Tíminn - 09.11.1982, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 9. NÓVEMBER 1982.
7
erlent yfirlit
■ í DAG hefjast að nýju fundir
Madrid-ráðstefnunnar svonefndu, en
þar mæta fulltrúar þeirra ríkja, sem
undirrituðu Helsinki-sáttmálann sumar-
ið 1975. Alls eiga 35 ríki fulltrúa á
ráðstefnunni, eða 33 Evrópuríki, auk
Band.'íkjanna og Kanada.
Helsinkisáttmálinn er eins konar yfir-
lýsing um, að ríkin, sem undirrituðu
hann, skuli standa vörð um mannrétt-
indi og frelsi, stuðla að frjálsari skoðana-
skiptum og viðskiptum, og vinna að
bættri sambúð viðkomandi þjóða á
alllan hátt.
í yfirlýsingunni felst þó sú mikilvæga
takmörkun á þessu, að ríkin skuli ekki
hlutast til um innanlandsmál hvers
annars.
Það var ákveðið í Helsinki að þátt-
tökuríkin skyldu stofna til viðræðna
öðru hverju, þar sem rætt yrði um
framkvæmd yfirlýsingarinnar. Fyrsta
ráðstefnan af þessu tagi var haldin í
Belgrad og urðu þar mikil orðaskipti og
gagnkvæmar ásakanir um að yfirlýsingin
hefði ekki verið virt. Niðurstaðan var
svo sú, að næsta ráðstefna þessa efnis
skyldi haldin í Madrid haustið 1980.
■ Breytir Shultz afstöðu Bandaríkjanna á Madridráðstefnunni til afvopnunarráð-
stefnu Evrópu?
Rætt um afvopnunar-
ráðstefnu Evrópu
Adalmál Madridráðstefnunnar, sem hefst f dag
HAUSTIÐ 1980, þegar Madrid ráð-
stefnan hófst, var andrúmsloftið orðið
annað en í Helsinki fimm árum áður.
Sovétríkin höfðu sent her inn í Afganist-
an, en töldu það þó ekki brot á
Helsinkiyfirlýsingunni, þar sem stjórn
Afganistan hefði beiðið um liðveizlu.
Formlega stóðst þétta, en vestræn ríki
tóku þetta þó ekki gott og gilt. Þá hefðu
ýmsir einstaklingar í Sovétríkjunum
talið að stjórnvöld hefðu neitað sér um
þau mannréttindi, sem felast í Helsinki-
sáttmálanum.
Madridráðstefnan er nú búin að
standa í tvö ár með nokkrum hléum.
Mestur tíminn hefur farið í gagnkvæmar
ásakanir um brot á ákvæðum Helsinkiyf-
irlýsingarinnar.
Atburðirnir í Póllandi urðu nýtt
ágreiningsefni og þó einkum eftir að
herlög voru sett þar rétt fyrir síðustu
áramót. Pólverjar og Rússar hafa hins
vegar talið, að umræður í sambandi við
þetta séu brot á Helsinkiyfirlýsingunni,
því að hér sé verið að hlutast til um
innanlandsmál.
Vafalaust munu síðustu atburðir í
Póllandi verða verulegt umtalsefni á
ráðstefnunni, þegar hún hefur störf sín
að nýju í dag eftir nokkurra mánaða hlé.
Á þeim tíma hefur það gerzt, að pólska
þingið hefur sett lög, sem m.a. banna
starfsemi óháðu verkalýðsfélaganna.
Bandaríkin og fleiri vestræn ríki munu
efalítið gagnrýna þetta.
Sovétríkin og fylgiríki þeirra munu
sennilega mótmæla þessu sem afskiptum
af innanlandsmálum, en jafnframt koma
með gagnásakanir.
Fróðlegt verður að fylgjast með því,
hvort þau svara með gagnárásum á nýju
stjórnarskrána í Tyrklandi. í henni er að
finna margvísleg frávik frá mannréttinda-
þætti Helsinki-yfirlýsingarinnar.
Gagnrýni á þetta mætti hins vegar
telja brot á því ákvæði Helsinki-yfirlýs-
ingarinnar að hlutast ekki til um innan-
ríkismál, a.m.k. eins og Sovétmenn hafa
túlkað það.
Það má því vera, að Sovétríkin og
fylgiríki þeirra, leiði það hjá sér að
minnast á Tyrkland. Það getur hins
■ Madridráðstefnuna bar á góma,
þegar þeir Shultz og Grómiko ræddust
við í New York.
vegar verið ýmsum vestrænum ríkjum
erfitt að leiða atburðina þar alveg hjá
sér, eins og t.d. Hollendingum og
Dönum, því að fulltrúar þessara þjóða
hafa á öðrum vettvangi, t.d. í Evrópu -
ráðinu, gagnrýnt harðiega mannréttinda,
brot tyrknesku hershöfðingjanna.
AÐ ÞESSU sinni muo athyglin beinast
að Madridráðstefnunni öllu meira en
oftast áður, því að vart verður dregið
lengur að taka ákvörðun um aðalmál
hennar, en það er hvort kvödd skuli
saman sérstök ráðstefna, sem fjalli um
afvopnun í Evrópu. Rússar hafa lengi
beitt sér fyrir því, að slík ráðstefna væri
haldin, en Bandaríkjamenn verið tregir,
því að þeir hafa óttazt, að hún yrði ekki
meira en áróðurssamkoma, eins og
málum nú er háttað.
Milli Bandaríkjanna og Evrópuríkj-
anna í Atlantshafsbandalaginu er nú
risinn verulegur ágreiningur um þetta.
Evrópuríki telja það orðið aðkallandi að
halda slíka ráðstefnu og stafar það ekki
sízt af þrýstingi frá friðarhreyfingum.
Það myndi vafalítið gefa friðarhreyf-
ingunum byr í seglin, en slíkt ráðstefnu-
hald strandaði á tregðu og mótspyrnu
vestrænu ríkjanna. Evrópuríkin í Nato
myndu liggja undir þeirri gagnrýni, að
þau létu hernaðarsinna í Bandaríkjun-
um alveg ráða ferðinni.
Hin nýja ríkisstjórn í Vestur-Þýzka -
landi lýsti yfir því, þegar hún kom til
valda, að hún væri því fylgjandi að slík
ráðstefna verði kvödd saman. Margt
bendir til, að Kohl kanslari telji það
miklu skipta, að það verði ákveðið fyrir
þingkosningarnar, sem eiga að fara fram
í mars næstkomandi, að slík ráðstefna
verði haldin fljótlega.
Hlutlausu ríkin, sem taka þátt í
Madrídráðstefnunni, hafa einnig áhuga á
að slík ráðstefna verði haldin sem fyrst.
Þau hafa undirbúið málamiðlunartillögu,
sem verður lögð fyrir ráðstefnuna.
Það yrði vafalítið áróðurslegt áfall
fyrir vestrænu ríkin, ef það kæmi í ljós,
að Bandaríkin kæmu í veg fyrir, að
evrópsk afvopnunarráðstefna yrði
haldin. Þess vegna vænta margir þess,
að Bandaríkjastjórn breyti afstöðu sinni,
enda sé henni það auðveldara að
afstöðnum þingkosningunum í Banda-
ríkjunum. í þessum efnum treysta menn
ekki sízt á Shultz utanríkisráðherra.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
ásnlfurhuðun
Brautarholti
Sími
39711
Móttaka á gömlum
Miðvikudaga kl. 5-7
Fimmtudaga kl. 5-
munum
5-7
Efnarannsóknir
Rannsóknarstofa mjólkuriönaðarins óskar að
ráða starfskraft frá og með 1. janúar 1983 til að
sjá um efnarannsóknir í mjólk. Æskilegt er að
viðkomandi hafi háskólamenntun. Laun samkv.
launakjörum opinberra starfsmanna.
Rannsóknarstofa mjólkuriðnaðarins
Laugavegi 162
Reykjavík.
Kjarnaborun
Tökum úr steyptum veggjum fyrir hurðir, loftræstingu, glugga,
og ýmisskonar lagnir, 2", 3", 4", 5", 6" og 7" borar.
HLJÓÐLÁTT OG RYKLAUST. Fjarlægum múrbrotið, önnumst
ísetningar hurða og glugga ef óskað er. Hvert á land sem er.
Skjót og góð þjónusta.
Kjarnaborun sf.
Símar 38203-33882
Raflagnir
Fyrsta flokks
þjónusta
Ef þú þarft að endurnýja, gera við, bæta við
eða breyta raflögnum, minnir Samvirki
á þjónustu sína með harðsnúnu liði rafvirkja,
sem ávallt eru tilbúnir til hjálpar.
SKEMMUVEGI 30 - KÓPAVOGI - SÍMI 441586
Er miðstöðin í ólagi?
Auk nýlagna tökum viö aö okkur kerfaskiptingar
og setjum Danfosskrana á ofna. Einnig meirihátt-
ar breytingar og viðgerðir á vatns- og miöstööva-
kerfum.
Kristján Pálmar
& Sveinn Frímann Jóhannssynir,
Löggiltir pipulagningameistarar
Uppl. i sima 43859 & 44204 á kvöldin.
GLUGGAR
0G HURÐIR
Vönduð vinna á hagstœðu verði,
Leitið tilboða.
ÚTIHURÐIR
Dalshrauni 9. Hf.
S. 54595.