Tíminn - 22.10.1982, Blaðsíða 6

6
FÖSTUDAGUR 22. OKTÓBER 1982
Útgelandl: Framsóknarflokkurlnn.
Framkvœmdaat|órl: Glsll Slgur&sson. Auglýslngastjórl: Stelngrfmur Glslason.
Skrlfstofustjórl: Jóhanna B. Jóhannsdóttlr. Afgrel&slustjórl: Slgur&ur Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsaon, Elfas Snœland Jónsson. Rltstjórnartulltrúl: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjórl: Kristlnn Hallgrf msson. Umsjónarma&ur Helgar-Tfmans: Atll
Magnússon. Bla&amenn: Agnes Bragadóttlr, Bjarghildur Stefánsdóttlr, Eirfkur St.
Eirfksson, Frl&rik Indrlðason, Hel&ur Helgadóttir, Sigur&ur Helgasoa(fþróttir), Jónas
Gu&mundsson, Krlstfn Lelfsdóttlr, Skaftl Jónsson. Útlltstelknun: Gunnar Traustl
Gu&bj&rnsson. Ljósmyndlr: Gu&jón Elnarsson, Gu&jón Róbert Ágústsson, Elfn
Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarklr: Flosl Krístjánsson, Kristfn
Þorbjarnardóttlr, Marfa Anna Þorstelnsdóttlr. Ritstjóm, skrifstotur og auglýsingar:
Slðumula 15, Reykjavfk. Sfml: 86300. Auglýslngasfmi: 18300. Kvðldsfmar: 86387 og
86392.
Verð f lausasölu 9.00, en 12.00 um helgar. Áskrlft á mánu&i: kr. 130.00.
Setnlng: Tœknldelld Tfmans. Prentun: Bla&aprent hf.
Ofvöxtur
Háskólans
■ Þriðji hver tvítugur íslendingur óskar eftir inngöngu í
Háskólann. Á þremur árum hefur háskólanemum fjölgað um 30
af hundraði og stunda þar nú 3900 manns nám. í bréfi, sem
kennarar og nemendur Háskólans eru í óða önn að undirrita þessa
dagana og munu senda forsætisráðherra, segir að þessi mikla
aðsókn kalli á meira húsrými, fleiri kennarastöður og fjölbreyttari
rannsóknarstörf. Tilefnið eru naumar fjárveitingar til skólans í
fjárlagafrumvarpinu fyrir næsta ár.
Fái Háskólinn ekki stóraukna fjárveitingu munu nær allar
framkvæmdir við nýbyggingar stöðvast, en þær eru nú meiri en
nokkru sinni fyrr, og sú hætta vofir yfir að vísa verði nemendum
frá, jafnvel ölíum þeim sem óska nýskráningar næsta haust. Til
að koma í veg fyrir kyrking í eðlilegum vexti Háskólans telur
háskólaráð að auka verði fjárveitingar á næsta ári um 40 millj.
kr. og að bætt verði við 100 nýjum kennarastöðum á næstu 5 árum.
Mál þetta var borið undir Ingvar Gíslason menntamálaráð-
herra, og segir hann í blaðaviðtali, að eðlilegt sé að kanna hvort
ofvöxtur sé í Háskólanum. Hann sagði að það kynni að vera að
offjölgun háskólamenntaðra manna verði að staðreynd. - „Það
er heldur ekki heppilegt. Við þurfum menn í fleiri greinar heldur
en þær sem Háskólinn skapar. Við verðum einnig að tryggja að
háskólamenntun komi að fullu gagni og komi að notum, bæði
fyrir einstaklinginn og þjóðfélagið."
Það skyldi þó ekki vera rétt tilgáta hjá menntamálaráðherra,
að ofvöxtur sé hlaupinn í Háskólann? Á undanförnum árum hefur
iðulega komið til tals að takmarka aðgang að einstökum deildum,
og hefur reyndar verið svo með sumar þeirra. En ekki minnkar
aðsóknin að skólanum við það en hætta er á að ofvöxtur hlaupi
í aðrar deildir og óþarflega mikið útskrifað af hámenntuðu fólki
í einstökum greinum.
Hér er ekki við Háskólann að sakast. Þeir sem honum ráða og
stjórna vilja að vonum veg stofnunarinnar sem mestan og gera
strangar kröfur til skólans og ríkisvaldsins, enda sjálfsagt að búa
eins vel og kostur er á að þessari æðstu menntastofnun
þjóðarinnar.
Að hinu ættu menn að gæta, og það vel, hvernig stendur á
þessari miklu aðsókn að Háskólanum og hvers vegna það er svo
mikið keppikefli að leggja á sig langt og strangt nám á háskólastigi
sem raun ber vitni.
Nær allt menntakerfið og þjóðfélagsbyggingin hvetur unga
fólkið til að gerast háskólaborgarar. Verknámi er sorglega lítill
sómi sýndur og starfsfræðsla fyrir unglinga er í höndum
háskólamenntaðs fólks það litla sem henni er sinnt. Sífellt fleiri
stéttir gera þá kröfu að menntun til að hljóta starfsréttindi sé færð
á háskólastig og er orðið við þeim óskum. Von er að nemum
fjölgi í Háskólanum.
Unglingarnir sem standa frammi fyrir þeirri miklu ákvörðun að
velja sér ævistarf einblína á Háskólann, og eru hvattir til þess af
öllum aðilum því að stöður og frami hvers konar er í hugum þeirra
bundinn langskólanámi og prófum sem veita starfsréttindi. Vel
launuð störf og þægileg framtíð bíða þeirra sem lengstan hafa
námsferil.
Sem betur fer er þetta ekki alveg rétt mynd því íslenskt
þjóðfélag og atvinnuhættir bjóða upp á margs konar tækifæri
önnur en þau sem tengjast háskólanámi. Gallinn er sá að unga
fólkið kynnist ekki öðrum möguleikum og er bókstaflega ekkert
að gert til að kynna því þá.
Þá ættu menn að leiða alvarlega að því hugann hvernig
tekjuskiptingu milli háskólaborgara og annarra og atvinnuöryggi
er háttað. Ef í ljós kemur að langskólamenn búi við umtalsvert
betri kjör en aðrir er að skapast stéttaskipting sem er í andstöðu
við hugmyndir allflestra um réttlátt þjóðfélag. Það er ekki réttlátt
að þeir sem vinna hörðum höndum til sjávar og sveita beri minna
úr býtum en þeir sem leggja til menntun og sérhæfð störf.
Menntun er nauðsyn en ekki munaður, eins og stundum er látið
að liggja. En fleira er menntun en sú fræðsla sem veitt er í háskóla
og öll störf sem unnin eru í þjóðfélaginu eru mikilsverð. Því
verður að beina atorku fólks inn á fleiri svið en háskólanám gerir
ráð fyrir, og það verður að tryggja að mismuna fólki ekki um of
hvað snertir kjör og framtíðarmöguleika eftir því hvaða lífsstarf
það velur sér. OÓ
alþingi
Oheilbrigd og óheppileg
samkeppni flugfélaga:
ODVRARA AD FUIIGA
TIL AMSTERDAM OG
FRANKFURT EN EfilLS-
CTAAA — °S samt vikuuppi
91 HftlM hald í kaupbæti
■ Miklar umræður urðu í sameinuðu
þingi s.l. þriðjudag um mótun opinberr-
ar stefnu í flugmálum, en tilefnið var
þingsályktunartillaga sem Árni Gunn-
arsson og nokkrír aðrir alþýðuflokks-
menn lögðu fram. Tillaga þessi var flutt
á síðasta þingi en var ekki útrædd, en
þá fóru einnig fram mildar umræður um
efnið. Flutningsmaður rakti helstu liði
tillögunnar en þeir eru eftirfarandi:
1. Stefnt skal að því, að grunneining í
flugrekstri íslendinga verði eitt flug-
félag, er af íslands hálfu hafi sérleyfi
til alls áætlunarflugs til útlanda. Þetta
sama félag hafi sérleyfi til áætlunar-
flugs á öllum aðalflugleiðum innan-
lands.
2. Öðrum flugfélögum í innanlandsflugi
verði gert kleift, með opinberri
aðstoð ef nauðsynlegt reynist, að
tengjast neti aðalflugleiða til að halda
uppi áætlunarflugi til þeirra staða, er
aðalflugleiðirnar ná ekki til. Þessir
tveir flokkar flugleiða verði skýrt
afmarkaðir.
3. Verðlagning fargjalda á innanlands-
flugleiðum verði gerð raunhæf til að
tryggja það, að eðlileg endurnýjun
flugflota, þjónusta og rekstur geti
farið fram og fyllsta öryggis sé gætt í
hvívetna.
4. Ekkert flugfélag skal hafa forgangs-
rétt til leiguflugs og öllum frjálst að
semja við hvaða flugfélag sem er,
uppfylli það skilyrði um öryggismál.
Þess verði þó ávallt gætt, að leiguflug
fari ekki í bága við áætlunarflug .
6. Framlag ríkissjóðs til flugmála ár
hvert samkvæmt fjárlögum nemi eigi
lægri fjárhæð en 1.5 af hundraði
fjárlaga. Því fé verði varið í samræmi
við þá áætlun, sem gerð var 1976 um
áætlunarflugvelli og búnað þeirra, og
tilgreindar tölur færðar til verðlags
hvers árs.
7. Þegar í stað verði hafnar framkvæmd-
ir við smíði flugstöðvar á Keflavíkur-
flugvelli í samræmi við þá stefnu-
mörkun stjórnvalda, að aðskilja beri
almenna flugstarfsemi á flugvellinum
frá starfsemi varnarliðsins.
8. Reykjavíkurflugvöllur verði framtíð-
arflugvöllur Reykjavíkur vegna inn-
anlandsflugs. Með það í huga verði
hann endurbættur eftir föngum og
reist ný flugstöð er öll flugfélög geti
haft not af.
Steingrímur Hermannsson samgöngu-
ráðherra lýsti yfir ánægju sinni með
breyttan og bættan málflutning flutn-
ingsmanns, er hann mælti fyrir tillög-
unni nú, og skírskotar þá til umræðna
sem urðu um málið á síðasta þingi.
Steingrímur fór yfir helstu liði tillögunn-
ar og gerði grein fyrir skoðun sinni og
stefnu í flugmálum. Fer hluti ræðu hans
hér á eftir en lesendur eru beðnir að
athuga að sleppt er úr köflum hér og þar
í ræðunni:
I fyrsta lið-egir: „að stefnt skuli að því
að grunneining í flugrekstri íslendinga
verði eitt flugfélag, er af íslands hálfu
hafí sérleyfi til alls áætlunarflugs til
útlanda." Ég er þessu ekki sammála, og
skal ég fara um það nokkrum orðum.
Við afgreiðslu á þeim styrk sem
Flugleiðir hafa nú haft í tvö ár var í
upphafi, eða kom í upphafi mjög
eindregið fram sú skoðun þeirra nefnda
sem um málið fjölluðu þ.e. fjh.- og
viðskn. Alþingis að orðið skyldi við
tilmælum starfsmanna Arnarflugs og að
því stefnt að flugfélagið verði sjálfstætt
flugfélag. I viðræðum við starfsmenn
Arnarflugs um þessa till. og þessa
hugmynd sem átti rætur sínar mjög að
rekja til þeirra kom greinilega fram að
þeir töldu eiginlega forsendu fyrir
slíkum sjálfstæðum rekstri að þeir hefðu
einhverja áætlunarflugleið, þeir töldu
slíkt nauðsynlegt að því er þeir sögðu
mér og mér er kunnugt um að þeir
skýrðu frá því sama við nefndir Alþingis
til þess að nokkur festa yrði í
sjálfstæðum rekstri flugfélagsins.
Að þessum upplýsingum eða hug-
myndum og skoðunum fengnum lögðu
nefndirnar til að Arnarflug yrði sjálf-
stætt flugfélag. Við því var orðið,
Flugleiðir seldu meiri hlutann af hluta-
fé sínu í Arnarflugi og starfsmenn-
irnir keyptu það og félagið hefur síðan
verið rekið sem sjálfstætt flugfélag en að
vísu með mjög mikilli aðild Flugleiða
sem hafa haft veruleg áhrif á ákvarðanir _
innan stjórnar Arnarflugs.’
Óeðlileg samkeppni
Það er síðan rétt sem kom fram hjá
hv. þm. að mikil samkeppni upphófst á
milli þessara tveggja flugleiða, sam-
keppni sem áreiðanlega skaðaði þau
bæði, samkeppni þar sem augljóslega
átti sér stað gífurlegt undirboð m.a.
boðið flug á Frankfurt og Amsterdam
fyrir lægra verð en til Egilsstaða og inn
í þessu flugi var m.a. innifalið gisting og
einnig leigubifreið í vikutíma svo *
eitthvað sé talið. Ég held að það hafi
verið alveg ljóst að þarna var um
óheilbrigða og ákaflega óheppilega
samkeppni að ræða. Ég sá mér því ekki
annan kost heldur en að höggva á þann
hnút og skipta flugleiðum á milli
flugfélaganna, það gerði ég, og ákvað
að sú skipting skuli taka gildi frá og með
október nú í ár. Það var sem sagt á engan
máta hróflað við þeim áætlunum sem
gerðar höfðu verið um flug nú í sumar
og flugfélögunum veittur nægilegur
frestur til þess að skipuleggja sitt flug
næsta sumar með tilliti til þess sem því
var ákveðið.
Ég vil einnig draga mjög í efa að
Flugleiðum hafi með þessu verið valdið
nokkru tjóni, eftir þeim upplýsingum
sem ég hef þá munu um tveir af hundraði
farþega Flugleiða koma frá þessum
svæðum hingað til íslands, þ.e. frá
Hollandi, Dusseldorf og að sjálfsögðu
hafa þeir ekki verið með flug til Zurich.
Mér er einnig kunnugt um það að flug
Flugleiða til Dússeldorf hefur verið
rekið með verulegum halla og valdið
þeim vandræðum. Einnig vita allir þm.
hygg ég að Flugleiðir hafa haft heimild
til flugs til Amsterdam í meira en áratug
en aðeins nýtt það að ráði nú síðustu
þrjú árin eða svo. Ég tel því að þarna
hafi verið skipt leiðum áætlanaflugs á
þann máta sem a.m.k. Flugleiðir geta
vel við unað.
Ég er þeirrar skoðunar að nokkur
samkeppni og samanburður einnig á
áætlanaflugleiðum sé mjög æskilegur.
Ég vil taka það fram að að mínu mati
þá veita bæði flugfélögin ágæta þjónustu
sínum farþegum t.d. flugþernur og
áhafnir flugvéla, og ég held að það sé
almennt viðurkennt að það er með því
besta sem gerist. Hins vegar get ég ekki
neitað því að mér hefur stundum sýnst
ekki síst á meðan Flugleiðir hafa haft
eða höfðu algera einokun á þessum
sviðum, að ekki væri nægilegt tillit tekið
til farþega.
Ég er þeirrar skoðunar að þessi mál
með áætlanaflug til útlanda séu komin í
viðunandi horf eins og stendur og hef
ekki hugsað mér að breyta þeim á
nokkurn máta frekar.
Innanlandsflug
í þessum fyrsta lið segir jafnframt,
„þetta sama félag hafi sérleyfi til
áætlunarflugs á öllum aðalflugleiðum
innanlands.” Flugleiðir hafa heimild og
hafa sérleyfi til áætlanaflugs á öllum
þeim flugleiðum innanlands sem flug-
félagið hefur óskað eftir. Og ég hef
engan hug á því að breyta því
fyrirkomulagi. Þvert á móti þá hef ég
neitað ýmsum aðilum sem sótt hafa um
áætlanaflug til og frá Reykjavík á leiðum
Flugleiða, ég hef hafnað því og ekki talið
það samræmast þeirri stefnu sem með
þessu er mörkuð.
í öðrum lið segir, „öðrum flugfélögum
í innanlandsflugi verði gert kleift með
opinberri aðstoð ef nauðsynlegt reynist
að tengjast neti aðalflugleiða til að halda
uppi áætlanaflugi til þeirra staða er
aðalflugleiðirnar ná ekki til. Þessir tveir
flokkar flugleiða verði skýrt afmarkað-
ir.“ Hér er hreyft mjög athyglisverðu og
mikilvægu máli sem hefur verið mjög
fjallað um, og ég vil segja það um
þennan lið að í þessu felst mikil
skynsemi, en því miður þá hefur reynst
ókleift að framkvæma þetta víða um
land. T.d. hefur reynst algerlega ókleift
að framkvæma þetta svo á Vestfjörðum
að við verði unandi. Þar hagar mjög oft
svo til sérstaklega að vetrarlagi að unnt
er að fljúga inn á einn flugvöll en ekki
annan, t.d. unnt að fljúga á Holt eða
Suðureyri en ekki á ísafjörð, og þess
vegna mjög erfitt að tengja t.d. flug frá
þessum minni stöðum inn á ísafjarðar-
flugvöll svo að eitt dæmi sé nefnt. Einnig
hefur það hvað eftir annað komið fyrir,
sem ég veit að þeir þekkja sem eru
staðkunnugir á Vestfjörðum að flugi er
aflýst á Isafjarðarflugvöll á síðustu
stundu eftir að farþegar eru komnir
þangað, smávægileg breyting í vindátt
getur valdið því, flugvél iðulega komin
í Djúpið að lendingu þegar henni er
vísað frá og það væri satt að segja
nokkuð erfitt að hafa þá farþega þangað
þegar komna frá nærliggjandi sveitum,
kannske jafnvel þannig að þeir komast
ekki til baka, þannig að þetta er aðeins
svona lítil og lausleg mynd af þeim
erfiðleikum sem fylgja flugi á þessu
svæði.
Opinber aðstoð
Það er eitt atriði í þessari grein sem
ég vil nefna, það er rætt um opinbera
aðstoð, vissulega er nokkur opinber
aðstoð í gegnum styrk til sjúkraflugs, þó
má nú ætla að sú aðstoð hrökkvi nú ekki
lengra en svo að hún greiði svona þann
kostnað sem af þeirri þjónustu hlýst en
vitanlega hefur það þó verið þáttur í því
að gera mönnum kleift að halda uppi
þessum litlu flugfélögum. Þessi litlu
flugfélög eru ákaflega mikilvæg fyrir
landshlutana, og ekki þá bara í
sjúkratilfellum heldur einnig alls konar
mikilvægum flutningum um landshlut-
ana og jafnvel t.d. fyrir atvinnuvegina í
fjölmörgum tilfellum þegar skort hefur
varahluti svo eitthvað sé nefnt. Ég tel