Tíminn - 01.08.1982, Blaðsíða 18

18__________________
heimsmeistarar f skák
■ Það var ekki auðvelt verk sem beið
Anatólí Évgenevitsj Karpov úr Úral-
fjöllum eftir að hann var krýndur
heimsmeistari í skák þann 24ða apríl
1975. Allir heimsmeistarar fram að því
höfðu unnið titilinn í misjafnlega
erfiðum einvígjum (nema Bótvinnik
eftir lát Alekhines, en Bótvinnik tefldi
líka sjö einvígi upp frá því!) og þeir voru
því fjöldamargir sem ekki vildu viður-
kenna heimsmeistaratitil Karpovs, sem
hafði hlotið hann með býsna „auðveld-
um“ hætti (þeir sem héldu þessu fram
gleymdu erfiðum einvígjum Pólúgaévs-
kíj, Spasskíj og Korchnoi). Aðstaða
Karpovs var mjög óþægileg. Fischer
hafði afsalað sér titlinum án þess að tefla
og yfirburðir hans yfir samtíðarmenn
sína höfðu verið slíkir að Ijóst var að
Karpov yrði að leggja enn harðar að sér
en ella til að sanna að hann væri
verðugur heimsmeistari. Og það hefur
Karpov svo sannarlega tekist. Frá því
Alekhine var og hét hefur enginn
heimsmeistari teflt jafn mikið og Karpov
(oftast teflir hann fjórum til sex sinnum
á ári, jafnvel oftar), og það sem meira
er: enginn hefur náð jafn góðum
árangri. Það er sjaldgæft að Karpov
vinni ekki þau mót sem hann tekur þátt
í, og eru flest þeirra þó mjög sterk, hann
vinnur reglulega alla hættulegustu keppi-
nauta sína (ef keppinautar er rétta
orðið), og í sjálfum skákfræðunum
hefur hann enn komið að tómum
kofunum. Karpov hefur nú þegar tryggt
sér heimsmeistaratitilinn til níu ára og
nú er nýhafínn enn einn hringur um
krúnuna. Það liggur í augum úti að nema
hinn ungi Kasparov fari að gera rósir
verður Karpov heimsmeistari í tólf ár,
hvað svo sem síðar verður.
Fyrsta mótið sem Karpov tók þátt í
eftir að hafa verið krýndur heimsmeist-
ari hófst aðeins rúmum mánuði seinna.
Það var þriðja minningarmótið um
júgóslavneska skákmeistarann Vidmar
og var háð í borgunum Ljubljana og
Portoroz. Mót þetta var býsna vel skipað
og í fyrstu umferð skyldi Karpov mæta
ungverska jötninum Lajos Portisch, en
Portisch var einn fárra stórmeistara sem
ennþá höfðu plús árangur gegn hinum
nýja heimsmeistara. Karpov tefldi af
mikilli baráttugleði, vann skákina í 32ur
leikjum, og sigldi síðan í gegnum mótið
án þess að komast nokkru sinni í
verulega hættu: er upp var staðið hafði
hann 11 vinninga, hcilan vinning
umfram næsta mann sem var Gligoric.
Karpov hafði því sæmilega ástæðu til að
vera ánægður en eldraunin beið þó enn.
Það var mótið í Mílanó á Ítalíu sem hófst
síðla sumars og var greinilega eitt
sterkasta skákmót sem lengi hafði verið
haldið. Keppendur voru tíu, allt heims-
frægir stórmeistarar nema ítalinn Mari-
otti sem þó hafði nýverið nælt sér í
stórmeistaratitil. Mótsskipulagið var
óvenjulegt; eftir að keppendur höfðu
teflt við alla andstæðinga sína eins og á
venjulegu móti héldu fjórir þeir efstu
áfram og tefldu einvígi uns aðeins einn
stóð eftir. Karpov byrjaði vel en í
áttundu umferð tapaði hann fyrstu skák
sinni frá því hann varð heimsmeistari:
þar var að verki Ulf Andersson frá
Svíþjóð. Karpov varð þannig aðeins í
2.-4. sæti í sjálfu mótinu með Petrósjan
og Ljuboievié en Portisch varð efstur.
I einvígjunum hrósaði Karpov hins
vegar sigri. Fyrst gerði hann fjögur
jafntefli við Petrósjan, scm nægði
honum vegna hagstæðari SB-stigatölu
og í sex skáka einvígi við Portisch vann
Karpov eina skák en fimin urðu
jafntefli. Karpov hafði því tekist að sigra
og upp frá þessu fóru raddirnar um að
hann væri óverðugur heimsmeistari að
þagna. Á næsta móti sínu, í Skopje í
febrúar-mars ’76 vann Karpov yfirburða-
sigur á sterku móti, fékk 12.5 vinning af
15 mögulegum og tapaði ekki skák.
Næstur kom Uhlmann með 11 vinninga,
þá Timman með 10.5. Næsta alþjóða-
mót hans var „Euwe Vierkamp" í
Amsterdam þar sem fjórir stórmeistarar
tcfldu tvöfalda umferð: Karpov, Timm-
an, Browne og Friðrik Ólafsson.
Keppnin var hörð en með sigri yfir
Friðriki Ólafssyni í síðustu umferð
tryggði Karpov sér sigurinn: 4 vinninga
af 6, síðan kom Browne með 3, og þá
Friðrik og Timman með 2.5. Tveim
mánuðum síðar tók Karpov þátt í
svipuðu móti á Filipseyjum, aftur var
Browne meðal þátttakenda og þar að
auki Ljuboievic oj; ungi Filipseyingurinn
Eugenio Torre. Úrslitin urðu reiðarslag
fyrir Karpov, hann tapaði í fyrri
umferðinni fyrir Torre, sem fæstir höfðu
búist við miklu af, tókst að vinna
Ljuboievié en afgangurinn varð jafn-
tefli. Aðeins 50% árangur og öllum á
óvart vann Torre frábæran sigur, fékk
4.5. vinning, Karpov 3, Ljuboievic 2.5.
og Browne 2. Karpov lét þetta þó ekki
á sig fá, vann næst léttan sigur á
sæmilega sterku móti á Spáni og sett-
ist síðan að tafli á 44ða skákþingi
Sovétríkjanna. Keppendur voru 18 og
meðal þeirra flestallir sterkustu skák-
menn Sovétríkjanna svo Karpov lá
mikið á að sigra, ekki síst vegna þess að
hann hafði þá aldrei orðið meistari lands
síns. Hann byrjaði ekki vel, gerði tvö
tíðindalítil jafntefli í fyrstu tveimur
umferðunum og tapaði svo í þriðju
umferð fyrir gömlu kempunni Géller
sem tefldi af miklum þrótti. En þá tók
Karpov sig saman í andlitinu, tefldi
mjög grimmilega það sem eftir var og
sigraði að lokum með vinningsmun,
fékk 12 vinninga af 17, Balasjov fékk 11,
Petrósjan og Pólúgaévskíj 10.5, Dorf-
man 9.5, Smyslov og Talj 9, Géller,
Rómanisjin og Svesnikov 8.5 o.s.frv.
Sigur sem var Karpov mjög kærkominn.
Þá var næsti sigur ekki síður glæsilegur:
tveggja vinninga forskot Karpovs á mjög
sterku móti í Bad Lauterberg í
V-Þýskalandi - 12 vinningar af 15
mögulegum, Timman var annar með 10
vinninga, 3ji þjálfari Karpovs, Semjon
Fúrman með 9 vinninga, þá Sosonko
með 8.5, og síðan Liberzon, Csom,
Húbner og Friðrik Ólafsson með 8
vinninga. Það var í umsögn sinni um
þetta mót sem Karpov taldi sérstaka
ástæðu til að hrósa Friðriki Ólafssyni
„Það er ekki ætlun mín að fjalla hér um
einkenni allra keppendanna, en ég get
ekki látið hjá líða að nefna kraftmikla
og örugga taflmennsku Friðriks Ólafs-
sonar. Hann er óvenjulega baráttuglað-
ur skákmaður og það, ásamt þrjósku
hans (hann bjargaði sér eftir 95 leiki
gegn mér), gerir hann stórhættulegan
andstæðing í hvaða stöðu sem er.“
Næst leiddi Karpov sovésku skák-
sveitina í Sveitakeppni Evrópu sem
haldin var í Moskvu 1977 og sjálfur átti
hann ekki minnstan þátt í öruggum sigri
sveitarinnar, vann alla fimm andstæð-
inga sína: Smejkal, Ljuboievic, Ghe-
orghiu, Portisch og Keene. Aðeins
skömmu síðar var Karpov sestur að tafli
á Las Palmas þar sem háð var allsterkt
mót. Meðal keppenda voru margir
þekktir stórmeistarar: Talj, Larsen,
Timman, Browne, Adorjan og Miles,
auk metnaðargjarna alþjóðameistara og
titilslausra skákmanna. Þarna hafði
Karpov slíka yfirburði að með ólíkind-
um má telja, hann byrjaði á því að vinna
sex skákir í röð, hélt þá jafntefli gegn
Timman, vann Adorjan og gerði
jafntefli við Larsen og vann svo fimm
skákir í röð áður en hann gerði jafntefli
við vin sinn Talj í síðustu umferð.
Úrslitin: Karpov 13.5/15!! - annar
Larsen með 11 vinninga, þá Timman
með 10, Browne, Talj og Raúl
Hernandez frá Kúbu fengu allir 9
vinninga o.s.frv. Eftir þetta vissu
auðvitað allir sem vildu vita að Karpov
væri meira en verðugur heimsmeistari
og það var farið að líta svo á að hann
væri nánast ósigrandi, sem hann er
auðvitað ekki eins og kom í Ijós á næsta
móti, hinu feykiöfluga Byltingarmóti í
Leníngrað. Karpov tapaði í fyrstu
umferð fyrir Tæmanov gamla sem tefldi
mjög lævíslega og vann eftir Ijótan afleik
Karpovs undir lokin. Þá kom jafntefli
við Kotsiev, síðan sigur yfir Smejkal og
jafntefli við Vaganjan, en í fimmtu
umferð dundi annað reiðarslag yfir:
Karpov féll á tíma! :Það hafði aldrei
gerst áður og hefur heldur ekki gerst
síðan enda er Karpov annálaður fyrir
það hversu hratt hann teflir. Staðan var
nokkuð jöfn er Karpov féll en andstæð-
ingurinn var Alexandr Beljavskíj. Eftir
þetta átti Karpov í miklum vandræðum
á mótinu og hafði til að mynda nær
tapaða stöðu gegn Smyslov áður en sá
gamli lék af sér. Með tveimur sigrum í
síðustu þremur umferðunum tókst
honum þó að hífa sig upp í 4.-5. sætið
ásamt Vaganjan, en sigurvegarar urðu
Óleg Rómanisjin og Mikhaíl Talj með
11.5 vinning af 17, Smyslov var þriðji
með 10.5 og Karpov fékk 10. Næstir
voru svo Balasjov, Kotsiev, Ribli og
Tæmanov með 9.
Nokkru síðar tefldi Karjtov á fyrsta
Interpolis-mótinu í Hollandi en þar tefla
aðeins mjög sterkir stórmeistarar. Karp-
ov tók af allan vafa um að honum væri
ekkert að fara aftur (!) með því að vinna
nokkuð öruggan sigur, fékk 8 vinninga
af 11, síðan kom Miles með 8, 3.-6.
Hort, Húbner, Kavalek og Timman 6,
7. Gligorié 5.5, 8.-9. Andersson og
Balasjov með 6, 10. Smyslov 4.5, 11.
Sosonko 4 og neðstur varð Friðrik
Ólafsson með aðeins 3 vinninga sem
sýnir m.a. hversu öflugt mótið var. Á
árinu 1978 tefldi Karpov aðeins á einu
skákmóti, í Bugojno í Júgóslavíu. Mótið
var geysisterkt og Karpov átti framan af
í nokkru vesini, ekki síst eftir tap gegn
Timman í fimmtu umferð, en náði að
deila efsta sætinu með Bóris Spasskíj
sem sýndi þarna hvað í hann var
spunnið. Þeir fengu báðir 10 vinninga,
Timman var þriðji með 9, Ljuboievic og
Talj fengu 8.5. og síðan komu ellefu
stórmeistarar í viðbót.
Síðla árs settist Karpov svo að tefla
um heimsmeistaratitilinn í fyrsta sinn.
Andstæðingurinn: Korchnoi, flótta-
maður og sjálfskipaður andófsmaður.
Staðurinn: Filipseyjar. Úrslit: Karpov
16.5, Korchnoi 15.5. Þetta einvígi var
geysilega langt og erfitt og það verður
að segjast eins og er að taflmennska
Karpovs var ekki sannfærandi. Engum
blandaðist þó hugur um að Karpov var
öflugri en Korchnoi en sigurinn í þetta
sinn réðist meira af mistökum andstæð-
ingsins og „atburðum óskyldum skák-
inni“ (eins og Larsen orðar það jafnan
þegar hann tapar!). Karpov þurfti því
að sanna gildi sitt á nýjan leik og það
gerði hann með sigri á sterkasta móti
sem haldið hafði verið í manna minnum:
Montreal 1979. Tíu mjög sterkir
stórmeistarar tefldu tvöfalda umferð og
tap gegn Larsen kom ekki í veg fyrir að
Karpov næði að sigra, en að vísu ásamt
Talj, Portisch var í þriðja sæti,
Ljuboievié því fjórða, síðan komu
Spasskíj og Timman, þá Húbner, Hort
og Kavalek en Larsen varð neðstur! Um
mitt ár vann Karpov mjög öruggan sigur
á fjögurra manna móti í Hollandi, fékk
5 vinninga af 6 mögulegum en síðan kom
Kavalek, þá Hort og loks Sosonko.
Seinna á árinu vann Karpov svo nokkuð
örugglega á þriðja Tilburg-mótinu án
þess að tapa skák. Inn á milli hafði hann
teflt á sovésku Spörtukíöðunni og tapað
þar fyrir lítt þekktum sovéskum meist-
ara, Igor ívanov, sem nú býr í Kanada.
Þetta var gott ár fyrir heimsmeistar-
ann en það næsta, 1980, var óvenju
slæmt og gengi hans skrykkjótt. Hann
byrjaði á því að standa sig öldungis
hörmulega í Sveitakeppni Evrópu sem
haldin var í Skara í Svíþjóð: þar tapaði
hann fyrir Tony Miles og gerði fjögur
jafntefli en tókst ekki að vinna skák! Þar
næst tefldi hann á móti í Bugojno og
byrjaði með langri runu af jafnteflum
meðan Bent Larsen sópaði að sér
vinningum. Með frábærum endaspretti
tókst Karpov þó að mjaka sér upp fyrir
Danann, sem varð í öðru sæti. í
Sveitakeppni Sovétríkjanna nokkru síð-
ar mátti Karpov endurupplifa mar-
tröðina frá Skara, hann tapaði fyrir
Balasjov og gerði fimm jafntefli og tókst
ekki að vinna skák. Hann tók sig á á
fjögurra manna móti í Vestur-Þýska-
landi þar sem hann fékk 4.5. vinning af
6 mögulegum og vann mjög örugglega,
Spasskíj varð annar með 3 vinninga (sex
jafntefli!), Húbner þriðji og Unzicker
neðstur. Þá vann Karpov sigur á mjög
öflugu IBM-móti í Hollandi þar sem átta
keppendur tefldu tvöfalda umferð, hann
tapaði að vísu fyrir Ungverjanum Ribli
í fyrri umferðinni en nældi sér alls í tíu
vinninga, einum fleiri en Timman sem
varð í öðru sæti með 9 vinninga.
Sosonko varð þriðji með 8 vinninga, þá
Hort, síðan Ribli og Dolmatov, sjöundi
Van der Wiel frá Hollandi og neðstur:
Larsen! sem vann Karpov en það
megnaði ekki að koma í veg fyrir að
heimsmeistarinn ynni sigur, eins og
venjulega. Svo kom Clarin-skákmótið í
Argentínu.
Þarna stóð Karpov sig mjög illa. Hann
tapaði fyrir Friðriki Ólafssyni og síðan
Timman og varð aðeins í 4.-5. sæti.
Larsen vann frægan sigur. Á ólympíu-
mótinu á Möltu nokkru síðar stóð
Karpov sig hins vegar ágætlega og átti,
ásamt Kasparov, mestan þátt í að
sovésku sveitinni tókst að verða jöfn
þeirri ungversku og vinna á stigum. í
Linares á Spáni rétt eftir áramót var
taflmennska Karpovs aftur á móti ekki
ýkja sannfærandi og honum tókst aðeins
að tryggja sér deilt efsta sæti með unga
Bandaríkjamanninum Larry Christian-
sen sem virðist ganga jafn vel á Spáni
og honum gengur illa víðast annars
staðar. Larsen varð í þriðja sæti, síðan
komum.a. Portisch, Spasskíj, Riblio.fl.
Á geysiöflugu móti í Mosvku í apríl í
fyrra stóð Karpov sig svo mjög vel.
Keppendur voru 14, flestir sterkustu
stórmeistarar Sovétríkjanna og vænn
slatti af mjög sterkum útlendingum, en
Karpov náði 9.5. vinning af 13
mögulegum sem er mjög góður árangur
á svo sterku móti. í 2.-4. sæti voru nýja
stjaman Kasparov, Pólugaévskíj og
Smyslov karlinn með 8 vinninga.
Heimsmeistaranum gekk ekki jafnvel á
síðasta IBM-mótinu sem haldið var um
vorið, þar tapaði hann fyrir Hort og varð
í 2.-3. sæti ásamt Portisch en Timman
sigraði. Eftir það tefldi Karpov ekki fyrr
en hann lék sér að Korchnoi eins og
köttur að mús í heimsmeistaraeinvíginu
í Merano, vann sex skákir en tapaði
aðeins tveimur. Úrslitin sýna þó fremur
lélega taflmennsku áskorandans en
snilld Karpovs sem lét öryggið sitja í
fyrirrúmi. Með þessum sigri var ljóst að
Karpov yrði heimsmeistari í níu ár, eða
lengur en nokkur annar síðan Bótvinnik
datt upp fyrir.
Á þessu ári hefur Karpov þegar teflt
þrisvar og frammistaðan hefur verið upp
og ofan. Á Clarin-mótinu í Mar del Plata
í Argentínu snemma árs var árangur
heimsmeistarans næsta lélegur, hann
tapaði fyrir argentínska alþjóðameistar-
anum Garcia Palermo og fyrir Timman
sem vann yfirburðasigur. Portisch varð
í öðru sæti en Karpov mátti sætta sig við
það þriðja ásamt Pólúgaévskíj og
Seirawan. Það var einmitt fyrir Seirawan
sem Karpov tapaði á Phillippsand Drew
mótinu í London en þar þótti Karpov
mjög heppinn að ná efsta sætinu og
deildi því reyndar með UIí Andersson.
Þeir félagar urðu einnig efstir og jafnir
á mótinu í Tórínó á Ítalíu sem lauk fyrir
ekki löngu, en þar hafði Karpov tapað
fyrir Ljuboievié sem menn muna. Hann
sýndi mikið baráttuþrek er honum tókst