Tíminn - 12.08.1982, Blaðsíða 20
VARAHLUTIR
Sondnm um land allt
Kaupum nýlega
bíla til nidurrifs
Sími (III ) 7 - - 51, (íll ) 7 - HO - :m.
Skcmmuvegi 20
HEDD HF.
Kopxvmii
Mikiö úrval
Opið virkit dugu
í) 19 Lituf<itr
duga 10 16
HEDD HF
Gagnkvæmt
tryggingaféJag
§ ^sfiabriel
n HÖGGDEYFAR
y GJvarahlutir
Armúla 24
Sími 36510
HVERVARSI) KRISTNISEM
MRVALMIR VfBFÖRU LÆREH?
Rætt við séra Gísla Kolbeiras um athuganir hans
'Sf <$>
mwm
FIMMTUDAGUR 12. AGUST 1982
■ Á síðasta ári var séra Gísli Kolbeins, sóknarprestur í Stykkishólmi
á ferd um England, Þýskaland og Danmörku í þeim tilgangi aö kynna
sér kristni og kristnisögu á þeim tíma er Þorvaldur víöförli gerðist
kristinn maður og flytur til íslands kristinn boðskap. Við ræddum
við séra Gísla og fer hér á eftir útdráttur úr því spjalli. Fyrst spurðum
við hann hver kveikjan hefði verið að áhuga hans á þessum fræðum,
en Gísli hefur lengi verið þekktur fyrir athuganir sínar á þessu, m.a.
vegna fjölda útvarpserinda. Var það m.a. orsök þess ef að líkum
lætur að biskup Sigurbjörn Einarsson og ráðherra kirkjumála Friðjón
Þórðarson, veittu honum leyfi frá störfum um níu mánaða skeið.
„Það er kannske erfitt að kristnu menningu sem skapast
svara því hvað hefur verið fyrsta hafði undir handleiðslu heilags
spiran að áhuga minum a
þessu,“ segir séra Gísli. „Það er
aftur á móti öruggt að það erindi
sem þeir Þorvaldur og Friðrik
fluttu hér skiptir miklu fyrir
menningarsögu þjóðarinnar og
verður m.a. til þess að íslending-
ar læra að lesa og skrifa. Það er
hugsunarháttur sá sem á þessum
tíma ríkir í Englandi og á
Þýskalandi sem er undirrót þess
að menn fara að lesa og skrifa..
Ekki er gott að vita hvort komið
hefur á undan, en þegar menn
eru komnir í klaustur á þessum
tíma eru þeir strax settir tii þess
að skrifa. Það er sjáif guðfræði-
stefnan sem veldur því að menn
fara að skrifa, því það er þáttur
í ögun andans að temja sig við
skriftir.
Ég fór utan í þeim tilgangi að
glöggva mig á því livað á seyði
hefði verið í málum kristninnar
á tíundu öld og hvernig hugsun-
arhátturinn hefði verið. Eftir
miðja tíundu öld er 25 ára
friðartímabil, sem síðari tíma
sagnfræðingar gera ekki mikið
úr, segja aðeins að friður hafi
ríkt þessi ár. Menn hafa kannske
ekki gert sér grein fyrir hve
friöurinn er mikils virði. Ófriður
hefst svo að nýju um 980, -
kannske hefur það verið trú-
málastríð, og má vera að þá hafi
Þorvaldur verið í liði Sveins
tjúguskeggs. Þar gæti hann
hafa komist í kynni við þá
Dunstans í Englandi, en á þessu
aldarfjórðungs friðartímabili var
hann mjög áhrifamikill maður á
sviði stjórnmála og kirkjumála.
Sumt sem viðhaft er í krýningar-
athöfn Bretakonunga enn í dag
á rætur að rekja til hans.
Dunstan hefur haft mikið sam-
band við meginlandið og hafa
áhrif hans þar einkum breiðst út
í gegn um klaustrið Echternach
í Luxemburg.
Það er ekki þægilegt að koma
miklu máli í fá orð eins og hér
er ætlast til en í ferð minni varð
ég geysilega mikils vísari um
hugsunarháttinn og guðfræði-
stefnuna á þessum tíma. Þótt
þeir níu mánuðir sem ég hafði til
verksins dygðu vel þá dugðu þeir
samt ekki til þess að ég gæti sinnt
ritstörfum neitt að marki og enn
veit ég ekki hvernig mér muni
ganga að finna tíma til þess að
rita um þessar athuganir, því
prestsembættið er tímafrekt
starf.
Ég var fimm vikur í Englandi,
fimm vikur í Luxemburg og
fimm vikur í Bremen og enn
lengi við samanburðarathuganir
í Kaupmannahöfn. Þá fór ég til
baka á sömu slóðir, kom bæði til
Corvey og Wolfenbúttel í Þýska-
landi, en sá staður er skammt frá
Braunschweig og er þar mikið
bókasafn. Corvey er hins vegar
við Weser, vestan við Götting-
en. Þar var mikill klausturstaður
■ Séra Gísli Kolbeins
og er enn. Enn var ég í þrjár
vikur syðst í Jótlandi við Flens-
borgarfjörðinn, þar sem ég átti
viðræður við fræðinga um hið
merkilega verk sem verið er að
vinna við fornleifarnar í Heiðar-
bæ. Kirkjuklukku sem fannst á
sjó utan við Heiðarbæ sá ég svo
á sýningu í Hamborg og var hún
á ramböldum, eins og íslenskar
kirkjuklukkur. Það var einkenni-
leg tilfinning að sjá þann grip, en
hún hefur ef til vill hljómað í
grennd við Heiðarbæ fyrir þús-
und árum. í Heiðarbæ kynnti ég
mér einnig hvað rúnaristur segja
um guðfræðileg efni.
Síðasti könnunarstaðurinn
var York á Englandi og þar voru
ýmsar bækur góðar.
Nei, ég varð lítils vísari um
Þorvald sjálfan, enda var það
ekki ætlunin, því þótt ég sé
nokkuð á sagnfræðisviði, þá er
ég þó fremur á trúfræði eða
kenningalegu sviði. Til gamans
má segja frá því að ég rakst á
texta sem viðhafður var þegar
verið var að kenna mönnum
kristni á þessum tíma. Þegar fólk
var enn ólæst, varð að hafa þann
hátt á er verið var að kenna
mönnum kristnina að presturinn
spurði en söfnuðurinn svaraði.
Var auðvitað sterk kenning í því
að menn skyldu forðast allt það
sem heiðninni tilheyrði og ját-
uðu menn því í heyranda hljóði.
í þessum gamalþýska texta
kemur á einum stað fyrir
orðtakið „in die Werki in die
Willi“. Þetta er auðvitað öðru-
vísi á þýsku í dag, en var skrifað
svona þá. Prestur sem var að líta
á þessa hluti með mér sagði mér
að þetta þekktist enn svona á
ýmsum fáfarnari stöðum í
Vestur-Þýskalandi úti við sjó-
inn. Orðtakið hefur verið til í
mæltu máli og verið tekið upp í
textann, því menn skildu ákaf-
lega vel hverja merkingu þetta
hafði. Hér hefur viljinn auðvitað
merkingu sem andleg ákvörðun
hjá mönnum.
Enn mætti minnast á hve víða
það kemur fram á þessum tíma
í kristninni hve nauðsynlegt það
sé að til sé konungur, sem svari
til ábyrgðar gagnvart guði og
þjóðinni. Það er hægt að hugsa
sér sem granna ágiskun að Snorri
Sturluson hafi verið að skrifa
sögu Noregskonunga til þess að
sýna íslendingum fram á að
þessir kóngar væru engin voða-
menni og að það mætti því að
meinalausu taka upp konungs-
samband hér. íslendingar voru
mótfallnir því að hafa kóng, en
það er talað um þetta í
guðfræðinni. Trúlega er Snorri
að skrifa sögurnar fyrir ein-
hverja aðra og hví skyldu
sögurnar vera skrifaðar úti á
íslandi, ef ekki væri til þess að
rökstyðja eitthvað?" - AM
§§j
Fréttir
Þingflokkur
og framkvæmda-
stjórn ræða
efnahagstillög-
urnar.
■ ÞingflokkuF og fram-
kvæmdastjórn Framsókn-
arflokksins koma saman í
Alþingishúsinuídagkl. 16.
Þar verða að sjálfsögðu
ræddar efnahagstillögur
þær sem ræddar hafa verið
í sérstakri ráðherranefnd
undanfarna daga.
ísbrjóturinn
Northwind
til sýnis
■ Bandarískur ísbrjótur,
NORTHWIND, verður til
sýnis almenningi á morg-
un, laugardag og sunnu-
dag, frá kl. 9.00 til 11.00
og frá kl. 13.00 til 16.00.
Skipið leggst að bryggju
í Sundahöfn í Reykjavík í
dag. Er það í cigu banda-
rísku strandgæslunnar.
Mun það dvelja hér í
nokkra daga til að hvíla
áhöfnina og taka vistir.
-Sjó
Blaðburöarbörn
óskast
Timann \
vantar
fólk til
blaðburðar
i eftirtalin
hverfi:
mAp.
Kópavogur:^
Álfliólsveg, efri
Þverbrekku og
víðsvegar í Kópa-
vogi
Reykjavík:
Skeiðavog,
Voga,
Barmahlíð.
Igwróro sími 53703
dropar
Af ,,spaöM-
förum
sjómanna
■ „Hættið að scnda sjó-
mönnum á hafi úti þessa eilífu
hafrótarsöngva. I’að mætti
halda að sjómenn hefðu ekki
gaman af neinum lögum nema
sjómannalögum ef marka má
þáttinn Óskalög sjómanna. Ég
get sagt ykkur það að strákarn-
ir, sem eru úti á sjó, eru orðnir
dauðleiðir á þessum sjóara-
lögum þar sem hafið og
öldurnar rísa og sjómaðurinn
fær næstum ekkert að heyra
nema einhverjar harmsögur af
sjó. Haldið þið að tannlæknar
hafi eingöngu gaman af því að
heyra sönginn með Karíus og
Baktusi? Þetta er alveg fár-
ánlegl."
Þetta er upphaf lesenda-
bréfs úr DV í gær, sem
inniheldur umvandanir til heit-
kvenna sjómanna hér við land
varðandi lagaval með kveðjum
þeirra í „Óskalögum sjó-
manna.“ En sagan er ekki þar
með öll sögð, því bréfritari
heldur áfram: „Og ef sjómað-
urinn sleppur við að fá skila-
boð frá elskunni sinni með
lúðalegu sjómannalagi þá fær
hann bara eitthvert „sorry-
gaul" í staðinn. Þá gengur
söngurinn út á það að söknuð-
urinn og treginn sé alveg að
fara með kærustuna. Ég hef
sjálf verið á sjó með strák-
unum og þeir fara alveg i
„spað" þegar þeir heyra þessi
rosalegu saknaðarhróp með
harmi þrungnum tregakveðj-
um. Hættið því líka að scnda
þeim þetta „sorrygaul." Þið
skulið hcldur „peppa" strák-
ana upp. Scndið þeim hressi-
leg lög, alveg sama hvaða lög
það eru, svo að strákarnir, sem
eru úti á sjó viti að þið eruö
hressar.“
Svo mörg voru þau orð, og
hér með er boðskapnum kom-
ið til skila.
Hárgreiðslu-
meistarinn
léttari
■ Dropar sáu þessa mynd í
nýlegu dönsku tímariti, en hún
er af Doddy, eins og baunarnir
kalla hana, íslenskum hár-
greiðslumeistara sem séð hef-
ur um það að koma hárlokkum
forseta vors, Vigdísar Finn-
bogadóttur, í það horf sem
forseta sæmir á ferðalögum
hennar erlendis. Doddy var
langt gengin þegar myndin var
tekin, en nú er eins gott að hún
sé orðin léttari, því meiningin
er aö hún fylgi forsetanum
meðan á heimsókn hennar
stendur í Bandaríkjunum í
næsta mánuði. Þar mun Vigdís
opna sýninguna „Scandinavia
today“, fyrir hönd allra Norð-
urlandaþjóðanna.
Krummi ...
...sér að Birgir ísleifur hefur
nú samþykkt Landsvirkjunar-
samninginn, sem hann lét
Sjöfn fella í borgarstjórn, nær
óbreyttan, nema nú verður
Landsvirkjun að borga fyrir
byggðalinurnar sem áður stóð
til að gefa, eða því sem næst.