Tíminn - 14.11.1982, Blaðsíða 11

SUNNUDAGUR 14. NÓVEMBER 1982.
11
■ Gunnar Hámundarson. Gæti hann ekki átt ■ Bergþór landnemi. Hneigðist til guðfrxði- ■ Skarphéðinn Njálsson. Útvegsmaður á Snæ- ■ Ingólfur Arnarson.
tískuverslanir í miðbænum? legra hugleiðinga og spíritisma. fellsnesi?
FORNMENN TEIKN-
AÐIR Á ANDAFUNDI
Skeggtíska og hárgreiðsla á landnámsöld nauðalík því sem nú gerist
■ „Hvernig skyldu þeir hafa litið út
forfeður okkar, landnámsmennimir,
sem sigldu austan um hyldýpis haf,
hingað í sælunnar reit.“ Enginn getur
giskað á það, mundu menn segja, þótt
víst séu til lauslegar lýsingar á sumum
kempunum í fornsögum. En lýsingar
koma nú aldrei í staðinn fyrir reglulega
góða mynd. Ekki myndum við benda á
einhvern skegglausan mann og segja:
„Þetta er Njáll.“ Eða mann vel eygðan
og vel limaðan með gullið hár og segja:
„Þetta er Gunnar á HIíðarenda.“ Eða
konu með sítt Ijóst hár og segja: „Þetta
er Hallgerður langbrók.“
Nei, því miður hafa menn orðið að
geta sér til um þetta allt með misjöfnum
árangri. Sagði ekki einhver um styttuna
af Snorra Sturlusyni, sem stendur í
Reykholti, að hún minnti á kaupfélags-
stjóra norðan úr Þingeyjarsýslum, sem
hefði verið kosinn á þing?
En svo vill nú til að ekki þarf að vaða
í villu og svíma um þessi efni, ef menn
aðeins athuga málin nokkur betur. Árið
1950 kom nefnilega út í Reykjavík
athyglisverð bók, þar sem birtar voru
myndir af mörgum helstu stórmennum
fornsagnanna. Af myndunum verður
ráðið að á þessum öldum hefur skegg-
tískan verið ekki ólík því sem nú gerist
og þess vegna tilvalinn tími árið 1982 að
draga þessar myndir fram. Þær ættu að
falla vel að ríkjandi smekk. Ekki þarf til
dæmis annað en að hnýta bindi um
hálsinn á Þráni Sigfússyni og fá honum
pípu í munninn, til þess að þarna sé
kominn deildarstjóri á Náttúrufræði-
stofnun, eða dósent í stærðfræði við
Háskólann. Ef við klæðum Hallgerði
langbrók í rúllukragapeysu gæti þarna
verið kominn formaður í einhverju
félagi sjálfstæðiskvenna. Hugsum okkur
Gunnar Hámundarson kominn með
slaufu og smókingkraga. Hver treysti sér
til að mótmæla því að þessi maður ætti
þrjár herrafatatískuverslanir í miðbæn-
um? Setjum sixpensara á höfuðið á
Skarphéðni og þá verður nokkurn
veginn augljóst að hann gerir út skel-
veiðibát á Grundarfirði eða í Stykkis-
hólmi. Helst er það Ingólfur Arnarson
sem vefst fyrir okkur að staðsetja í
nútímanum, - nema ef væri við ættfræði-
grúsk á Þjóðskjalasafninu. En kona
hans, Hallveig Fróðadóttir, þarf varla
nýjan búning til þess að sjá megi á
stundinni að hún er í þann veginn að
setja upp textílsýningu í Bogasal Þjóð-
minjasafnsins.
Tilraunafélagið Njáll
Já, svona leit þetta heiðursfólk semsé
út. Er það áreiðanlegt? Það höldum við
að verði að tcljast, því myndirnar eru
gerðar á skyggnilýsingafundum sem
fram fóru í Reykjavík að mörgum
óljúgfróðum vottum viðstöddum. Þeir
sem skráðu voru félagar í Tilraunafélag-
inu Njáli og góður listamaður var
nærtækur, eins og sjá má. Það var sá
stórhuga framkvæmdamaður, Sigurjón
Pétursson á Álafossi, sem fyrir rann-
sóknunum stóð. Hefur honum eflaust
runnið blóðið til skyldunnar, þar sem
hann var sjálfur afarmenni að burðum,
glímugarpur og á margan hátt maður
gullaldarinnar í andanum.
Bókin átti raunar að koma út árið
1948 á aldarafmæli spíritismans, en
útgáfan dróst af ýmsum óviðráðanlegum
orsökum. Bókin sem hér um ræðir,
Bergþórssaga, dró nafn af fyrsta búanda
á Bergþórshvoli og fjallar m.a. um það
er hann tekur sig upp frá Noregi um
svipað leyti og Ingólfur Arnarson og
heldur til íslands.
í formálsorðum segir Sigurjón Péturs-
son m.a.:
„Ég hef starfað að rannsóknum um
framhaldslífið sl. 40 ár meira og minna.
Þessi bók er árangur starfsemi minnar
þau ár. Hér kynnumst við þáttum úr
fortíð okkar sem sagnir hafa glatast
um... Það var beinlinis ósk hinna
framliðnu að þetta kæmi fram... Það
hefur verið miklum erfiðleikum bundið
að koma þessu áleiðis og eru myndirnar
teiknaðar eftir skyggnilýsingum sjáenda
af einum besta listamanni þessa lands. “
Sigurjón veit af efasemdarmönnunum
í hópi lesenda og segir:
„Sjálfsagt þættum við eitthvað rugluð
ef við stæðum fyrir framan útvarpstæki
og ætluðum okkur að hlusta á annarri
■ Þráinn Sigfússon, einn landnema
sem kom með þeim Bergþóri og Geir-
mundi.
■ Hallveig Fróðadóttir.
bylgjulengd, en gefin hefur verið upp.
Eins er það þýðingarlaust að vænta
blessunar frá Jósepssyninum. Við getum
aðeins notið blessunar af fóstursyni
Jóseps, sem var getinn af Guði og er í
sambandi við Guðdóminn...
Skyggni er barninu blátt áfram eðlileg.
Virðist því sem allt það sem er eðlilegt
og saklaust sé frá hinu góða. Barnið
skynjar ekki að skyggni sé óvanaleg fyrr
en það mætir rengingum... Nú þekkja
menn skyggni og vita að hægt er að rekja
löngu liðna atburði, hvort sem það er
'heldur heil mannsævi, eða heildar-
þráðurinn í ræðum prestanna 1 kirkj-
unni... Þá komum við að þessu dásam-
lega efni, sem heldur saman öllu lífi og
starfi manns hér á jörðinni. Þetta efni er
í daglegu tali kallað útfrymi."
Guðfræðilegar orðræður
Bergþórssaga hefst á því að þeir
Bergþór og Geirmundur Gunnbjörnsson
sitja úti í sólskini í Noregi og ræða m.a.
þau illu áhrif sem Gunnbjörn telur
Bergþór hafa orðið fyrir af völdum Halls
þræls, sem er kominn úr suðurlöndum
og er kristinn.
Hallur ræðir margt við Bergþór, og
spáir honum því m.a. að hann muni
flytjast til „Bláu eyjarinnar" (þ.e.
íslands) og setjast þar að. Biður hann
unga manninn að fara vel með þá kristnu
menn cem hann muni fyrir hitta á „Bláu
eyjunni", en Ingólfur Arnarson hefur
haft hina mestu mæðu af þeim í
Reykjavík. Munu þar komnir Papar.
Hallur þræll er forspár og segir Bergþóri
að hann muni kynnast konu í víkingu og
eignast með henn son sem verði mikill
maður en skammlífur. Allt gengur þetta
eftir, því Bergþór eignast Istivu sem er
af tyrkneskum ættum og fer með hana
til íslands. Þar hittir hann Ingólf Amar-
son og fleiri mektarmenn og hann
eignast soninn Skarphéðinn. Þeir Hallur
og Bergþór bregða annars á margvíslegt
guðfræðilegt tal og spíritisminn er heldur
ekki langt undan: „Njótum við þá ekki
sælu eftir dauðann, eins og hinir
kristnu?" spyr Bergþór til dæmis Hall
vin sinn.
Margt kemur kynlega og nýstárlega
fyrir sjónir í Bergþórssögu ekki síst
þegar persónur Njálssögu taka að stíga
fram á sjónarsviðið og menn sjá ýmsa
atburði í nýju Ijósi, svo sem stuldinn í
Kirkjubæ, illdeilur Hallgerðar og Berg-
þóru og fleira.
En þann söguþráð endumst við ekki
til að rekja hér nánar. Beinum heldur
sjónum okkar nánar að hetjum fomaldar
hér á síðunni og lítum svo í spegilinn á
eftir. Dálítill svipur hlýtúr að vera með
okkur og forfeðrunum. Ekki er leiðum
að líkjast! - AM