Tíminn - 17.10.1982, Blaðsíða 30

30
SUNNUDAGUR 17. OKTÓBER 1982
■ „Jæja, Maschka, þá fáum við
bráðum sumarfrí," segir Vanja. „Bregð-
um okkur tii Miami að þessu sinni.
Hvernig líst þér á það? Eða tii
Páskaeyjar. Þeir segja líka að það sé
ekki svo siæmt á Hawai - eða á
Galapagos? „Machka er ekki sein til
svars: „Enn höfum við ekki komið til
Grikldands, bjáninn þinn. Þar er þó
vagga menningarinnar. Svo hefur Tíbet
alltaf heillað mig...“ En Vanja lætur
engin gylliboð um slóðir menningar-
sögunnar koma sér úr jafnvægi og hann
kemur með málamiðlun: „Væri ekki
best að skoða sig um í kring um Sotschi?
Það er þó að minnsta kosti nær okkur...“
Sotschi liggur nefnilega við Svarta
hafið. Þar skvampa þrjár milljónir
Sovétborgara í sjónum á sumri hverju,
en eflaust væri þeir öllu færri ef Miami,
Hawai, Grikkland og Páskaeyja væru
ekki bara nær, - heldur í hópi þeirra
staða sem í boði eru. E þeir eru í boði
í nýrri skáldsögu Moskvubúans Jewg-
enij Jewtuschenko „Þar scm berin
vaxa“, en sú saga fjallar um drauma-
veröld hjóna nokkurra í Síberíu sem láta
sig dreyma um ævintýrareisur til út-
landa. En margt kemur í veg fyrir að
þeir draumar fái ræst og hindranirnar
eru fleiri en varðturnar einir og
tollþjónar.
Meðal hindrananna er til dæmis hún
Marina. Hún situr á neðanjarðarjárn-
brautarstöðinni í Moskvu við Majak-
owskitorg á bak við þrjá litla glerglugga
og selur farmiða til Sotschi, - og ekki
aðeins til Sotschi, því á þessari
söluskrifstofu sovéska flugfélagsins
Aeroflot má fá farmiða til 128 annarra
staða í Sovétríkjunum, en frá því í júní
og þar til í september vilja allir fara til
Svartahafsins. Biðröðin fyrir framan
söluborðið hennar teygir sig líka
óravegu eftir salnum.
' „Það fást ekki neinir miðar þangað
lengur," eru þau svör sem Marina veitir
við biðjandi spurningum Moskvubú-
anna, sem langar að komast suður á
bóginn úr rigningarveðrunum heima
fyrir. „En, félagi, - þú hlýtur þó að eiga
eitt einasta sæti laust í svona stórri
flugvél,“ nauðar Ijóshærður maður á
fertugsaldri, sem komast vill um hríð úr
þrengslunum í leiguíbúðinni sinni. „Það
er allt uppbókað,'1 endurtekur stúlkan,
eins og biluð grammófónplata. „En'
heyrið nú, fröken,“ byrjar sá Ijóshærði
og reynir til þrautar. „Fröken, mér er
alveg sama þótt ég fljúgi með næturflugi.
Ég er alveg óhræddur við að fljúga með
næturvélinni..."
En það fer engin flugvél á nóttinni til
Sotschi. Morguninn eftir, nokkrum
mínútum eftir klukkan níu, lyftir
Tupolev 164 vélin sér upp af Wnukowo
flUgvellinum í Moskvu, einsog hún gerir
á morgni hverjum. 94 farþegar eru um
borð. Þrjá varð að skilja eftir. Flugvélin
hafði vcrið yfirbókuð. Skyldi Marina þá
hafá selt þeim Ijóshærða miða eftir allt
saman?
Nú er flogið í tvær stundir og fimm
mínútur í lofthelgi Rússlands. Mynda-
vélar og sjónauka má ekki nota á
leiðinni, segir flugfreyjan. Hressingin
sem farþegarnir fá er sódavatn í
plastbikurum. í hátölurunum glamrar
vestræn dikómúsík. En þegar nálgast
lendingu er skyndilega þaggað niður í
„Abba“-hljómsveitinni og baryton-
söngvari syngur rússneskt ættjarðarljóð.
Menn fyllast spcnningi vegna væntan-
legra orlofsdaga og það er hvíslað eins
og í biðstofu hjá lækni. „Hugsaðu þér
bara, Gospodin," muldrar konan sem
situr við hlið mér sem er klædd í
stórrósótt pils, sem fellur þétt að
mjöðmunum. „Hvernig get ég sagt þeim
heima frá því sem ég hef kynnst hérna?
Enginn mun trúa því að ég hafi flogið
undir dillandi tónlist og þar að auki setið
við hliðina á útlendingi. Segðu mér,-
hefur þú nokkru sinni á ævinni flogið
með flugvél áður?“
Flugið eða hin 32ja stunda ferð með
járnbrautunum til Svartahafsins þykir
flestum Rússum jafnast á við happa-
drættisvinning, Sotschi, Jalta og Krím
eru í suðri og í norðvestri er Eystrasalts-
ströndin á milli Kaliningrad og Tallin. -
Þetta eru helstu sumarleyfisstaðirnir.
Þó verður að segjast að möguleikarnir á
vinningi eru ekki mjög miklir, því handa
270 milljónum Sovétborgara er ekki um
nema 900 þúsund farmiða að ræða.

■ Aðeins 900 þúsund orlofspláss eru til ráðstöfunar handa 270 milljónum Sovétborgara.
stúdentar frá Georgíu með uppljómuð
andlit og nokkrir málmiðnaðarverka-
menn á söng og kersknisvísur af
segulbandi, en það er Ijóðasmiðurinn
Wladimir Wyssozki frá Moskvu sem
syngur. Hann dó fyrir tveimur árum.
En ekki er öllu lokið þegar sólin
gengur til viðar á kvöldin. Þá eru öll,
veitingahús yfirfull og fólk bíður
þolinmótt eftir að komast að. f Letni
leikhúsinu leikur hljómsveit frá Kalinin
af feikna fjöri lög þeirra Elvis Presley
og Bill Haley. Þau kvöld þegar
Fílharmóníusveitin frá Moskvu kemur í
heimsókn eru áhorfendur þó fremur af
ráðsettara taginu.
Menn reyna að framlengja dvölina á
þeim hótelum þar sem þeir hafa fengið
herbergi til umráða eftir mætti, því
þegar henni lýkur er ekki um annað að
ræða en koma sér inn á svartamarkað
húsnæðismálanna, vilji menn dvelja
áfram, þar verða menn að deila smáíbúð
með hóp af bláókunnugu fólki, sem
leigir iiáunganuin á háu verði. „Við
vorum sjö í tveimur herbergjum og
greiddum fjórar rúblur fyrir nóttina, -
hvert rúm“.
Það er logsuðumaður frá Leningrad
sem hér segir frá. „En þegar menn'eru
að fara ólöglegar leiðir þá verða menn
að láta sig hafa þetta,“ segir hann.
Þessi logsuðumaður er í stórum hópi
sem finna má á sovéskum orlofsstöðum
og þeir nefnast „veiðiþjófarnir". Á
einhvern hátt hafa þeir orðið sér úti um
járnbrautarfarmiða eða flugmiða og þar
sem engin tök eru á að fá hótelberbergi,
þá freista þeir gæfunnar á frjálsa
íbúðamarkaðinum, sem yfirvöldin hafa
lengi séð í gegn um fingur við. Um skeið
ýtti sjálfur borgarstjórinn í Sotschi
dyggilega undir þennan leik í anda
framboðs og eftirspurnar sem af hug-
sjónaástæðum var þó alveg harðbann-
aður. En fyrir tveimur árum varð hann
sannur að sök og afplánar nú 13 ára
fangelsisdóm í vinnubúðum fyrir spill-
ingu.
Sotschi er eins og segull. Borgin teygir
sig 140 kílómetra meðfram ströndinni og
RUSSAR I
ORLOFI VIÐ
SVARTAHAF
Færri en vilja komast í sólarparadísina og þar dafnar
svartamarkaðsbrask með húsnæði og matvörur
Menn fá slíkan miða eftir áralanga bið
hjá verkalýðsfélagi sínu. „Putjowka"
kallast slíkur miði og hann má líka
öðlast, verði menn útnefndir „Sósíalist-
ísk vinnuhetja" eða ef menn ná því að
nefnast „Afburðaverkamenn.“ Þá fá
menn 24 daga orlof við mjög litlu verði
og pláss á einhverju orlofsheimila félags
síns.
Þá má liggja á einhverri sólarströnd-
inni við Svartahafið og njóta útsýnisins
til Kákasusfjallanna. Klukkan sjö að
morgni þjóta þeir fyrstu í sjóinn og
keppa um að ná sér í viðarbretti á leigu
fyrir 20 kópeka.
Þarna getur fólk verið bara það sjálft,
en Sovétfólkið treður samt náunga
sínum ekki um tær, leitar ekki að
neinum sérstökum stað fyrir sig sjálft,
byggir ekki einu sinni sandgarð í
kringum sig.
Ferðamannaskarinn
ruglar áætlanabúskapinn
Hins vegar leita menn hér mannlegra
samskipta. „Fagurt er veðrið í dag,
félagi!“ Þar með hefst upp samtal og fólk
masar um börnin, sem alls staðar má
líta, því ungherjar eru hér einnig í
sumarleyfi. Menn sökkva sér niður í
lestur á Pravda, sem eftir lestur má
brjóta saman og nota sem sólhlíf.
Ljósmyndari einn er á ferðinni og
myndar og myndar. Biðröð myndast við
sálfsalann sem seiur gosdrykk fyrir þrjá
kópeka glasið. Þá þarf íssalinn ekki að
kvarta. Holdug eldri kona stígur upp á
vigt og vegur sig og henni virðist ekki
bregða í brún þegar vísirinn stöðvast.
Rússar hafa ekki mjög miklar áhyggjur
af þyngd sinni. Menn taka líkama sinn
sem hverja aðra staðreynd. í grennd við
eina kaffistofuna á ströndinni hlýða
þar er að finna heilsuræktarstöðvar sem
bjóða upp á böð í mjög brennisteinsríku
vatni, sem sagt er að lini hvers kyns
meinsemdir. Hér eru hótelbyggingar
sem ýmist eru búnar öllum hugsanlegum
lúxus eða eru án alls slíks. Enn eru hér
yfirfull orlofshús og heimili verkalýðs-
félaga. Það er semsé héma sem borgarar
Sovétríkjanna njóta þeirra tækifæra til
endumæringar og hvíldar sem þeim er
heitið í 119. grein stjórnarskrárinnar.
En grár hversdagsleikinn er jafnan allt
of skammt undan.
„Félagar, ég get ekki annað en beðið
ykkur að koma aftur á rnorgun!" segir