Tíminn - 30.12.1982, Blaðsíða 8

8
FIMMTUDAGUR 30. DESEMBER 1982
Útgefandl: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurósson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrimsson. Umsjónarmaður Helgar-Timans: Atli
Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Eiríkur St.
Eiríksson, Friðrik Indriðason, Heiður Helgadóttir, Sigurður Helgason (íþróttir), Jónas
Guðmundsson, Jón Guðni Kristjánsson, Kristín Leifsdóttir, Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Ágústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi
Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir, María Anna Þorsteinsdóttir. Ritstjórn,
skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavík. Simi: 86300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: 86387 gg 86392.
Verð í lausasölu 11.00, en 15.00 um helgar. Áskrift á mánuði: kr. 150.00.
Setning: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Frábær viðbrögð
íslenskra bænda
■ Á velgengnistíma þeim, sem ríkti áöur en efnahags-
kreppan gekk í garö, efldust ýmsar atvinnugreinar meira
en góöu hófi gegndi, því að margir treystu því, að velgengni
myndi haldast áfram og markaðir stöðugt aukast.
Eftir að kreppan gekk í garð, hefur þetta breytzt.
Markaðir hafa þrengzt og verðlag lækkað. Hvergi hefur
þetta valdið meiri þrengingu en á sviði stóriðjunnar.
Stórfelldur samdráttur stálverksmiðja og álverksmiðja eru
augljósust dæmi um það.
Þetta hefur einnig náð til landbúnaðarins. Þess vegna
glíma bændur nú víða við offramleiðslu, t.d. bæði í
Bandaríkjunum og Vestur-Evrópu. í þessum löndum
nýtur landbúnaðurinn nú stórfelldra styrkja af þessum
ástæðum.
Bændur í viðkomandi löndum hafa reynt að bregðast
við þessum vanda með samdrætti á framleiðslunni. Víða
hefur náðst nokkur árangur í þessum efnum, en vafalítið
hvergi meiri en á íslandi.
íslenzkir bændur hafa brugðizt hér fyrr og betur við en
bændur í öðrum löndum, eins og reyndar oft áður. Um
þetta vitnar eftirfarandi frásögn Hákonar Sigurgrímsson-
ar, sem tekin er úr grein, er birtist hér í blaðinu 28. þ.m..
„Árið 1978 var ástandið þannig, að mjólkurframleiðslan
var orðin 120 millj. Iítrar eða 24% umfram innlendar
þarfir, flytja þurfti út um 35% kindakjötsframleiðslunnar
og offramboð var af svínakjöti, kjúklingum og eggjum.
Flestir sáu að hér varð að grípa í taumana, en engir þó
betur en forystumenn bænda sjálfra. Árið 1979 fengust
svo langþráðar heimildir til framleiðslustjórnunar lögfest-
ar og hafa þær aðgerðir nú borið skjótan og góðan árangur.
Á yfirstandandi ári verður mjólkurframleiðslan um 103
millj. lítra eða aðeins 3-4% umfram innlendar þarfir. Á
síðasta ári hafði sauðfé fækkað um 102 þúsund frá árinu
'1978. Reiknað er með að í haust fækki því um ca. 50
þúsund til viðbótar. Er þá fækkunin orðin um 17% frá
1978. Á þessum sama tíma hefur dilkakjötsframleiðslan
dregizt saman um 15%. Þó hafa áhrif sauðfjárfækkunar-
innar enn ekki að fullu komið fram.
Síðustu misserin hefur að mestu verið jafnvægi í
framleiðslu svínakjöts, alifugla og eggja, ef frá er talið
tímabundið verðfall á eggjum á sl. hausti.
Nýfjárfesting í hinum hefðbundnu búgreinum er nú að
heita má engin.
Það má því segja að m.v. ríkjandi markaðskerfi sé nú
aðeins um að ræða offramleiðslu á kindakjöti. Flestum er
ljóst að enn frekar þarf að aðlaga framleiðslu þess þeim
mörkuðum, sem tiltækir eru og nýtanlegir reynast.“
Þessi frásögn Hákonar Sigurgrímssonar sýnir glögglega
að íslenzkir bændur hafa brugðizt vel og fljótt við vanda
offramleiðslunnar og orðið stéttarbræðrum sínum víða
annars staðar til fyrirmyndar.
Rás 2
Samkomulag náðist um það á Alþingi við afgreiðslu
fjárlaganna að fella niður aðflutningsgjöld á tækjum til
Ríkisútvarpsins, eins og sendum, loftnetum og mögnur-
um. Aðflutningsgjöldin hafa numið um 55% af verði
þeirra
Reiknað er með, að þetta spari Ríkisútvarpinu um 8
milljónir króna, miðað við þá framkvæmdaáætlun, sem
búið var að gera.
Ráðgert er að nota það fé, sem þannig sparast, til þess
að hefja starfrækslu annarrar rásar hljóðvarpsins.
Það hefur lengi verið aðkallandi að hljóðvarpið gæti
starfrækt tvær rásir. Það er ánægjulegt, að sú von er nú
að rætast.
Þ.Þ.
Jómfrú
Ragnheidur
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ:
JÓMFRÚ RAGNHEIÐUR
eftir GUÐMUND KAMBAN
Tónlist:
Jón Þórarinsson.
Lýsing David Walters.
Leikmynd og búningar:
Sigurjón Jóhannsson.
handrit og leikstjóm:
Bríet Héðisdóttir.
Guðmundur Kamban
■ Ég hygg að það hafi mælst vel fyrir,
er það fregnaðist að Jómfrú Ragnheiður,
eftir Guðmund Kamban (1888-1945),
yrði jólaleikrit Þjóðleikhússins í ár, og
ber þar margt til.
Fremur hljótt hefur orðið um nafn
skáldsins seinustu árin, ef frá er talið að
sjónvarpað var filmu er hann gjörði í
byrjun þriðja áratugarins. Guðmundur
Kamban kom á hinn bóginn mjög við
sögu íslenskrar menningar á vissu skeiði
og öðlaðist frægð sem rithöfundur og
leikritaskáld.
í leikskrá má meðal annars lesa þetta
um Guðmund.
„Guðmundur (Jónsson) Kamban
fæddist í Litlabæ á Álftanesi þann 8.
júní 1888. Hann var bókhneigður mjög
strax á unga aldri og féll illa öll líkamleg
vinna og þótti föður hans hann vera
latur. Móðir hans hinsvegar barðist fyrir
því að pilturinn yrði settur til mennta,
cn það var ekki auðsótt. Hann settist í
Menntaskólann í Reykjavik árið 1904,
en efnahagur fjölskyldunnar var bágur
og varð Guðmundur að vinna fyrir sér
með náminu og las utanskóla undir
stúdentsprófið sem hann tók vorið 1910.
Á námsárunum í Reykjavík var hann
undir handarjaðri Björns Jónssonar
ritstjóra ísafoldar og starfaði við blað
hans. Er sennilegt talið að hann hafi
m.a. skrifað leikgagnrýni um sýningar
hins unga Leikfélags Reykjavíkur í
ísafold og vitað er að hann skrifaði
gagnrýni um Bóndann á Hrauni, eftir
Jóhann Sigurjónsson, sem leikinn var
1908. En hann skrifaði einnig margvís-
Iegt annað efni í blaðið og ber þar hæst
fjölda skeleggra baráttugreina um Upp-
kastsmálið svonefnda, kosningasumarið
1908. Þá tók hann á þessum árum virkan
þátt í Tilraunafélaginu, ásamt Birni
riststjóra og Einari H. Kvaran - og
reyndist búa yfir miðilshæfileikum.
Skrifaði hann t.d „ósjálfrátt" greinar,
sögur og kvæði fyrir hönd H.C. Ander-
sens, Jónasar Hallgrímssonar og fleiri og
tók síðan af lífi og sál þátt í deilunum
um spíritismann á þessum árum. Þótti
fjölskyldu hans nóg um þetta áhugamál
■ Guðmundur Kamban skáld.
Guðmundar og eftir nokkra baráttu fór
svo að áhugi hans minkaði og miðilshæfi-
leikarnir gufuðu upp.
Árið 1910 siglir hann utan til að nema
bókmennir, fagurfræði og framsagnar-
list í Kaupmannahöfn og k emst þar í hóp
íslensku höfundanna; kynnist þá m.a.
Jóhanni Sigurjónssyni sem hann var
ákaflega hrifinn af.“
Ragnheiður Brynjólfs-
dóttir
Þótt vikið sé að því að Guðmundur
haft á sínum tíma ritað „ósjálfrátt"
greinar fyrir hönd H-C. Andersen og
Jónasar Hallgrimssonar, var allt öðru
máli að gegna þegar hann ritaði skáldsög-
una Skálholt og leikgerðirnar tvær um
Ragnheiði Brynjólfsdóttur. Hann kom
hingað til lands árið 1927 og sökkti sér
þá niður í rannsóknir á heimildum um
Brynjólf Sveinsson, biskup (1605-1675)
í Skálholti, sem var talinn lærðasti
íslendingur síns tíma og mikill búhöldur
og stjórnandi þar á ofan. í Æviskrám
er honum svo lýst: „Til hans er jafnað
um skörungsskap í byskupastétt í
lúterskum sið á íslandi, stjórnsemi,
höfðingsskap og lærdómi: hefir enginn
maður verið meir virtur en hann í þeirri
stöðu. Hann var búsýslumaður mikill,
útsjónarsamur og gerðist auðmaður.
Hann þótti manna bezt að sér sinnar
tíðar manna hérlendis. Hann sinnti
mjög íslenzkri fornfræði,..." Hann
fékkst við þýðingar úr grísku og orti á
latínu.
Kona Brynjólfs biskups var Margrét
Halldórsdóttir (1615-1670), lögmanns,
Ólafssonar.
T rúarljóð
Ingimar Erlendur Sigurðsson:
Helgimyndir í nálarauga
Ljóð
170 bls.
Víkurútgáfan
Guðjún Elíasson
Reykjavík 1982
Trúarljóð og sálmar
■ Það er ekki daglegt brauð að þeir
sem rita um bókmenntir fái mikið af
guðsorði inn úr dyrum sínum, þótt trú
sé að vísu meðal þess sem brotið er til
mergjar, eða reynt er að skilja í bókum.
Biblíufélagið hefur til þess verið eitt um
það að vera bókaforlag forlaganna, en
kirkjan hefur séð um sálmabækurnar að
mestu og einstakir söfnuðir, sem vilja
annað orð og annan söng.
Það kom því dálítið á óvart, þegar
Ingimar Erlendur kom inn úr dyrunum
með Helgimyndir í nálarauga, sem eru
trúaríjóð sem hann hcfur verið að yrkja.
Áður hafði hann orð Sunnanhólma
(1959) og síðar hafði hann Ort á öxi og
margt annað, en núna er brátt kominn
aldarfjórðungur, síðan hann hóf skáld-
skap handa prentsmiðjum. Og síðan
hefur hann verið að, meira eða minna -
aðallega meira, við að yrkja bækjur og
búa til skáldsögur.
Hann býr í húsi sínu rétt ofan við
bæinn, ber þar við himin á göngu og
sekkur svo í þykka jörðina og hverfur í
brekkuna hinum meginn heiðarinnar.
Þarna austanmegin hæðarinnar, er
borgin í hvarfi, en skammt undan, alveg
eins og trúin er. Og tímanir eru að
breytast. Fyrst vildi söfnuðurinn fá að
vera í friði, svo kirkjan, og nú vill bæði
kirkjan og söfnuðurinn hafa frið á jörðu,
og um daginn var meira að segja rætt
um meðaldrægar eldflaugar í dómkirkj-
unni, og aðra þaðan af öflugri húsmuni
félaga Andrópoffs, en hann býður nú
hnífakaup, því þorri mannkyns er orðinn
hræddur við að byssurnar fari að skjóta
sjálfar, og sprengjurnar að springa út af
þrýstingi.
Ekki veit ég hvort það er friðar-
hreyfingin, eða kreppan, sem veldur svo
merkjanlegri trúaröldu á Vesturlöndum
núna, og í kaþólskum löndum austan við
múrinn og sunnan og norðan við
gaddavírinn. Þó er það líklegt að allt
hjálpist þetta að, því maðurinn er nú
einu sinni svo gerður, að hann kemst
býsna vel af án trúar, þegar vel veiðist
og viðskiptahallinn við útlönd er góður,
að ekki sé nú talað um þá daga, þegar
hagvöxtur er merkjanlegur í opinberum
tölum. Þá líður manninum vel og hann
hugsar ekki mikið um æðri mátt. Svo
þegar syrtir að, þá er byrjað að leita að
guði, og hjá okkur vill svo vel til að hann
er geymdur í kirkjunni milli atriða, og
þar öllum tiltækur, og einnig í bókum.
Bæði í bók bókanna og eins í sálmum
og öðrum trúarritum mannanna.
Þótt vera kunni að þessi orð séu
nokkur alhæfing, þá boðar það nú
sjaldnast nokkuð gott þegar íslendingar
fara að trúa opinberlega á guð og að
yrkja sálma.
Helgimyndir í nálarauga
í Helgimyndum í nálarauga eru rúm-
lega 140 Ijóð, og þau eru fremur stutt.
Og þótt þau séu flest helgimyndir og beri