Tíminn - 24.11.1982, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1982
3
fréttir
Skuldir á hvern íbúa í kaupstöðum úti á landi samanborið við Reykjavlk:
HEILDARSKULDIR124% HÆRRI
— Fjármagnskostnaður tífalt haerri, yfirstjórn tvöfalt meiri og kostnaður við
■ Hcildarskuldir á íbúa i kaupstöðutn utan Rcykjavíkur voru um síðustu áramót
124% hærri en í höfuöborginni sjálfri, eða 3.394 kr. á mann að meðaltali í
kaupstöðunum á móti 1.512 í Revkjavík.
Fjármagnskostnaður hjá hinum kaupstöðunum er um 10 sinnum hærri að meðaltali
en hjá Reykjavíkurborg, ylirstjórnin tvöfalt dýrari, en hins vegar eru útgjöld
borgarinnar til almannatrygginga og félagshjálpar unt þriðjungi hærri í Rcykjavík
en hinum kaupstöðunum til samans. Þetta kom fratn í erindi Ólafs Nilssonar á
ráðstefnu um fjármál sveitarfélaga.
í Reykjavík bjuggu um síðustu áramót
84.593 íbúar en 90.250 í hinum kaup-
stöðunum samanlagt. Heildartekjur
voru hins vegar mjög svipaðar eða 615,1
millj. kr. í Reykjavík en 617,4 millj. í
kaupstöðunum 21. Undanfarin tvö ár
hafa rekstaragjöld borgarinnar numið
66-70% af heildartekjum en 75-77% hjá
hinum kaupstöðunum. Þeir hafa þó ekki
dregið úr framkvæmdum sem þessum
mun nemur sem þýðir að heildarútgjöld
þeirra hafa farið 6-7% fram úr tekjum
þessi ár meðan Reykjavík hefur haft
smávegis tekjuafgang.
Heildarskuldir Reykjavíkurborgar
námu um síðustu áramót 128 millj. kr.
sem samsvarar 21% af tekjum ársins,
þar af voru lausaskuldir 108,8 millj. en
skammtímaskuldir 19,3 millj. Skuldir
hinna kaupstaðanna voru aftur á móti
samtals 306,3 millj. eða um 50% af
tekjum, þaraf 145,3 millj. ískammtíma-
skuldum og 161 millj. í langtíma-
skuldum, eða um 8 sinnum hærri en hjá
Reykjavíkurborg. Hjá kaupstöðunum
var þetta hlutfall þó mjög mismunandi
eða allt frá 20% af tekjum hjá þeim sem
best voru staddir og allt upp í 127%
miðað við tekjur þar sem skuldirnar
voru hlutfallslega mestar. Svonefndir
veltufjármunir voru í fyrra 179,4 millj.
hjá borginni en 208,4 millj. hjá hinum
kaupstöðunum.
■ Rekstrar- og framkvæmdayfirlit
Reykjavíkur og hinna kaupstaðanna 21
á árinu 1981. Dökka línan sýnir heildar-
tekjur, skástrikaða línan rekstrargjöld
og lóðrétt strikaða línan framkvæmdir
og fjárfestingu.
■ Á þessari mynd sjáum við eignir og
skuldir Rcykjavíkurborgar og hinna
kaupstaðanna í árslok 1981. Skástrikaða
linan sýnir eignir (veltufjármuni og
langtímakröfur en án fasteigna) en
svarta línan sýnir skuldirnar. .
Þegar litið er á tekjuhliðina kemur í
ljós að útsvarstekjur Reykjavíkurborgar
námu 314,5 millj. kr. (3.717 kr. á íbúa)
ogvoru51% af heildartekjunum. Útsvör
í kaupstöðunum námu samtals 338,7
millj. kr. (3.753 kr. á íbúa) og voru 55%
af heildartekjunum. Tekjur borgarinn'ar
af aðstöðugjöldum voru hins vegar um
40% hærri og af fasteingagjöldum um
20% hærri en í hinum'kaupstöðunum.
Á rekstrargjöldum munar mest á
fjármagnskostnaði, sem er aðeins 5,5
millj. (tæpt 1%) hjá borginni en 60,2
millj. eða meira en 10 sinnum hærri hjá
hinum kaupstöðunum. Sömuleiðis er
yfirstjórn kaupstaðanna meira en tvöfalt
, hærri en hjá borginni, um 19 millj. (3%)
í Reykjavík en rúmar 40 millj. (um 7%)
í hinum kaupstöðunum. Stærsti
útgjaldaliðurinn - almannatryggingar og
félagshjálp - nemur hins vegar 151,9
millj. (24%) hjá borginnien er þriðjungi
lægri eða 100,5 millj. (16%) hjá hinum
kaupstöðunum. Fjárfestingar og fram-
kvæmdir voru hins vegar nær sama
upphæð eða 171,8 millj. í Reykjavík en
179,9 millj. í hinum kaupstöðunum 21.
- HEI
Þjóðhagsspá VII1111 UAFfl oiá 1 reT/FIL
SÍS mun „VlUUm nnrM OJM Li v 1 ftlr
dekkri en spá Þjóðhags- > iRU|n á | ÞRÓUNINNr
AD OlfDI
stofnunar: \ AK oKUI JANIR A 1
■ „Þetta er 3. árið í röð sem við
vinnum slíka þjóðhagsspá i nóventber-
mánuði, fyrst og fremst sem hjálpargagn
fyrir okkur hér í Sambandinu. Fjárhags-
áætlanagerð fyrir næsta ár er byggð á
þessum spáin. Með þessu erum við alls
■ „Þeir fulltrúur Alþýðuflokks og Sjálf-
stæðisflokks sein hér hafa talað hafa talið
allar gcrðir ríkisstjórnarinnar í efnahagsmál-
um cinskis nýtar og til hins verra, það er
þeirra siður. Þeir segja bcrum orðuin að
sjálfsagl sé að laun hækki nálægt 18 af
hundraði um mánaðamót, og að sjálfsögðu
fiskverð og búvöruverð. Um afleiðingar tala
þeir hins vegar ekki. Ekki einu orði um það
að þá ryki verðbólgan upp um 80-90 af
hundraöi. Þeir minnast ekki orði á þá
staðreynd að atvinnufyrirtækjunum vrði
gjörsamlega ókleift að greiða slíka launa-
hækkun án þess að verðhækkun á allri
framleiðslu fylgdi þegar í kjölfarið ásamt
15-20 af hundraði gengisfellingu, enn meir
liækkun vaxta, og þannig enn ein kollsteypa
verðbólgunnar."
Þetta sagði Steingrímur Hermannsson í
umræðunum á Alþingi í gærkvöldi um
vantrauststillögu Alþýðuflokksins. Hann hélt
áfram. - Ég trúi því ekki að þétta ábyrgðar-
lausa tal fái hljómgrunn hjá þjóðinni.
Stjórnarandstaðan gæti hins vegar gagn-
rýnt það með nokkrum rétti að
ríkisstjórnin hafi gengið of skammt t
ráðstöfunum sínum. Benda má á að efna-
hagsaðgerðirnar nú hefðu þurft að koma til
framkvæmda þegar á s.l. sumri, en jafnvel
s.l. vor. Einnig mætti gagnrýna að ekki hefur
verið gripið til beinna aðgerða til að draga
úr innflutningi á ýmsum óþarfa varningi til
landsins.
En því miður er ábyrgum tillögum stjórn-
arandstöðunnar ekki að heilsa.
Það gleymist oft að þessi ríkisstjórn hefur
fengið miklu áorkað á fjölmörgum sviðum.
Ég nefni vegamálin aðeins sem dæmi. Þar
hefur orðið á bylting á s.l. þrem árum.
Stórkostleg aukning á bundnu slitlagi er
dæmi um það.
Síðar sagði Steingrímur: - Kosningar eru
ekki uö fara í neitt kapphlaup við
Þjóðhagsstofnun, en við viljutn hins
vegar hafa sjálfstæðar skoðanir á því
hver þróunin er i þjóðarbúinu, í stað
þess að trúa í blindni á einhverja stofnun
sem hcitir Þjóðhagsstofnun", svaraði
nú framundan. Ekki er ólíklegt að þær verði
síðari hluta aprílmánaðar, en geta orðið fyrr.
Ef stjórnarandstaðan stöðvar frámgang
mikilsverðustu mála er að sjalfsögðu ekki um
annað að ræða en að rjúfa þfng og boða til
kosninga sem gætu þá jafnvel orðið í febrúar.
Efnahagsmálin verða vafalaust eitt megin-
baráttumál kosninganna. Engum getur dulist
að verðbólgan mun ríða íslensku atvinnulífi
að fullu ef svo heldur fram sem horfir. Því
verður ekki hjá því komist að draga úr
verðbólgunni. Vafalaust má brjóta verðbólg-
una á bak aftur með því að draga verulega
úr öllum framkvæmdum og framboði fjár-
magns þannig að fyrirtækin stöðvist. atvinnu-
leysi skapist og eftirspurnin falli. Þetta er
leiðin sem farin er af íhaldsmönnum víðast
um heim. Þá leið viljum við framsóknarmenn
alls ekki fara.
Við leggjum áherslu á hjöðnun verðbólgu
án atvinnuleysis. Við viljum byggja á þeirri
reynslu sem fengist hefur. Því teljum við
nauðsvnlegt að binda t.d. til tveggja ára
aðgerðir í efnahagsmálum.
Þeir Alexander Stefánsson og Ingvar
Gíslason töluðu einnig af hálfu framsókn-
armanna í umræðunum. lngvar sagði m.a;
að vantraust á ríkisstjórnina væri ótímabært
vegna þess að ríkisstjórn og Alþingi hafa
brýn verk að vinna, sem allir hugsandi menn
eru sammála um að Ijúka verði áður en nýtt
ár gengur í garð og áður en kosningar fara
fram. Því verður ekki trúað fyrr en fullreynt
er, að stjórnarandstaðan sýni ekki fulla
ábyrgðartilfinningu í sambandi við afgreiðslu
fjárlaga og gildistöku bráðabirgðalaganna.
Hvað þessi mál varðar eru svo miklir
þjóðarhagsmunir í húfi og efniságreiningur
svo óverulegur, að þjóðin krefst þess af
Alþingi að það standi saman og láti ekki
annarleg sjónarmið villa sér sýn.
Eggert Ágúst Sverrisson, hagfræðingur
Sambandsins spurður uni tilurð og
tilgang þjóðhagsspár þeirrar er þeir
hagfræðingar sambandsins liafa unnið,
og einnig er greint frá á forsíðu.
Spá um 4,7% samdrátt þjóðarfram-
leiðslu byggir Sambandið fyrst og fre.mst
á minni þorsk- og loðnuafla. Þar er
tillaga Hafrannsóknarstofnunar um
350.000 tonna afla á næsta ári höfð til
hliðsjónar, en gert ráð fyrir að leyft verði
að veiða 375.000 tonn. Jafnframt er
aðeins gert ráð fyrir 150.000 tonna
Ioðnuafla á móti 250.000 tonnum hjá
Þjóðhagsstofnun. Að öðru leyti er farið
eftir spá þjóðhagsstofnunar um áætlaða
framleiðslu þjóðarinnar, „enda þótt
mikil óvissa ríki um ýmsa þætti hennar'V
T.d. scgja sambandsmenn alls ekki víst
hvort hægt verði að selja 50.000 tonn af
síld. Þá gerir spáin ráð fyrir 0,7%
samdrætti annars útflutningsiðnaðar en
áls og kísiljárns.
Svartsýna spá um viðskiptakjör byggir
Sambandið á því að á næsta ári muni
ekki fást eins hagstætt verð fyrir útflutn-
ingsafurðir þjóðarinnar og nú í ár. Um
þróun viðskiptakjara ríki þó ntikilóvissa
þar sem gengisþróun einstakra gjald-
miðla hafi þar veruleg áhrif. Sambandið
telur ekki líkur á að verðhækkun fáist á
útfluttum sjávarafurðunt - þrátt fyrir
verðbólgu erlendis. Jafnvel gæti orðið
um verðlækkun að ræða. Hins vegar er
reiknað með 5-6% verðhækkun á
innflutningi, án olíu, en áætlaðer að það
haldist óbreytt frá því í okt. s.l.
Spá Sambandsins áætlar áð þjóðarút-
gjöld (á föstu verðlagi) minnki um 7,6%
á móti 7,1% hjá Þjóðhagsstofnun.
Áætlað er að einkaneysla og fjárfesting-
ar minnki um 6,6% (6% Þjóðhagsst.)
Aftur á móti gerir Sambandiö ráð fyrir
aðsamneysla aukist um 1%, oghlutdeild
hennar í |tjóðarútgjöldum úr 11,5% í
12,6%. Reynslan sýni að samneysla hafi
sífellt aukist þrátt fyrir samdrátt í
þjóðartekjum, þ.e. að hinu opinbera
takist ekki að aðlaga starfsemi sína
breyttum efnahagsaðstæðum,-
Spá Sambandsins um 69,8% nteðal-
hækkun framfærsluvísitölú milli ára
byggir Sambandið á þeim efnahagsráð-
stöfunum scm þegar hal'a verið ákveðnar
jafnframt því sem ekki er gert ráð fyrir
að gripið verði til nýrra efnahagsráðstaf-
ana fyrr en um mitt næsta ár. Veröi það
fyrr. muni það hinsvegar hafa áhrif til
minnkunar verðbólgu.
Varðandi gengisþróun gerir samband-
ið ráð fyrir að ekki vcrði verulegar
breytingar milli Evrópugjaldmiðla og
dollarans. En veikist dollarinn muni
hækkunarþörfin veröa nteiri og verð-
bólgan þar með meiri. Einnig niuni þá
viðskiptakjör rýrna og þjóðartekjur
lækka. Styrkist dollarinn myndi hið
gagnstæða eiga sér stað, en óvarlegt
þykirað áætla að slíkt gerist 3. árið í röð.
-HEl
Ódýrara að hringja
til Holiands
■ í framhaldi af tengingu beinna
símarása milli Reykjavíkur og
Rotterdam unt . jarðstöðina
Skyggni hefur tekist aö lækka
símagjöld til Hollands um 35%,
eöa úr kr. 26.0(1 í kr. 17.00 per
mínútu í sjálfvali. Samsvarandi
lækkun verður fyrir handvirka
afgreiöslu.
1. nóvembcr s.l. gátu símnot-
endur hringt sjálfvirkt til alls 86
landa. Hafa nýlega eftirfarandi
liind bæst viö:
Lands- Veröpr/mín
nuiner i sjaltvali m/sölusk.
Chile 56 60.00
Filippseviar 63 60.00
Malaysia 60 60.00
Nýja Siáland 64 54.(K)
Suður Afríka 27 60.00
Súdan 249 60.00
Taiwan 886 72.00
Steingrímur Hermannsson:
Þingrof og
kosningar
ef stjórnarandstaðan stöðvar fram-
gang mikilsverðustu máia