Tíminn - 01.09.1982, Blaðsíða 7
MIÐVIKUDAGUR 1. SEPTEMBER 1982
erlent yfirlit
erlendar fréttir
■ RÁÐHERRAR varnarmála í
Bandaríkjunum og Sovétríkjunum hafa
nýlega látið til sín heyra um kjama -
vopnavígbúnaðinn á þann hátt, að það
hefur vakið athygli alþjóðlegra fjöl-
miðla.
Dmitri Ustinof gerði þetta 19. f.m. í
viðtali, sem birtist við hann í flokksblaði
rússneskra kommúnista, Pravda.
Caspar Weinberger gerði þetta í bréfi,
sem hann sendi 30 blöðum í Banda-
ríkjunum og 40 blöðum í öðrum
Natólöndum í síðastliðinni viku, og flest
þeirra birtu útdrætti úr því síðastliðinn
fimmtudag. A.m.k. tvö blöð á Norður-
löndum fengu þetta bréf eða Aften-
posten í Oslo og Politiken í Kaup-
mannahöfn.
í VIÐTALINU við Pravda víkur
Ustinof fyrst að því, að nýlega hafi birzt
fréttir í bandarískum blöðum frá
viðræðum risaveldanna í Genf um
takmörkun meðaldrægra eldflauga í
Evrópu. Þetta sé brot á samkomulagi
um að segja ekkert frá gangi við-
ræðnanna fyrr en þeim sé lokið. Ustinof
segir, að í þessum fréttum sé hallað
freklega á Sovétríkin og vilji hann því
upplýsa eftirfarandi:
„í Genf hafa Sovétríkin borið fram
tillögur, sem gera ráð fyrir, að myndað
verði í Evrópu breitt belti, þar sem
kjamavopnum verður fækkað og fjöldi
þeirra takmarkaður. Nær það frá
■Framtíð mannkynsins getur oltið á þvi, að risaveldin slíðri svcrðin,
Klögumál vamarmála
ráðherra ganga á víxl
Viðtalið við Ustinof og bréf Weinbergers
Norður-tshafi til Afríku, frá Mið-
Atlantshafi til Úralfjalla. Lagt er til, að
á þessu belti verði þeim meðaldrægu
kjarnavopnum, sem nú eru til (vopn, er
draga 1000 km eða meir, en ekki
milliheimsálfa kjarnavopn), fækkað
svo, að þegar samningurinn hefur gilt í
fimm ár, hafi hvorki Sovétríkin né Nató
meira en 300 einingar slíkra vopna í
fórum sínum. Fækkunin á að taka til
allra tegunda meðaldrægra kjarna-
vopna, bæði eldflauga og flugvéla.
Bannað verður að koma fyrir á þessu
belti nýjum gerðum kjamavopna,
þ.á.m. að sjálfsögðu bæði bandarísku
Pershing-2 eldflaugum og stýriflaugum.
Sovézku tillögurnar gera ekki ráð fyrir
neinum skuldbindingum af hálfu þriðja
aðila. En í heildartölunni 300 einingar
meðaldrægra kjarnavopna em einnig
brezkar og franskar eldflaugar og
flugvélar, auk bandarískra. Sovétríkin
geta ekki virt að vettugi þá staðreynd,
að þessi vopn eru meðal meðaldrægra
kjarnavopna Natólandanna. Þeim er
beint gegn Sovétríkjunum og banda-
mönnum þeirra.
Tillögur okkar gera einnig ráð fyrir,
að í Evrópu verði gerðar ráðstafanir til
þess að takmarka birgðir kjarnavopna,
er draga innan við 1000 km. Óþarft er
að taka fram, að slík takmörkun á
vopnabúnaði myndi vera í þágu allra
ríkja Evrópu. Við leggjum einnig til, að
meðaldræg kjarnavopn utan þessa beltis
í Evrópu verði takmörkuð svo, að þessi
vopn annars aðilans skuli ekki draga til
skotmarka í löndum hins aðilans á
umræddu belti.“
Ustinof segir, að Sovétríkin hafni
eindregið þeim tillögum Bandartkj-
anna, að þau eyðileggi SS-20 eldflaugar
sínar gegn því að Bandaríkin hætti við
fyrirætlanirnar um að koma upp Persh-
ing-2-eldflaugum og stýriflaugum í
Vestur-Evrópu. Synjunin byggist á því,
að þetta myndi raska jafnvæginu, sem
komizt hafi á í Evrópu.
Þá mótmælir Ustinof því eindregið,
að Bandaríkin hafi dregizt aftur úr
Sovétríkjunum á sviði kjamavopna-
vígbúnaðar. Staðreyndin sé sú, að
Bandaríkin hafi eignazt kjarnavopn á
undan Sovétríkjunum og hafi æ síðan
haft forustu um að taka ný og
fullkomnari kjarnavopn í notkun. Sovét-
ríkin hafa fylgt á eftir af öryggis-
■ Weinberger
ástæðum. Jafnræði ríki nú í þessum
efnum. Hins vegar stefni Bandaríkin nú
að því að ná algerum yfirburðum, svo
að úrslit kjarnorkustyrjaldar yrðu
Bandaríkjunum sem hagstæðust. Þetta
hafi Weinberger sagt í blaðaviðtali 9.
ágúst.
Að lokum lýsir Ustinof því yfir, að
Rússar telji frystingu kjarnavopna mikil-
væga sem fyrsta skref til að stöðva
kjarnavopnakapphlaupið.
BRÉF Weinbergers virðist óbeint
svar við viðtalinu, sem Pravda birti við
Ustinof, jafnframt því, að hann mót-
mælir þeim fréttum í bandarískum
blöðum, að vamarmálaráðuneytið í
Washington sé að undirbúa nýja áætlun,
sem hafi það markmið að tryggja
Bandaríkjunum sigur í kjarnorku-
styrjöld. Fregnir um þetta hafa bæði
birzt í New York Times og Washington
Post.
Weinberger mótmælir þvf, að stjórnin
álíti, að hægt sé að vinna sigur í
kjarnorkustyrjöld. Þess vegna hafi það
verið stefna Bandaríkjanna, sem enn sé
óbreytt, að koma í veg fyrir kjarnorku-
styrjöld með svo öflugum búnaði, að
hugsanlegur árásaraðili geri sér Ijóst, að
það væri verst fyrir hann sjálfan að hefja
árás með kjarnorkuvopnum.
Weinberger segir, að þessa stefnu
megi túlka á þann veg, að Bandaríkin
stefni að yfirburðum, því að án þess væri
ekki hægt að fæla hugsanlega árásaraðila
frá árás. Tilgangurinn með slíkum
viðbúnaði sé þó alls ekki að sigra í
kjarnorkustyrjöld, því að þar geti
enginn orðið sigurvegari, heldur að
reyna að afstýra með réttum viðbúnaði
að til kjarnorkustyrjaldar komi.
Komi þrátt fyrir það til kjarnorku-
styrjaldar, verði Bandaríkin að reyna að
búa svo um hnútana, að þau þurfi ekki
að gefast strax upp og ganga að
skilmálum árásaraðilans. Þess vegna
megi ekki varnir vera svo veikar, að
skyndiárás geti ráðið úrslitum, heldur
verði að búa sig undir að geta svarað
henni. Vitneskjan um það sé vænlegust
til að afstýra kjarnorkustyrjöld.
Þetta er ekki órökrétt, en gallinn við
þessa kenningu er sá, að þegar
keppinauturinn hugsar líkt, leiðir það til
vígbúnaðarkapphlaups, sem getur end-
að með skelfingu, ef samningar nást ekki
um afvopnun í tæka tíð. Þess vegna
getur framtíð mannkyns oltið á því,
að risaveldin slíðri sverðin.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
TT
Atök íVarsjá
Til átaka kom á milli lögreglunnar
og almennings, sem var að minnast
tveggja ára afmælis „Samstöðu“ í
ýmsum borgum Póllands í gær. Fólk
safnaðist saman á götum ýmissa
borga, þrátt fyrir að yfirvöldin hefðu
á ýmsan hátt varað fólk við að safnast
saman, bæði með tilkynningum í
fjölmjðlum og með miklum her-
sýningum að undanförnu.
Lagði lögreglan til atlögu við
ýmsar kröfugöngur og stóð fólkið
framan í lögregluliðinu og hrópaði
ókvæðisorð um herstjórnina og
krafðist lausnar Lech Walesa. Eink-
um kvað mikið á óeirðum í Gdansk,
þar sem „Samstaða" er stofnuð og í
Krachow, þar sem lögreglan beitti
háþrýstislöngum gegn mannfjöldan-
Sýrlensk flug-
vél skotinnidur
■ ísraelsmenn hafa skotið niður
sýrlenska orrustuflugvél í Líbanon,
nokkrum mílum austan við Beirút.
Einn úr áhöfnum flugvélarinnar beið
bana, en hinir voru teknir höndum.
Frásagnir stangast á um það hvemig
á því stóð að flugvélin var skotin
niður. ísraelsmenn skella allri skuld
á áhöfn flugvélarinnar. Útvarp Fal-
angista í Líbanon sagði að ísraelskt
herskip hefði skotið vélina niður, en
síðar sögðu ísraelskar heimildir að
vélin hefði verið skotin niður úr
eldflaugahreiðri á jörðu niðri. Sagt
er að Bandaríkjamenn hafi útvegað
ísraelsmönnum eldflaugar með því
skilyrði að þær yrðu aðeins notaðar
til varnaraðgerða. Segja ísraelir að
vélinni hafi verið ætlað að taka
ljósmyndir af hernaðarmannvirkjum
á jörðu niðri en ekki að gera vopnaða
árás. Fréttir frá fsrael herma að með
þessu hafi ísraelsmenn viljað undir-
strika að þeir létu sýrlenskum
flugvélum ekki líðast að fljúga yfir
Líbanon.
■ 1300 Palestínuskæruliðar halda á brott frá Beirút. ítalskur herjeppi fer
fyrir hópnum.
Boda hrydjuverk í ísrael
■ í dag er álitið að brottflutningi
sýrlensks herliðs og palestínskra
skæruliða muni ljúka.
Foringi eins róttækasta arms
Palestínumanna, PFLP, hefur sagt
að tvístrun PLO sé nú eitt alvar-
legasta vandamál Palestínumanna,
ekki síst með því að samstilling
þeirra stjórnmálalega verði nú örð-
ugari viðfangs. Leiðtoginn sagði að
haldið yrði áfram vopnuðum aðgerð-
um innan ísraels, en ekki mundi
verða beitt aðferðum hryðjuverka-
manna annars staðar.
Mubarak, forseti Egypta, hefur
hvatt til viðræðna Bandaríkjanna og
PLO og hefur hann bent á að
Bandaríkin geti ekki litið fram hjá
rétti Palestínumanna til eigin lands.
Kvaðst hann mundu ræða þetta mál
við Weinberger varnarmálaráð-
herra, þegar hann kemur til Cairo
nk. föstudag til viðræðna um málefni
Mið-Austurlanda.
Verstu þurrkar í manna
minnum í Ástralíu
■ Ástralska stjórnin hefur nú lýst
yfir að neyðarástand ríki víða í
álfunni vegna þurrka, hinna verstu í
manna minnum. Verstir hafa þurrk-
arnir verið í austurhlutanum í
Victoria og S-Oueensland. Þarna
hefur ekki rignt í nær fjögur ár.
Horfir ógnvænlega fyrir bændum á
svæðinu. Hafa stjórnvöld lagt fram
styrki til þess að forða bændunum
frá gjaldþroti og að halda búpeningi
lifandi. Hafa bændasamtök og
vinnslufyrirtæki landbúnaðarvara
sagt að landbúnaður í landinu sé að
hrynja saman vegna þessa ástands,
en vegna fækkunar fjár og nautgripa
er engin von til þess að hægt sé að 1
standa við sölusamninga við erlend
ríki.
Khomeini boðar sókn
■ Khomeini hefur boðaö að Irans-
her kunni á næstunni að sækja fram
og hrekja íraka frá Abadan og
Corramjar. Sagði erkiklerkurinn að
her írana væri nú í mjög góðri
vígstöðu og gæti sótt með árangri
fram hvar sem væri á víglínunni, sem
er 300 mílna löng.
Hússein Jórdaníukonungur sagði
nýlega að féllust Iranir ekki á að
binda enda á stríðið, mundi hann
skipa sveitum sínum að sækja að
mikilvægum stöðum innan landa-
mæra {ran, þar á meðal að olíulind-
um og olíuhreinsunarstöðvum.