Tíminn - 10.07.1982, Blaðsíða 6

6
LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 1982.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn. 1
Framkvœmdastjóri: Gisli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson
Rltstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: j
Oddur V. Ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Tímans:,
lllugl Jökulsson. Blaðamenn: Agncs Bragadóttir, Atii Magnússon, Ðjarghildur ,
Stefánsdóttlr, Egill Helgason, Frlðrik Indriðason, Helður Helgadóttirjngólfur
Hannesson (iþróttir), Jónas Guðmundsson, Kristlnn Hallgrimsson, Krlstln
Leifsdóttir, Sigurjón Valdlmarsson, Skafti Jónsson, Svala Jónsdóttlr. Útlits-
teiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndlr: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Ágústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir:,
Flosi Krlstjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorstcinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi: 86300. 1
Auglýslngasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387 og 86392. j
Verð I lausasölu 8.00, en 10.00 um heigar. Áskrift á mánuði: kr. 120.00.
Setnlng: Tæknldeild Tlmans. Prentun: Blaðaprent hf.
Friðarbarátta
og aðild að Nato
fara saman
■ Hvarvetna um heim eykst nú barátta fyrir
útrýmingu kjarnavopna. Margir og ólíkir aðilar hafa
þar tekið höndum saman. Sjónarmiðin geta verið
mismunandi. Stundum gæti óraunhæfra sjónarmiða.
Raunhæf er þessi barátta ekki, nema barizt sé fyrir
gagnkvæmri afvopnun.
I áróðri sumra, sem telja sig friðarsinna, gætir
stundum þess misskilnings eða blekkingar, að
friðarbarátta og aðild að Atlantshafsbandalaginu
geti ekki farið saman.
Atlantshafsbandalagið var stofnað til að varðveita
friðinn. Þetta skyldi gert á tvennan hátt. í fyrsta lagi
með því að treysta varnir, sem fældi frá árás. í öðru
lagi með því að stuðla að spennuslökun, sem skapaði
aðstöðu til afvopnunar. Svo bjarstýnir voru
stofnendurnir á að þetta tækist, að bandalagssáttmál-
inn var ekki bindandi nema til 20 ára. Vonast var
til, að þá hefði skapazt það ástand, að varnarbanda-
lög væru orðin óþörf.
Það er staðreynd, að allan starfstíma Atlantshafs-
bandalagsins hefur friður ríkt í þeim heimshluta,
sem það nær til. Illu heilli hefur hins vegar ekki
skapazt það ástand, að friðurinn sé orðinn svo
tryggur, að varnarsamstarf sé óþarft. Þvert á móti
hefur aukin tækni ýtt undir meira kapphlaup á sviði
vígbúnaðar, einkum þó hvað snertir kjarnavopn.
Tortímingarhætta hefur margfaldazt, ef til stríðs
kæmi.
Því er nú þörf stóraukinnar friðarbaráttu og þó
einkum þeirra, sem beinist gegn kjarnavopnum. En
sú barátta er ekki raunhæf, nema barizt sé fyrir
gagnkvæmri takmörkun og banni þeirra.
Frumkvæðið í þessari baráttu hafa margir
eindregnustu fylgismenn Atlantshafsbandalagsins.
Það má nefna bandarísku öldungadeildarmennina
Kennedy og Hatfield, sem beita sér fyrir frystingu
á framleiðslu kjarnavopna, sem fyrsta stig í afnámi
þeirra. Það má nefna Bandaríkjamennina McNama-
ra og Kennan, sem beita sér fyrir athugun á því, að
Nato lýsi því yfir, að það muni ekki beita
kjarnavopnum að fyrra bragði.
Friðar- og öryggismálin voru til umræðu á síðasta
aðalfundi miðstjórnar Framsóknarflokksins. í álykt-
un, sem fundurinn samþykkti, segir í upphafi, að
íslendingum beri að beita sér fyrir því á
alþjóðavettvangi að bægja frá hættunni á kjarnorku-
styrjöld. Fagnað var tillögu þingmanna Framsóknar-
flokksins um alþjóðlega ráðstefnu um afvopnun á
Norður-Atlantshafi. Lýst var stuðningi við frjálsar
og óháðar friðarhreyfingar, sem vinna að gagn-
kvæmri afvopnun.
Fundurinn taldi jafnframt rétt við ríkjandi
aðstæður, að ísland fylgdi óbreyttri stefnu í
öryggismálum, og ísland væri áfram þátttakandi í
varnarsamstarfi vestrænna þjóða.
Raunhæf friðarbarátta, sem hefur gagnkvæma
afvopnun að markmiði, og þátttaka í Atlantshafs-
bandalaginu, fara saman, eins og ástatt er i
heimsmálum. Meðan ekki næst samkomulag um
gagnkvæma afvopnun, má ekki varpa fyrir róða því
öryggi sem felst í varnarsamstarfinu. En það má
heldur ekki draga úr baráttu fyrir útrýmingu
kjarnavopna á gagnkvæmum grundvelli, heldur
verður að herða hana á allan hátt og reyna nýjar
leiðir eins og gert er í tillögum áðurnefndra
B andar í kj amann a.
- Þ.Þ.
á vettvangi dagsins
Fridrik Þorvaldsson:
Vatnið
góða
■ Á einum stað vestanvert við Missi-
sippi má sjá á landabréfum hásléttu
mikla, sem heitir Ozark Piateau. Þar
uppi er stöðuvatn allstórt. Ummál þess
er rúml. 500 km.
Auðvitað sést ekki á kortum að vatnið
er frægur veiðistaður, þar sem m.a.
regnbogasilungar laða að sér ferðafólk,
jafnhliða því að heimamönnum nýtist
þessi náttúruauðlind. Einnig fá færri en
vilja landskika á vatnsbökkum, þótt til
heiða sé. Aftur á móti sýna kortin
allstórt kauptún niður við vatnið -
einskonar Egilsstaði - umlukið jarðar-
gróðri að öðru leyti. Þetta kauptún heitir
Heber Springs.
Vatnið á ekki litla sögu. Víðáttumikl-
ar kvosir og dalverpi voru gerð
vatnsheld, en margar ár streyma úr
ofanverðum fjallasvæðum niður í laut-
irnar þar á meðal ein, sem heitir Rauðá
og rann eftir endilöngum dal. Afrennsli
vatnsins, sem þannig myndaðist alveg
upp að útjaðri þorpsins, kallast áfram
Rauðá uns hún sameinast annarri með
kunnuglegu nafni. Hvítá heitir sú, og
verða þær síðan samferða niður á
jafnsléttu, „þar Mississippi megindjúp
fram brunar“.
Annað örnefni af hinum horfnu
slóðum er enn við lýði. Vatnið heitir
Greersferjuvatn, en auðvitað hvarf hinn
gamli ferjustaður eins og annað. Nú er
þama mikill floti lystibáta og ýmislegt
vatnasport er iðkað.
En hvaða nauður rak þetta jarðfylki
(og „animal wonderland") Arkansas til
að raska svona lífríki sínu? Landsmenn
voru þarna að gera sína Blönduvirkjun,
og sem enn nýtur þess frægðarljóma að
vígsla hennar 20/11 1963 var síðasta
embættisverk Kennedys forseta ör-
skömmu áður en hann var myrtur.
Til viðbótar skal þess getið að ofan á
stöðvarhúsinu er banki vatnsins -
klakstöðin, sem annast uppeldi og
kynbætur fiskstofnanna án teljandi
skyldleikatengsla (inbreeding). Og allt-
af bætast upplýsingar við. í nýjum
frásagnarpésa sé ég að þessi klakstöð
(Heber Springs Trout Hatchery) við
Greers Ferry Lake er talinn einn
forvitnilegasti staður fyrir ferðamann til
að skoða.
Mér er ókunnugt um það hvort þetta
hafa verið góð býtti, en nauðsynleg voru
þau sögð. Nýlega átti ég samtal við
landeiganda við vatnið, sem var hinn
ánægðasti. Hann sagðist þó aldrei hafa
verið þar langdvölum vegna embættis-
anna utanlands. Breytingarnar voru
afstaðnar fyrir hans tilkomu, en urðu
eðlilega mestar fyrir bændur og búalið,
sem urðu að finna grasbitunum ný
svæði.
■ Myndin sýnir jaðra fiskeldislóns. Gróðurbeltin geta gerst við að hranna upp botnlögunum. Með þvi eykst rúmtak
vatnsins. Fiskvegir milli hyljanna eru fengsælir á flugmý og ýmsar lifverur úr fjölbreyttu jurtalifl.
Sigurdur H. Þorsteinsson
FRA ,
OSLO
■ Það væri synd að segja, að frændur
okkar Norðmenn kynnu ekki að notfæra
sér góða veðrið, vera úti og skemmta
sér, auk þess að njóta þess að vera í
sumarbústöðum eða í bátum sinum,
m.a. hér á Oslófirðinum. Jafnvel Ólafur
kóngur, sem varð 79 ára i fyrradag,
varð fjórði á móti daginn fyrir afmælið.
Siðan tók hann sér fri á afmælisdaginn,
tók síðan þátt i heimsmóti á Drammen-
firðinum í gær og hélt upp á afmæli
tengdadótturinnar i dag og svo aftur til
sjós.
Leikrit
Leikrit Peder W. Cappelen, „Dyveke,
duen pá Akershus“, var frumsýnt i
Borgargarðinum í Akershuskastala fyrir
rúmri viku. Það hafði áður komið út hjá
Gyldendal Norsk forlag. Þvi hefir verið
tekið mjög vel af áhorfendum, sem þó
þættu stundum hafa mátt vera fleiri.
Ekki hefir staðið á blöðum með góða
gagnrýni. Rómantík á Akershus, er
kannske réttnefni fyrir þetta verk.
Kristján hertogi, Dyveke kráarstúlka,
eða hóra eins og hún er nefnd þegar til
Oslóar kemur, sem ástmær Kristjáns II.
Hans hertogi hefir keypt hana af móður
hennar sem er kráareigandi i Bergen.
Hom skella á nösum og hnútur fljúga
um borð.
Annað leikrit er um þessar mundir
leikið á útisenu, en það er leikrit Odd
Eidem, „Guds Gjöglere", sem er leikið
á senu við dómkirkjurústimar á
Hamar. Lítið hefir verið sagt frá þessu
verki, en Eidem, sem er þekktur af
bókum sinum og þáttum í Aftenposten,
hefir kannske slegið í gegn þama, sem
leikritahöfundur.
Eftir Peder W. Cappelen liggja
hinsvegar 14 flutt leikrit síðan 1963.
Þá er að geta Frænku Charleys, sem
flutt er í Þjóðleikhúsinu um þessar
mundir.
Útiskemmtanir
Á fimmtudaginn annan en var hófust
skemmtanir norska útvarpsins á Skt.
Hanshaugen við Ullevalsveen. Þessar
skemmtanir, með miklu af góðum
skemmtikröftum og Rolf Kirkvaag, sem
stjómanda, em fluttar þama undir bem
lofti á hverju fimmtudagskvöldi og síðan
i útvarpinu á laugardögum. Þótt brekk-
umar væm blautar ofan senunnar i
siðustu viku var margt um manninn að
fylgjast með. Rósabeðin fyrir ofan
senuna i blóma eftir regn dagsins og
útsýn aldrei skærari, né fegurri yfir
Oslófjörðinn. Aðeins hvinur einstaka
flugvélar rauf stemminguna. Þessar
skemmtanir verða svo á hverjum
fimmtudegi út ágúst. í þeim mánuði
verður einnig útileikritið í Mariadalen,
i kirkjurústunum þar. Þegar er byrjað
að vinna að gerð senunnar.