Tíminn - 03.02.1944, Síða 2

46
TÓirVX, fimmtudagiim 3. febr. 1944
12. blað
^ímtrm
Fimmtudagur 3. febr.
Framlenging skóla-
skyldunnar
í nýútkomnu hefti Mennta-
mála birtist athyglisverð grein
eftir Stefán Júlíusson kemrara.
Fjallar hún um framlengingu
skólaskyldunnar.
í greininni segir Stefán m. a.:
„Fáir munu neita því, að
æskulýðnum sé ekki hvað sízt
hætta búin í þeim þrengingum,
sem eftirstríðsárin bera í skauti
sínu. Undanfarin ár hafa ekki
verið ungu fólki og uppvaxandi
sem beztur skóli. Stríðsár eru
jafnan ólgutímar, og þá fara í
súginn verðmæti og sannindi,
sem menn reyna að klófesta og
tileinka sér á ný, þegar storm-
urinn er genginn hjá. En oft
gengur það erfiðlega að laga
þann bagga* sem úr böndum er
farinn, og mun það enginn spá-
dómur vera, þótt sagt sé, að
margur erfiður hjallinn muni
verða í uppeldismálefnum þjóð-
arinnar hin næstu ár.
Að þessu athuguðu þarf eng-
um að koma á óvart, þó að hér
sé vakið máls á því, að almenn
skólaskylda sé færð fram um
tvö ár eða fleiri. Það ætti að
vera hverjum hugsandi manni
Ijóst, að fyrr eða seinna hlýtur
að þessu að reka og væri stór
bót að, ef þessu yrði fram komið
meðan á góðærinu stendur. Er
og víst, að betri skilyrði og
ástæður eru fyrir hendi að
koma þessu í kring nú heldur en
seinna verður. Og mörgum
mundi þykja það fengur, að bú-
ið væri að skipuleggja og lög-
festa nám unglinga til 16 ára
aldurs, þegar stríðinu lýkur og
þjóðin hlýtur að horfast í augu
við nýja örðugleika.
Eðlilegast væri, að fyrst í stað
yrði skólaskylda miðuð við 16
ára aldur, og lyki þá barnaskól-
anum við 12 ára aldurinn, en
síðan tæki við fjögurra ára ung-
lingaskóli. Þessi unglingaskóli
yrði skipulagður og starfræktur
þannig, að sérhæfni og áhugi
hvers einstaks nemenda fengi að
njóta sín sem bezt. Námsskrá
skólans yrði að vera mjög rúm
og' skólinn að starfa á víðum
grundvelli, svo að sem flest
mætti þar kenna og um hönd
hafa, er ungmennum væri til
þroska og menningarauka. Verk-
legt nám og handíðir alls kon-
ar mundu skipa þar jafnan sess
og bókleg fræði. íþróttir og söng
ur, dans og músíkkennsla ættu
þar ákveðið rúm. Lagt væri yf-
irleitt stund á að þroska ung-
lingana alhliða, en um leið að
hjálpa þeim til þess að finna,
hvar þeir eiga bezt heima og
hvaða störf hæfa þeim helzt.“
Þessi ummæli Stefáns eru
vissulega hin athyglisverðustu.
Þess má geta jafnframt, að fyr-
ir brezka þinginu liggur nú
stjórnarfrumvarp, sem stefnir
að því að koma barnafræðsl-
unni þar í svipað horf og Stef-
án gerir hér ráð fyrir. Aðalatriði
frv. eru að láta skólaskylduna
ná til 16 ára aldurs og skipta
náminu í tvennt, barnaskóla og
unglingaskóla, sem leggur öllu
meiri stund á verkleg en bókleg
fræði.
Blöðin skýra nú nær daglega
frá því, að óknyttir unglinga í
höfuðstaðnum fari óðum í vöxt.
Hvað verður þá eftir stríðið,
þegar atvinnuleysi eykst og fjár-
ráð verða minni?Ekkert er ung-
lingum jafnhættulegt og iðju-
leysi og slæpingsskapur. Hins
vegar er þeim ekkert jafn gagn-
legt og að hug þeirra sé beint að
vinnu og æskilegum skemmtun-
um.
Það hefir oft verið rætt um,
að stór hluti borgaræskunnar
væri að slitna úr tengslum við
landið, væri hættur að þekkja
þær kröfur, sem það gerir til
nýtilegra þjóðfélagsþegna. Það
þarf að kenna öllum unglingum
að þekkja til helztu vinnu-
bragða við aðalatvinnuvegina á
landi og sjó. Ýmsir hafá álitið,
að úr þessu mætti m. a. bæta
með þegnskyldu. Unglingaskól-
inn gæti verið miklu eðlilegri
Bjarni Asgoirsson,
alþingfism. s
Pistill Ar Húnaþingi;
„Upplýsinga"-siarfsemi Jóns Páimasonar
5. Hlutatryggingarfélög.
Um þá löggjöf segir J. P., að
„upphafsmaðurinn" að þeirri
hugmynd, Sigurður Kristjáns-
son, hafi barizt fyrir henni
„lengst af við harða andstöðu
Framsóknarmanna, er jafnan
hafa lítinn skilning á útgerðar-
málum“. — Hér fer J. P. með
hrein og bein ósannindi. Fram-
sóknarflokkurinn á þingi hefir
frá fyrstu tekið hugmynd þess-
ari vel, en jafnan beitt sér fyrir
breytingum á frumvarpi S. Kr.
til að koma því í raunhæfara
horf, m. a. að gera þau úr garði
sem heimildarlög, þannig að
hvert hérað gæti komið á hjá
sér samþykktum um þessi efni,
samkv. lögunum. Sannanir fyrir
þessari aðstöðu flokksins er
hægt að tilfæra með fjölda
þingskjala varðandi gang þessa
máls á undanfarandi þingum,
ef með þyrfti. Ýmsir aðrir þing-
menn hafa tekið í sama streng-
inn, og meðal þeirra flokksmað-
ur J. P., Pétur Ottesen, sem a.
m. k. einu sinni flutti sérstakar
breytingartillögur, er samþykkt-
ar voru í neðri deild. Afgreiðslu
hefir mál þetta þó ekki fengið
frá þinginu fyr vegna þess,
að samkomulag hefir ekki
fengizt um þá tilhögun fyr.
Á síðastliðnu hausti var mál-
ið svo tekið upp í milli-
þinganefnd í sjávarútvegsmál-
um, þar sem m. a. frumkvöðull
málsins, S. Kr., á sæti, og féllst
nefndin að athuguðu máli ein-
róma á það fyrirkomulag og þá
framkvæmd málsins, er m. a.
Framsóknarmenn á Alþingi
höfðu ætíð lagt til í aðalatrið-
um. Þannig var svo málið flutt
inn í þingið að nýju, og náði
þar einróma samþykki. Þetta á
Jón Pálmason að vita sem al-
og framkvæmanlegri leið í þeim
efnum.
Þótt að þessu ráði væri horfið,
er vart hægt að hugsa sér, að
unglingaskólakerfið gæti náð til
alls landsins fyrst í stað. Fram-
kvæmdin yrði það torveld og
miklu skiptir að vanda vel til
byrjunarinnar. Það yrði að byrja
þar, sem þörfin er mest, en það
er í stærstu kaupstöðunum. Þar
verður losið mest eftir styrjöld-
ina og hættast við iðjuleysi hjá
unglingum, sem getur orðið
stórfelld þjóðfélagsmeinsemd, ef
ekkert er við því gert.
Þ. Þ.
þingismaður, þó að hann að öðru
leyti hafi máske „lítinn skiln-
ing“ á útgerðarmálum.
Um skilning eða skilningsleysi
Framsóknarmanna á málum
sjávarútvegsins almennt, ætla
ég annars ekki mikið að ræða
við J. P. í þetta sinn. Ég vil þó
aðeins til að sýna haldgæði
þeirra ummæla hans, minna
á það, að Framsóknarflokurinn
með þingfylgi sínu og stjórnar-
aðstöðu átti mestan þátt í að
koma á síldarbræðsluverksmiðj-
um ríkisins, skipulagi síldarsöl-
unnar og stuðningi ríkisins við
hraðfrystihúsin, og veit ég ekki
hvaða ráðstafanir hafa á und-
anförnum árum hafa verið sjáv-
arútveginum gagnlegri en þess-
ar aðgerðir þings og stjórnar.
Þá má einnig benda á að það
var Framsóknarflokkurinn, sem
beitti sér fyrir milliþinganefnd
þeirri í sjávarútvegsmálum, er
nú situr og mun hafa mörg
veigamikil verkefni fyrir sjáv-
arútveginn með höndum. Hygg
ég, að þéssi mál og fleiri, sem
upp mætti telja, sýni það ljós-
lega, að Framsóknarmenn á
þingi þola vel að fara í mann-
jöfnuð við Jón Pálmason um
„skilning á útgerðarmálum“.
6. Fjármálaafgreiðslan.
Um fjárlagaafgreiðslu og með-
ferð á fjármálum almennt, ræð-
ir J. P. allmikið, bæði í upphafi
greinanna og eins í lokin. Er sú
sýning allóglæsileg, og mun
margur virða þingmanninum
það til vorkunar. Tvítekur hann
í greininni þau ummæli, að
„sennilega hefði engin þing-
ræðisstjórn tekið við“ fjárlög-
unum eins og Alþingi gekk frá
þeim. Síðan tvístígur þingmað-
urinn með nokkrum •almennum
orðum kringum orsök þessa
ástands, þar til að hann kemur
að kjarnapúnktinum í ummæl-
um sínum um störf fjárveit-
inganefndar.
Þar segir svo: „Formaður
hennar er einn allra duglegasti
maður þingsins, og hefir áreið-
anlega vilja á að varna því að
straumurinn beri til hafs. En
hann hafði ekki fylgi nema
þriggja manna af níu í nefnd-
inni“.
Þar sprakk blaðran. Orsök
fjármálaöngþveitisins er svo
augljós af þessari lýsingu. For-
maður fjárveitinganefndar berst
við þriðja mann í fjárveitinga-
nefnd fyrir ábyrgri afgreiðslu
fjárlaganna. En þar er við ofur-
efli að etja, þar sem tveir í liði
skemmdarverkamanna eru á
móti hverjum einum. Og svipað
verður auðvitað útkoman í þing-
inu, þar sem vesalings Sjálf-
stæðisflokksmennirnir berjast
vonlausri baráttu eins og hetjur
fyrir gætilegri fjármálastjórn
undir forustu formanns fjár-
veitinganefndar — en fá við
ekkert ráðið.
Ekki segir nú J. P. þetta skýr-
um orðum. En hitt er augljóst,
hvað hann ætlar „góðfúsum les-
anda“ að lesa á milli línanna í
þessari varfærnu frásögu. Og
aðra ályktun en þá, sem hér að
ofan er tilfærð, er ekki hægt að
draga af hálfyrðum hans.
Formaður fjárveitinganefnd-
ar, P. O., hefir nú þegar rekið
hinar umræddu ásakanir í garð
fjárveitingarnefndarmanna of-
an í J. P. á hinn eftirminnileg-
asta hátt, eins og kunnugt er.
Enda er það vitað, að þeir
Sjálfstæðismennirnir og Fram-
sóknarmennirnir í fjárveitinga-
nefndinni, að nokkru leyti með
aðstoð fulltrúa Alþýðuflokksins,
stóðu algerlega saman um af-
greiðslu fjárlaganna í höfuðat-
riðum, eftir því sem við varð
ráðið, vegna áhrifa þingsins í
heild.
Og það má hiklaust fullyrða,
að hefði ekki þessara samtaka
notið við, hefði fjárlagaaf-
greiðslan orðið fullkominn ó-
skapnaður.
Fyrir forgöngu fjárveitinga-
nefndarmanna beggja stærstu
þingflokkanna voru einnig við
þriðju umræðu fjárlaganna haf-
in nokkur samtök innan þess-
ara flokka, um að beita sér gegn
því flóði af útgjaldatillögum,sem
þá kom fram af hálfu einstakra
þingmanna, og ekki þótti fært
að bæta ofan á útgjöldin að
þessu sinni. Þegar svo á hólm-
inn kom, og atkvæði voru greidd,
kom það í ljós, að Framsóknar-
flokkurinn stóð í höfuðatriðum
óskiptur við samkomulagið, en
Sjálfstæðisflokkurinn riðlaðist
við afgreiðslu margra stórra út-
gjaldatillagna þannig, að þær
flutu í gegn. Og heildarsvipur-
inn á afgreiðslu fjárlaganna í
þinginu var sá, að Framsóknar-
flokkurinn stóð undantekning-
arlítið eins og veggur með meiri
hluta fjárveitinganefndar, og
sömuleiðis um hálfur Sjálfstæð-
isflokkurinn. Hinn helmingur-
inn fylgdi að jafnaði þeim að
málum, sem lengst vildu ganga
í útgjöldum, sem voru sósíalist-
ar. Mynduðust þarna í þinginu
tvær álíka stórar fylkingar,
þannig, að Alþýðuflokksmenn
gátu æði oft ráðið úrslitum
mála, eftir því að hverri fylk-
ingunni þeir hölluðu sér — og
mátti ósjaldan þakka þeim, að
ekki fór ver en fór um hækkun
útgjaldanna. Þetta veit hver
maður í þinginu að er rétt, og
þýðir ekki á móti að mæla.
En útgjöldin voru ekki nema
önnur hliðin á fjármálaaf-
greiðslunni. Hin hliðin var vit-
anlega telg uáætlunin^. Og
hvernig var aðstaðan þar? Þeg-
ar sýnt var, að ekki yrði unnt
að fá samkomulag um að tak-
marka útgjöldin, frekar en það
sem raun varð á, mætti ætla að
þingið fyndi til skyldu sinnar í
því efni, að sjá þó fyrir nægum
tekjum til að standa undir þess-
um útgjöldum.
En það var nú síður en svo.
Ríkisstjórnin má eiga það, að
hún gerði sitt til að stuðla að
því, að tekjuhliðin væri í nokkru
lagi. Þegar búðið var að móta
útgjaldahlið fjárlaganna í höf-
uðatriðum, var borið fram í
efri deild, fyrir tilstilli ríkis-
stjórnarinnar, frumvarp til laga
um framlenging á verðlækkun-
arskattinum. Gegn þessu frv.
snerist allur Sjálfstæðisflokk-
urinn í efri deild nema Þ. Þor-
steinsson, sem var annar flutn-
ingsmaður frv.
Sama var.að segja um verka-
lýðsflokkana. Þegar að þetta
ekki tókst, gerði ríkisstjórnin
aðra tilraun í neðri deild með
flutningi tekjuaukafrumvarps í
annari mynd. Þetta frv. strand-
aði líka á andstöðu verkalýðs-
flokkanna og tregðu nokkurs
hluta Sjálfstæðisflokksins.
Nokkrir þingm. hans, ásamt
Framsóknarflokknum, hafa ver-
ið reiðubúnir að fylgja því
Svona fór um sjóferð þá.
Þarna kom fram sami klofn-
ingurinn í Sjálfstæðisflokkn-
um. Þeir, sem óðfúsastir voru
um samþykktir aukinna út-
gjalda, voru flestir tregastir við
samþykkt aukinna tekna — og
öfugt.
Af þessum ástæðum var það
m. a., að fjármálaafgreiðsla
þingsins var svo bágborin sem
raun varð á.
Góðar óskir.
í lok sinnar löngu greinar
sendir J. P. samþingsmönnum
Það á ekki lílið
að stála
Ég var nýlega að lesa í henni
ísafold um bændasamtökin inn-
an Sjálfstæðisflokksins. Manni
hlýnar alveg ofan frá og niður
úr við það eitt að fá að lesa svo
ódýrt blað, þegar háa verðið
ætlar allt að drepa, verð blaðs-
ins sennilega aðeins brot af
raunverulegu kostnaðarverði.
Og svona innvortis með sjálfum
mér, virðist mér þetta næstum
bruðl á mannkærleika, því að
hver efast um góðan tilgang
með þessu.
En svo var það greinin um
bændasamtökin. „Betra er seint
en aldrei" má segja, en fyrr
hefði nú mátt koma auga á
nauðsyn þeirra samtaka, því að
þeir fáu þingbændur, er verið
hafa innan Sjálfstæðisflokks-
ins, hafa löngum orðið að víkja
til hliðar í skuggann með sjón-
armið sín og áhrifavald, fyrir
vilja hinna meiriháttar burgeisa
lir stétt verzlunar, útgerð og
annarra stórlaxa, er verið hafa
og eru megin uppistaða Sjálf-
stæðisflokksins, og er þetta
kunnara en frá þurfi að segja.
Manni verður því að fagna
yfir viðleitni þeirri um samtök
þau, er hér um ræðir.
Svo virðist, sem ísafold eigi að
túlka málstað bændadeildar-
innar, því að nýr ritstj óri úr
bændastétt er vígður. Heitir sá
Jón Pálmason, og fer hann auð-
vitað fyrir liðinu um hina pólit-
tsku vaðla. En þar er einkum
um tvö vöð að ræða: Annað ör-
uggt og heppilegt og vel fallið
til þess að geta komizt í áttina
til Framsóknarflokksins og rétta
honum hendi til samstarfs, þar
sem hann er hinn raunveru-
legi bændaflokkur landsins og
lætur ekkert happamál sveit-
anna sér óviðkomandi. Og
þeirrar útréttu handar var ekki
sízt þörf nú, þar eð bændur sjá
nú fram á margháttaðan vanda,
enda þótt reynt sé að færa
kaupgjald og afurðaverð til
(Framh. á 4. síðu)
sínum góðar nýársóskir í „per-
sónulegum skilningi.“ Ég vil nú
þakka fyrir minn hluta af þess-
um góðu óskum, af því að ég
geri ráð fyrir því, að þær séu í
einlægni frambornar. En ég vil
þá einnig í fullri einlægni
senda honum í „persónulegum
skilningi" beztu óskir um alla
góða hluti á þessu nýbyrjaða
ári. Einkum vil ég þó óska hon-
um þess að hann mætti taka
sem mestum framförum í sann-
leiksást og réttsýni.
Stelán Jónsson, skólastjóri:
Fallnir stofuar
Um áramótin síðustu féllu í
valinn í hinu forna Þórsnes-
þingi fjórir valinkunnir menn,
og minningu þeirra eru þessar
línur helgaðar.'
Guðmundur Jónsson frá Narf-
eyri andaðist 23. desember.
Hallur Kristjánsson bóndi á
Gríshóli dó á nýársdag. Guðjón
Guðmundsson bóndi á Saurum
lézt 2. janúar og Þorleifur Jó-
hannesson bókavörður í Stykk-
ishólmi dó á sjúkrahúsinu í
Stykkishólmi 22. janúar. —
Hver þessara manna hafði
innt af höndum merkilegt dags-
verk, enda allir nokkuð við ald-
ur, er dauða þeirra bar að hönd-
um, en vissulega áttu þeir mörg
verkefni óunnin, þegar lífsþráð-
ur þeirra var snögglega slitinn.
Guðmundur Jónsson er fædd-
ur að Valshamri á Skógarströnd
hinn 29. janúar 1884 og skorti
því tæpan mánuð í að ná sex-
tugsaldri. Hann fluttist ungur
með foreldrum sínum að Narf-
eyri í sömu sveit og kenndi sig
jafnan við þann bæ síðim.
Ungur að aldri fluttist Guð-
mundur til Stykkishólms og hóf
þar búskap með fyrri konu
sinni, Guðrúnu Einarsdóttur, en
hún var systir frú Arnbjargar,
ekkju sr. Lárusar heitins Hall-
dórssonar prests að Breiðaból-
stað. — Eignuðust þau 6 mann-
vænleg börn, en árið 1924 missti
Guðmundur konu sína eftir
langvarandi erfið veikindi.
Hann kvæntist síðar Kristínu
Vigfúsdóttur, Vigfúsar Hjalta-
líns bónda í Brokey, og eignuð-
ust þau þrjú börn, sem enn eru
á barnsaldri. — Hin fyrstu ár
sín í Stykkishólmi stundaði
Guðmundur smíðar, en jafn-
framt gerðist hann forustumað-
ur í málefnum verkalýðsins í
Stykkishólmi og stofnaði Kaup-
félag verkamanna í Stykkis-
hólmi og veitti því forstöðu.
Þetta var á dýrtíðar- og erfið-
leikaárunum 1918—23 og reynd-
ist viðskiptakreppan hinu unga
félagi ofraun, og varð það að
hætta störfum, fyrst og fremst
vegna taps á útgerð tveggja þil-
skipa, er félagið hafði keypt og
gert út. — Þegar samvinnuút-
gerðin í Stykkishólmi hóf starf-
semi sína varð Guðmundur
framkvæmdastjóri þess fyrir-
tækis, og var það öll þau ár, er
félagið starfaði, en nú hin síð-
ustu ár var Guðmundur for-
maður og framkvæmdastjóri
m.b. Baldurs, sem hefir um
mörg ár haldið uppi áætlunar-
ferðum um innanverðan Breiða-
fjörð. —
Jafnframt þessum störfum
var Guðmundur óþreytandi og
hlaðinn störfum í félagsmálum
verkamanna í Stykkishólmi, og
í málefnum Stykkishólms-
hrepps, því að han sat óslitið í
hreppsnefnd um 20 ára skeið.
— Tvívegis var Guðmundur í
framboði á Snæfellsnesi fyrir
Alþýðuflokinn, enda var hann
um tvo áratugi aðalforingi Al-
þýðuflokksins í sýslunni.
Þetta, sem hér er greint, er í
fáum orðum ytri lífssaga Guð-
mundar Jónssonar frá Narfeyri,
og þegar þess er gætt, að öll sín
þroskaár gekk Guðmundur með
ólæknandi sjúkdóm, sem flest
árin lagði hann í rúmið um
lengri eða skemmri tíma, þá má
segja, að dagsverkið sé ótrúlega
umfangsmikið, og aldrei bilaði
kjarkur hans, og þegar hann fór
að hressast, eftir hvert veikinda-
kast, var hann glaður og reifur
eins og aldrei hefði neitt að orð-
ið. — Guðmundur gekk aldrei
í neinn skóla, en hann var hag-
leiksmaður hinn mesti á öll
störf og prýðilega ritfær og
ræðumaður svo af bar. Hann las
mikið, þótt hann væri jafnan
störfum hlaðinn, og kunni vel
að velja bækur og lesefni og
myndaði sér jafnan sjálfstæða
skoðun í hverju máli. Gáfurnar
voru með afbrigðum góðar, og
skemmtilegri ferðafélaga gat
maður ekki ákosið og nutu þess
margir í hinum tiðu ferðum
hans um Breiðafjörð.
Við fráfall Guðmundar á eig-
inkonan og börnin á bak að sjá
kærum eiginmanni og föður.
Verkalýður Stykkishólms hefir
misst sinn traustasta málsvara,
og samtíðarmenn hans allir eiga
á bak að sjá glæsilega gáfuðum
alþýðumanni, sem hikaði ekki
við að etja kappi, ef þurfa þótti,
við forustumenn úr andstæð-
ingahópi á mannfundum og í
nefndum og halda jafnan hlut
sínum eins og málefni stóðu til.
Hallur Kristjánsson bóndi á
Gríshóli er fæddur í Galtardal í
Dalasýslu 18. okt. 1875. Hann
byrjaði búskap að Staðarbakka
í Helgafellssveit, ungur að
aldri, í tvíbýli við bóndann þar,
en þótti þröngt um sig og keypti
eftir tveggja ára búskap jörðina
Gríshól í Helgafellssveit ásamt
fjallakoti, er Valabjörg nefnd-
ist. Gríshóll var þá, eins og
margar jarðir á þeim tíma,
næstum ónumið land. Túnið að-
eins lítill kragi í kringum bæinn
og útengjaslægjur fremur rýrar,
en landrými mikið. — Nú er
Gríshóll eitt myndarlegasta býli
í héraðinu. — Stórt og grasgefið
tún breiðir sig nú umhverfis
veglegt íbúðarhús og myndar-
leg útihús. — Allar eru bygg-
ingar þessar úr steinsteypu.
Meðal kotbær hefir á búskapar-
árum Halls Kristjánssonar
breytzt í höfuðból, sem er sveit-
arprýði.
Á yngri árum gaf Hallur sig
allmikið að opinberum málum.
Árið 1912 bauð hann sig fram
til þingmennsku í Snæfells-
nessýslu, en hlaut ekki kosn-
ingu og bauð sig ekki oftar fram.
Hann sat í sýslunefnd meir en
þrjá tugi ára og í hreppsnefnd
í sveit sinni um margra ára
skeið. Þegar Kaupfélag Stykk-
ishólms var stofnað, var Hallur
einn af forustumönnunum og
var kjörinn í fyrstu stjórn þess.
Vorið 1925, þegar sr. Ásgeir Ás-
geirsson í Hvammi lét af for-
mannsstörfum í Kaupfélagi
Stykkishólms, var Hallur kosinn
formaður og jafnan síðan. Hann
gegndi því formannsstörfum um
rösklega 18 ára skeið.
Ég kynnist Halli Kristjáns-
syni ekki fyr en hann var hátt
á fimmtugsaldri. Hann var þá
í blóma lífsins, sæmilega efnum
búinn, átti mannvænleg börn
og var sem óðast að rækta og
húsa jörð sína. Það var ekki
hægt annað en að veita Halli
bónda á Gríshóli athygli á þeim
árum. Hann var hiklaus og
djarfur í framkomu við hvern
sem hann átti, hélt vel og
drengilega á máli sínu á mann-
fundum og var eindreginn fylg-
ismaður strjálbýlis og landbún-
aðar, en hneigðist lítt að kaup-
túnum eða áhugamálum þeirra,
er þar bjuggu. Hann skildi þarf-
ir bændastéttarinnar og fann
þar vel hvar skórinn kreppti að
og vildi hefja hana til vegs og
valda. Hann var ódeigur í sókn
og vörn fyrir málefni sveit-
anna, og margir töldu hann í
þeim deilum harðan og óvæg-
inn. Við nánari kynningu
breyttist þetta álit, því að und-
ir baráttu-skelinni var hulinn
hlýleiki og viðkvæmni. Fram á
sextugsaldur bar Hallur aldur-
inn vel, og svo virtist sem „Elli
kerling" ætti þangað lítið er-
indi, en á þeim árum varð
hann fyrir þungri raun, er of-
reyndi taugar hans, svo að vafa-
samt er, að hann hafi nokkurn
tíma gengið heill til skógar frá
þeirri stundu. — Það sumar stóð
yfir bygging íbúðarhússins. Var