Tíminn - 08.12.1982, Blaðsíða 8

8
MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER 1982
Wiiitíiw
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigur&sson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgrei&slustjóri: Sigur&ur Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrimsson. Umsjónarma&ur Helgar-Tímans: Atli
Magnusson. Bla&amenn: Agnes Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Eirikur St.
Eiríksson, Fri&rik Indri&ason, Hei&ur Helgadóttir, Sigur&ur Helgason (íþróttir), Jónas
Gu&mundsson, Jón Gu&nl Kristjánsson, Kristín Lelfsdóttir, Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: GunnarTrausti Guöbjörnsson. Ljósmyndir: Gu&jón Einarsson, Gu&jón
Róbert Ágústsson, Elín Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi
Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir. Ritstjórn,
skrifstofur og auglýsingar: Sí&umúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasfmi:
18300. Kvöldsimar: 86387 og 86392.
Ver& i lausasölu 11.00, en 15.00 um helgar. Áskrift á mánu&i: kr. 150.00. ,
Setnlng: Tæknidelld Tímans. Prentun: Bla&aprent hf.
Afgreiðsla bráða-
birgðalaganna brýn
■ Frekar hefur verið hljótt um starf Alþingis síðan
Alþýðuflokkurinn gerði upphlaupið og bar fram
vantraust á ríkisstjórnina meðan hann stóð í
viðræðum við hana um lausn mála, sem brýnast væri
að afgreiða.
Eftir þennan óvænta og óvenjulega fjörkipp
Alþýðuflokksins hefur boriðlítið á stjórnarandstöð-
unni. Það er skiljanlegt, því að hún reið ekki feitum
hesti frá vantraustsumræðunum.
Síðustu daga munu störf þingmanna af eðlilegum
ástæðum hafa beinzt mest að tveimur málum, sem
bæði þarfnast afgreiðslu Alþingis fyrir áramót. Annað
þessara mála er að sjálfsögðu fjárlagafrumvarpið, en
hitt er bráðabirgðalög ríkisstjórnarinnar um efnahags-
málin.
Þessi mál tengjast þannig saman, að bráðabirgðalög-
in fela í sér mikla tekjuöflun fyrir ríkissjóð. Meðan
óljóst er, hvort þau verða samþykkt eða felld, er ekki
unnt að ganga frá fjárlögum með sæmilegu móti. Það
er óábyrgt að reikna í fjárlögum með tekjum, sem
ekki er öruggt um að Alþingi samþykki.
Við þetta bætist svo það, að fjármálaráðherra hefur
gefið yfirlýsingu um, að verði bráðabirgðalögin felld,
muni hann láta ríkið greiða opinberum starfsmönnum
þá launaskerðingu, sem leiddi af bráðabirgðalögunum
1. desember síðastliðinn. Hér er um mikla upphæð að
ræða, sem myndi hafa mikil áhrif á launagreiðslurá
næsta ári, ef hún yrði greidd nú.
Óhjákvæmilegt er, að full vitneskja liggi fyrir um
þetta atriði áður en fjárlagafrumvarpið er afgreitt.
Af þessum og fleiri ástæðum er nauðsynlegt, að
bráðabirgðalögin verði afgreidd áður en gengið er frá
fjárlögum. Það væri líka óþingræðislegt, ef afgreiðsla
eins mikils stórmáls og bráðabirgðalögin eru,drægist
von úr viti.
Öllu lengur er því ekki hægt að draga að hrökkva
eða stökkva í þessum efnum. Það verður að koma í
ljós, hvort stjórnarandstaðan ætlar að gera alvöru úr
þeirri hótun að fella bráðabirgðalögin. Geri hún það,
er fullreynt að ekki er fyrir hendi starfhæfur meirihluti
á Alþingi.
Eðlileg afleiðing af því er að hraða kosningum, því
að efnahagsaðstæður eru slíkar, að ekki er hægt að
búa við óstarfhæft þing.
Ábyrgð í stað
upplausnar
Nýíokin fulltrúa- og formannsráðstefna Sjálfstæðis-
flokksins veitir nokkra von um, að stjórnarandstæð-
ingar í Sjálfstæðisflokknum kunni að taka jákvæða
afstöðu til bráðabirgðalaganna, þegar á hólminn
kemur.
Fundurinn valdi sér sem vígorð: Ábyrgð í stað
upplausnar. Ekkert myndi nú verða meira vatn á
myllu upplausnar en fall bráðabirgðalaganna.
Ríkisstjórninni ber að taka Sjálfstæðisflokkinn á
orðinu og fá úr því skorið hvort hann stendur í verki
við þessa ábyrgðaryfirlýsingu sína.
Þ.Þ.
á vettvangi dagsins
■ Einn þeirra málaflokka sem útilokað
virðist vera að Sunnlendingar geti orðið
sammála um eru sjúkrahúsmál.
Um áratugi hefur púkinn sem virðist
fylgja sjúkrahúsmálum Suðurlands fitn-
að og dafnað á deilum og átökum um
flest þau málefni sem möguleiki virðist
að deila um á þeim vettvangi. Það vekur
athygli þeirra sem fylgst hafa með
þessum málum að leitin að þeim sem
sífellt vekja púkann upp, fæða hann og
klæða virðist ekki bera árangur en
megineinkennin eru margvísleg óheil-
indi og undirhyggja sem grafið hafa
undan heilbrigðu og öflugu samstarfi
Sunnlendinga í þessum málum. En
vegna þeirra miklu mannskipta sem
orðið hafa í forystuliði þessa mála-
flokks á síðustu tímum er að verða
auðveldara að sjá hverjir hafa verið
aðilar þar að óslitið og það gefur nokkra
vísbendingu . Allavega er ljóst að öllu
lengur má það ekki dragast að velta
■ „Það sem gera verður er að þegar verði hafist handa um áframhaldandi
uppbyggingu sjúkrahúss Suðurlands. Þeim fjármunum sem safna á, sem verður að
vera a.m.k. 6-7 milljónir til viðbótar söluverði gamla sjúkrahússins, verði varið til
þess og viðbótarfjármagn knúið fram úr ríkissjóði“.
Sjúkrahúsmál
á Sudurlandi
eftir Eggert Jóhannesson
púka þessum ofan af fjósbitanum og
fram í dagsbirtuna.
Það sem nú ber hæst í sjúkrahúsum-
ræðum er sú ákvörðun að gera upp
gamla sjúkrahúsið sem langlegu- og
hjúkrunardeild fyrir aldraða. Hús sem
allt frá upphafi var ávallt bráðabirgða og
vandræðalausn en þjónaði hlutverki
sjúkrahúss í tæpa 3 áratugi. Það er því
ekkert undarlegt að nokkur hrollur fari
um heilbrigðisstéttafólk almennt, ef
aftur á að hefjast rekstur heilbrigðis-
þjónustu í húsi sem búið var að afskrifa
sem ónothæft til þeirra hluta og var
ávallt neyðarlausn.
í mörgum tilfellum getur verið rétt-
lætanlegt að endurbyggja gömul hús og
það orðið fjárhagslega hagkvæm
framkvæmd. En til að svo verði þarf
umhverfi allt að falla að þörfum fyrirhug-
aðrar nýtingar og grunneiningar hússins
að uppfylla lágmarkskröfur. Þessi skil-
yrði uppfyllir gamla sjúkrahúsið því
miður ekki.
Ef tekið er saman það sem Sigfús
Kristinsson, byggingameistari, Haf-
steinn Þorvaldsson og fl. telja nauðsyn-
legt að gera sem lágmarksaðgerðir með.
þeim fyrirvara að á meðan framkvæmdir
standi yfir geti sitthvað fieira komið í
ljós sem samkvæmt almennri reynslu er
eðlilegur fyrirvari, en helstu atriði
aðgerða eru þessi:
1. Grafa verður umhverfis allt húsið
og ræsa fram jarðraka, sem gengið
hefur í gegnum veggi og gólf neðri
hæðar og orsakað óviðráðandi raka
í sjúkrastofum sem þar voru og í
raun gerði þær óíbúðarhæfar.
2. Endurnýja alla glugga og allt gler.
3. Allar lagnir - vatn, frárennsli,
miðstöð og rafmagn verður að
mestu að endurnýja frá grunni.
4. Á neðri hæð eldri hluta verður að
moka út ónýtu timburgólfi og
steypa nýtt gólf.
5. Þakefni a.m.k. eldri hluta (asbest)
er ónýtt og miklar líkur á fúa í
timbri undir því.
6. Samkvæmt reynslu hér á Selfossi
verður ekki undan því vikist að
klæða húsið að utan.
7. Setja lyftu 2.20x1.20 m. að stærð,
sem tekur ambulansa og byggja
utan um hana viðeigandi lyftuhús.
8. Breikka allar dyr og setja nýjar
hurðir.
9. Endurnýja öll böð og skolherbergi
frá grunni og koma fyrir lyftibað-
keri.
10. Setja þarf handlaugar og fataskápa
í allar stofur og leggja nýjar lagnir
fyrir leslampa, bjöllur og útvarp.
11. Endurnýja allt gólfefni og málningu.
12. Byggja verður upp aðstöðu fyrir
starfsfólk og eldhúsaðstöðu, þó
aðalmáltíðir verði jafnaðarlega
fluttar frá sjúkrahúsinu er eldhús
óhjákvæmilegt.
13. Sameiginlega stofu vantar alveg fyrii
sjúklinga, þar sem hægt væri að keyra
rúm og hjólastóla hindrunarlaust inn
og sæmilegt rými yrði fyrir sjúklinga til
að njóta sameiginlega m.a. messu-
gjörða, sjónvarps og ýmislegs annars sem
fram þarf að fara á langlegudeild. Því
hin kaldranalegu og ómannúðlegu
geyinslusjónarmið eru sem betur fer á
undanhaldi, þó því miður verði maður
sífellt var við hin þröngsýnu afturhalds-
öfl sem alls ekki geta sett sig inn í
viðhorf sem ríkja hjá þeim sem tileink-
að hafa sér viðhorf sem hæfa 9.
áratugnum.
14. Allan innri búnað og sitthvað fleira
mætti upp telja.
Hvað þetta allt kostar skal ég ekki
fullyrða endanlega um, þar veldur miklu
hver á heldur, en mér kæmi ekkert á
óvart 5,5-6 milljónir, gæti miklu fremur
trúað að það dyggði ekki til, allavega er
það ljóst að hugmyndir forgöngumann-
anna um kostnað virðast langt fyrir
neðan mögulegan raunveruleika. Til
viðbótar kemur allur innri búnaður sem
talið er að kosti a.m.k. 2 milljónir króna
eða samtals kr. 7,5-8 millj.
Samkvæmt framansögðu er fullkom-
lega Ijóst að hér er verið að hefjast
handa um framtíðarlausn undir yfirskini
skammtímalausnar. Það er útilokað að
raunverulega láti nokkur sem til þekkir
sér til hugar koma að þetta verði ekki
lausn sem við verði búið næstu áratugina.
Jafn mikil fjárfesting verður aldrei
réttlætanleg, ef aðeins á að leysa vanda
örfárra ára (5 ár er talað um).
Skipulagslega og stjórnunarlega fellur
rekstur sjúkra og hjúkrunardeildar í
gamla sjúkrahúsinu afar illa að hag-
kvæmri uppbyggingu þessarar þjónustu.
Þegar er búið að fjárfesta í og byggja
upp alla þjónustuaðstöðu í nýja sjúkra-
húsinu - það vantar aðeins sjúkrastof-
urnar sjálfar. Má þar benda á alla
starfsaðstöðu og tækjabúnað, sérstak-
lega aðstöðu fyrir endurhæfingu, sjúkra-
þjálfun, sem að áliti allra er fylgjast með
nútíma öldrunarlækningum er einn þýð-
ingarmesti þátturinn í árangursríkri
meðferð til að viðhalda sem bestri líðan
aldraðra.
Við rekstur í gamla sjúkrahúsinu
nýtist þessi aðstaða að sjálfsögðu ekki
fyrir þá sem þar dvelja.
Fullyrt hefur verið að ekki verði sótt
eftir fjármögnun frá öðrum en heima-
aðilum til að fjármagna endurbygging-
una sem stefnt virðist að Ijúka næsta
haust miðað við ráðningartíma Hafsteins
Þorvaldssonar sem byggingarstjóra
framkvæmdarinnar. Ég ætla ekki að
fullyrða að fjáröflun upp á 6-7 milljónir
króna til þessara málefna sé ófram-
kvæmanleg en hörmulegt væri ef menn
bæru ekki gæfu til að ráðstafa slíku
fjármagni þannig að um raunverulega og
hagkvæma framtíðarlausn yrði að ræða.
En auðvelt er að leiða líkurað því að
forsenda slíkrar fjársöfnunar væri átak
sem samstaða væri um en hún næst
aldrei um jafnmikla skammsýni og
lágkúruskap og virðist eiga að ráða í
þessu máli. Allt annað gildir um upp-
byggingu hjúkrunardeildar við sjúkra-
hús Suðurlands eins og hönnun þess
gerir ráð fyrir.. Hér er um þær fjárupp-
hæðir að ræða að ríkisvaldinu væri ekki
stætt á því að leggja ekki fjarmagn á
móti, ef heimamenn stæðu að því máli
af myndarskap og fullri einurð og þá
þyrfti byggingartíminn ekki að verða
óbærilega langur. En stóra hættan í
þessu máli er að fjármagn hér heima
þrjóti fyrr en varir og þá verði leitað eftir
ríkisframlagi til að Ijúka verkinu, sem
yrði til þess að fjárveitingar til áfram-
haldandi uppbyggingar við nýja sjúkra-
húsið næðust ekki fram,
í umræðum um þessi mál er því mjög
haldið á lofti að öll gagnrýni á umrædda
framkvæmd séu „ósmekklegar aðdrótt-
anir að fjárhagslegum velgjörðar-
mönnum sjúkrahússins þ.e. kvenfé-
lögum á Suðurlandi, sem alla tíð hafi
lagt af mörkum verulegar fjárhæðir til
þessarar starfsemi.“ (Úr opnu bréfi til
starfsfólks sjúkrahússins frá Hafsteini
Þorvaldssyni). í þessu máli er það rétt
að samtök kvenna um allt land og þar á
meðal á Suðurlandi hafa um áratugi lagt
ómældar fjárhæðir til bættrar heilbrigðis-
þjónustu og oft á tíðum verið frumkvæðis- í
aðili að kaupum nýrra tækja sem
auðveldað hafa læknum að tileinka sér
nýjustu tækni í meðferð margvíslegra
meina.
En undantekningalítið hefur sam-
tökum kvenna borið gæfa til þess að
njóta ráðgjafar hæfra manna með nú-
tíma viðhorf og þekkingu í ráðstöfun
þess fjármagns sem þær oft af ótrúlegum
dugnaði hafa safnað. Nú virðist þessi
gæfa, þessi nauðsynlega faglega ráðgjöf
ekki vera með forystu sunnlenskra
kvenna, sem er hörmulegt í jafn brýnu
baráttumáli og uppbygging sjúkra og
hjúkrunardeildar fyrir aldraða og aðra
langlegusjúklinga á Suðurlandi er.
Það sem gera verður er að þegar verði
hafist handa með áframhaldandi upp-
byggingu Sjúkrahúss Suðurlands. Þeim
fjármunum sem safna á, sem verður að
vera a.m.k. 6-7 milljónir til viðbótar
söluverði gamla sjúkrahússins verði
varið til þess og viðbótarfjármagn knúið
fram úr ríkissjóði. Þetta tekur vissulega
einhvern tíma en vilji menn leysa sárasta
vandann með raunverulegri skamm-
tímalausn væri eftirfarandi mögulegt:
Byggt yrði hús sem væri hannað sem
sambýlishús á einni hæð en tekið tillit til
þess við hönnun og innréttingar að um
örfá ár yrði í því langlegudeild fyrir
hjúkrunarsjúklinga. Þegar uppbygging
raunverulegrar langlegudeildar væri lok-
ið yrði þetta hús, þessar íbúðir seldar.
Þar sem þetta yrði að vera hannað
með tilliti til fólks með skerta hreyfigetu
yrðu þetta hinar æskilegustu íbúðir fyrir
fatlaða í framtíðinni og væri þetta vel
undirbúið yrði vandalaust að flytja
fjármagnið sem í þessu væri bundið yfir
í lokaáfanga langlegudeildarSjúikrahúss
Suðurlands.
Með þessu móti myndi átak og barátta
sunnlenskra kvenna koma til góða bæði
öldruðum og fötluðum, en þessir þjóð-
félagshópar hafa ætíð mætt skilningi og
stuðningi samtaka kvenna.
Væri vissulega ánægjulegt ef hið mikla
átak í fjáröflun sem framundan er gæti
varðað veg beggja þessara þjóðfélags-
hópa til betra og hamingjuríkara lífs.
Eggert Jóhanncsson