Tíminn - 13.11.1982, Blaðsíða 9
auðvita
LAUGARDAGUR 13. NÓVEMBER 1982.
LAUGARDAGUR 13. NÓVEMBER 1982.
iDAG!
■ „Oft reynir á þolinmæði
allra aðila þegar iðnfyrirtæki
hér á landi reyna að framleiða
vörur fyrir opinbera aðila, sem
jafnan hafa áður verið innfluttar.
Þá horfum við gjarnan bjartsýnir
til nýrrar íslenskrar framleiðslu,
en margt getur þó óvænt skeð
áður en afgreiðsla fer fram, eins
og t.d. síðast liðinn vetur, er við
eftir útboð festum kaup á miklu
magni af vöru, sem íslenskt
fyrirtæki bauð og átti að fram-
leiða í júnímánuði, en þá var
notkunartími vörunnar, en varan
■ Asgeir Jóhannsson, forstjóri Inn-
kaupastofnunar ríkisins
lögfræði- og stjómsýsludeUdarReykja-
víkurborgar
■ Hörður Sigurgestsson, forstjóri Eim-
skips
■ Jón Magnússon, formaður Neyt-
endasamtakanna
Hönnuðum sé því vart láandi þó þeir
velji oft á tíðum fremur erlenda fram-
leiðslu sem þeir þekki og treysti til
bygginga á Islandi, en að elta uppi
islensk fyrirtæki, sem hugsanlega gætu
þó gert svipaða hluti. Sagði Ásgeir það
oft vandasama ákvörðun við ráðstöfun
almannafjár í byggingum hve mikla
áhættu skuli taka við kaup á óreyndri
innlendri frmaleiðslu eða þjónustu.
Sveitarfélög velja frekar
eftir verði en gæðum
í erindi sínu kom Björn Friðfinnsson
inn á sama efni, kom fram að á að giska
5-10% af öllum rekstrargjöldum
sveitarfélaganna fari til kaupa á vörum
kostur, og ef upplýsingar eru fyrir hendi
um innlenda valkosti", sagði Hörður
Sigurgestsson, forstjóri Eimskipafélags-
ins ér ræddi á málþingi um innkaup
almenns atvinnurekstrar.
„En ég tel að innlendir iðnaðarmenn
og iðnfyrirtæki séu oft slök í því að selja
sína vöru og þjónustu. Að margir
stjórnendur íslenskra iðnfyrirtækja hafi
ekki nógu opin augu fyrir mikilvægi
sölumennskunnar, heldur einblíni þeir
um of á framleiðsluna, og nái því oft
ekki til sín verkefnum sem hagkvæmt
væri að vinna“. sagði Hörður. Einnig
kvað hann oft ganga erfiðlega að fá
verktaka til að standa við áætlanir sem
gerðar hafi verið auk þess sem tæpast sé
hægt að fá verkin unnin innanlands á
jafn skömmum tíma og erlendis.
Sagt frá málþingi um idnþróun og íslenska innkaupastefnu undir yfirskriftinni - Veljum íslenskt:
ÝMIS UÓN í VEGINUM FYRIR ÞVÍ AÐ
VEUA ÍSLENSKT FREMUR EN ERLENT
er ekki enn komin úr framleiðslu
nú í október!ok.“
Framanritad dæmi kom m.a.
fram í ræðu Ásgeirs Jóhanns-
sonar, forstj. Innkaupastofnun -
ar ríkisins á málþingi um iðnþró-
un og íslenska innkaupastefnu -
undir yfirskriftinni „Veljum
íslenskt“ - sem Landssamband
iðnaðarmanna gekkst fyrir ný-
lega. I máli margra kom fram að
þrátt fyrir góðan vilja til að taka
íslenskar vörur framyfír erlendar
geti ýmiss Ijón verið í veginum.
Ásgeir sagði að árið 1981 hafi Inn-
kaupastofnun ríkisins keypt vörur -
erlendar og innlendar fyrir um 150 millj.
króna og greitt verktökum 118 milljónir
fyrir framkvæmdir. Eftir töluverðu er
því að slægjast í viðskiptum við ríkið.
Bygginga- og fjárfestingavörur til sér-
stakra framkvæmda, t.d. símstöðva, orku-
vera, hafnargerða og fleira kvað hann
yfirleitt innfluttar.
Allir vita best - allt frá
húsvörðum til arkitekta
„En svo eru líka rekstarvörur, t.d.
hreinlætisvörur, sem margar stofnanir
nota, og búnaður - t.d. húsgögn - flest
vörur sem framleiddar eru hér á landi,
en eiga það sammerkt, að allir eða flestir
notendur þeirra telja sig hafa vit á þeim
og hvað sé best að nota eða henti best
í hverju tilfelli. Og hér verður að segja
hverja sögu eins og hún er. Við í
Innkaupastofnuninni höfum reynt að
hafa vakandi auga fyrir íslenskri fram-
leiðslu í þessum vöruflokkum og að
auka hlutdeild hennar miðað við inn-
flutning, en árangur hefur verið of lítill.
Þar hafa komið til sjónarmið margra
manna allt frá húsvörðum og stjórnend-
urm ræstingamála í ríkisbyggingum til
arkitekta, sem hafa viljað nota sér-
hönnuð húsgögn í byggingum sínum til
að halda stíl, ög slík húsgögn stundum
alls ekki framleidd á íslandi.
Stjórnvöld veigra sér við
átökum við smákóngaveld-
ið
Stjórnvöld hafa ekki verið reiðubúin
að standa með reiddan hnefa yfir slíku
smákóngaveldi, og baka sér þannigóvild
viðkomandi manna. En án viljafestu
stjórnvalda og ákveðinni stefnu er erfitt
að ná æskilegum árangri“, sagði Ásgeir.
Hann nefndi annað dæmi áþekk't því
fyrstnefnda, um vöru sem afreidd var í
ágúst - að liðnum notkunartíma - og
verður því að geymast til næsta árs.
Viðkomandi ríkisstofnun álasi nú Inn-
kaupastofnun fyrir að hafa mælt með og
ákveðið þessi kaup. Því megi spyrja,
hver eigi að bera vaxtakostnaðinn og
hvern í ríkiskerfinu eigi að hengja sem
sökudólg í slíku tilviki. f slíkum málum
- ellegar þegar vörur reynast ekki eins
og til er ætlast - fái menn það svo
kannski í bakið að þeir hafi verið að
hygla pólitískum samherjum, þótt allt
hafi verið gert í bestu meiningu fyrir
þjóðina.
Varðandi byggingar kvað Ásgeir það
ljósí að miklu máli skipti fyrir íslenskan
iðnað hvernig byggingar séu hannaðar í
upphafi, hvaða efni og tæki sé húgsað
að nota til þeirra ■ M.a. þurfi að hafa í.
huga frá byrjun áð stærðir eininga séu
viðráðanlegar íslenskum fyrirtækjum og
að grundvöllur sé fyrir innlendri fram-
leiðslu innréttinga og tækjabúnaðar.
„Ég tel mikilvægt að hönnuðir geri sér
þetta ljóst, en byggi ekki hönnun sína
of mikið á grundvelli erlendrar þekking-
ar sem þeir fá við menntun meðal
erlendra þjóða“. Þarna hafi opinberir
aðilar einnig möguleika á að beita sér.
Mikil brotalöm í kynning-
arstarfsemi ísl. iðnaöar
Ásgeir kvað stofnunina hafa reynt að
byggja upp útboðsmarkað á grundvelli
frjálsrar samkeppni, og rakti það nokkru
nánar. „Það er hins vegar ljóst að við
konnun á því hvaða innlendir framleið-
endur gætu hugsanlega tekið þátt í
útboðum, eða boðið fram vöru sem
leitað er eftir, er um mjög takmarkaðar
eða óaðgengilegar upplýsingar að ræða
frá íslenskum framleiðendum um fram-
leiðslu þeirra og verkhæfni". Kvað
Ásgeir þetta mikla brotalöm í kynning-
arstarfsemi ísi. iðnaðar.
og þjónustu frá innlendum fyrirtækjum,
svo þar sé um stórar fjárhæðir að ræða.
Við útboð komi vissulega oft upp
spurning um hvort taka skuli lægsta
tilboði t öllum tilvikum ellegar taka
einnig tillit til annarra atriða, „Þannig er
iðulega spuming um gæði og hef ég það
á tilfinningunni að sveitarfélög velji
oftar eftir verði en gæðum en einkaaðil-
ar“, sagði Björn. Þetta kvað hann m.a.
stafa af því að sveitarstjórnarmönnum
geti oft reynst erfitt að sannfæra kjósend-
ur eða fulltrúa þeirra um að ekki sé
eitthvað óhreint í pokahorninu, ef
lægsta tilboði sé ekki tekið, jafnvel þótt
ýmsir starfsmenn sveitarfélaganna vilji
leggja meiri áherslu á gæðin þó það kosti
meira.
„Ég vænti þess, að, þegar ákvarðanir
eru teknar í íslensku fyrirtæki, að þá séu
íslenskir valkostir alltaf skoðaðir. Menn
vilja heldur kaupa innlent sé þess
6.000 - 7.000 gámar - en
enginn til að gera við þá
Þá varpaði Hörður fram spurningu
um það hvort menn fylgist nægilega vel
með nýjum tækifærum sem opnast.
Nefndi hann sem dæmi að nærri láti að
íslensk fyrirtæki séu með í notkun 6.000
- 7.000 einingar af gámum, að verðmæti
um 10 - 12 milljónir dollara. Erlend
fyrirtæki hafi sérhæft sig í viðgerðum og
viðhaldi á þessum tækjum en það hafi
hins vegar ekkert íslenskt fyrirtæki gert.
Reynt hafi verið að bjóða slík verkefni
út hér á landi, en reynsian sýni að sú
vinna fáist margfalt ódýrara erlendis.
„Er hér ekki verk að vinna", spyr
Hörður. Jafnframt kvað hann lariga
reynslu fyrir því hjá Eimskip að viðgerð-
arkostnaður sé mun lægri erlendis en
heima. í þessu sambandi kom og fram
að enginn slippur hér á landi er nógu stór
til að taka upp þau skip félagsins sem
eru í föstum áætlunarsiglingum. „En
líklega er hægt að taka þau öll í slipp í.
Færeyjum".
7 ára börn séð 100.000
kornflöguauglýsingar
„Mér er sagt að 7 ára börn í
Bandaríkjunum hafi að meðaltali horft
á yfir 100.000 auglýsingar fyrir korn-
flögur“, sagði Jón Magnússon, form.
Neytendasamtakanna m.a. á málþingi,
þar sem hann talaði um innkaup almenn-
ings og mátt auglýsinga. Jón tók fram
að þetta væri vissulega öfgafullt dæmi.
„En það er að mínu mati verið að
loka augunum fyrir staðreyndum ef
því er hafnað að auglýsingar hafi veruleg
áhrif á val neytandans hér á landi. Og
annað bendir til að sá máttur sé hér síst
minni en í nágrannalöndum okkar“, sagði
Jón. Sem rök fyrir því nefndi hann m.a.
að oft sé harla erfitt fyrir venjulegan
kaupanda hér að afla sér haldbærra
upplýsinga með einföldum hætti áður en
kaup séu gerð. Önnur atriði svo sem
auglýsingar, tíska, innkaupavenjur og
fordómar hafi því í heild meiri áhrif hér
en í nágrannalöndunum.
Á tískuvöru virðist verð
og gæði aukaatriði
Jón rifjaði m.a. upp skýrt dæmi um
mátt auglýsinganna, þá gffurlegu sölu
sem var hér á landi fyrir nokkrum árum
á þvottaefninu Dixan frá Henkel, er
tvímælalaust hafi verið vegna gífurlegrar
auglýsingaherferðar í sjónvarpinu, er
ekkert innlent fyrirtæki hafði möguleika
á að etja kappi við. „Smán saman varð
flestum ljóst, að Dixan bar af öðrum
þvottaefnum". Við könnun Neytenda-
samtakanna kom síðar í Ijós að Dixan
var ekkert sérstakt þvottaefni og að
innlendu þvottaefnin komu mun betur
út.
„Tískan ræður líka miklu um sölu. Ef
um tískuvöru er að ræða virðist verð og
gæði vera aukaatriði. Aðalatriðið er ytra
form eða merki vörunnar. Reynslan
hefur verið sú að varnaðarorð um
takmörkuð gæði tískuvarnings hafa lítil
áhrif á söluna meðan að varan er
tískuvara og verðlagning slíkra vara er
iðulega ekki í neinu samhengi við gæði
þeirra", sagði Jón ennfremur. Sé þetta
rétt látum við auglýsingar greinilega
hafa stórum meiri áhrif á okkur en
nokkru okkar væri sennilega ljúft að
viðurkenna. . -HEI
Nafn Nafnnúmer
Heimilisfang
□ Ég er áskrifandi að Tímanum □ Ég vil gerast áskrifandi að Tímanum
Undirskrift
Hver er stærsti jökull á íslandi?
□ Eiríksjökull
□ Vatnajökull
□ Drangajökull
íþróttafélög, skólar og fyrirtæki
fá magnafslátt.
Þá hefst annar áfanginn af fjórum í áskrifendagetraun
Tímans. Að þessu sinni er vinningurinn glæsilegt Sharp
myndband og sjónvarp að verðmæti um 50 þúsund
krónur. Dregið verður úr innsendum seðlum frá þeim, sem
eru að gerast áskrifendur að Tímanum, fimmtudaginn 2.
desember næstkomandi. Huggulegur jólaglaðningur það!
Hér birtist annar getraunaseðillinn í áskrifendagetraun-
inni fyrsta sinni. Spurningin er einföld eins og í fyrstu
umferðinni. Nú er spurt um stærsta jökul á íslandi.
Svarið spurningunni hér að ofan, útfyllið seðilinn og
sendið síðan úrklippuna til Tímans, Síðumúla 15,Reykja-
vik, hið fyrsta. Merkið umslagið: Áskrifendagetraun.
Þeir, sem eru skuldlausir áskrifendur að Tímanum þegar
dráttur fer fram — þ.e. 2. desember næstkomandi — geta
tekið þátt í getrauninni. Það er því enn góður tími til þess
að gerast áskrifandi og senda inn útfylltan getrauna-
seðil. Gerðu það strax í dag!
Hmtr frabæru
æfingagaiiar
komnir aftur.
i m
til L Velúrpeysur
Stmr°ír 723 Verð kr' 230-285
Verðk'-63*"
Peysa, þverröndótt
Buxur, dökkbláar
StæOir:S-XL
Verð kr. 560-595
Stserð/r I52tf/Xl
Lnur Milliblátt
Verðkr. 835-908
SPORTVÖRUVERSLUN Klapparstíg 44
Ingólfs Oskarssonar símiH783.
PÓSTSENDUM