Tíminn - 11.11.1982, Blaðsíða 8

8
FIMMTUDAGUR 11. NÓVEMBER 1982.
Útgetandl: Framsóknarflokkurlnn.
Framkvœmdastjóri: Glsll Slgurðsson. Auglýslngastjórl: Steingrfmur Gfslason.
Skrlfstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttlr. Afgrelðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson
Rltstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Ellas Snœland Jónsson. Rltstjórnarfulltrúl: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjórl: Krlstlnn Hallgrfmsson. Umsjónarmaöur Helgar-Tfmans: Atll
Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttlr, BJarghlldur Stefánsdóttlr, Eirlkur St.
Elrfksson, Friðrik Indrlðason, Heiður Helgadóttlr, Slgurður Helgason(fþróttlr), Jónas
Guðmundsson, Kristfn Lelfsdóttir, Skaftl Jónsson. Útlltstelknun: Gunnar Trausti
Guðbjörnsson. LJósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Eiln
Ellertsdóttlr. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttlr. Prófarklr: Flosl Kristjánsson, Kristln ,
Þorbjarnardóttlr, Marfa Anna Þorsteinsdóttlr. Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Sfðumúla 15, Reykjavfk. Síml: 86300. Auglýslngasfmi: 18300. Kvöldsfmar: 86387 og
86392.
Verð f lausasölu 9.00, en 12.00 um helgar. Áskritt á mánuðl: kr. 130.00.
Setnlng: Tœknldeild Tfmans. Prentun: Blaðaprent hf.
Óróleiki vegna
Alþýduf lokksins
■ Það má sjá á skrifum Morgunblaðsins þessa
dagana, að nokkurs óróleika gætir hjá forustumönnum
stjórnarandstæðinga í Sjálfstæðisflokknum vegna
afstöðu Alþýðuflokksins til ríkisstjórnarinnar og
bráðabirgðalaganna.
Auðráðið er af þessum skrifum, að umræddir
forustumenn Sjálfstæðisflokksins hafa talið nokkurn
veginn öruggt, að Kjartan Jóhannsson myndi fara í
slóð Geirs Hallgrímssonar og hafna öllum viðræðum
við ríkisstjórnina, nema hún segði af sér. Sjálfstæðis
flokkurinn hefur vanist því í tvo áratugi með litlum
undantekningum, að forusta Alþýðuflokksins væri
honum fylgispök.
Nú hefur þetta brugðizt, a.m.k. að sinni. Alþýðu-
flokkurinn hefur ekki sett það skilyrði fyrir áframhald-
andi viðræðum við ríkisstjórnina að hún segði af sér.
Hann hefur hins vegar sett önnur skilyrði fyrir
áframhaldandi viðræðum, sem eru miklu eðlilegri.
Það leiðir náttúriega af sjálfu sér, ef samkomulag
næst milli ríkisstjórnarinnar og Alþýðuflokksins
varðandi þessi skilyrði, að viðræðurnar halda áfram.
Það leynir sér ekki í skrifum Morgunblaðsins, að
forustumenn Sjálfstæðisflokksins eru farnir að óttast
að framvindan geti orðið á þessa leið. Enn einu sinni
hafi það komið í ljós, að Geir Hallgrímsson og Ólafur
Einarsson hafi heldur betur leikið af sér.
Hér skal engu spáð um, hvert verður framhaldið á
viðræðum ríkisstjórnarinnar og Alþýðuflokksins. Ef
til vill á eitthvað eftir að koma til sögunnar, sem skýrir
það hvort Alþýðuflokknum er alvara eða hann er
aðeins að tefla biðleik.
Innan flokksins er að líkindum ágreiningur um
þetta. Þar er enn að finna menn, sem ekki vilja rjúfa
tengslin við Sjálfstæðisflokkinn. Þar eru einnig menn,
sem vilja að flokkurinn marki sér sjálfstæða stöðu.
Þeir benda m.a. á, að. flokkurinn vann mesta sigur
sinn í kosningunum 1978, þegar hann var ekki í
neinum tengslum við Sjálfstæðisflokkinn.
Viðræður ríkisstjórnarinnar og Alþýðuflokksins
næstu daga geta því orðið lærdómsríkar um stöðu
Alþýðuflokksins yfirleitt. Þær skera úr um það, hvort
Alþýðuflokkurinn vill marka sér sjálfstæða, ábyrga
stöðu eða hverfa aftur til þess að vera hjáleiga
Sj álfstæðisflokksins.
Fiskmatið
Steingrímur Hermannsson sjávarútvegsráðherra
hefur með hreinskilningslegum ummælum á Fiski-
þingi, vakið menn til aukinnar umhugsunar um
fiskmatið og þá alvöru, sem er á ferðum, ef íslenzkar
fiskafurðir missa þann gæðastimpil, sem þær hafa
notið i erlendum fiskmörkuðum.
Sjávarútvegsráðherra hefur þegar látið hefjast
handa um ráðstafanir til úrbóta. En fleiri verða að
leggja hönd á plóginn.
Það er vel, að þetta hefur orðið aðalumræðuefnið
á Fiskiþinginu. Allir þeir aðilar, sem hér koma við
sögu, verða að taka höndum saman um að bæta úr
því, sem miður fer. Afkoma þjóðarinnar byggist á því.
Þ.Þ.
vettvangi dagsins
Kaffihúsaspekingar
og undirstöduatvinnu
vegir þjódarinnar
eftir Jón Kristjánsson, rltstjóra Austra
Það hefur verið mikið fjallað um þá
erfíðleika sem framundan eru og hafa
verið í efnahagslífi þjóð'arinnar. Menn
velta fyrir sér með hvaða ráðum megi
leysa efnahagsvandann og hvað eigi sök
á honum og sýnist sitt hverjum.
Margir telja aðalorsök efnahagsvand-
ans allt of mikla fjárfestingu sem skilar
ekki arði, og beri að snúa til baka á þeirri
braut ef þjóðin á að eiga sér viðreisnar
von hvað efnahaginn varðar. Þessu er
haldið fram seint og snemma í áhrifa i-
miklum fjölmiðlumaf mönnum semhafa
hátt.
Það hefur verið fjárfest mikið á
síðustu áratugum og ef til vill höfum við
ekki sést fyrir í baráttunni fyrir þjóðfé-
lagi sem býður þegnum sínum upp á góð
lífskjör og nútíma velferð. Hitt er
athyglisvert hvaða fjárfestingu menn
telja nú vonda. Það er ekki fjárfesting
einstaklinga eða fjárfesting í ýmsum
þjónustugreinum, heldur fjárfestingin í
framleiðsluatvinnuvegunum ásamt fjár-
festingu í orkumálum. Það hefur ekkert
verið minnst á þótt einstaklingar byggi
sér hús á stærð við félagsheimili í heilum
sveitum, eða vídeóleigur rísi upp með
100 metra millibili í þéttbýlinu, eða
fluttir sép inn þúsundir bíla af ótalmörg-
um gerðum árlega, eða þá að byggð séu
skrifstofuhúsnæði, sem ná til skýjanna,
yfir ýmsar þjónustugreinar. Nei vandinn
er talinn liggja í of mörgum fiskiskipum,
of afkastamiklum frystihúsum, of mikilli
fjárfestingu í landbúnaði, og ýmsum
verksmiðjum sem menn hafa komið upp
í iðnaði og menn kalla hinum verstu
nöfnum.
Það er æ sjaldnar talað um það að í
þessum greinum er verðmætasköpunin
fólgin, og í framleiðsluatvinnuvegunum
skapast þau verðmæti sem standa undir
öllum vídeóleigum, skrifstofuhöllum og
lúxusbílum og reyndar öllum veitinga-
húsum þar sem kaffihúsaspekingar ráða
ráðum sínum yfir kaffibolla eða hádegis-
Á að parkera atvinnulíf-
inu við Reykjavíkurhöfn?
■ Sú einkennilega staða hefur oft
komið upp í hafnarstjórn undanfarin ár,
bæði áður og eftir að byrjað var fyrir
alvöru að vinna að friðun rottunnar í
gamla bænum, að útlendingum hefur
þótt veldi Guðmundssona vera mikið
hjá Reykjavíkurhöfn. Hafnarstjórinn
Gunnar Guðmundsson, og frændur hans
Albert Guðmundsson, Guðmundur J.
Guðmundsson, Björgvin Guðmundsson
og Jónas Guðmundsson fóru með öll
völd.
Svona ættbálkaframa þekktu menn
aðeins úr myrkviðum Afríku, og þegar
áðumefndir reyndu undirdánulegast að
leiðrétta þetta að hér væri aðeins um
vissa tilviljun, og mjög algengt nafn að
ræða þá skildu þeir það. — Mikil lífandis
ósköp — en trúðu auðvitað ekki orði,
því samheldnin var svo mikii hjá þessum
ættboga, er hreiðrað hafði um sig í
höfninni.
Það kom því dálítið spánskt fyrir
sjónir, þegar Svarthöfði byrjar að tala
eins og útlendingur um þessa 126 ára
gömlu nefnd, og heimtar svo þar ofan í
kaupin að fá höfnina undir bílastæði,
handa fólki, sem er að*fara í lagningu,
eða á önnur mikil erindi í miðbæinn.
Auðvitað geta hafnir verið hvar sem er,
en það gegnir öðru máli með bílastæðin.
Menn verða að geta lagt bílum sem næst
munaði sínum, eða þjáningu. Til þess
em bílar.
Það munu nú vera liðin rúmlega 87
ár, síðan fyrsta gufuskipið lagðist að
bryggju í Reykjavík, en það var gufubát-
urinn ELÍN, er lagðist að svonefndri
Fisphersbryggju, og upp úr því bar það
ósjaldan við að hinar smærri skútur
legðust þar upp að.
— „Þetta er þá hægt, blessaður veri
hann Fischer“, varð þá gömlum manni
að orði, er hann upplifði þá stund að
ganga þurrum fótum um borð í skip.
, Þess er þó að geta, að hún Elín var
ekkert stórskip.
Höfnin og peningarnir
Það þarf ekki að geta þess, að nú er
Reykjavík orðin að stórhöfn, þar sem
alls konar atvinnustarfsemi hefur að-
setur sitt. Farmskip hlaðingámum, ekju-
skip og fiskiskip landa þar og losa,
sömuleiðis olíuskip.
En Reykjavík erþó frábrugðin öðrum
höfnum í þá veru, að hafnarsjóður
verður sjálfur að fjármagna allar sínar
framkvæmdir, meðan hafnarmannvirki
í öðrum sveitarfélögum, og nágranna-
byggðum, eru alfarið kostaðar af TÍkis-
sjóði. Til dæmis þá borgar ríkissjóður 75
prósent af bryggjum, sem gerðar eru í
Hafnarfirði og lánar auk þess 15 prósent
með hagkvæmum lánum.
Þó lætur ríkissjóður svo lftið að vista
öll varðskipin í Reykjavíkurhöfn, svo
og hafrannsóknaskipin, og borgar ekkert
fyrir, ef frá er talið að skipin greiða fyrir
vatn.
En Reykjavíkurhöfn verður ekki rek-
in fyrir sölu á Gvendarbrunnavatni, þó
gott sé. Hún verður að hafa tekjur, til
að standa undir milljóna rekstrargjöld-
um og framkvæmdum.
Við þetta hefur hafnamefndin að
* mtitjo*2i
■ Þama er unnt að gera bflastæði,
nota brekkuna, þannig að unnt er að aka
inn á allar hæðir. Síðan má hafa
verslanir við Vesturgötu, Garðastræti
og ef til víðar. Þama er ekki einu
sinni gengið á hagsmuni rottunnar, því
bflastæði em þama fyrir hvort eð er.
Ekkert þarf að rífa, aðeins að reisa rétt
hús fyrir bfleigendur. Sama gildir um
Austurvöll, Reykjavíkurtjöm og fleiri
svæði. Hafnarsvæðið eiga menn hins
vegar að láta í friði. Þar á ekki að gjöra
almenningsbflastæði. Höfnin er vinnu-
staður, lífæð atvinnulifs og flutninga.
Menn verða nefnilega að gæta þess að
parkera ekki atvinnulífínu um leið og
þeir parkera bílnum sínum í miðbænum.
mestu fengið frið, þar til nú, að ýmsir,
þar á meðal borgarfulltrúar í Reykjavík,
telja það alveg kjörið að taka athafna-
svæði hafnarinnar og setja undir hárlagn-
ingarbíla.
Hafa sumsé komist að sömu siður-
stöðu og kallinn, sem fór um borð í hana
Elínu:
— Þetta er þá hægt, blessaður veri
hann Fischer. Auðvitað er hægt að
leggja þama bílum. Gámasvæðin em
malbikuð.
Spumingin er hins vegar sú, hvað á
þá að gera við skipin, fiskinn, vömmar,
atvinnulífið. Spyr sá sem ekki veit?
Borgin á þó marga góða kosti til að
gjöra bílastæði í miðborginni, eftir að
horfið var frá friðun rottunnar. Til
dæmis má gera þriggja, til fjögurra hæða
bílageymslu í Glaswgowportinu, sem
hefur verið fullt af draugum, síðan í
byrjun aldar, saman ber réttan
skáldskap.
Greindur maður, Jónas Elíasson,
prófessor, hefur bent á að unnt sé — og
auðvelt — að gjöra bílastæði undir
Reykjavíkurtjörn , en víða erlendis em
bílastæði grafin undir tjarnir, samanber
Söeme í Kaupmannahöfn.
Þá er einnig mjög ódýrt að byggja
bílageymslu undir Austurvelli, og minna
má á að borgin er nú að gjöra bílastæðin
við hlið nýja Seðlabankans, sem nú er
verið að reisa. Það bfiastæði er hins
vegar gjört með dynamiti, sem er ekki
ódýrasta gerð af jarðvinnu.
í stórborgum erlendis em allsstaðar
opinberar bílageymslur, og ein hefur
verið reist á fslandi og hún á hafnar-
svæði, en það er í Tollstöðinni, nýju.
Hvað er síðan gert við það bílastæði, er
þjóna átti almenningi? Það er leigt
auðmönnum.
Brúin yfir á munað heldri manna, sem
geyma bifreiðar sínar í mitti Tollstöðvar-
innar, stendur hinsvegar á hafnarsvæði,
rentulaus.
Reiknast mér að þessi munaðarbrú,
ætti að gefa hafnarsjóði um 120 þúsund
krónur í tekjur á ári, en Reykvtkingar
fá þá peninga ekki, og varla er unnt að
innheimta rétta lóðareign af Tollstöð-
inni, nema með miklum hörmungum.
Nei, maðurinn lifir ekki á brauði einu
saman, og Reykjavíkurhöfn dregur ekki
fram lífið á Gvendarbmnnavatni. Og
þótt mönnum þyki Reykjavíkurhöfn
ómerkileg, þá er hún einn fjölmennasti
vinnustaður landsins, og má ekki víkja
fyrir fólki, sem þarf að fara í lagningu.
Jónas Guðmundsson