Tíminn - 02.07.1983, Blaðsíða 8

s
LAUGARDAGUR 2.JÚLÍ 1983
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrú): Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, GuðmundurSv. Hermannsson, Guðmundur
Magnússon, Helður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristin Þorbjarnardóttir, María Anna Þorsteinsdóttir, Sigurður Jónsson.
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavfk. Sími: 86300. Auglýslngasími
18300. Kvöldsimar: 86387 og 86306.
Verð i lausasölu 18.00, en 20.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 230.00.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Blaðaprent hf.
r
Ognvekjandi aukn-
ing kjarnavopna á
N-Atlantshafi
■ Hinn 21. júní síðastliðinn flutti Ronald Marryott
aðmíráll, yfirmaður varnarliðsins á íslandi, athyglisvert
erindi á fundi Samtaka um vestræna samvinnu og
Varðbegs. Erindi þetta fjallaði um vaxandi sovézk hernað-
arumsvif í lofti og á legi við ísland.
Sitthvað kom fram athyglisvert í erindi þessu, en þó
sérstaklega það, að ferðir kafbáta hafa aukizt mjög um
Norður-Atlantshaf, en flestir munu þessir kafbátar búnir
kjarnavopnum. Aðmírálnum fórust þannig orð um kaf-
bátaferðir Rússa (þýðing Mbl.):
„Því miður get ég ekki nefnt neinar tölur um fjölda
sovézkra kafbáta, sem við finnum og fylgjumst með á ári
hverju. Raunar vildi ég helzt geta sagt ykkur hve marga
við finnum dag hvern... En farið er með þessar tölur sem
algjört leyndarmál, af því að það gæti komið hugsanlegum
óvini að notum, ef frá þeim yrði skýrt. Eina, sem ég get
sagt ykkur, er að það er ógnvænlegt, hvað þessar tölur
hækka ört. Siðustu tíu ár hefur miklum fjölda kafbáta
verið haldið úti frá stöðvum Norðurflotans. Svo til allir
kafbátar sovézka Norðurflotans, sem sendir eru til
athafnasvæða á Norður-Atlantshafi, Miðjarðarhafi eða
annars staðar, verða að fara fram hjá íslandi. Síðustu 10
ár hefur þeim kjarnorkuknúnu kafbátum Sovétríkjanna,
sem sigla út úr Noregshafi, einnig fjölgað mikið. Athugan-
ir okkar sýna, að þessar ferðir kjarnorkuknúinna sovézkra
kafbáta hafa aukizt um meira en 300% á þessu 10 ára bili.“
Aðmírálnum fórust ennfremur orð á þessa leið um
eldflaugamátt Rússa á Norður-Atlantshafi:
„Eldflaugamáttur þeirra á hafinu er ógnvekjandi.
Herflotinn hefur stækkað og hlutverk hans vaxið. Sovézkir
kafbátar verða sífellt betri - gerðunum fjölgar, Delta,
Oscar og Typhoon heita þeir nýjustu - og þeir eru
hljóðlátari en áður. Ferðir kafbáta þeirra í undirdjúpunum
um hafsvæðin milli Grænlands, íslands og Noregs eru fleiri
en nokkru sinni fyrr.“
Það er vafalaust, að þessar lýsingar aðmírálsins á
eldflaugamætti Sovétmanna í hafinu eru ekki neitt
orðum auknar. Hins vegar er þetta ekki nema hálf sagan.
Bandaríkin hafa áreiðanlega ekki dregizt aftur úr hvað
snertir eldflaugamátt í hafinu. Af eðlilegum ástæðum
víkur aðmírállinn ekki að því.
En risaveldin hyggjast ekki láta hér numið staðar. Bæði
eru þau með áætlanir um stóraukinn og endurbættan
kafbátaflota, sem er búinn fullkomnari kjarnavopnum en
áður.
Frá sjónarmiði íslendinga hlýtur þetta að teljast ógn-
vekjandi öfugþróun. Hættunum, sem fylgja auknum
kjarnavopnabúnaði í og yfir hafinu, þarf ekki að lýsa.
Aðeins eitt óhapp gæti haft örlagaríkar afleiðingar fyrir
lífið í hafinu.
íslendingar mega ekki láta eins og þessi öfugþróun sé
þeim óviðkomandi.
íslendingar eiga að hafa forustu um, að þjóðirnar, sem
búa við Norður-Atlantshaf, efni til viðræðna um þessar
hættur og leiti eftir samkomulagi, að úr þeim sé dregið.
Þetta ætti að mæta góðum skilningi hjá frændum okkar á
Norðurlöndum, en bæði Norðmenn og Svíar hafa lýst
áhuga á, að reynt sé að ná samningum um hvernig kafbátar
hagiferðum sínum, a.m.k. innan landhelgi annarra ríkja.
A vettvangi Sameinuðu þjóðanna eiga íslendingar að
hafa forustu um, að hafizt verði handa um gerð nýs
alþjóðasáttmála um kjarnorkuvopnalaust haf. íslendingar
ættu að hefja máls á þessu á næsta allsherj arþingi
Sameinuðu þjóðanna, en þar verður sérstaklega rætt um
afvopnunarmál í framhaldi af afvopnunarráðstefnunni á
síðastl. ári.
Það er rétt, að tré fellur ekki við fyrsta högg. En oft
getur mjór verið mikils vísir. Þ.|>.
skrifað og skrafal
Óþörf sóun
A síðasta ári voru bætt
2.369 tjón á bíFum sem
voru ábyrgðartryggðir.
Lögregluskýrslur sýndu
aðeins 7.622 tjón, en
samantekt tryggingafélag-
anna sýnir mun hærri
tölu, enda er lögreglan
ekki ávallt kölluð til þótt
bílar stangist á. Sam-
kvæmt frétt í Tímanum í
gær nemur tjónaupphæð-
in sem svarar verðgildi
200 einbýlishúsa. Geta
lag bílstjóra. Fyrir utan
að kunna ekki ökureglur,
kunna þeir ekki heldur
almennar umgengnis-
venjur en böðlast áfram
og láta guð og gæfuna
um hvort þeir komast
heilir á ákvörðunarstað
eða þeir sem á vegi þeirra
verða.
Ökukennslu er greini-
lega mjög ábótavant og
fer að verða leiðinleg
þula að klifa á svo aug-
ljós atriði án þess að
nokkur ábyrgur aðili
„kryppur" á göturnar.
Þetta hefur víða verið
gert og mætti gera miklu
víðar, þar sem ökumenn
hafa tilhneygingu til að
láta gamminn geysa.
Það er ekki í þágu
ökumanna eða annarra
vegfarenda að gera allar
leiðir greiðfærar fyrir
hraðakstur. Það verður
að hafa vit fyrir bíl-
stjórum því reynslan sýn-
ir að fæstir þeirra eru
færir um það sjálfir.
Um s.l. helgi ók égum
Vesturlandsveg og hafði
lofað að hætta glanna-
akstri mót ökuföntum.
Nú, þetta var sama
sagan. Enginn undi því
að aka á eftir bíl á
„aðeins" hámarkshraða,
þótt á holóttum malar-
vegi væri. Undantekning
var að mæta ökumanni,
sem kunni þá reglu að
hægja á ferð áður en
mæst var. Ofbeldið nær
hámarki, ef maður er svo
bláeygður að stöðva
menn svo reiknað út hve
margar smærri íbúðir og
hagkvæmari í byggingu
mætti reisa fyrir þennan
pening.
Þarna er ekki talið
með það fjárhagstjón,
eða kostnaður sem heil-
brigðisþjónustan og
Tryggingastofnun bætir
úr, vegna slysa á fólki í
umferðaróhöppum. En
sú upphæð er margfalt
hærri en bílatjónið. Að
auki verða einstaklingar
að standa undir miklu
fjárhagstjóni í þeim til-
vikum að tryggingafélög-
in eru ekki bótaskyld fyr-
ir allar skemmdir á öku-
tækjum vegna árekstra
og útafaksturs.
Mannslát og örkuml af
völdum umferðar verða
ekki talin í peningum.
En bíla- og vélhjólaum-
ferðin tekur sannarlega
sinn toll í fjármunum og
mannlegum harmleikjum.
Þegar leitað er orsaka
ber ávallt allt að sama
brunni, frekja, kunnáttu-
leysi, dómgreindarleysi,
tillitsleysi og almenn
héimska einkenna öku-
blaki auga til að færa þau
mál til betri vegar.
Hægjum
ferðina
í annarri frétt í Tíman-
um í gær er skýrt frá
umræðum á fundi fbúa-
samtaka Vesturbæjarþar
sem spjallað var um þá
ákvörðun borgarstjórnar
að lækka hámarkshrað-
ann í Vesturbænum í 30
km., á klukkustund.
Þessi gagnmerka ákvörð-
un gefur góðar vonir um
að hraðinn minnki. Hann
er nú leyfður 50 km. á
klukkustund en er al-
gengur 70-90 km. á
klukkustund. Með góðu
eftirliti væri kannski von
til að koma umferðar-
hraðanum eitthvað niður
fyrir 60 km. á klukku-
stund þegar borgar-
stjórnin ákveður 30 km.
hámarkshraða.
Fundurinn taldi æski-
legt að fleira yrði gert til
að lækka hámarkshrað-
ann, svo sem að þrengja
götur, fleiri einstefnu-
akstursleiðir og setja
Víðar er
aðgæslu þörf
En það er ekki aðeins
í þéttbýli sem ökumenn
og umferðaryfirvöld
verða að taka á honum
stóra sínum til að bæta
stjórn og hegðan. Lang-
þreyttur ferðalangur
skrifar í Velvakanda s.l.
fimmtudag og segir farir
sínar ekki sléttar á öku-
ferðum um landið. Fyrir-
sögn á bréfi hans er Á
íslenskum vegum eru
ruddar á ferð, og er það
svohljóðandi:
Ferðalög hér innan-
lands hafa lengi verið
áhugamál mitt. Þó er far-
ið að draga verulega úr
ákefðinni. Framrúðu-
brot og lakkskemmdir
eru fylgifiskar slíkra
ferðalaga. Margsinnis
hef ég staðið mig að því
að aka á miðjum vegi
móti ökuföntum, þannig
að þeir neyðist til að slá
af ferð á síðustu stundu
áður en mæst er. Þetta
gefst einatt vel, en veldur
spennu og leiðindum hjá
manns eigin farþegum. „
sjálfur og víkja sem
mest. Á íslenskum veg-
um eru ruddar á ferð,
sem hvorki vilja né
kunna að haga akstri eftir
aðstæðum.
Annað dæmi um
ferðalanga: Tjaldstæði er
á Þingvöllum í grennd við
nýreistan þjónustuskála.
A þessum flötum er varla
hægt að drepa niður fæti
fyrir hrossaskít og þessa
gætti víðar, svo sem á
hlaði þjónustuskálans og
bekkjum, sem víst átti
að vera hægt að tylla sér
á. Ferðalangar, sem leigt
höfðu tjaldstæði þarna,
!máttu svo þola það að
góðglaðir hestamenn
flengriðu á flötunum
meðfram tjöldunum.
Þarf fleiri gaddavíragirð-
ingar eða hvað?“
Eini staðurinn sem er
verndaður gegn rudda-
skap og átroðningi
ökumanna er hálendið.
Keðjur eru strengdar yfir
vegi sem þangað liggja til
að hefta bílaumferð. En
þar er verið að vernda
gróður en ekki fólk.