Tíminn - 21.10.1982, Blaðsíða 9

Sameinuðu þjóðanna séu orðin úrelt og
valdi ekki því hlutverki sem vonast var
til. Hver er þín skoðun á því máli? Eru
samtökin úrelt og gagnslaus?
- Ég held nú ekki. Þau hafa breyst
mjög frá því sem upphaflega var, og
breyst frá þeim hugmyndum sem menn
gerðu sér um þau og skila nú ekki þeim
árangri sem menn vonuðust til. En ég
álít samt að það sé ákaflega mikilsvert
að hafa þennan vettvang, þar sem allir
geta komið og lýst skoðunum sínum og
skipst á skoðunum. Ég er ákaflega
andvígur þeim hugmyndum, sem ein-
staka sinnum koma fram, að útskúfa
einu ríki eða öðru úr samtökunum. Það
er ekki leiðin til þess að leysa vanda.
Þáð er miklu fremur ástæða til að halda
sem flestum innan veggja þessara
samtaka og fjalla um málin þar.
Það var auðvitað aldrei gert ráð fyrir
því að allsherj arþingið yrði sérstök
valdastofnun, sem gæti gefið út fyrir-
skipanir. Það er Öryggisráðið aftur á
möti, en það má segja að þar hafi það
líka hent og var vikið að því af mörgum
á allsherjarþinginu núna, að ríki vilji
ekki hlíta þeim ákvörðunum sem þar
hafa verið teknar, sem eiga þó að
vera skuldbindandi, og ríki sem ekki
gera það, standa ekki við sínar
alþjóðlegu skuldbindingar.
Það hefur aldrei komist neitt á fast
með að SÞ kæmu sér upp föstu
lögregluliði eða herliði, sem gert var ráð
fyrir í upphafi, en auðvitað hefur í
mörgum tilvikum Öryggisráðið gripið
inn í deilur og sent gæslusveitir þar sem
upp úr sýður. Þá eru það hin einstöku
ríki sem leggja þær til.
Nýr framkvæmdastjóri er nú tekinn
við embætti hjá SÞ. Mér sýnist hann
fylgja fram stefnu síns forvera, og ekki
vera neinar stórbreytingar í vændum.
Nýi framkvæmdastjórinn hefur þegar
lagt á sig allmikil ferðalög og heimsótt
margar aðildarþjóðir. Til stendur að
hann heimsæki Norðurlöndin í vor,
sennilega í apríl, og mun hann þá
væntanlega koma til íslands.
í sambandi við ummæli Ólafs um
efnahagssamvinnu NATO-ríkjanna og
deilumál sem upp hafa komið vegna
gasleiðslunnar miklu og viðskipta við
Sovétríkin má geta þess, að nú hefur
Bandaríkjaforseti dregið mjög í land
varðandi þvingunarráðstafanir gegn fyrir
tækjum sem selja tæknibúnað til
framkvæmdanna og hefur jafnframt
leyft að þrefalt meira korn verði selt til
Sovétríkjanna frá Bandaríkjunum en
áður var ákveðið.
OÓ
■ Ólafur Jóhannesson, utanríkisráðherra.
þyrftu aðildarríkin að líta meira til
efnahagsmála, en til þessa, og hafa þau
mál meira í huga bæði innbyrðis milli
aðildarríkjanna og einnig að líta til
annarra ríkja í því sambandi.
Það má segja að áhersla hafi verið
lögð á að í framtíðinni verði komið í veg
fyrir að ágreiningur skapist milli NATO-
ríkja áþekkur þeim sem orðið hefur
vegna gasleiðslunnar.
Svo var auðvitað rætt um hernaðar-
málin og allir voru á einu máli um að
hafa varnir styrkar. Rætt var um
afvopnunarviðræðurnar og sumir lögðu
mikla áherslu á Madrid-ráðstefnuna og
aðrar afvopnunarráðstefnur, að kostað
yrði kapps um að ná árangri á þeim.
-1 ræðu á allsherjarþinginu lagðir þú
mikla áherslu á takmörkun vígbúnaðar
og afvopnun. Virðist þér að aðrir
utanríkisráðherrar NATO-ríkja séu
svipaðrar skoðunar?
- Já, þeir eru það tvímælalaust. Það
voru til dæmis margir fleiri en ég sem
lögðu mikla áherslu á Madrid-ráðstefn-
una, að það yrði góður árangur af henni.
Það kom fram hjá þeim ráðherrum, sem
eru frá þeim löndum þar sem gert er ráð
fyrir að setja upp þessar umdeildu
eldflaugar, að það væri ótti hjá fólki sem
væri ekki hægt að virða að vettugi.
A fundinum var einnig rætt um
hermdarverkamenn og að Nato-ríkin
þyrftu að efla samvinnu sín á milli til
að reyna að verjast þeim ósköpum.
- A þeim tíma sem þú dvaldir vestra
voru miklar sviptingar í Líbanon. Voru
þau mál mikið rædd?
- A Nato-fundinum var það ekki
mikið rætt, en þeim mun meira á
allsherjarþinginu. En það er svo yfir-
gnæfandi álit í heiminum að fsrael hafi
farið þar út fyrir öll takmörk að ekki
er um deilumál að ræða.
Mikilsverður
vettvangur
- Þær raddir heyrast nú oft að samtök
þessa álensku sýningu, ef þannig má
orða það, þótt meira fari fyrir öðru en
öldugagni og öðrum barningi við hafið,
en lýrikk skóganna og í lygnum tjörnum.
Guy Frisk sameinar húsaga listaskól-
anna og það frjálslyndi er ríkir á
Vesturlöndum í myndlist. Myndlist hans
sveiflast milli skáldskapar og frásagnar.
Og sameinar þessi tvö viðhorf í flestum
myndunum.
Hann ræður yfir góðri tækni og
hófsamur verður hann að teljast í
litavali. Innihald er ást á landinu og
kyrrlátri fegurð.
Þá eru mannamyndir Guy Frisk
áhugaverðar. Vil ég nefna verk eins
og Harald Lindberg (70), Litli harð-
stjórinn (71) og myndina Stúlka á grænu
sviði (72). Þar sameinast hinir miklu
hæfileikar Guy Frisk og hann er frjáls
maður í þeim myndum. Þá er sömu sögu
að segja af smámyndum af honum
sjálfum, norskum fiskimanni og af
börnum grannans.
Yfirleitt er aðferð Guy Frisk ljóðræn,
en þolgæði grafíkersins heldur öllu þó í
skefjum. Þetta er sýning, sem listvinir
verða endilega að sjá.
gróður og gardar
■ Risamalurt (stór skúfur) og regnfang. 11/10 1982
TVÆR GAML-
AR LÆKN-
INGAJURTIR
■ Sunnan undir Atvinnudeild Há-
skólans, nærri dyrum, vex stórvaxinn
gráleitur jurtabrúskur 130-150 cm
hár. Þessi sérkennilega tegund hefur
haldist þarna, og breiðst ögn út með
rótarsprotum, síðan um 1940, en þá
gróðursetti undirritaður hana þarna,
fengna úr garði Hakelar í Blátúni,
konu Jóns Þorleifssonar málara.
Rakel ræktaði margt í garði sínum
m.a. spunahör, sem hún vann og óf
úr í tilraunaskyni.
Ekki er fullvíst, hvaða jurtategund
þetta er, en þó áreiðanlega af
malurtarkvísl (Artemisia). Hef ég
kallað hana risamalurt. Hún er
greinótt ofan til og ber síðsumars
fjölda smárra, ljósgráleitra blóm-
karfa og er þá hin þekkilegasta, og
ilmar þægilega. Stönglarnir tréna
þegar líður á sumarið, verða harðir
en þó sveigjanlegir, og standa allan
veturinn. Én blöð og blóm visna.
Blöðin eru græn að ofan, en gráleit
og hærð að neðan. Þær malurtir,
sem hún líkist mest, vaxa villtar í
Rússlandi og N-Kína. Til er algeng
villt malurt á Norðurlöndum, grá og
loðin. Skyld er kryddjurtin Estragon
(ediksjurt). Ýmsar malurtir eru
ræktaðar til skrauts og ein var fyrrum
oft látin í öl og gefur því beiskt
bragð, en hollusta þótti að. Orðtæk-
ið danska að „láta malurt í bikar-
inn“, merkir að valda óþægindum.
Á mynd, sem Ijósmyndari Tímans
tók, heldur undirritaður á risamal-
urtarvendi miklum, og grannvöxnu
aflöguðu regnfangi, öðru nafni reina-
fána.
Kegnfang er einhver harðgerðasta
erlend skrautjurt, sem hér er ræktuð,
helst t.d. áratugum saman í görðum
eyðibýla, alveg óhirt. Myndar all-
stóra fagurgræna brúska, bæði aðal-
tegund, sem hér er sýnd, og
fíngerðara afbrigði með fallega
hrokkin blöð. Blómgast síðsumars
og ber litlar, gular blómkörfur
nokkrar saman í sveip á stöngul-
enda. Blómskúfurinn góður til
þurrkunar. Þægilegan, sterkan ilm
leggur af regnfangi. Þótti það því
gott til ilmbætis í húsum inni, og í
slavneskum löndum notuðu stúlkur
það fyrrum til að anga vel og ganga
betur í augu karlmanna!
Regnfang hefur verið ræktað á
Norðurlöndum og víðar, frá ómuna-
tíð sem lækningajurt, einkum te
(seyði) af jurtinni, sem drukkið var
gegn innyflaormum og meltingar-
truflunum manna og dýra. Te af
biómunum, blandað hunangi eða
sírópi stundum gefið börnuin gegn
ormakvillum. En oftar var mönnum,
kálfum, hestum o.fl. gefið te af
jurtinni allri. Brennivín og öl stöku
sinnum kryddað með regnfangi.
Jurtin var og stundum soðin með
mjöli og grauturinn lagður við bólgu.
Algengt var fyrrum að leggja
regnfang í fatakistu og dýnur í
rúmum, bæði vegna ilmsins og til að
fæla frá flær, lýs, mölflugur og
veggjalýs.
Ekki er þó hættulaust að drekka
mikið te af regnfangi. í óstöðugri
olíu sem kryddilminum veldur, er
dálítið af eitruðu efni, er thujan
heitir.
Sagt var frá malurt hér að framan.
Ein tegundin „garðamalurt“ (A.
abxinthium), grá og stórvaxin er fræg
frá fornu fari. Te af henni drukkið
gegn magakvillum og ormum. Þótti
malurtarbitter uppfrískandi og draga
úr „timburmönnum". Franska vínið
absint er kennt við jurtina, en í henni
er varasama efnið thujan eins og í
regnfangi.
Ingólfur Davíðsson,
skrifar