Tíminn - 16.04.1983, Blaðsíða 9
LAUGARDAGUR 16. APRÍL 1983
9
tekinn tali
Framlög til mennta- og
menningarmála hafa vaxið
verulega á stjórnartímabil-
inu 1980-83. Ingvar Gísla-
son menntamálaráðherra
hefur lagt áherslu á eflingu
almennra mennta- og
menningarmála og stuðn-
ing við skapandi listastarf-
semi. Ingvar var beðinn að
rekja hið helsta sem unnið
hefur verið að í menning-
armálum og skólamálum.
■ Eitt af merkustu verkefnum núver-
andi ríkisstjórnar er smíði Þjóðarbók-
hlöðu, sem ætlað er að sameina í einni
stofnun Landsbókasafn og Háskólabóka-
safn. Nær 30 ár eru nú liðin síðan farið
var að hyggja að sameiningu safnanna
óg reisa veglega byggingu yfir stofnun-
ina. Á stjórnartímabilinu hefur verið
únnið markvisst að byggingu Þjóðarbók-
hlöðu og sér nú loks fyrir endann á að
þessi 30 ára hugmynd verði að veruleika,
en hornsteinn var lagður í september
1981.
Ríkisútvarpið hefur stóreflst á sl.
þrem árum og vaxið og stórbætt aðstöðu
sína. Fjárhag þess hefur verið komið á
traustan grundvöll. Þegar ég settist í
stól menntamálaráðherra, sagði Ingvar,
höfðu byggingamál Ríkisútvarpsins ver-
ið reyrð í hnút og gerð að bitbeini nefnda
og ráða. En bygginganefndin var endur-
skipulögð og er nú unnið að markvissum
framkvæmdum við útvarpshúsið og
verður hornsteinn lagður áður en langt
Líkan af Þjóðarbókhlöðunni.
Ingvar Gíslason menntamálaráðherra:
Mikil gróska í mennta
og menningarmálum
— og grunnur lagdur að framtldarverkefnum
um líður.
Á Akureyri hefur verið stofnuð sér-
stök deild Ríkisútvarpsins og starfsemi
hennar hefur gefist vcl. Hefur nú verið
keypt vandað og rúmgott hús fyrir
starfsemina þar og fyrirhugað er að
flytja fljótlega inn í húsið eftir að
innréttingavinnu og öðrum framkvæmd-
um verður lokið.
Ég skipaði sérstaka nefnd til að endur-
skoða útvarpslög og skilaði hún áliti í
okt. sl. og hafa orðið miklar umræður
um hugmyndir hennar um tiltekna
slökun á einkarétti Ríkisútvarpsins.
Menn eru ekki á eitt sáttir um álit
nefndarinnar en umræðurnar hafa reynst
gagnlegar m.a. hvað snertir málefni
Ríkisútvarpsins og almennan skilning á
því að starfsemi þess þurfi að efla og
gera hana sem fjölbreyttasta.
Ákveðið hefur verið að hefja útsend-
ingar á „rás 2“ sem m.a. getur orðið
grundvöllur landshlutaútvarps, með
dagskrá sem miðuð er við staðbundnar
þarfir og óskir heimamanna á hverjum
stað.
Menningarstarfsemi efld
Byggingu Listasafns íslands við Frí-
kirkjuveg miðar vel áfram, þótt enn eigi
nokkuð í land að hægt sé að flytja
starfsemina þangað úr núverandi hús-
næði sem er alls ófullnægjandi.
Að mörgu er að hyggja þegar litið er
yfir verkefni svo viðamikils ráðuneytis
sem menntamálaráðuneytið er. Nefna
má að ég beitti mér fyrir setningu laga
um Blindrabókasafn íslands og hefur
safnið nú tekið til starfa. Er hér um að
ræða einn mikilvægasta áfanga sem náðst
hefur í réttindamálum blindra og sjón-
skertra.
Ný lög hafa verið sett um Lánasjóð ísl.
námsmanna og sjóðurinn endurskipu-
lagður. Ég beitti mér fyrir víðtæku
samkomulagi við þingflokka og náms-
mannasamtök um þetta efni. Hafa fram-
lög til sjóðsins vaxið verulega og framtíð
hans tryggð.
Á síðasta þingi lagði ég fram frumvarp
um bann við ofbeldiskvikmyndum og
var það samþykkt en nauðsynlegt var að
lögbinda ákvæði um þessi efni vegna
nýrrar tækni og breyttra aðstæðna.
Þá beitti ég mér fyrir að íslensk
málnefnd hófst úr niðurlægingu í virðu-
lega starfseiningu í Háskóla íslands.
Með eflingu málnefndarinnar og mál-
tölvunnar er treystur grundvöllur
skynsamlegrar nýyrðasmíðar í íslensku
máli, ekki síst á sviði tækni, vísinda og
verkfræði.
Leidrétting
■ í grein Jónasar Jónssonar búnaðar-
málastjóra um möguleika til loðdýra-
ræktar á íslandi sem birtist í Tímanum
13. apríl, féll niður setning sem brenglar
merkingu verulega. Hér verður birtur
aftur hluti úr grein búnaðarmálastjóra
án meinlegrar niðurfellingar:
Fóður og fóðurverð.
Hér fellur til, eins og fyrr segir, mikið
af fiskúrgangi, sem er hið ágætasta
loðdýrafóður. Áætlað hefur verið að
slíkur úrgangur af fiski sem tekinn er til
vinnslu nemi allt að 200 þúsund lestum,
auk þess fellur til verulegur sláturúr-
gangur.
Fiskúrgangurinn einn sem hér væri
hægt að nýta er verulega meiri en allt
það sem Danir nota til loðdýraræktar. í
Danmörku er nær enginn sláturúrgangur
notaður í loðdýrafóður vegna þess að
hann er þar of dýr. Meira fæst fyrir hann
með því að gera úr honum gæludýrafóð-
ur - hunda eða kattamat. Hér grafa
sláturhúsin mikið af slíkum úrgangi og
er það vægast sagt hæpin aðferð og lítil
búmennska.
{ Danmörku eru nú á milli 2500-2600
loðdýrabændur. Þeir framleiddu á síð-
asta ári um 5 milljónir minkaskinna og
nokkuð á annað hundrað þúsund refa
skinna.Verðmæti þessara skinna á upp-
boðum í Danmörku má ætla að hafi
verið sem svaraði um 3 milljörðum
íslenskra króna, búbót væri að minnu
fyrir íslenskt efnahagslíf og gjaldeyris-
stöðu.
Enn má nefna að sett hafa verið lög
um starfsemi Sinfóníuhljómsveitar ís-
lands og er starfsemi hennar nú með
meiri blóma en nokkru sinni fyrr.
Samþykkt hafa verið lög um List-
skreytingasjóð ríkisins og cr hann tckinn
til starfa. Sjóðurinn opnar nýja atvinnu-
möguleika fyrir myndlistamenn og á að
tryggja það að skólar og fleiri opinbcrar
byggingar séu búnar vönduðum lista-
verkum eins og siður hefur verið í
menningarlöndum í aldaraðir og á sér
einnig hefð hér á landi sem sjálfsagt er
að halda við og efla.
Kvikmyndasjóður var stofnaður 1978
er Vilhjálmur Hjálmarsson var mcnnta-
málaráðherra. íslensk kvikmyndagerð
hefur eflst mjög á síðustu árum og gegnir
sjóðurinn miklu hlutverki sem stofnfjár-
sjóður kvikmyndaiðnaðar. Hann hefur
yfirleitt verið of félítill, en framlög hans
hafa margfaldast á þessu stjórnartíma-
bili, þótt þörfin sé vafalaust mciri en
sem nemur auknum framlögum. Geta
má að ég undirbjó frumvarp til nýrra
laga um kvikmyndasjóð, en það hlaut
ekki stuðning í ríkisstjórninni, og fékkst
ekki lagt fram sem stjórnarfrumvarp.
Skólamállin
Uríi skólamálin er það helst að segja
að skólastarfið byggist á grunnskólalög-
unum frá 1974 og er ekki ástæða til að
breyta þeim í grundvallaratriðum, en
eðlilegt er að endurskoða ýmis ákvæði
þeirra. Skipuleg endurskoðun grunn-
skólalaganna hefur verið á döfinni síð-
asta ár og liggja fyrir allmargar breyt-
ingatillögur frá endurskoðunarnefnd
grunnskólalaga og sérstakri ráðstcfnu
sem haldin var um þessi mál að mínu
frumkvæði. Á grundvelli þessa undir-
búnings lagði ég fram lagafrumvarp um
breytingu á grunnskólalögunum til kynn-
ingar og í því skyni að skapa umræður
um málið.
Framhaldsskólastigið hefur verið mik-
' ið til umræðu síðasta ár en ekki leitt til
samræmdrar löggjafar um framhalds-
skóla eins og vænst var í upphafi stjórn-
arsamstarfsins. Margar ástæður liggja til
aö ekki hefur náðst samstaða um lög um
grunnskóla. Eigi að síður hcf ég unnið
markvisst að því í samstarfi við samtök
sveitarfélag að sett verði lög um fram-
haldsskóla og skólakostnað. En málið
hefur ekki náð fram að ganga í ríkis-
stjórninni.
Þótt ekki hafi náðst fram heildarlög-
gjöf um framhaldsskólann cr eigi að
síður unnið að samræmingu þessa skóla-
stigs mcð ýmsu móti. Þannig á víðtæk
samvinna sér stað um nám og kennslu
milli skólanna með samræmdum náms-
skrám og hlutverkaskiptingu eftir því
sem við verður komið.
Vel hcfur miðað í ýmsum skólabygg-
ingamálum og mikilvægar ákvarðanir
teknar um framtíðaruppbyggingu skóla.
Minnast má á Iþróttakennaraskólann á
Laugarvatni, Verkmenntaksólann á Ak-
ureyri, heimavist Fjölbrautaskólans á
Akranesi og aðra uppbyggingu þess
skóla, heimavist Fjölbrautaskólans á
Sauðárkróki, sem verður að öllu kostuð
úr ríkissjóði, og Fiskvinnsluskólann í
Hafnarfiröi.
Myndarleg skólahús eru í byggjpgu
víða um land fyrir grunnskólastig, svo
og mörg íþróttahús ogsundlaugar. Þegar
á heildina er litið er óhætt að segja að
gróska ríki á þessum sviðum.
Mál á undirbúningsstigi
Unnið er að tillögugerð og athugunum
á ýmsum sviðum mennta- og menningar-
mála. Nefna má nefnd sem starfar að
athugunum og tilllögugerð um eflingu
Akureyrar sem skólabæjar með sérstöku
tilliti til að það fari fram kennsla á
háskólastigi.
Unnið er að endurskoðun þjóð-
minjalaga og fjallað um ný verkefni og
framtíðarskipulag Þjóðminjasafns og
byggðasafna.
Verið er að gera úttekt á stöðu
Þjóðskjalasafns og mun nefnd leggja
fram tillögur um framtíðarhlutverk þess,
skipulag og húsnæðismál.
Hagfræðileg athugun fer fram á opin-
berum stuðningi við listir og þjóðmenn-
ingu til að komast sem gleggst að því
■ Ingvar Gísalson menntamálsráð-
herra.
hver staða þeirra mála er og hvernig þau
hafa þróast. Slík athugun mun ekki hafa
áður farið fram hér á landi og gæti komið
að gagni í umræðum um meningarmál
og opinbera stefnumörkun á því sviði.
Athuganir þessar benda ekki til annars
en að íslendingar standi jafnfætis öðrum
þjóðum hvað varðar opinberan stuðning
við menningarmál.
Nefnd er að gera úttekt á æskulýðs-
málum í landinu. Henni ér falið að fjalla
um skipulag æskulýðsmála og hlutverk
félagshreyfinga, sveitarfélaga, skóla og
annarra aðila á þeim vettvangi, kostnað
við æskulýðsstarf, fjáröflunarleiðir og
tekjustofna.
Örar þjóðfélagsbreytingar gera það að
verkum að úttekt á þessum stóra mála-
flokki er mjög þýðingarmikil svo að unnt
sé að átta sig á því, á hvaða þætti ber
helst að leggja áherslu.
Enn hef ég skipðað sérstaka fram-
kvæmdanefnd fyrir alþjóðaár æskunnar
1985. Nefndin er skipuð aðilum sem á
einn hátt eða annan tengjast æskulýðs-
starfi um allt land.