Tíminn - 05.11.1982, Blaðsíða 4

# * I
„HEIMAFÓSTUREYÐINGAR MEÐ
PILUI itR APÓTEKINU”
Nýjar uppfinningar Svfa og tilraunir
vekja athygli og deilur
; 'ýjC ■ '
\

\Dansk modstand rmd forsog
I AÍNilsThorsen
Et nyt svensk forseg kan
I betyde, at aborter kan
kobes i pilleglas p& apo-
téket og foretages helt
| udcn isegehjœlp.
I det 8venske forsog aborte-
I rede 96 ud af 100 kvinder ved
alene at tage stikpiller raed
stoffet prostaglandin, der f&r
livmoderen til at trække sig
sarnmen- Metoden er ogsA
ívnt soin prævention8-mid-
Danske læger tager imidler-
tid afstand fra den nye meto-
de og betegner den som farlig.
Prostaglandin er ikke ukendt
‘ i Danmark. Det bruges ved
kompiícerede aborter, men
folges altid af en udskrabning.
— N&r man ikke foretager
en udskrabning efter aborten,
kan der blive noget væv sid-
dende tilbage i livmoderen og.
det giver fare for bledninger
og infektioner, aiger overlæge
.VagnSele.;.
— Danske læger vil derfor
altid foretage en udskrabning
efter aborten og sá forsvinder
fidusen ved ’hjemmeaborten’,
siger Vagn Sele, der er for-1
mand for Foreningen af Over-1
iæger i Provinsen.
— Vi vil ikke give kvinderne I
en d&rligere behandling end f
de fðr nu — og jeg mener, at I
’hjemmeaborter’ vil betyde en ]
mere usikker og farlig be-
handling, siger Vagn Sele.
Ingen af de kvinder, der dcl-1
tog i det svenske forsog, hávde I
været gravide i længere endl
syv uger. Metoden har tidlige-1
re været overvejet i Danmark, I
men or blevet forkastet p.g.a. V
faren for infekfion.
■ „Fóstureyðingar“ á pilluglösum,
sem hxgt er að kaupa í apótekum til
heimabrúks „heimafósturcyðingar", er
meðal nýjustu uppfinninga Svía er hvað
mesta athygli og deilur - hafa vakið um
þessar mundir, a.m.k. meðal nágranna
þeirra Dana, að því er fram kemur í
Politíken.
„Tveim tímum eftir að ég hafði
komið annarri hinna tveggja taflna fyrir
í leggöngunum tók ég in tvær róandi og
verkjastillandi töflur. Fjórum tímum
síðar byrjuðu blæðingarnar. Þeta líktist
einna helst blóðverkjum. Ég gat horft á
sjónvarpið og lesið, eða fengið mér
blund“, hefur blaðið eftir einni þeirra
100 sænsku kvenna sem nýlega voru
fengnar til að reyna nýju aðferðina.
Pillur þær sem hér um ræðir innihalda
efnið „prostaglandin". En nú nýlega
fengu tveir sænskir læknar Nobelsverð-
launin einmitt fyrir tímamótamarkandi
tilraunir með það efni. Fáum dögum
eftir verðlaunaveitinguna bárust sænsk-
um blöðum fréttir frá Karólinska
sjúkrahúsinu í Stokkhólmi um fyrr-
nefndar fóstureyðingatilraunir. 100 kon-
um sem sótt höfðu um fóstureyðingu, og
gengnar voru með innan við 7 vikur, var
boðið að framkvæma hana sjálfar heima
hjá sér, einfaldlega með því að koma
fyrrnefndum pillum fyrir ofarlega í
leggöngunum.
Efnið „prostaglandin" er sagt þekkt
fyrir þau áhrif að framkalla vöðvasam-
drátt, sem veldur því að leghálsinn
opnast en legið dregst saman (svipað og
gerist við Fæðingu) og framkallar þannig
fósturlát. ifjá fyrrnefndum 100 konum
tókst fóstureyðing hjá öllum nema 4:
Danskir læknar kveðast hins vegar ekki
hafa fengið neinar skýringar á því hvað
skeði hjá þessum fjórum.
Yfirlæknir kvennadeildar amtssjúkr-
ahússins í Herlev, Poul Hjörtkær, bendir
á að vitneskja um tilraunir þessar hafi
fyrst komið fram á mjög óvenjulegan-
hátt. Alla jafna birtust slíkar upplýsingar
fyrst í fagblöðum. Kvaðst hann ekki sjá
aðrar skýringar nærtækari en þá, að
fréttunum hafi verið hraðað svo í sænsku
pressuna til að sýna fram á gagnsemina
af rannsóknum Nóbelsverðlaunahaf-
anna.
Dr. Hjotkær kveðst eiga erfitt með að
ímynda sér „vandræðalausar heimafóst-
ureyðingar“. Þvert á móti álíti danskir
læknar að aðferð þessi sé óörugg og valdi
m.a. mikilli hættu á ígerðum, Konum sé
sjálfum eftirlátið að meta hvort blæðing-
ar séu of miklar eða of litlar. Einnig
verði þær sjálfar að meta það sem niður
af þeim kemur, hvort það sé allt sem
þarf að fara eða einungis hluti þess. En
svo snemma á meðgöngutíma sé í
rauninni ekki um sjálfstætt fóstur að
ræða öllu heldur líkist það blóðiifrum og
kekkjum. Aðeins með útskröpun sé
hægt að koma í veg fyrir að neitt verði
eftir, sem annars geti valdið sýkingu,
bólgum og blæðingum. Og hvaða konur
vita fyrirfram hvort þær hafa nægt
sálarþrek til að ganga í gegnum fóstur-
eyðingu einar og óstuddar? spyr læknir-
inn.
Þó níu ár séu nú liðin síðan fóstureyð-
ingar voru gerðar frjálsar í Danmörku -
og nú séu þar framkvæmdar 23.000
slíkar á ári - eru þær ennþá sagðar mikið
tilfinningamál þar í landi. Þótt fóstur-
eyðingar þessar séu framkvæmdar af
læknum á sjúkrahúsum segir yfirlæknir-
inn koma til einhverra vandamála í einu
af hverjum 20 tilfelum. Ekki hátt
hlutfall, en þó um 1.000 konur árlega.
Kveðst læknirinn hræddur um að sú tala
myndi hækka stórlega ef „heimafóstur-
eyðingar" yrðu almennar. Með slíku
hvaðst hann hræddur um að verið væri
að starta „slysamaskínu".
Það sem fyrst og fremst er talið
vinnast með „heimafóstureyðingum" er
sparnaður. Sjúkrahúsin þurfi ekki að
teppa þúsundir af dýrum rúmum vegna
fóstureyðinga. En hvað sparast ef við í
staðinn fyrir skipulagðar aðgerðir þyrft-
um að hafa fjölda manns á „akut“ vakt
allan sólarhringinn til að taka á móti
bráðatilfellum, spyr læknirinn, sem varla
kveðst efast um að þetta hefði ekki í för
með sér fjölda „akut“ innlagna kvenna
sem af einni eða annarri ástæðu „tókst“
ekki að ljúka fóstureyðingu heima í
svefnherberginu sínu.
Dr. Hjortkær álítur að fóstureyðingar
í Danmörku séu nú þegar allt of margar
og kveðst ekki trúa því að „heimafóstur-
eyðingar" myndu verða til að draga úr
þeim, nema að síður væri, svo „auðveld"
lausn ýti frekar undir kæruleysi í
notkun getnaðarvarna, og þá sé einmitt
öfugt farið að hlutunum. Hinn gífurlega
fjölda fóstureyðinga telur hann einmitt
hljóta að stafa af vöntun á viðunandi
getnaðarvömum. Því þurfi nú að hefja
kröftugri áróðusherferð fyrir þeim en
hingað til hefur átt sér stað. Og þar eigi
læknamir mikið verk að vinna, við
uppfinningu betri getnaðarvama, sem
fólki líki við, sem séu án hliðarverkana,
ömggar og ódýrar.
Hætta á sýkingu eftir
fóstureydingar eykst ef
konurnar sjá um þær sjálfar:
„ÞYRFTI Afi
-HEI
Flugleiðir og SAS
ATHUGA VEL
— áður en leyft yrdi”
— segir Sigurður Magnússon
yfirlæknir Kvennadeildar
Landspftalans
■ „Ég kannast við efnið prnsta-
glandin - við notum það hér við
fóstureyðingar cftir 12. viku með-
göngutíma. En ég hef ekki kynnt mér
til fulls þessar tilraunir Svia og get
því ekki lagt dóm á þær“, sagði
prófessor Sigurður S. Magnússnn,
yfirlxknir Kvennadeildar Landsspítal-
ans er Tíminn rxddi við hann vegna
umfjöllunar um „heimafóstureyðing-
ar“ Svía.
Sigurður segir það rétt athugað
hjá' dönsktí iæknunum að ömggt
þurfi að vera að legiö hreinsist alveg
eftir fósturlát, ella sé hætta á
sýkingu. „Hér á Kvcnnadeildinni
höfum við gert könnún á sýkingum
eftir fóstureyðingar. Það eru um
0,7% kvenna sem fá alvarlega sýk-
ingu þ.e. eggjaleiðarabólgu, sem er
alvarlegur hlutur því hún leiðir til
þess að fimmta hver þeirra verður
ófrjó eftir. Þetta er lág tala hjá
okkur, en segir sig sjálft að hún
myndi hækka ef konur gerðu þetta
sjálfar, því þær hafa ekki sömu
þekkingu eða möguleika á sótt-
hreinsun og viðhöfð er á sjúkrahús-
um. Það þyrfti því að athuga þctta
ákafiega vel áður en leyft væri
eitthvað þessu líkt“, sagði prófesor
Sigurður.
-Nú verður einhver hluti kvenna
fyrir fósturláti. Koma þær þá yfirleitt
í rannsókneða leggjast á sjúkrahús?
- Við vitum að tíðni fósturláta er
um 15% af ötlum þungunum. Raun-
verulega eru þau álitin miklu algcng-
ari. Þau koma oft fyrir snemma á
mcðgöngutfma án þess að konur geri
sér jafnvel grein fyrir því. Álitið er
að a.m.k. 30% af öllum þungunum
ljúki með fósturiáti.
Flestar konur sem missa fóstur hér
á landi leggjast inn á sjúkrahús -
fleiri hundruð á hverju ári. Það fylgja
þe&u verkir og oft miklar blæðingar.
Mikilvægt er að legið sé hreint og í
flestum tilvikum er viðhöfð út-
skröpuiv. .
. Annaðsem benda má-áeraðbrýnt
er að konur sem eru resus neikvæðar
fái sprautu til varnar mótefnamynd-
un. Þá á- ég við að gangi resus
neikvæð kona með resus jákvætt
fóstur getur nyyndast mótefni í blóði
móðurinnar, sem við næstu þungun
ræðst á rauðu blóðkorn fóstursins og
getur vatdið blóðsjúkdómi í því. í
slíkum tilvikum þurfa konur - hvort
sem er við fósturlát eða fæðingu - að
fá sprautu til að koma í veg fyrir
mótcfnamyndun.
Að lokum var Sigurður spurður
hvort fóstureyðingum fari enn fjölg-
andi hér á landi. Ekki kvaðst hann
^ hafa séð nýjustu tölur þar að lútandi,
en taldi fjölgun mjög litla ef nokkra.
-HEI
semja
■ Samningur milli Flugleiða h/f og
SAS um aukið samstarf félaganna varð-
andi áætlunarfiug milli íslands og
Norðurlanda var undirritaður í Reykj-
avík í gær. Samningurinn felur í sér
sameiginlegt áætlunarflug félaganna á
flugleiðunum Keflavík - Kaupmanna-
höfn annars vegar og Keflavík - Osló -
Stokkhólmur hins vegar. Verða ferð-
irnar farnar í nafni beggja félaganna, en
Flugleiðir h/f annast framkvæmdina.
„Eftir sem áður verða í gildi ýmsir
fargjaldaflokkar á þessum fiugleiðum
sem veita verulegan afslátt frá aðalfar-
gjöldum,“ segir í frétt frá Flugleiðum og
SAS.
Samkvæmt samkomulaginu mun skrif-
stofa SAS í Reykavík tengjast farskrár-
tölvu Flugleiða og á sama hátt munu
skrifstofur Flugleiða í Kaupmannahöfn,
Osló og Stokkhólmi tengjast farskrár-
tölvu SAS. -Sjó
um samvinnu
■ Frá undirritun samningsins milli SAS og Flugleiða sem fram fór á
Loftleiðahótelinu í gxr.
ppYndistöfrar
Áusturlands”
REYKJAVÍK/Austurland: „Yndistöfr-
ar Austurlands/aldrei gleymast neinurn"
kvað Sólrún Eiríksdóttir húsfreyja á
Krossi í Fellum. Með þessa töfra í huga
efnir stjórn Austfirðingafélagsins enn
einu sinni til haustfagnaðar að Hótel
Sögu í kvöld, föstud. 5. nóvember.
Meðal dagskráratriða á skemmtuninni
er ávarp formannsins, Guðrúnar K.
Jörgensen og Þorlákur Friðriksson ffá
Norðfirði flytur gamanmál og stjórnar
almennum söng. Heiðursgestir eru
prestshjónin í Heydölum, frú Anna
Þorsteinsdóttir og sr. Kristinn Hóseas-
son. Veislustjóri er Iðunn Steinsdóttir,
kennari. Hljómsveit hússins leikur síðan
til kl. 3.00 um nóttina.
Aðalfundur Austfirðingafélagsins
verður síðan haldinn laugardaginn 20.
nóvember kl. 14.00 í herbergi 515 á
Hótel Sögu. „Það væri stjórnini hvatning
til góðra verka og félagsstarfinu öllu til
eflingar, ef fleiri en undanarin ár sæju
sér fært að líta inn á aðalfund", segir í
frétt frá félagiu.
-HEI