Tíminn - 23.12.1982, Blaðsíða 6

FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 1982
6
ftttárai
■ Rcfir í búri að Snjallslcinshöfða
Landmannahreppi.
■ „Það verður að viðurkenna að sá
áróður sem rekinn hefur verið fyrir
refaræktinni hér hefur verið ákaflega
bjartsýnn og bláeygur í mörgum tilvik-
um“, sagði Jón R. Bjömsson, fram-
kvæmdastjóri Sambands ísl. loðdýra-
ræktenda er Tíminn spurði hann hvort
ekki væri hætta á að menn fari heldur
geyst í þá fjölgun refabúa sem nú á sér
stað og sem enn fleiri vilja þó stofna.
Þótt góður aögangur að fóðri sé t.d
talinn afar mikilvægur berast samt fréttir
af refabúum óravegu frá öllum sjávar-
plássum.
„Menn hafa verið of gjarnir á að halda
að málið sé fyrst og fremst það að ná sér
í nokkra refi og svo megi henda í þá
nánast hverju því sem fyrir hendi er. Byrji
kannski með litla hakkavél og steypu-
hrærivél og svo sé bara að bíða eftir
peningunum. En auðvitað er þetta ekki
svona einfalt. Þetta er alvörubúgrein, og
sé hún ekki rekin af fyllstu hagkvæmni,
þá stendur hún einfaldlega ekki undir
sér. Þaö er einfalt mál.
Meðalbú þarf 40-50
tonn af fóðri
Ef við lítum t.d. nánar á fóðurþörfina
þá þarf læða ásamt 7-8'hvolpum sínum
og hennar hluta af högna, um 700-900
kíló af fóðri á ári. Fimmtíu læðu bú þarf
því um 45-50 tonn af fóðri á ári, sem
vcrður ekki framleitt af neinu viti við
ófullkomnar aðstæður.
Á hinn bóginn er það alveg rétt að við
höfum forskot fram yfir aðrar þjóðir
vegna þess að við eigum aðgang að
„VERIÐ ÁKAFLEGA BJARTSÝNN 0G
BLAEYGUR (MÖRGUM T1LVIKUM”
— segir Jón R. Björnsson, framkvæmdastjóri Sambands ísl. loðdýraræktenda
■ Jón R. Björnsson, frumkvæmdastjóri SÍL.
geysilega miklum og ódýrum fiskúr-
gangi, sem vcrður alltaf uppistaðan í
fóðrinu - eða um 60-70% af því. Þegar
ég segir ódýr þá á ég við ódýr í
fiskvinnslustöðvunum, en það þýðir hins
vegar ekki að hægt sé að flytja það fóður
hvert sem er. í fóðurstöðvum hefur
kílóið kostað um 2.20 krónur miðað við
t.d. um 4,25 krónur hjá Finnum, sem
eru stærstu framleiðendur heimsins.
Hjá okkur eru hins ycgar aðrir hlutir,
t.d. byggingar, miklu dýrari. Okkur er
því alger nauðsyn að hafa fóðrið all
verulega ódýrara en það er á hinum
Norðurlöndunum og menn verða þar af
leiðandi að forðast að setja á stofn
refabú fjarri fiskvinnslustöðvunum scm
útvegað geta fóður allan ársins hring.
Ætlum við að lifa á þessari grein á
erfiðum tímum verðum ■ við að hafa
töluvert olnbogarými fram yfir aðra“,
sagði Jón.
Um 25% verðlækkun á
desemberuppboðunum
Hinn mikla áróður fyrir refaræktinni
telur Jón kannski fyrst og fremst hafa
byggst á því að verð á refaskinnum hafi
verið gott undanfarin ár og farið hækk-
andi. Á fyrstu uppboðunum nú í
descmber hafi verð á bláref hins vegar
lækkað um 25%, enda sé það staðreynd
að verð á refaskinnum hafi ávallt verið
töluvert sveiflukennt. Markaður fyrir
minkaskinn hafi á hinn bóginn verið
töluvert jafnari. Þrátt fyrir t.d. mjög
mikla framlciðslu að undanförnu og þar
í ofanálag almennan samdrátt í efna-
hagslífi heimsins hafi verð minka-
skinna hækkað nú á fyrstu vetrarupp-
boðunum.
Hinn vestræna loðdýramarkað hvað
Jón nú aftur kominn í um 25 millj.
minkaskinn, eða álíka og hann var 1974
fyrir verðlækkunina þá. Eftir hana hættu
mörg stórbú t.d. í Bandaríkjunum, svo
skinnum fækkaði niður í 17-18 millj.
Síðan hafi framleiðslan aukist á ný, mest
á Norðurlöndum, og hefur nú náð fyrra
hámarki, sem fyrr segir. (Álitið er að
Rússar framleiði um 8-10 millj., mink-
askinn en aðeins 2-3 millj., þeirra
koma á vestrænan markað). Framboð
á refaskinnum er nú komið í um 3 millj.,
skinna).
Japanir hafa keypt um
fjórðung refaskinna
Eitt af því neikvæða við refaskinna-
markaðinn segir Jón vera það hve einn
einstakur kaupandi er stór, þ.e. Japanir.
Stutt sé síðan þeir hófu að nota
pelsavöru og aðallega sé þar um að ræða
skreytingar á tískuflíkum. Nú þykjast
menn sjá þess merki að sú tíska sé að dala
T.d. hafi þeir átt um fjórðunginn af
keyptum skinnum í birgðum nú í haust,
sem virðist hafa haft áhrif á markaðinn
nú á fyrstu desemberuppboðunum, sem
fyrr segir, hvert sem framhaldið verði á
uppboðum í vetur.
Ætluðu menn ekki líka að græða
einhver ósköp á minknum? Er þó ekki
staðreyndin sú að af 8 minkabúum sem
stofnuð voru um 1970 eru einungis þrjú
eftir í rekstri?
Fyrir þessu segir Jón ýmsar ástæður.
Menn hafi - sem oft vill verða - farið út
í þetta af óhóflegri bjartsýni. Hins vegar
hafi þá bæði vantað meiri þekkingu og
reynslu og einnig hafi búin orðið að vera
svo stór - vegna þágildandi laga - að
vinnukrafturinn varð dýrari en þegar um
fjölskyldubú er að ræða. Þá hafi og
verðhækkunin 1974 komið illa við menn
hér sem annarsstaðar. „En sé vel að
minkarækt staðið er hún arðsöm. Menn
þurfa nú heldur ekki lengur að byggja
eins stórar einingar, enda hefur það
allsstaðar sýnt sig að loðdýrabúskapur
gengur best þar sem fjölskyldan kemst
yfir að sjá um hann án mikils aðkeypts
vinnuafls."
Fræðslustarfsemi
meginmálið
Þú minntist á að skort hafi á kunnátt-
una við stofnun minkabúanna hér á
árunum. En hvað þá með þau hundruð
manna sem vil ja nú gerast refabændur?
- Loðdýrarækt er landbúnaður, þ.e.
umhirða dýra, sem ég held að íslenskir
bændur kunni mjög vel margir hverjir.
Óneitanlega er loðdýraræktin þó tölu-
vert frábrugðin öðrum búgreinum, þar
sem með henni er verið að sækjast eftir
góðum skinnum en ekki matvælum. Það
er því ljóst að það er ótalmargt nýtt sem
menn verða að læra.
Hvað þetta varðar sýnist mérbúnaðar-
skólarnir standa sig mjög vel. Þar geta
menn nú lært loðdýrarækt og þar hafa
verið tekin upp námskeið sem hafa verið
vel sótt. Einnig hefur verið töluvert um
það að menn sem hyggja á loðdýrarækt
hafi fengið sér vinnu á búum sem komin
eru af stað, sérstaklega á stærri búunum
sem möguleika hafa á aðkeyptu vinnu-
afli. Þá er leiðbeiningaþjónusta Búnað-
arfélagsins mjög vaxandi. Síðast en ekki
síst var Samband ísl. loðdýraframleið-
enda stofnað til að aðstoða menn á allan
mögulegan máta. Fræðslustarfsemi er
meginmálið núna. Með samstarfi SÍL
við hin Norðurlöndin hafa okkur einnig
opnast ótal möguleikar til að sækja
þangað margskonar fróðleik, sem sparað
gæti okkur áratuga reynslu ef við höfum
vit á að færa okkur hann í nyt.
Að lokum spurðum við Jón um
verðsamanburð á refaskinnum á skinna-
mörkuðum t.d. undanfarin ár. Verð
hlýtur að segja töluvert um hvernig til
hefur tekist?
Meðalverð á blárefaskinnum frá því í
desember 1981 til sept. 1982 kvað Jón
eftirfarandi - í dönskum krónum: Nor-
egur 558 kr., Finnland 527 kr., Danmörk
504 kr., Island 495 kr., og Svíþjóð 486
kr. Við þennan samanburð er rétt að
hafa í huga að vegna mikillar fjölgunar
refabúa hér á landi hafi bestu dýrin verið
seld til undaneldis sem ætla má að dragi
meðaltalsgæðin nokkuð niður á íslensku
skinnunum.
- HEl