Tíminn - 02.07.1983, Blaðsíða 9

Ólafur Ketilsson:
Nokkur ord um öku-
kennslu og umf erðarmál
á umferðaröryggisári
■ Nokkur orð um ökukennslu og um-
ferðarmál, á umferðaröryggisári.
Á árunum eftir að bílaöldin ruddi sér
til rúms hér á landi, voru sett lög og
reglur um akstur og ökukennslu. Síðan
hefur þeim lögum og reglum verið
breytt, samkvæmt lagapappír frá Al-
þingi. 25. maí 1981 varbílalögum breytt,
1968 lög nr. 40 1970 lög nr. 55,1977, lög
nr. 30 og lög 25. maí 1981, sem skráð eru
í 7 greinum, en flest og jafnvel öll
hérnefndu lög og breytingar hafa reynst
of væg og upp í það haldlaus, sérstaklega
hin síðasta, þar sem undanþágur eru
endurteknar. Ég vona að næsta laga-
breyting færist ekki niður í 77 sinnum 77
undanþágur, heldur verði lagalega já-
kvæð og framkvæmd samkvæmt því.
Lagabreytingin 25. maí 1981 felldi líka
niður viðurlög og sektir, í henni eru ekki
nein leiðbeinandi orð, er verða til þess
að fækka umferðartjónum.
Meðan þessar lagabreytingar ganga
yfir fer umferðartjónunum fjölgandi og
umferðarvandinn vex. Mun ég í því
tilefni nefna nokkrar tjónatölur og byrja
þá að sjálfsögðu í minni Árnessýslu,
aðrir eiga að skrifa um sínar sýslur, að
sjálfsögðu.
í Árnessýslu hefur bílatjónafjöldi
samkvæmt skýrslum lögreglunnar orðið
sem hér segir:
1978 461 bflatjón
1979 517 bflatjón
1980 452 bflatjón
1981520 bflatjón
1982 588 bflatjón
Nú eru allir með eina ósk um að reyna
að fækka tjónum og slysum. í tilefni af
því lét sjónvarpið sýna og flytja erindi
þann 5. janúar s.l. þar sem ein var látin
spyrja, en fjórir að svara, þar sem
helmingurinn af þeim hefur sýnt fágæt
afrek í umferðarmálum.
Þá margar tölur eru sagðar, er erfitt
að muna, sumir hafa ekki heyrt aðrir
vilja sjá. Þar sem ég hef bæði heyrt og
séð, og verið sendar slíkar tölur birti ég
þær hér með:
Heildartölur tjóna fyrir hvert ár voru
ekki nefndar, en tölur þeirra látnu tala
og bókað voru:
1972 létust 23
1973 létust 25
1974 létust 20
1975 létust 33
1976 létust 19
1982 slösuðust 736
1977 létust 37
1978 létust 27
1979 létust 27
1980 létust 25
1981 létust 24
1982 létust 24
brotna. Þeir sem eru akandi þurfa stund-
um keðjur, og það broddakeðjur, en
stundum hafa þeir ekki keðjur og aka
hratt, og það í vinkilbeygjum,þó fyrst og
fremst þeir þurfi tilsögn í hvernig á að
aka í hálku, og verulega kennslu í því,
en um það eru ekki fyrirmæli í öku-
kennslunni, og ekki á ökuprófi það ég
veit. Daginn eftir þennan þátt hringdi ég
til stjórnandans, og ræddi um þáttinn.
Lagði ég svo fyrir hana eina spurningu.
„Hvernig á að aka í hálku?“ Svarið kom:
Bremsa ekki og beygja stýrið. Máske
eitthvað fleira. Því miður hefur það ekki
nægt, þar tala sínu máli tjónafjöldinn í
gegn um árin.
Það eru nú liðin meira en 60 ár síðan
lögfest var ökukennsla í landinu og allir
þeir sem fengju leyfi til að aka bíl yrðu
að ganga undir próf og fá ökuskírteini,
sem búið er að gefa út fyrir 156700 menn
og konur. Erum við ökumenn og öku-
konur því fjölmennasta stétt landsins,
þó margir séu fallnir. Þá kemur spurn-
ingin: Hefur okkur verið kennt það
mikið og það vel, að við séum sæmilega
starfhæfir? Samkvæmt þeim umtalaða
umferðarvanda og umferðartjónum þá
virðist ástæðan helst vera sú að of lítið
sé kennt. Það var í gegn um árin að
ökukennsla skyldi vera 24 tímar, en er
nú komin niður fyrir það. Finnst ykkur
alþingismönnum og fleirum að fólkið sé
svo fluggáfað að slík kennsla nægi? Ég
álít að svo sé ekki. Mörg námskeið taka
mánuði, margur lærdómur tekur árin.
Ég tel að kennsluna verði að lengja og
bæta. Tek ég þá niður mín fyrstu boðorð
þá ég kenndi á bfl.
1. Að aka hægt.
2. Að aka hægt.
3. Að aka hægt.
En vegna breyttra tíma og vaxandi
ökuhraða tel ég rétt að breyta því
þannig:
1. Það þarf að læra svo vel á bílinn að
ökumaður skipii strax niður í 3. gír þá
nokkur vandi sé framundan.
2. Þá vandinn sýnist vaxandi skipta
niður í 2. gír.
3. Þá hættan nálgast verður að skipta
niður í 1. gír.
Þessum þremur liðum þarf að beita
við ótal ökutækifæri á hverjum degi, við
mætingu á þröngum vegum, þá hleypa
þarf fram úr þegar aðrir sem á eftir koma
óska eftir meiri ferðahraða, svo og þá
móttökumaður sést vera á of miklum
hraða þá minnkar sá ætíð sinn hraða og
vandinn minnkar.
Við þessar þrjár aðferðir sem ég hefi
ætíð viðhaft í akstri, getur varla talist að
nokkur ökumaður hafi sært minn bíl í
gegn um árin, hvorki í mótakstri né í
framúrakstri. Vil ég hér með þakka það
ökusamstarf í 54 ár.
Tillögur mínar til betri aksturs og
fækkandi ökutjóna til viðbótar því er ég
hefi áður sagt eru þannig:
Til löggjafarvalds og alþingismanna.
10 bílaboðorð:
1. Láta auka ökukennslu fyrir 1. próf
um 80-100%.
2. Ný ökupróf fyrir 1. og 2. ökuskírt-
eina endurnýjun.
3. Fyrirskipa kennslu í snjó og hálku
með fyrirmæli um að læra og nota
gírskiptingu með hóflegum handtökum.
4. Þá ekið er í hálku eftir aðstæðum,
að vera í 1., 2. eða 3. gír, eftir halla,
brekkum og beygjum. Það verður öku-
maður að sjá og meta. Ekki í frígír og
ekki á því sem ncfnt er beint samband
eða hæsti gír.
5. Lækka hinn löglega manndráps-
hraða á Miklubraut í Reykjavík, sem
búinn er að valda ofhröðum akstri út um
landið, í öllum bæjum og kaupstöðum er
mun eiga allt að hálfri sök á öllum
ökutjónum þar sem menn og konur
veikjast af bílaæði og smita út um
landið. Á Miklubraut er öllum skipað að
aka á sama hraða, byrjendum, bækluð-
um, áratuga vönum ökumönnum, svo og
okkur sem komnir eru yfir miðjan aldur.
Á þeirri götu hafa orðið eftirtalin
ökutjón:
Árið 1979 150.
Árið 1980 128.
Árið 1981 183.
Árið 1983 er verið að telja tjónin.
Á sama tíma á Hverfisgötu samtals
361 ökutjón.
Á sama tíma á Suðurlandsbraut 450
ökutjón.
Undir þessar tölur ritar Guttormur
Þormar, yfirverkfræðingur umferðar-
deildar Reykjavíkurborgar.
Árið 1979 voru framin 414 siðferðisbrot
á bílum
Árið 1980 voru framin 443 siðferðisbrot
á bílum
Árið 1981 voru framin 413 siðferðisbrot
á bílum
Undir þessar tölur ritar Guðmundur
I. Sigurðsson lögregluvarðstjóri. Tel þörf
á að hugleiða 1270 siðferðisbrot á
þremur árum hvort þar séu af of stuttum
vinnudegi, ofeldi eða af einhverjum
öðrum ástæðum þá líta þau þannig
kynferðislega út.
6. Sekta þá sem fremja slík siðferðis-
brot
Kenna hvernig á að stöðva bíl þá
bremsur bila t.d. þá keðjuhlekkur slær í
sundur bremsurör, þá þarf að skipta
niður í 3. 2. og 1. gír, taka af neistann
svissinn, þannig getur bensínbíllinn
stöðvast í fyrsta gírnum.
8. Banna stöðvun á bíl nær en 3.
metrar frá þeim næsta, til varnar öllum
siðferðisbrotum, svo og að akstur áfram
sé mögulegur án þess að bakka, ef
bíllinn á undan stöðvar lengur, við töku
eða losun farþega á götum og vegum.
9. Kenna hvernig á að setja í gang, er
fari sem best með vél, sérstaklega í
frosti, hvað vélin skal látin ganga hratt,
hvað lengi í lausagangi, í hvaða gír skal
vera fyrsta kílómetrinn, svo vélin eyði
sem minnstu eldsneyti, þá þarf og að
prufa styrkleika á bremsum þá menn
taka óþekktan bíl, með því að stíga hægt
á bremsu.sleppa, endurtaka tvisvar til
þrisvar, mjög varlega svo sem beita má
með mestu varúð í lítilli hálku.
10. Kenna hvað bíllinn eyði á 60 km
eða 80 km hraða á klukkustund, það
hafa ekki verið lögð nein fyrirmæli hér
að lækka hraða og spara eldsneyti. Fleiri
atriði finnið þið svo til þá ökulög verða
löguð, þá mæli ég með, að þið fáið
upplýsingar hjá þeim sem eru reyndari í
akstri en ég, sem geta gefið góðar
akstursupplýsingar.
Bið svo alþingismenn og lagayfirvöld
að lögleiða eitthvað af þessum 10. bíla-
boðorðum að sjálfsögðu með bættum
breytingum. Mín von er, að ef þau væru
löglcidd, og haldin, þá mundu allir aka
sínum vagni heilum heim.
Lokaorð eru oft annara orð, það læt
ég nú verða.sagan segir: Þá Halldór
Laxness ók, og átti að mæta bíl sem var
á fleygiferð á móti honum sem honum
leist ekki á, ók hann út fyrir veg.
Móttökumaður hægði á, stöðvaði og
spurði, eins og venja er, þá eitthvað
skeður. Halldór svaraði: Get ég nokkuð
fleira gjört fyrir yður?
Skrifað 15. janúar 1983
Olafur Kctilsson
Kostnaður á sjúkrahúsum slasaðra
1980 51 milljón.
Kostnaður tryggingarfélaga 1980
77 milljónir.
Tekjutap einstaklinga 1980
74 milljónir.
Rekstur 19 manna umferðarráðs
ríkissjóös 800 þús.
Rekstur 19 manna umferðarráðs
Reykjavíkurborgar 100 þús.
Það var og spurt og svarað hverjar
breytingar á ökukennslu þeir teldu nauð-
synlegar, ásamt því hvort þörf væri á
fleiri ökuhæfnisprófum er tekin væru við
endurnýjun ökuskírteina. (Ég hef verið
prófaður þrisvar, ég vona með árangri).
En eitt var það sem engin spurning
kom um og ég hef aldrei séð að hafi verið
ritað um í blöð né sagt í útvarp.
(Hvernig á að aka í hálku). En á þeim
degi var allt landið þakið snjó, og hálka
því veruleg. Ég teldi þvt' eðlilegt og
sjálfsagt að ökutilsögn í hálku hefði
verið nauðsynleg og helst aðalefnið. Við
heyrum oft í útvarpi, það var hálka, og
það urðu 10-80 tjón um eina helgi sem
ætíð er skráð í blöðum líka, en það er
ekki nauðsynlegt að detta þó það sé
gönguhálka og ökuhálka. Hinir gang-
andi hafa stafi, og sumir broddstafi,
aðrir ganga hægt og hafa breitt bil milli
hæla, en sumir ganga hratt detta og
Áskell Einarsson
sextugur
Það er gantall íslenskur siður, þegar
gestur knýr dyra að spyrja hver maður-
inn sé. Þessu er oft erfitt að svara, þó
skýrist málið, ef vitað er hver séu
áhugamál hans og starf.
Tímamót eru þegar menn hittast og
taka tal saman. Tímamót er þegar menn
skipta um starf eða aðsetur. Tímamót
nefnist einnig sú stund er ártal í ævi
manna stendur á heilum eða hálfum tug.
Áskell Einarsson, framkvæmdastjóri
Fjórðungssambands Norðlendinga fyllir
6 tug ævihlaups síns hinn 3. júlí.
Það er ástæða fyrir mig að minnast
Áskels. Það voru tímamót í lífi mínu, er
ég hóf störf hjá Samtökum sunnlenskra
sveitarfélaga 1980. Mér voru starfsmenn
einstakra landshlutasamtaka lítt kunnir.
Hafði haft spurnir af þeim og þekkt af
orðspori.
Skammur tími leið frá því er ég hóf
störf að hringt var frá Akureyri. Þetta
voru ákveðin tímamót fyrir mig. Áskel
Einarsson hafði ég reyndar séð, heyrt til
hans og lesið greinar hans um þjóðmál,
hlutverk landshlutasamtaka og vanda-
mál sveitastjórna. Einnig hafði ég heyrt
getið um bók hans eða rit, sem nefnist
Land í mótun.
Ég fékk strax í þessu fyrsta samtali
staðfest hugboð mitt, að Áskeli var annt
um starf sitt. Hann hafði hugsjón til
að vinna fyrir. Einnig fann ég að hann
hafði í senn lagni, kjark og baráttuhug.
Síðan þetta samtal átti sér stað höfum
við oft hist og haft mikil samskipti.
Áskell hefur ákveðna lífsstefnu og helg-
ar þeirri stefnu alla krafta sína. Hann
kryfur til mergjar þau mál, er vinnur að
hverju sinni. Þar sparar hann hvorki orð
né athafnir. Byggðastefna er sfórt mál
og örlagamál hverrar þjóðar. Skilgrein-
ing þess er ekki auðveld. í hinum víðasta
skilningi er hér um að ræða afkomu og
afdrif einstaklinga og byggðarlaga, jafn-
vægi og jákvæða uppbyggingu gagnvart
einstökum landshlutum, stjórnmál og
stýring fjármála fyrir einstök héruð,
velferð og valddreifing í þjóðfélaginu.
í huga Áskels er það í senn „alfa og
omega" að byggðastefnan nái farsælum
framgangi. Byggðastefna sem í raun
verði allri þjóðinni til heilla og framfara.
Ekki aðeins stundarhagur einstaklings
eða seinstakra byggða, heldur miklu
frckar langtímamarkmið og stefna sjálf-
stæðrar þjóðar og þjóðfélags.
Nái slík stefna að þróast og eflast, fái
hún fleiri og fleiri liðsmenn, þá getum
við tekið undir með skáldi okkar:
„Bráðum kemur betri tíð með blóm í
haga“.
Sú er ósk okkar starfsbræðra hans hjá
hinum einstöku landshlutasamtökum,
að þessar hugsjónir hans rætist.
Þetta er okkar hamingjuósk honum til
handa á þessum tímamótum í ævi hans.
Lifi hann og hans fjölskylda heil og sæl.
Hjörtur Þórarinsson.