Tíminn - 25.09.1982, Blaðsíða 7

„Áforni Atlantshafsbandalagsins um að verja Evrópu með
kjarnorkuvopnum, ef nauðsynlegt reynist, virðist mér
fráleitt. Ég tek undir með þeim, sem telja að NATO verði
að endurskoða og breyta varnaráætlunum sínum og hverfa
frá þeim möguleika, að geta orðið fyrstir til þess að nota
kjarnorkuvopn. Evrópubúum stafar meiri hætta af slíkum
vörnum, en af árásaraðila“.
;./-''
•?''<" í,*.
•.;

***** o.;v

, '‘vw «*rr**i

• ■HíljK'iiu, -
LjsSf f|fc
5» < t í'» a ijmíl*

i.T°t x t iÆ
-' v':\í •. ^ -
9» '3*~ fewS
A.Í8fW«**A- '
SH
f ' A N
,, • ***' •:
‘ * H: tl
■ ^ « f4 # K »4« f r■*«!**

:Í#£HU>.‘
inn í Sovétríkin, bæði á tímum
Napóleons og tímum Hitlers og slíkt
gæti endurtekið sig. Ef til vill er þessi
ótti þeirra raunverulegur. Þó útilokað
sé að ríki Vestur-Evrópu færu að ráðast
inn í Sovétríkin segja Sovétmenn að
kapitalisk þjóðfélagskerfí úrkynjist á
ákveðnum tíma og breytist þá í fasisma
eða nasisma og þá geti allt skeð.
Auðvitað læðist að manni sá óþægilegi
grunur að allir séu í þessu geigvænlega
vígbúnaðarkapphlaupi að berjast gegn
ímynduðum óvini. í þessu efni getur þó
enginn fullyrt neitt og þegar allt kemur
til alls er ljóst að vestræn lýðræðislönd
geta ekki tekið áhættuna af því að vera
varnarlaus.
Frelsið til að lifa, hugsa, skrifa og
starfa verður að verja. Þar er um fjöregg
mannkynsins að ræða og ekki er unnt að
hugsa sér ömurlegra þjóðfélag en það
að menn séu lokaðir inni í geðveikra-
hælum, ef þeir eru ósammála ríkjandi
stjórnvöldum.
Ég er hins vegar alfarið þeirrar
skoðunar að ógnarjafnvægið sé engin
lausn.
Áform Atlantshafsbandalagsins um
að verja Evrópu með kjarnorkuvopn-
um, ef nauðsynlegt reynist, virðist mér
fráleit.
Ég tek undir með þeim sem telja að
NATO verði að endurskoða og breyta
varnaráætlunpm sínum og hverfa frá
þeim möguleika að geta orðið fyrstir til
þess að nota kjarnorkuvopn. Evrópubú-
um stafar meiri hætta af slíkum vörnum
en af árásaraðila.
Það er óhugsandi að beita kjarnorku-
vopnum í hinni þéttbýlu Evrópu.
Vel má vera að Sovétmenn eða
Varsjárbandalagið hafi yfirburði í hefð-
bundnum vígbúnaði í Evrópu. Atlants-
hafsbandalagið verður þá sjálfsagt að
styrkja sig á því sviði. Ég hygg þó að
búnaður Varsjárbandalagsins standi
tæknilega langt að baki búnaði Atlants-
hafsbandalagsins.
Bandaríkjamenn segjast ekki vilja
gefa út yfirlýsingu um að þeir verði ekki
fyrstir til að nota kjarnorkuvopn. Með
því væru Sovétmönnum færðir yfir-
burðir í Evrópu á silfurfati vegna
yfirburða þeirra í hefðbundnum vopn-
um. Hins vegar segjast Bandaríkjamenn
tilbúnir og Atlantshafsbandalagið hafi
raunar gefið út yfirlýsingu um að það
muni ekki verða fyrst til að beita
vopnavaldi yfir höfuð.
Slík alhliða yfirlýsing hernaðarríkj-
anna ailra væri auðvitað meira virði en
aðrar.
En auðvitað vaknar í ljósi sögunnar
spurningar um gildi yfirlýsinga yfirleitt.
Þversagnir
Ég verð hreinlega að játa, að ég gerði
mér ekki grein fyrir þeim miklu
umsvifum, sem reglulega ergripið til, til
þess að tryggja varnir Evrópu. Ég gerði
mér ekki grein fyrir því hversu
stríðshættan virðist þessum mönnum
raunveruleg. Hversu Evrópumönnum
virðist eðlilegt og nauðsynlegt að svona
heræfingar fari fram í landi þeirra og
hversu gífurlega vinnu og fjármagn
Bandaríkjamenn leggja í uppbyggingu
varna í Evrópu, liðsflutninga þangað
árlega, þjálfun og uppbyggingu birgða-
stöðva, er grípa megi til ef til ófriðar
dregur.
Fyrir okkur íslendinga, á eyju úti í
miðju Atlantshafi, þjóð sem sjálf hefur
aldrei haft her, er erfitt að skilja
hernaðaráætlanir og hernaðarhugarfar
á stuttum tíma.
Líklega gera íslendingar sér ekki
grein fyrir því að þeir eru í brennidepli
hildarleiksins ef til átaka drægi á
N.-Atlantshafi.
Það er í raun grátlegt að mannkynið
skuli verja svo gífurlegum fjármunum til
hernaðar og hergagnaframleiðslu, eða
um 500 biljónum dollara árlega á sama
tíma og þúsundir milljóna manna búa
við skort og svelta.
Þegar Barnahjálp Sameinuðu þjóð-
anna gefur upp að 40.000 börn deyi
daglega úr hungri og örbirgð. Skuldir
þróunarlandanna aukast og hlaðast upp
og stór hluti mannkynsins virðist ekki
eiga neina von um að bjargast frá
hungurdauða.
Ef mannkynið á að halda áfram að lifa
á þessari jörð, verður að nást fram
einhvers konar alheimssáttmáli um
vígbúnað, svipað og hafréttarsáttmál-
inn. Það getur tekið langan tíma og
vafalaust eru mörg Ijón á veginum, en í
þessu efni mega menn ekki láta
erfiðleikana vaxa sér í augum.
abstraktmálverki hér, ef átt er við
samfellda vinnu.
Septembersýningin olli miklu fjaðra-
foki, og þótti þessi stormur sé löngu
genginn hjá, fer ekki hjá því að menn
hugsi til þessarar byltingar í myndlist á
íslandi. Margir ársetja abstraktið við
1947, eða Septembersýninguna.
Þótt eigi sé lagður dómur á þá
sagnfræði, þá urðu September sýn-
ingarnar í gamla daga eða fyrir 30-35
árum til þess að opna nýjan listheim á
íslandi. Nýstefnan festi rætur og hefur
enn mikil áhrif, þótt mikið frelsi ríki nú
í allri list, bæði hér á landi og eins á
Vesturlöndum, en menn voru íhaldsam-
ari áður.
Sýningin 1982
Segja má að þessi afmælissýning
Sepi:m hópsins sé á vissan hátt með
hefðbundnu sniði, því eins og áður segir
er þetta í tíunda sinn, sem þessir menn
efna til samsýningar.
Einna mesta athygli mína vöktu
tréverk Sigurjóns Ólafssonar sem ó-
neitanlega eru frábær í allri gerð.
Einkum hið ógnvekjandi höfuð, er
geymir alla skelfingu og dul grímunnar.
Þá vildi ég minnast á tréorm, er smýgur
gegnum tvær hindranir.
Sigurjón hefur nú farið þá leið á
tréverki að leyfa trénu að vera særekið
áfram, líkt og hann gjörði við steina
áður. Leyfði briminu og ísöldinni að
taka þátt í myndsköpuninni. Steinninn
varð steinn áfram, þótt hann væri líka
orðinn að merkilegum skúlptúr fyrir
handverkið.
Valtýr Pétursson og Jóhannes
Jóhannesson koma þarna dálítið á
óvart. Valtýr brýtur nú reyndar þau
boðorð, er hann og aðrir settu af illri
nauðsyn fyrir þrem áratugum, eða svo.
En hann kemst með föng sín inn í nýjan
myndheim, liti og form. Mest þótti mér
koma til myndanna Blá kanna,
Uppstilling og Rauða duflið.
Myndir Jóhannesar eru logandi í
litnum, og reyndar fyrir löngu orðið
tvísýnt um það, hvort olíulitir eru rétta
efnið í svona myndir. Þær myndu njóta
sín vel t.d. í gleri. Við þessar myndir er
einhver glaðværð, er maður kann að
meta.
Karl Kvaran hefur líka breytst, hefur
sett hljóðdeyfi á sína liti og hann heldur
þó fullum styrkleika. Kristján Davíðs-
son er aðeins meö 5 myndir. Og allt
mjög góð verk og dæmigerð fyrir hann.
Þorvaldur Skúlason hefur líklega
aldrei málað betur en einmitt núna, og
einkennileg mildi er yfir verki hans.
Guðmunda Andrésdóttir breytist ekki
mikið, en líklega hefur hún ekki áður
átt svo góðan hlut í þessum sýningum.
Bridge og
stjórnmál
■ Nú hefst aftur fréttaþáttur um
bridge hér á síðum blaðsins. Hann
mun birtast á laugardögum og ég
ætla að gera hér skil helstu bridge-
viðburðum, bæði innlendum og
erlendum. Blaðafulltrúum bridge-
félaganna er bent á að senda úrslit
móta og annað sem þeir vilja koma
á framfæri til Dagblaðsins Tímans,
Síðumúla 15, 105 Reykjavík, og
merkja: Bridgeþáttur, svo sendingin
komist í réttar hendur.
Heimsmeistaramótið í
tvímenning
Um næstu helgi hefst í Biarritz í
Frakklandi fjölmennasta bridgemót
sem haldið hefur verið. Þar munu
þúsundir spilara keppa um Heims-
meistaratitilinn í tvímenning, bæði í
opnum og blönduðum flokki. Einnig
verður keppt í sveitum um Rosen-
blumbikarinn.
í vor var nokkur áhugi meðal
íslenskra bridgemanna fyrir þessum
viðburði en síðan hafa margir helst
úr lestinni, og líklega fara aðeins 2
pör héðan á mótið: Guðmundur Sv.
Hermannsson - Jakob R. Möller og
Hermann Lárusson - Ólafur Lárus-
son. Þessi pör munu bæði keppa í
tvímenningnum og sveitakeppninni.
Það er langt síðan byrjað var að
undirbúa þetta mót og ekkert verið
til sparað af hálfu bridgesambands
Frakklands og Alþjóðabridgesam-
bandsins til að gera mótið sem
eftirminnilegast. Því miður hefur
komið upp eitt meiriháttar hneykslis-
mál í sambandi við mótið og það
liggur við að bridgeheimurinn standi
nú á öndinni.
Það hefur verið yfirlýst stefna
forráðamanna bridgehreyfinga að
halda stjórnmálum fyrir utan í-
þróttina. Forseti Alþjóða bridgesam-
bandsins, J. Ortiz-Patino, sagði t.d.
í ræðu 1979: - Við getum einnig verið
stolt af að hafa gert Alþjóðabridge-
sambandið að óháðum samtökum
þar sem ekki er rúm fyrir pólitískar
deilur, kynþáttamisrétti né trúarof-
stæki.
Þetta hefur nú ekki alltaf verið
raunin: lengi vel voru það vissar
þjóðir sem hliðruðu sér við að spila
við ísraelsmenn, meðan Líbanon-
búar tóku þátt í Evrópumótum
þóttust þeir alltaf þurfa að halda
uppá þjóðhátíðardaginn þegar þeir
áttu að vera að spila við ísrael.
Einnig hefur Suður Afríka stundum
sett strik í reikninginn og á
Ólympíumótum hafa ávallt nokkrar
þjóðir neitað að spila við þá þjóð.
Á síðasta Ólympíumóti var 60
þátttökuþjóðum skipt í 2 riðla og þá
var S-Afríka sett í riðil með
hlutlausum þjóðum. Samt neituðu 2
þjóðir: Surinam og Egyftar að spila
við S-Afríku og þær voru settar í 3ja
ára keppnisbann á alþjóðamótum.
En á Biarritzmótinu er ekki hægt
að koma við neinni riðlaskiptingu og
það er ómögulegt að segja fyrir
hvaða pör eða sveitir koma til með
að mætast. Og það kom fljótt í ljós
að margar þjóðir myndu ekki spila
við s-afríska þátttakendur. Frekar
en að hætta á allsherjar upplausn
ákvað framkvæmdanefnd Alþjóða-
sambandsins, sem Ortiz-Patino á
m.a. sæti í, að meina spilurum að
keppa undir fána S-Afríku.
Þessi ákvörðun fór fremur leynt
fyrst í stað, en svo var eins og
sprengja hefði fallið. Mörgum fannst
að þarna væri Alþjóðasambandið að
ganga gróflega á móti yfirlýstri
stefnu sinni og bentu m.a. á orð Jose
Damiane, framkvæmdastjóra Biar-
ritzmótsins, sem sagði þegar hann
kynnti mótið: - Komið allir til að
sanna að bridge yfirstígur öll landa-
mæri og er starfsemi sem getur
stuðlað að betri alþjóðlegum og
mannlegum tengslum á tímum þegar
mannkynið hefur vissulega þörf fyrir
slíkt.
Margir forkólfar bridgemála hafa
skeiðað inná ritvöllinn og skrifað
með eða á móti þessari ákvörðun
ABS. Sumir hafa bent á að hlutverk
sambandsins sé að sjá um að mót
þeirra gangi snurðulaust. Þetta hafi
verið skársta leiðin til að Biarritz-
mótið fari friðsamlega fram. Sumir
taka raunar dýpra í árina og segja að
þar sem apartheitstefna S-Afríku sé
andstæð allri siðmenningu sé það
skylda siðaðra manna að hafa ekkert
saman að sælda við fulltrúa frá því
landi.
Aðrir, og þeir eru öllu fleiri, segja
að bridgespilarar S-Afríku geti ekki
gert að hvernig stjórnmálaástandið
sé í landinu. Þeirra eini glæpur er að
vera fæddur þar og með því að
útiloka þá frá bridgemótum sé ABS
í raun að beita svipuðum aðferðum
og S-Afríkustjórn sjálf. Og ef á að
útiloka S-Afríkubúa, hvað er þá
langt í að spilarar frá öðrum löndum
sem ekki búa við lýðræðisskipulag
verði útilokaðir líka. S-afrískir
bridgespilarar hafa líka bent á að
bridgesambandið þar sé algerlega
sjálfstæð stofnun óháð stjórnvöld-
um. Innan þess sé ekki kynþáttamis-
rétti og spilarar af indverskum
uppruna hafa spilað fyrir hönd
S-Afríku á alþjóðamótum og áttu
m.a. að fara til Biarritz.
Það er allavega Ijóst að þetta
havarí kemur sér illa fyrir Ortiz-
Patino. Á næsta ári fer fram
forsetakjör innan ABS og hann hafði
hugsað sér að bjóða sig fram 3ja
kjörtímabilið í röð. Til að svo geti
orðið verður að breyta reglum sam-
bandsins sem aðeins leyfa forseta að
sitja 2 kjörtímabil. Patíno setti
allmikið ofan þegar framkvæmda-
nefndin samþykkti ekki Terence
Reese sem fyrirliða breska liðsins á
heimsmeistara mótinu á síðasta ári,
vegna þess að Reese hafði verið
óhræddur við að segja meiningu sína
á störfum og gerðum ABS. Þegar
þetta bætist við er hæpið að
Ortiz-Patino hafi lengur stuðning til
endurkjörs.
Hvaða dóm sem menn leggja á
þessa ákvörðun ABS þá verða
bridgespilarar að horfast í augu við
að það er ekki lengur hægt að
aðskilja bridge og alþjóðamál. Með
banninu á S-Afríku hefur ABS gefið
fordæmi og tíminn verður að leiða í
ljós hvaða afleiðingar þetta hefur
alltsaman.
Bikarkeppni Bridgesam
bandsins
Nú eru aðeins 2 sveitir eftir
ósigraðar í keppninni: sveit Esterar
Jakobsdóttur og sveit Jóns Hjalta-
sonar. Úrslitaleikurinn verður hald-
inn í Leifsbúð, Hótel Loftleiðum,
laugardaginn 2. október. Áhorf-
endur eru velkomnir og aðgangur
verður ókeypis.

Guðmundur Sv. i M
Hermannsson ji. í;
skrifar ii ^ Jm