Tíminn - 13.10.1982, Blaðsíða 8

8
MIÐVIKUDAGUR 13. OKTÓBER 1982
Útgefandl: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjórl: Gisli Slgurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gfslason.
Skrlfstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. AfgreiSslustjórl: SigurSur Brynjólfsson
Rltstjórar: Þórarlnn Þórarinsson, Elfas Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Úlafsson. Fréttastjóri: Krlstinn Hallgrfmsson. UmsjónarmaSur Helgar-Tfmans: Atil
Magnú3son. BlaSamenn: Agnes Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Elrfkur St.
Eirfksson, FriSrlk IndriSason, HeiSur Helgadóttir, SigurBur Helgason.(fþróttir), Jónas
GuSmundsson, Kristfn Lelfsdóttlr, Skaftl Jónsson. Utlltstelknun: Gunnar Traustl
Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Elfn
Ellertsdóttlr. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarklr: Flosi Kristjánsson, Kristfn
Þorbjarnardóttir, Marfa Anna Þorstelnsdóttlr. Rltstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
SfSumúla 15, Reykjavfk. Slml: 86300. Auglýslngasfml: 18300. Kvöldsfmar: 86387 og
86392.
Verð f lausasölu 9.00, en 12.00 um helgar. Áskrift á mánuði: kr. 130.00.
Setning: Tæknldeild Tfmans. Prentun: Blaðaprent hf.
á vettvangi dagsins
Óvissa í efnahags-
málum — óvissa
í stjórnmálum
eftir Guðmund G. Þórarinsson,
alþingismann
Samkomulag
um kosningar
■ Staðan á Alþingi er nú á ýmsan hátt svipuð því,
sem var á vetrarþinginu 1959, þegar minnihlutastjórn
Alþýðuflokksins fór með völd.
Þá hafði Framsóknarflokkurinn og Sósíalistaflokk-
urinn stöðvunarvald í annarri þingdeildinni, þótt þeir
væru í minnihluta á Alþingi. Alþýðubandalagið vildi
nota þessa aðstöðu til að fella efnahagsfrumvarp, sem
Alþýðuflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn stóðu að.
Framsóknarflokkurinn taldi ekki rétt að nota þessa
aðstöðu til að fella frumvarpið og sat því hjá við
atkvæðagreiðsluna.
Það kallar á aukna ábyrgðartilfinningu stjórnar-
andstöðunnar, þegar hún hefur þá aðstöðu að geta
fellt mál, þótt ríkisstjórn styðjist við meirihluta á
Alþingi. Afstaða Framsóknarflokksins á vetrarþing-
inu 1959 er til fyrirmyndar í þessum efnum.
Fað er eðlilegt og ábyrgt undir slíkum kringumstæð-
um að viss samráð séu höfð milli ríkisstjórnar og
stjórnarandstöðu. Að þessu víkur Steingrímur
Hermannsson, formaður Framsóknarflokksins í
viðtali við hann, sem birtist í Tímanum í gær. Hann
sagði m.a.:
„Það er ljóst að þetta þing verður að mörgu leyti
óvenjulegt. Ríkisstjórnin hefur misst meirihluta sinn
í neðri deild.
Mér er alveg ljóst að ríkisstjórnarmeirihluti sem
ekki er starfhæfur í neðri deild situr ekki lengi og tel
ég nauðsynlegt að kosningar verði fyrr en seinna.
Hin vegar hvílir mjög mikil ábyrgð á stjórnarand-
stöðu, að haga málum þannig að sem minnstu tjóni
valdi fyrir efnahagslífið í landinu, sem er ákaflega
viðkvæmt um þessar mundir. Ég hef furðað mig á
þeim yfirlýsingum, að stjórnarandstaðan muni fella
bráðabirgðalögin. Ég trúi því ekki að svo fari. Þess
vegna finnst mér vel koma til greina að láta reyna á
það strax. En það verður að gerast mjög fljótt, svo
unnt reynist að halda kosningar sem fyrst, svo ný
ríkisstjórn gæti gripið í taumana til að forða frá því
tjóni, sem slík afstaða stjórnarandstöðunnar myndi
valda að öðrum kosti eftir 1. des.
Ég er einnig reiðubúinn að leita samstarfs við
stjórnarandstöðuna um framgang nauðsynlegra mála,
m.a. í efnahagsmálum og ákveða þá í sameiningu
hvenær kosningar verða. Það teldi ég eðlilegastan
framgang mála.“
Steingrímur Hermannsson vék þessu næst að því,
að mörg önnur mikilvæg mál en bráðabirgðalögin
þyrftu afgreiðslu á þinginu. Hann sagði:
„Þar má nefna ýmis mál sem tengd eru
fjárlagafrumvarpinu og frumvarpið sjálft vitanlega, og
lánsfjárlögin, málefni sjávarútvegsins, vegaáætlun og
mörg önnur stór mál, sem leysa þarf og þarf að fjalla
'um af mikilli ábyrgð. Ég vil endurtaka, að mér finnst
sorgfegt ef stjórnarandstaðan hafnar því að fjalla um
slík mál af ábyrgð og þá með samkomulagi við
ríkisstjórnina með fullvissu um það, að kosningar
verða fyrr en seinna.“
Að lokum sagði Steingrímur Hermannsson:
„Ég skal engu spá, framvindan fer eftir afstöðu
stjórnarandstöðunnar, en ég hef talið.skynsamlegt og
sýndi mesta ábyrgð bæði stjórnar og stjórnarandstöðu,
að menn gengu að verki og semdu um hvenær
kosningar yrðu, og þá í vor, og ynnu síðan saman að
því að koma þessum málum á rekspöl og ná árangri“.
P.P
Efnahagur iönríkjanna hefur engan
veginn náð jafnvægi eftir hinar gífurlegu
olíuveröhækkanir 1973-74 og 1978-79.
Verðbólga, atvinnuleysi og samdráttur í
milliríkjaviöskiptum hafa komið í
kjölfar olíuhækkananna.
Líklegt þykir mér, að OPEC ríkin
hefðu farið hægar í sakirnar ef þau hefði
órað fyrir afleiðingunum.
Barátta iðnríkjanna gegn verð-
bólgunni hefur valdið samdrætti og
gífurlegu atvinnuleysi. Talið er að á
árinu 1982 verði um 30 miljónir manna
atvinnulausar í OECD löndunum.
Atvinnluleysi er um 2 miljónir manna í
V.-Þýzkalandi, um 3.3. miljónir manna
í Bretlandi. Atvinnuleysi er 10-11% í
Danmörku og um 10% í Bandaríkjun-
um. Þannig mætti lengi telja.
Fjölmörg stórfyrirtæki eiga í miklum
erfiðleikum í V.-Þýzkalandi, s.s.
Volkswagen, AEG o.fl., og talið er að
aldrei hafi jafnmörg fyrirtæki orðið
gjaldþrota í Bandaríkjunum og núna
síðustu misseri.
Efnahagsþróun
iðnríkjanna?
Það skiptir íslendinga að sjálfsögðu
miklu máli hver þróunin verður í
löndunum í kringum okkur. Eins og
venjulega greinir menn mjög á um hvað
framtíðin muni bera í skauti sér. Sumir
efnahagssérfræðingar eru mjög svartsýn-
ir. Þeir telja kreppuna vera enn að
dýpka og mörg teikn á lofti um að svipað
stefni og í heimskreppunni um 1930.
Atvinnuleysi sé enn að aukast og
milliríkjaviðskipti enn að dragast sam-
an, fleiri og fleiri ríki nái ekki að standa
í skilum við lánardrottna sína og rambi
á barmi gjaldþrots.
Aðrir telja að efnahagsstöðunni megi
líkja við meðalkreppu. Þá er átt við að
taka muni um 3 ár að ná fullum bata
og ástandið sé ekki mjög alvarlegt.
Enn aðrir efnahagssérfræðingar telja
að batinn sé í augsýn. Mörg teikn bendi
til vaxtar í cfnahagslífi Bandaríkjanna á
næstu mánuðum og árum og umfang
og styrkur efnahagslífs Bandaríkjanna
sé slíkur að það muni hafa áhrif um allan
heim.
Af fréttum að dæma virðist eftirspurn
eftir framleiðslu fyrirtækjanna í
Bandaríkjunum, pantanir, enn vera að
dragast saman.
Ekki skal ég leggja dóm á framtíðar-
þróunina, en flestir eru sammála um að
í iðnríkjunum sé framundan erfiðara
ástand en verið hefur síðastliðin 30 ár.
Stjórnvöld virðast almennt- hræddari
við að grípa til aðgerða til að örva
efnahagslífið en áður var, enda eðlilegt
í ljósi undangenginnar reynslu.
í ríkjunum í kringum okkur hefur
verið brugðist við verðbólguöldunni á
nokkuð annan hátt en hér á landi.
Iðnríkin hafa mætt verðbólgunni með
samdrætti og afleiðing hans er mikið
atvinnuleysi. Ýmsir sérfræðingar velta
nú fyrir sér hvort þetta séu góð skipti,
atvinnuleysi í stað verðbólgu.
Atvinnuleysið bitnar mest á ungu
fólki sem er að koma inn á vinnu-
markaðinn. Það er ekki nóg með að stór
hluti þessa unga fólks hafi ekkert að
gera, ekkert útlit er fyrir að stór hluti
þess muni fá neina vinnn, sumir aldrei
meðan þeir lifa. Og þá vaknar spurn-
ingin: - Hvers konar veröld eigum við í
vændum? Ef unga fólkið, sem við
segjum oft að eigi að erfa heiminn, fær
að stórum hluta e.t.v. aldrei 'vinnu.
Aldrei möguleika á að takast á við
mikilvæg verkefni, finna afl sitt og krafta
í átökum við viðfangsefnin.
Mun þetta verða til þess að ýmsum
öfgasamtökum vex fiskur um hrygg?
Mun stærri og stærri hópur ásaka
þjóðfélagið vegna stöðu sinnar í lífinu?
Spurningarnar verða fleiri og fleiri en
svörin óljósari og óljósari.
Staðan hjá okkur.
Ég hefi hér að framan farið nokkrum