Tíminn - 01.08.1982, Blaðsíða 27

SUNNUDAGUR 1. ÁGÚST 1982
■ Og hér er Oliver Reed kominn í
úlfslíki.
■ Hér hyggst Michael Landon fara að
gæða sér á stúlku nokkurri í varúlfs-
myndinni frá 1957.
■ Enn einn varúlfurinn.
1956.
er frá
■ Varúlfar kvikmyndanna hafa orðið
ófrýnilegri með árunum eftir þvi sem
tækni í förðun hefur farið fram. Þessi er
í „The Howling".
var það ekki fyrr en árið 1934 að
varúlfarnir fengu skáldsögu um sig
sem jafnaðist á við hina frægu sögu
Briam Stokes um vampírurnar og
Drakúla greifa, eða sögu Mary
Schelleys um Frankenstein. Þetta
var skáldsagan „Varúlfur í París“
eftir Gay Endore, bandarískan
rithöfund, sem m.a. skrifaði mörg
kvikmyndahandrit fyrir hryllings-
myndir. „Varúlfur í Páris“ gerist í
frönsku höfuðborginni á tímum
kommúnunnar. Þar segir frá sak-
lausri stúlku, sem er nauðgað af
presti nokkrum. Óskilgetið barn
þeirra fæðist á aðfangadag jóla og
verður að varúlfi.
Varúlfssögur voru svo mjög
vinsælar í bandarískum afþreying-
artímaritum á þriðja, fjórða og
fimmta áratugnum.
Varúlfar kvikmyndanna
Varúlfar hafa verið vinsælt
viðfangsefni kvikmyndagerðar-
manna engu síður en vampírur oe
ófreskjur af ýmsu tagi. Og það
virðast lítil lát á því, eins og t.d.
má sjá í Bíóhöllinni, þar sem verið
er að sýna eina nýjustu varúlfa-
myndina - um amerískan varúlf á
ferðalagi í Englandi.
Fyrstu varúlfsmyndirnar voru
gerðar þegar á tímum þöglu
kvikmyndanna. „Varúlfurinn"
(The Werewolf) hét fyrsta mynd-
in. Hún var frumsýnd árið 1913.
Árið eftir kom svo „Hvíti úlfur-
inn“ (The White Wolf) um svipað
efni.
Þegar talmyndirnar komu til
sögunnar var af sumum bandarísk-
um kvikmyndaframleiðendum
lagt mikið upp úr hryllingsmynd-
um af ýmsu tagi. Þar voru
vampírur og frankenstænar vinsæl-
ir, múmíur sem lifnuðu við og
annað í þeim dúr. Það var einkum
Universal fyrirtækið sem sinnti
slíkum myndum af ákafa með
Drakúla, Frankenstein og fleiri
þekktar sögupersónur af þessu
taginu í aðalhlutverkunum.
Og þá var auðvitað stutt í
varúlfana. Árið 1935 var „Varúlf-
urinn í London" (The Werewolf
of London) frumsýndur. Þar fór
Henry Hull með aðalhlutverkið,
ungan grasafræðing sem er á
ferðalagi í leit að fágætu blómi,
sem opnast einungis í tunglsljósi.
Við það tækifæri er hann bitinn,
og þar með er ekki að sökum að
spyrja að hann breytist í varúlf. En
allt fer vel að lokum því grasafræð-
ingurinn finnur lyf, sem geta
læknað hann af þessum ósið!
Ulfmaður Lon Chaneys
En það var eiginlega fyrst árið
1941 að varúlfaskvikmynd sló í
gegn meðal áhorfenda, og þar var
hinn frægi Lon Chaney yngri á
ferðinni. Myndin nefndist „Úlf-
maðurinn“ (The Wolfman). Hann
hafði áður sýnt leikhæfileika sína
m.a. sem Lenny í kvikmyndinni
„Mýs og menn“, sem gerð var eftir
samnefndri skáldsögu Johns Stein-
becks. Gervi Chaneys var mun
betur unnið en áður þekktist í
slíkum myndum. George Waggn-
er var leikstjóri.
í „Úlfmanninum" Iék Chaney
ungan mann, Larry Talbot, sem
lendir í því að bjarga vinstúlku
sinni frá árás úlfs. En þegar
átökunum lýkur en það mannslík-
ami, sem liggur á jörðinni fyrir
framan Talbot - varúlfurinn, sem
í dauðanum hefur tekið á sig
mannsmynd á ný. Og vegna
átakanna við þennan andstæðing
sinn verður Larry sjálfur að
varúlfi, sem hefur áhuga á að gæða
sér á mannfólki og þá einkum
ungum stúlkum.
Kvikmyndin varð geysivinsæl og
gaf þar af leiðandi af sér mikla
peninga, og þar með fór skriða
slíkra mynda af stað. Og til þess
að vekja enn meiri athygli var
nokkrum þekktum ófreskjum
safnað saman. Fyrst kom „Frank-
enstein hittir Úlfmanninn" árið
1943, þar sem Larry Talbot er
látinn vekja ófreskju Franken-
steins upp frá dauðum. Þá kemur
í ljós að þar er á ferðinni gamall
kunningi, sem sé gaurinn sá sem
upphaflega gerði Larry að varúlfi,
og fer því ekki vel á með þeim
félögum. Lon Chaney og Bela
Lugosi fóru með aðalhlutverkin.
Úlfmaður Chaneys var enn á
ferðinni í „Húsi Frankensteins"
árið 1944 og síðan árið eftir í „Húsi
Drakúla". í þessum að sögn
einstaklega slöppu myndum lenti
varúlfurinn annars vegar í útistöð-
um við Frankensteinófreskju og
hins vegar við Drakúla greifa
sjálfan. Það var svo hæfilegur
endir á þessari vitleysu, að allt
þetta ófreskj ulið skyldi gera grín
að sjálfu sér í „Abbot og
Costello hitta Frankenstein“
Allir í úlfana
En það voru peningar í varúlf-
um og þess vegna fóru önnur
kvikmyndafyrirtæki vestra líka af
stað. „Brjálaða ófreskjan“ hét ein
slík mynd frá árinu 1942, þar sem
Glenn Strange fór með hlutverk
manns sem breyta á í úlf.
„Ódauðlega skrímslið" hét önnur,
en þar birtist úlfurinn reyndar ekki
fyrr en undir lokin. Sú var gerð hjá
Fox. Columbía svaraði með
„Vampíran snýr aftur", þar sem
Matt Willis lék varúlf, en annars
var Bela Lugosi í aðalhlutverkinu
sem eins konar Drakúla, þótt
vörumerkjastríð kæmi í veg fyrir
að nota mætti það nafn í myndinni.
Á sjötta áratugnum voru nokkr-
ar varúlfsmyndir gerðar í Banda-
ríkjunum, en þær þóttu ekki
góðar. „Varúlfurinn" hét ein, gerð
af Fred Sears árið 1956. Þar segir
frá ungum manni, sem lendir í
bílslysi. Af einhverjum ástæðum
er hann talinn geta hjálpað
læknavísindunum við að finna
vörn gegn geislavirkni ef læknar
mega dæla í hann - jú, jú, blóði
úr úlfi! Og þarf ekki að spyrja
hvernig það fer. Michael Landon,
sem glatt hefur margra hjörtu með
góðmennsku sinni á sunnudögum
í sjónvarpsþáttunum Húsið á
sléttunni, og þar áður í Bonansa-
þáttunum, er vafalaust að margra
áliti ólíklegur varúlfur, en á
sokkabandsárum sínum í leiklist-
inni brá hann sér þó í það líki. Það
var árið 1957 og bar myndin hið
stórmerka nafn „Ég var varúlfur á
táningaaldri"! (I Was A Teenage
Werewolf). Þar er vondur læknir
sem gerir Landon að varúlfi. Fleiri
svipaðar myndir voru gerðar um
þetta leyti.
Breskt fyrirtæki, sem sérhæfði
sig í hryllingsmyndum af ýmsu tagi
27
■ Og svona lítur varúlfurinn í „Ame-
rískur varúlfur í London“ út í fullurv
skrúða.
- Hammer að nafni - fékk Oliver
Reed til þess að leika varúlf árið
1961. Sú kvikmynd ber nafnið
„Bölvun varúlfsins" (The Curse
Of The Werewolf). Hún segir frá
dreng, sem er sonur varúlfs og
þjónustustúlku nokkurrar, og þeg-
ar aldurinn færist yfir hann þá
ræður pilturinn ekkert við sig í
tunglskini og bregður sér í úlfslíki
með hefðbundnum afleiðingum..
Af varúlfamyndum næstu ára á
eftir má m.a. nefna „Dr. Terror’s
House Of Horrors“ (1964) og
„The Beast Must Die“.
Síðustu átta til tíu árin hafa
margar varúlfamyndir, eða kvik-
myndir um skylt efni, verið gerðar
og sumar þeirra hlotið góðar
viðtökur. „Þjóðsagan um varúlf-
inn“ frá 1974 þótti ekki merkileg,
enda varúlfurinn þar nánast í sams
konar gervi og Oliver Reed
rúmum áratugi áður. Um svipað
leyti komu nokkrar fremur kjána-
legar varúlfamyndir á markaðinn,
svo sem „The Boy Who Cried
Werewolf" og „Varúlfar á hjól-
um“, þar sem mótorhjólagæjar
breytast í varúlfa. „Varúlfur í
Washington“ er frá árinu 1973 og
gerir grín að bandarískum em-
bættismönnum. Það er ráðgjafi
Bandaríkjaforseta sem fær varúlfs-
bakteríuna þegar hann er í
heimsókn í Búdapest og það leiðir
til margháttaðra vandamála.
Snjallar tæknibrellur
Þær varúlfamyndir, sem gerðar
hafa verið á allra síðustu árum -
myndir eins og „The Howling"
(1980), „Amerískur varúlfur í
London“ sést til dæmis hvernig
hendur söguhetjunnar breytast í
úlfshramma án þess að um
klippingu sé að ræða; breytingin á
sér stað fyrir framan augun á
áhorfandanum. í öðru lagi eru
þessar nýju kvikmyndir mun
léttari en hinar gömlu; það er
óspart gripið til gamansins inn á
milli óhugnanlegri atriða.
Engu að síður bendir nú margt
til þess að þessi tegund kvikmynda
sé komin í lægð á nýjan leik. Það
þarf þó enginn að búast við að saga
þeirra sé öll; reynslan sýnir að
varúlfamyndirnar skjóta upp koll-
inum aftur og aftur á nokkurra
ára fresti. _ £SJ