Tíminn - 13.10.1982, Blaðsíða 7

7
MIÐVIKUDAGUR 13. OKTÓBER 1982
erlent yfirlit
■ HERNAN Siles Zuazo, sem tók við
forsetaembættinu í Bolivíu síðastliðinn
sunnudag, er meðal þekktustu stjórn-
málamanna í Suður-Ameríku. Hann
fékk langflest atkvæði í forsetakosning-
unum, sem fóru fram 1980, en þó ekki
meirihluta og þurfti þingið því að
staðfesta kosningu hans. Það staðfesti
hana.
Áður en Siles tækið við forsetaemb-
ættinu gripu herforingjar í taumana og
tóku sér einræðisvald. Siles sá þann kost
væntan að flýja land, enda var hann
þvt' ekki óvanur. Samtals hefur hann
dvalið í útlegð 15 ár ævi sinnar.
Herforingjunum gekk stjórnin illa,
enda bættust við ýmsir efnahagslegir
erfiðleikar. Peim kom líka illa saman
innbyrðis og veltu hver öðrum frá
völdum. Forsetar hafa ekki verið færri
en þrír á þessum tveimur árum. Meðal
verkamanna, einkum þó námumanna,
hefur sú krafa hlotið vaxandi fylgi, að
Siles yrði kvaddur heim og látinn taka
við völdum.
Að lokum sáu herforingjarnir þann
kost vænstan að láta undan. Þeir sömdu
um það við Siles, að hann kæmi heim
og tæki við stjórninni. Þingið gekk
formlega frá kjöri hans sem forseta á
sunnudaginn var.
SILES er fæddur 19. marz 1914 og
nálgast því orðið sjötugsaldurinn. Hann
er launsonur manns, sem gegndi um
skeið forsetaembættinu í Bolivíu,
Hernando Siles Reyes.
Móðir Siles var af aðalsættum og þótti
mikill kvenskörungur. Hún lét son sinn
fá strangt uppeldi og hafði að sögn þann
sið að klípa hann í eyrun, ef hann
óhlýðnaðist. Sagt er, að hún hafi haldið
því áfram eftir að sonur hennar var
orðinn forseti.
Á uppeldisárum sínum mun Siles hafa
■ Námumenn að krefjast þess að Siles taki við stjórninni
Siles hefur reynzt
stjórnsamur forseti
Nú þarf hann á því að halda
haft nokkurt samband við föður sinn, en
ekki opinberlega. Hann hafði líka ekki
mikinn tíma til þess, því að hugur hans
hneigðist fljótt að stjórnmálum.
Átján ára gamall gerðist Siles
sjálfboðaliði í landamærastyrjöld Bol-
ivíu og Paraguay, en Bolivía beið lægri
hlut í henni. Siles hlaut heiðursmerki
fyrir hreystilega framgöngu. Hann
særðist þá á hendi og hefur borið þess
merki síðan. Nokkrir fingur hans eru
máttlausir.
Eftir að umræddu stríði lauk, átti Siles
mikinn þátt í störfum þjóðlegu
byltingarhreyfingarinnar, ásamt Victor
Paz Estenssoro. Sagt er að hreyfing þessi
hafi sótt hugmyndir sínar til Marx og
Mussolinis, en fyrir henni vakti
jafnt þjóðleg endurreisn og bætt kjör
almennings, en lífskjör voru þá hvergi
lakari í Suður-Ameríku cn í Bolivíu, og
það eru þau raunar enn.
Hreyfing þeirra Paz og Siles hlaut
brátt mikið fylgi. I forsetakosningunum,
sem fóru fram 1952, náði Paz kjöri sem
forseti og Siles sem varaforseti. Yfirstétt
landsins brást illa við sigri þeirra og létu
herinn skerast í leikinn. Herstjórnin
hélzt hins vegar ekki lengi að þessu sinni.
Byltingarher bænda og verkamanna,
sem var undir þeirra Paz og Siles, tókst
að gera gagnbyltingu og Paz tók við
forsetaembættinu. Stjórn hans var mjög
athafnasöm. Námur voru þjóðnýttar,
stórjörðum skipt og konum veittur
kosningaréttur, svo að eitthvað sé nefnt.
Árið 1956 fóru fram forsetakosning-
ar og var Siles kjörinn forseti. Hann hélt
áfram því starfi, sem hafið var í
stjórnartíð Paz, en þótti þó íhaldssam-
ari. Meðal annars lenti hann í harðri
deilu við verkalýðssamtökin, sem voru
orðin of kröfuhörð að dómi hans. Hann
þótt sýna mikið hugrekki í þessum
átökum. M.a. hélt hann á fund
námumanna, sem þóttu ósáttfúsastir og
byltingasinnaðastir. Þeir létu ófriðlega
og létu um stund einsog þeirætluðuað
sýna forsetanum banatilræði. Hann lét
sér hins vegar hvergi bregða og lauk ekki
■ Heran Siles Zuazo
erindi sínu fyrr en verkfallsmenn höfðu
aflýst verkfallinu.
Siles gegndi forsetastörfum 1956-60.
Árið 1964 gerði herinn byltingu og hefur
Siles verið lengstum síðan í útlegð. Árið
1972 skildu leiðir hans og Paz, en Paz
snerist þá á sveif með herforingjunum,
sem stóðu að byltingu. Siles stofnaði þá
nýjan flokk, þjóðlega byltingarflokkinn.
í forsetakosningunum, sem fóru fram
1978,1979 og 1980 fékk Siles jafnan flest
atkvæði, en þó aldrei meirihluta.
Yfirstéttin beitti í öll skiptin aðstöðu
sinni til að hindra að hann kæmist í
forsetastólinn. Eftir kosningarnar 1978
og 1979 var þingið látið hindra formlegt
kjör hans og kosið var aftur.
VAFASAMT þykir, að Siles haldist
lengi á forsetastólnum. Efnahagserfið-
leikar eru stórkostlegir og hafa farið
síversnandi. Skuldabyrði ríkisins er
gífurleg og verður ekki við hana ráðið,
nema Alþjóðlegi gjaldeyrissjóðurinn
hlaupi undir bagga.
Verðbólga í Bólivíu er nú um 200%.
Verðgildi gjaldmiðilsins (peso) er nú 10
sinnum minna en það var í febrúarmán-
uði síðastliðnum. Verkalýðssamtökin
krefjast mikilla kauphækkana, en flest
atvinnufyrirtæki segjast að þrotum
komin og hafa mörg stöðvast.
Stjórn sú, sem Siles hefur myndað,
styðst aðeins við minnihluta þingsins eða
vinstri tlokkana þar. Aðrir flokkar hafa
heitið hlutleysi sínu. Eigi Siles að koma
einhverju fram, þarf hann að geta náð
samkomulagi við hægri flokkana.
Jafnframt þarf hann að geta átt sæmilega
sambúð við herinn.
Það getur sennilega helzt reynzt Siles
verulegur stuðningur, að enginn flokkur
og ekki heldur herinn æskir þess að taka
við stjórninni undir þessum kringum-
stæðum. A.ndslæðingar Siles virðast
viðurkenna það ekkert síður en
fylgismenn hans, að hann sé maðurinn
sem helzt geti glímt við vandann. En
enginn er bjartsýnn.
Það getur haft talsvert að segja, að
Bandaríkin verði stjórn Siles hjálpleg.
Fyrir Reagan gæti það verið ávinningur
að sýna í verki að hann styður ekki
eingöngu hægri stjórnir.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
BilaleiganÁS
CAR RENTAL
■£* 29090
REYKJANESBRAUT 12 REYKJAVIK
Kvöldsimi: 82063
GLUGGAR
0G HURÐIR
Vönduð vinna á hagstœðu verði.
Leitið tilboða.
ÚTIHURÐIR
Dalshrauni 9. Hf.
S. 54595.

W'
Jokker-skrifborðin
eru komin aftur.
Verð kr. 1.985,-
Húsgöan og
. , . Suðurlandsbraut 18
mnrettmgar simi se 900
Hverfisteinar
Rafdrifnir hverfisfeinar 220 volt. Steinninn snýst 120 snúninga
á mínútu i báðar áttir.
Verð kr. 1.728.- m/söluskatti.
Sendum hvert á land sem er.
L— VELAVERSLUN
Ármúli 8, 105 Reykjavík. S: 8-5840