Tíminn - 14.11.1982, Blaðsíða 31

SUNNUDAGUR 14. NÓVEMBER 1982.
an þetta lítilsverða fiskimannaþorp
„Austurindía-félaginu" breska.
Þar með var Bombay komin í réttar
hendur, því Bretarnir höfðu ekki áhuga
á að stunda trúboð, eins og Portúgalirn-
ir, heldur vildu þeir koma uppstórfelldri
verslunarmiðstöð. Tvö hundruð árum
síðar var Bombay orðin að Manchester
Austurlanda. í samvinnu við Persa,
komu Englendingar nú á fót miklum
spunaverksmiðjum, þar sem þeir létu
sér ekki Iengur nægja að flytja bómullina
út. Um aldamótin síðustu voru í
borginni um 80 verksmiðjur.
Vefnaðariðnaðurinn í Bombay skapar
nú til dags atvinnu fyrir um 300 þúsund
manns. Ur öllu Indlandi streymir fólk til
borgarinnar, sem ber æ meiri svip af
einhverrri Babylon nútímans. Aðeins
annar hver maður skilur tungu -heima-
manna, „Marathi", og í skólunum eru
kenndar níu mismunandi mállýskur.
Daglega koma til borgarinnar 300
fjölskyldur, eða um 1500 manns, til
þess aðleita sér þar að atvinnu. Flest er
fólkið komið úr þorpum sveitanna og er
öreiga. Það lætur ekki hugfallast, þótt
Bombay hafi ekki neitt að bjóða þeim.
Langt er um liðið frá því fyllt var upp í
þau sund sem aðskildu þær sjö eyjar,
sem borgin eitt sinn stóð á. Helmingur-
inn af íbúunum byggir á landi sem
fyrrum var sjór.
En nú hrekkur þetta ekki til lengur.
Gömlu mosavöxnu íbúðarblokkirnar,
nýju steypukassarnir og hreysi þeirra
snauðu, - allt er orðið fullt. Fyrir 30
árum voru íbúarnir tvær milljónir, en nú
eru þeir 8.5 milljónir. Talið er að árið
2000 muni þeir verða orðnir 20 milljónir.
Þá ætti Bombay að vera orðin stærsta
borg í heimi að Mexico City frátalinni.
En útþenslumöguleikarnir eru ekki
miklir. Borgin er umlukin hafi sunnan,
vestan og austanvert, - aðeins til
norðurs getur byggðin stækkað. Leiðin
frá „Taj“ hótelinu liggur meðfram
markaðinum, þar sem þjófar selja góss
sitt, karpað er við söluborðin,'-hamars-
högg glymja og gamlir grammófónar
garga. Viltu kaupa notaðan kopp,
kristalsvasa, koparpönnu, gamalt úr?
Ekkert auðveldara. Hefur frúin tapað
skó? Við hljótum að finna einn sem
passar...!
í næsta stræti er leðurmarkaðurinn,
og þar í grennd heyrist hávaði frá gull-
og silfurmarkaðinum. Á „sængurhorn-
inu“ töfrar rúmfatagerðarmaður fram
allar þær tegundir af koddum, sængum
og púðum, sem hver vill, umlukinn skýi
af hvítum fjöðrum. Pegar komið er fram
hjá markaðnum tekur við hverfi hálf-
hrundra íbúðarblokka, sem hróflað var
upp um aldamótin handa vefnaðarverka-
mönnum. Þar hafast tíu menn við í 20
fermetra herbergi. Þar eru rúmin nýtt á
víxl eftir því sem vaktavinnan mælir fyrir
um.
Nei, þetta eru samt ekki fátækrahverf-
in. í Bombay verða menn að líta í kring
um sig. Þetta eru miðstéttarlifnaðarhætt-
ir. Hér býr Bahwan froskaslátrari. Niður
veggina seitla vatnstraumar og bleyta
upp í dagatalsmyndinni, sem er eina
húsprýðin. Myndin er af guðinum með
fílsranann, hamingjuguðinum Ganesc-
ha, þar sem hann er kominn upp í
snæviþakið fjallalandslag, sem minnir á
Alpana. í herberginu er steikjandi hiti og
á milli veggja hanga hengirúmin, hvert
við annars hlið, svo vart verður komist
í milli þeirra. Einn vatnskrani þénar
þörfum allra á þessari hæð hússins.
Framan við dyrnar er klósettið sem allir
brúka. Mennirnir her þéna hver sem
svarar 900 ísl. krónum á mánuði.
Bahwan stendur órakaður með mittis-
skýluna um mjaðmirnar, því það er
sunnudagur. Hann segist ætla að fá
bróður sinn til Bombay og útvega
honum konu. Því skoðar hann vandlega
giftingartilboðin í blöðunum sem eru
birt sem smáauglýsingar.
í hans augum kemur ekki til mála
önnur kona en sú sem er auðkennd með
bókstöfunum „MJ“. Það ber að lesa sem
„Mey vanin við jurtafæði". Þar með eru
fyrir hendi þeir eiginleikar sem Indverji
af gamla skólanum telur eftirsóknar-
verðasta í fari sinnar hei,ttelskuðu, - því
þessir kostir sýna að hún er ekki
ginnkeypt fyrir holdlegum munaði.
En meira að segja í borg þar sem
karlar eru fleiri en konur fer lífið engum
silkihönskum um „meyjar vandar við
jurtafæði". Dætur þykja Indverjum jafn-
an vera til byrði, sem best er að reyna
að losna við. Því er enginn hörgull á
„MJ“ stúlkum í blaðaauglýsingum og.
það „MJ“ stúlkum sem meðgjöf fylgir.
við taka kofahreysi gerð úr pappa og
spýtuubrotum, plasti og pappír. Kring-
um þau hlaupa hávær börn og horaðir
hundar snuðra í skítnum. Rifrildi af
stórri auglýsingu á vegg er f kynlegu
ósamræmi við umhverfið: „Haldið
Bombay hreinni", stendur þar.
■ Kvikmyndimar eru ein mesta unaðarbótin ■ lífi fátækra Indverja. Dansmærin
Jayashri nýtur mikilla vinsælda á hvita tjaldinu.
■ „Periu drottningarinnar“ nefna Bombay-búar hina fögru strandgötu sína.
■ Ríkisstarfsmenn fá mat sinn sendan á skrifstofuna. Það eru einkaheimili sem sjá
um þessa þjónustu, stundum 40 km. í burtu. En allt skilar sér á réttum tíma.
■ Her er þvegið og þvegið, - og kostar aðeins fáeina aura. Kaupið er um 900 ísl.
krónur á mánuði.
Fátæktarbælin
Hin réttnefndu fátæktarbæli eru nyrst
í borginni. Þau eru handan við skiltið
mikla þar sem á er letrað: „Skattheimtu-
maðurinn er vinur þinn. Sýndu honum
trúnað!" Farið er fram hjá kvikmynda-
auglýsingum meira en mannhæðarháum,
þar sem mjaðmamikil fegurðardís brosir
eggjandi rökum vörum. Nú taka stein-
steypuhjallarnir að gerast æ strjálari og
Þetta er Dharavi, - fátæktarbælið.
Hér býr Nasik fjölskyldan, sem komin
er frá þorpi við Aurangabad, og hefur
flust hingað með níu börn sín 350
kílómetra veg. Þótt það kunni að hljóma
ótrúlega, þá var flutningurinn hingað þó
spor í framfaraátt. Um þurrkatímann
vofði dauðinn jafnan yfir höfði þeirra í
sveitinni. í Bombay er borin von að þau
geti lifað við mannsæmandi aðstæður, -
en þau geta lifað.
Rótað eríöskutunnumeftir matarögn
og við jámbrautarteinana er snuðrað
eftir viðarkolum. Þau hirða þurran
kúaskít, plokka hann upp þar sem
hinum helgu kúm hefur þóknast að láta
hann falla til jarðar. Upp úr slíku má
hafa fimm rúpíur á dag, en það nægir
fyrir tei og linsubaunarétti og af og til
má kaupa brauðhleif.
Að viðurkenna ekki von-
leysið
Bombay er full af snillingum í listinni
að komast af, eins og Nasik fjölskyld-
unni. Þeir selja bappdrættismiða og
leðurvörur, fjaðrir og plastblóm, vatn og
heilsulyf. Þeir stunda nudd og þrífa eyru
að innan, þýða drauma og dansa á línu,
dáleiða slöngur og temja apa. Þeir eru
kaupmenn og listamenn, betlarar og
skáld, ágengir og auðmjúkir, glaðir eða
flóandi í tárum, - allt eftir því hvernig
markaðsaðstæður eru. Alls staðar má
kría út aur. „Bombay lifir vegna þess að
menn viðurkenna ekki vonleysið", segir
indverski rithöfundurinn V.S. Naipaul.
En er hvergi vottur um ástæðu til
bjartsýni? Renna lestirnar ekki reglulega
sína leið, troðnar af fólki, en þó furðu
stundvísar, út í úthverfin. Virkar ekki
prýðilega kerfi „Dabbawallanna" sem
daglega koma með þúsundir málsverða
handa skrifstofuliði hins opinbera niður
í miðbæinn,málsverðirsem tilreiddir eru
á einkaheimilum. Stundum býr sá sem
matinn eldar 40 kílómetra í burtu, en
fær þó réttum manni mat sinn á réttum
tíma. Er kannske ekki hægt að treysta
fullkomlega á þvottamennina í „Dhobig-
at“, sem standa upp að hnjám í
þvottakerjunum og handþvo hvert
stykki fyrir fáeina aura?
Á nóttum kemur eymdin í Bombay
þó best í ljós. í hóruhverfinu „Kamatip-
ura“ má líta ferlega máluð barnsandlit
gægjast út úr rimlabúrum. Varirnar eru
dregnar fram í munúðarlegan stút og
fituklístraðir „sari“ sem þær klæðast eru
dregnir upp að mjöðmum.
Verðið er tíu rúpíur, fimm rúpíur og
stundum aðeins þrjár rúpíur, sem er
svo ’ sem fimm ísl. kronur. aðeins
arabarnir verða að borga hærra verð:
þeir koma með svört „schador“-klæði
meðferðis, sem eru klæði siðprýðinnar
hjá múhameðstrúarmönnum og með
því að klæða stúlkurnar í þau, geta þeir
laumað þeim fram hjá dyravörðum fínu
hótelanna.
í grennd við hið virðulega „Tja“ hótel
má og finna stækju af hlandi og saur.
Þar eru komnir þeir alsnauðustu, úti-
gangsfólkið, sem lætur fyrirberast á
gagnstéttunum og gerir þarfir sínar hvar
sem vera vill. Þetta fólk liggur oft aðeins
á hálmvisk, eins og skepnur. Það sækir
æ lengra inn í íbúðarhverfi hina ríku,
líkt og krabbamein sem breiðist út,
Enginn veit hvort útigangsmennirnir eru
heldur 300 þúsund eða ein milljón.
Tölurnar'sem yfirvöldin gefa upp eru
nógu ógnvekjandi: Fjórar milljónir búa
í fátæktarbælunum! Á hverjum degi
rjúka 255 tonn af brennisteinsoxíðum út
í andrúmsloftið og eitra það. 40 manns
deyja daglega í umferðarslysum.
Að tillögu nefndar einnar var á sínum
tíma hafist handa um að flytja hinar 4
milljónir manna úr fátæktarbælunum, -
til þess að hreinsa borgina. Var byrjað
á þessu í júlí í fyrra. Jarðýtur voru látnar
á hreysin og tugir þúsunda voru fluttar
út í sveitirnar. En þá tóku dómsyfirvöld
til sinna ráða og sögðu: „Indland er ekki
einræðisríki, sem getur bannað borgur-
unum að búa í borgunum. „Þar með féll
hugmynd þessi og um leið hugmyndin
um að byggja „Nýju-Bombay“.
Gjörspilltir stjórnmála-
menn
Þessi áætlun hefði nefnilega leitt til
þess að ýmis embætti hefðu verið lögð
niður og það datt engum manni í hug
að mundi verða gert. Embættismönnun-
um líður nefnilega of vel í loftræstum
skrifstofum í hjarta borgarinnar og meta
of mikils tækifæri til að sletta úr
klaufunum í næturklúbbunum með stóru
köllunum úr viðskiptalífinu. Blaðið
„The Daily“ sagði eitt sinn fullum
orðum að þeir væru „spilltustu embættis-
menn í heirni" og færði til dæmi þessum
orðum til sönnunar. Ekki var þó hróflað
við viðkomandi embættismönnum. Það
dugar ekkert að búast við þjón stu
þeirra án mútugjalds og í viðbót við
fastagjaldið nema múturnar t.d. 24
þúsund krónum fyrir síma, 9 þúsund
krónum fyrir atvinnuleyfi við olíuvinnsl-
una, og 2100 krónum fyrir nýtt vegabréf.
Séu múturnar ekki greiddar tekur það
þrjú til fimm ár að fá þetta í gegn, - ef
það þá fæst nokkurn tíma.
Það er „partý“ hjá vefnaðarverk-
smiðjueiganda einum og það er haldið í
einbýlishúsi í baðstaðnum Juhu, þar sem
fermetraverðið er um 36 þúsund ísl.
kónur fyrir íbúðarhúsnæði. Húsið er í
stíl við það sem gerist meðal þeirra
nýríku í Bombay. Hér er risastórt rúm
með svartri silkiábreiðu og risastórir
speglar, sem gera menn kolringlaða.
Ljóskösturum er komið fyrir undir
pottaplöntum og gervigylling er í háveg-
um höfð, eins og á diskótekum í London
á sjöunda áratugnum. Hér er forgylltur
Eiffelturn, tréönd frá Harrods og „Litla
hafmeyjan" frá Kaupmannahöfn.
Borið er fram fínasta, skoskt viský,
sem kostar 1200 krónur á svörtum
markaði. Herrarnir ræða um vetrar-
íþróttastaði í Sviss, síðasta „Dallas"
þáttinn (því videóið er komið til sögunn-
ar hér) og veðreiðar. Dömurnar ræða
um peninga sem þær hafa tapað í bridge,
síðara hjónaband kvikmyndastjörnunn-
ar Dilip Kumar og stóra hunda, sem nú
eru mjög móðins.
Verksmiðjueigandinn sýnir stækkaðar
litmyndir sem hann hefur tekið í
fátæktarbælunum og eru af börnum sem
standa utan við herfilegan kofa með
sólarlagið í baksýn. Hann ræðir um
óholl áhrif ofgnægtanna, meðan hann
etur ostsneið, ræ ðir um göfgi fátæktar-
innar og telur rétt að berjast fyrir því að
snúið verði aftur til þeirra lífshátta að
lifa við hóflegan kost. Gestirnir fara að
tygja sig til brottferðar og nokkrir þiggja
heimboð filmstjörnu nokkurrar.
í Indlandi er mikið filmað og myndirn-
ar eru um 750 á ári. Bíóin eru líka hið
eina raunverulega líf fátækra í Bombay.
Þar gerist það sem aldrei gerist í
raunveruleikanum,. Stúlka úr ræsinu
fær þar tækifæri, - á tjaldinu. Með
giftingu er stéttamunurinn upphafinn. í
kvikmyndunum verða leikararnir að
guðum og guðirnir að filmstjörnum. í
ríkinu Andhra Pradesh er verið að
byggja hof til dýrðar Rama nokkrum
Rao, sem lék guðinn Krisna í kvikmynd.
Engir skyldu reyna að segja fólkinu að
Rao sé ekki virkilegur guð.
Frumsýningu á mynd er lokið. Bíl-
flautur gjalla, ferðaútvörp glymja, íssal-
ar hrdpa, betlarar eru á ferli. Svo dreifist
hópurinn og það er komin nótt.
Smám saman dvínar ysinn og þysinn
í Bombay. Yfir „Turnum þagnarinnar"
hnita gammarnir hringa, þegar parsa-
fjölskylda nokkur gengur burt eftir að
hafa látið þar eftir lfk ástvinar, sem trúin
býður að látið sé þessum fuglum eftir.
Sögur ganga um að iilfyglin séu oftroðin •
af æti og skilji stundum eftir hálfsundur-
rifna líkamsparta á svölum háhýsa í
grennd við „Turna þagnarinnar".
f samkomuhúsinu gefur æðsti Hind-
úapresturinn skýringu á því hví ekki
skuli afnema mismuninn milli stéttanna.
Verið er að eima lélegt brennivín í
fátækrabælinu, sem gefa mun kost á
nokkurra stunda frelsi frá raunveru-
leikanum.
Bahwan froskaslátrari má nú vel við
una. Bróðir hans hefur fundið „MJ“
meyna og svo er að sjá sem hann muni
halda starfinu. Dr. J.G. Diwan, aðstoð-
arprófessor við háskólann, hefur komið
með málamiðlunartillögu: Froskarnir
skulu stungnir með stórri nál í gegn um
heilabúið, þannig að miðtaugakerfið
sem ræður sársaukaskyninu, lamist.
Yngsta barnið í Nasik fjölskyldunni í
fátækrabælinu er sjúkt af lungnabólgu.
Dr. Behram Badhniwalla, læknir sem
bundinn er við hjólastól, gengst fyrir að
haldinn sé jasskonsert og skal ágóðinn
renna til stuðnings öreiga fötluðu fólki.
Betlarakóngurinn sendir vörubíla sína
út af örkinni með fullfermi af beininga-
mönnum. j»ýtf _