur málsins
Leikflokkurinn Pældiði tekur
fyrir einn þátt málsins, sumsé
ávaxtahringina, eða banana-
verslunina, en 2/3 allra banana I
heiminum koma frá Costa Rica,
Honduras, Ecuador og Panama.
Pældiði tekur þann kost, eða
öllu heldur höfundar þess, að láta
leikinn gerast i Puerto Pobre,
sem er tilbúningur. Um þetta
segir I leikskrá á þessa leið:
Puerto Pobre, Santa Basura.
Tilbúin nöfn frá hendi höfunda
verksins. Puerto Pobre, sem út-
leggst á islensku „fátæka höfn”
er hafnarbær i hinu imyndaða
landi, sem leikrítiö gerist i. Santa
Basura sem útleggst á fslensku
„heiiagi ruslahaugur” er höfuö-
borg hins imyndaða ríkis. Fyrir-
mynd þessa lands eru lönd eins og
Honduras, Costa Rica, Panama,
Guatemala, Ecuador, sem eru
svo gott sem algjörlega háö ban-
■ anaversiun.
Um þetta er raunar ekki annaö
að segja, en aö þessi aðferð gjörir
gömlum bananamanni, eins og
undirrituöum örðugt með að átta
sig á þessum leik. Töluveröur
munur er til dæmis á ástandinu I
Costa Rica og I Honduras, og i
Panama annars vegar og Guate-
mala og Equador hins vegar.
A Costa Rica stoftisettu Þjóð-
verjar plantekrur, er siöar voru
yfirteknar af Bretum og loks
Bandarikjamönnum, svo dæmi
séu nefnd. Standard Fruit, sem
keppa á þessum svæðum eða
gjörðu það. Ég hefi unnið fyrir
þessa menn, og veit þvi að þeir
eru ekki i þessum löndum til að
kennalestur ogskrift. Fyrirtækin
eru þarna að rækta banana, bæði
fyrir fólkiö á Grimsstaðaholtinu
og á öðrum stööum i Vestur-
bænum, sem og á stórmörkuðum
Evrópu og Norður-Ameriku. Það
er allt og sumt.
Ég kannast þvi bærilega við
flest það, sem höfundar Banana-
leiksins fjalla um.
Þótteinföldun staöhátta og ein-
földun staðreynda, geri leikinn
auðskildari, þá verður ádeilan á
hinn bóginn dáli'tiö marklaus með
þvi móti að kenna Bandarikja-
mönnum um öll vandræði róm-
önsku Ameriku. Bandarlkjamenn
voru sjálfir þrælar, eða nýlendu-
þjóð i upphafi, en tókst aö stofna
menningarriki, eöa bandariska
menningu. Sterkt þjóðfélag er átti
uppruna sinn i sundurleitum
þjóða rbrotum, menntunar-
snauðum frumbyggjum, er vildu
freista gæfunnar i nýju landi.
Puerto Pobre
Þótt Puerto Pobre, sé til-
búningur, er efni þessa leiks þaö
ekki, heldur bláköld alvara. Og ef
það markmið næst, að fá almenn-
ing á tslandi til að pæla i örlögum
rómönsku Ameriku, er það vel.
Vonandi dregur bananasala
Alþýðuleikhússins eitthvað úr
starfsemi auöhringanna á
íslandi, þegar fram liða stundir.
Það er þvi mála sannast, að
þetta leikrit kemur á réttum
tima. í fréttunum I dag var sagt
að „aumingja varðliðarnir”, eða
óeirðalögreglan í Póllandi hefði
ráðist að fjölmennum fundi
manna, sem vill vera ifélagi, sem
þaö hefur búið tU. Ráðist var meö
háþrýstidælum, kylfum og tára-
gasi aö verkamönnum Samstöðu.
Herforingjastjórnin i Póllandi er
þviilla settog herforingjastjórnin
i Argentinuá von á innrás Breta á
Falklandseyjar. Klerkarnir i íran
láta æfð smábörn hlaupa inn á
jarðsprengjusvæði traka fyrir
hernum og réttlæti strá Rússar úr
eiturþyrlum yfir frelsisher
Afgana, sem vilja heldur vera
dauðir, en félagar i sjúkrasam-
lagi Brésnjefs. Vandræðin má þvi
endalaust rekja.
Allt I kringum okkur er nefni-
lega verið með borgað og óborgað
réttlæti.og við biðum i lambastiu
heimsfriðarins, sitjandi á púður-
tunnu. En nóg um það.
Bananar
„Bananar” segja frá ungum
pUti i þorpi. Hann er fátækur og
selur banana sér til viðurværis og
til að hjálpa móöur sinni við að
seðja hungur systkina sinna.
Hann kýs að freista gæfunnar i
stórborginni, þar sem auðhring-
urinn IPP ræður öllu. Honum er
þaö ljóst, aö hann verður að hafa
heppnina með sér.
í för með honum slæðast tveir
pUtar og yfirstéttarstúlka kemur
lika við sögu.
Hann ber þroskaða banana með
sér til stórborgarinnar, og ævin-
týri bfða hans. Kirkjan, sem er
vist ekki á pólsku linunni, reynir
fyrst að stela aleigu hans, eða
banönunum, en hann kemst
undan. I borginni kemst lögregl-
an hinsvegar i málið og einn
þeirra félaga lendir i fangelsi
fyrir söng, er hann hefur samið
um heimsfirmað, sem fer raun-
verulega með völdin i landinu.
Bananarer ekki mjög sannfær-
andi verk. I þvi eru þó býsna
góðir sprettir. Leikstjórn Brietar
Héðinsdóttur er hnökralaus, þótt
atriðin séu misjöfn að gæðum.
Fyrst og sfðast vantar þó hið suð-
ræna skap. Gitarleikarinn og
söngmaðurinn Thomas Ahrens,
virðist f raun og veru vera sá eini,
er ræður yfir þeim krafti, sem
fylgir þvi aö vera ekki læs og að
hafa alið sig upp sjálfur. Aðrir
leikendur leika hinsvegar eins og
leikarar á föstum samningi og
launaflokksleikurinn á ekki við
þarna, þvi miöur.
All vönduð sýningarsktá fylgir
Bananaleikritinu. Þar sem Arni
Bergmann, ritstjóri Þjóðviljans
skrifar um kirkjumál, og rakin er
saga rómönsku Ameriku og Uni-
ted Fruit Company. Menn fá
leiöarvlsa um ýmsar bækur, sem
gott er að lesa, og um það hvað
notað var við samningu leiksins.
Þarhafa m.a. veriðnotuðrit eftir
fv. seðlabankastjóra Kúbu, Che
Guevara, sem kastaði upp og
hætti i bankanum, þegar Castro
byrjaði að stjórna. En einkum er
þó stuðst viö þýskar bækur um
réttlæti viö samningu verksins.