Tíminn - 06.07.1983, Blaðsíða 5
MIÐVIKUDAGUR 6. JULI1983
■ Er sólarlandaferðamarkaðurinn á
Islandi að þorna upp. Er hrun yfirvof-
andi hjá þeim íslensku ferðaskrifstofum
sem hafa byggt sína starfsemi á sólar-
landaferðum. Þessar og viðlíka spum-
ingar hafa heyrst undanfarið enda hefur
það ekki farið framhjá neinum að síðustu
vikur hefur verið mikil samkeppni hjá
þeim ferðaskrifstofum sem bjóða upp á
sólarlandaferðir. Allskonar undirboð
hafa verið í gangi; boðið frítt fyrir börn;
lánskjör hafa verið með ólíkindum og
um leið hefur ferðaskrifstofum sífellt
verið að fjölga. Einnig hafa öðruhvoru
borist fréttir um erfiðan rekstur ferða-
skrifstofa sem bjóða upp á sólarlanda-
ferðir og jafnvel að gamalgróin fyrirtæki
eigi í rekstrarörðugleikum. Á meðan
virðist rekstur ferjanna Eddu og Norr-
ona ganga ágætlega og einnig aðrar
ferðir sem ekki er beint til sólarland-
anna.
Tíminn ákvað að kanna hvað hæft
væri í þessu: hvort sólarferðamarkaður-
inn væri að þrengjast verulega, hvort
ferðamáti íslendinga væri að breytast
eða hvort samdráttur væri alfarið í
Samdráttur
í sólarferðum
Það er staðreynd að sólarferðir íslend-
inga hafa verið mjög vinsælar undanfarin
ár enda „búnir að vera uppgangstímar í
þjóðfélaginu, skráð gengi krónunnar
búið að vera snarvitlaust þannig að
ferðakostnaður hefur verið alveg úr
samhengi við raunveruleikann", sagði
einn viðmælanda Tímans í ferðaiðnaðin-
um þegar hann var spurður um þetta.
„Það fer ekkert á milli mála að það er
verulegur samdráttur í sólarbransanum
nú og allar ferðaskrifstofurnar hafa
minnkað sitt framboð. Vonandi dugar
það til þess að flestar sleppa með heilt
skinn en einhverjar brenna sig.“
En í hverju er samdrátturinn fólginn?
Hjá stærstu „sólarskrifstofunum" Útsýn
og Úrval, fengust þau svör að ferðum
hefði verið fækkað nokkuð miðað við þá
■ Þessi væni skammtur af auglýsingum frá ferðaskrifstofunum er aðeins afrakstur einnar helgar ■ dagblöðunum, og sýnir
betur en margt annað hversu geysileg samkeppnin nú er.
þegar þangað væri komið. Þannig væru
þeir farþegar sem færu með Eddunni
ekki endilega þeir farþegar sem hefðu
fyrirhugað að fara í sólarlandaferðir en
hætt við vegna hagstæðari tilboða á
ferðum Farskipa. Raunverðið á ferðun-
um væri heldur ekki ódýrara en flugfar
til meginlandsins. Raunin væri sú að fólk
hefði áhuga fyrir þessum ferðamáta og
skýringin á betra gengi Farskipa væri sú
að fyrirtækið hefði verið fljótara að
aðlaga sig breyttum markaði. Skýringar
Ferðaskrifstofanna væru vegna þess að
það var ljóst í vor að sætaframboð þeirra
var allt of mikið og þetta væri afsökun
fyrir þeim mistökum.
Þarna er ef til vill komið að kjarna
málsins. Það er ljóst að þessi nýi
ferðamáti þykir forvitnilegur. Steinn
Lárusson talaði um „sjósveiflu" en hann
er umboðsmaður fyrir Norrona sem
siglir á milli Seyðisfjarðar Færeyja og
Skotlands. Hann sagði að eftirspurn
eftir ferðum Norrona væri óvenjulega
mikil og vikuferð til Færeyja sem nú
stendur yfir hefði t.d. selst mjög vel.
Aðrar ferðir sem ekki er stefnt til
sólarlanda virðast einnig hafa gengið
vel. Samvinnuferðir/Landsýn buðu upp
á sumarhús í Hollandi í sumar og að
sögn Helga Jóhannssonar sölustjóra
seldust þær ferðir upp á svipstundu.
Þetta kemur einnig heim við ummæli
Ágústar Ágústssonar um breyttan ferða-
máta því frá þessum sumarhúsum er
hægt að ferðast um Evrópu á eigin
vegum.
Undirboð stöðvað?
Það er því Ijóst að ekki hefur dregið
úr ferðum íslendinga í bili að minnsta
kosti. Nú sjá ferðaskrifstofur fram á
bjartari tíma þegar líður á sumarið.
Framámenn þeirra ferðaskrifstofa sem
eru innan Samtaka íslenskra ferðaskrif-
stofa komu líka saman fyrir stuttu og þar
var áréttað að einstaka skrifstofur væru
með undirboð og um leið reynt að
sporna á móti því. Menn töldu að sá tími
ER SuLARLANDAFEREIAMARKAÐIIR-
INN A fSLANDI RÐ ÞORNA UPP?
dagskrá sem sett var upp fyrir sumarið.
Útsýn aflýsti t.d. heilli seríu til Sikileyjar
sem var fyrirhuguð í sumar. Einnig hafa
verið felld niður flug til Mallorca. Það
vekur einnig athygli að nú er mikið um
að ferðaskrifstofur sameini leiguflug sín.
Útsýn, Úrval og Olympo hafa verið með
sameiginleg flug á Spán síðan í maí og í
júlí hafa Samvinnuferðir og Útsýn sam-
einað tvö flug til ftalíu. En á þessum
ferðaskrifstofum, og einnig hjá Sam-
vinnuferðum, var bent á að tíminn frá
því lok júní til seinast í júlí væri alltaf
erfiðastur. Kristín Aðalsteinsdóttir sölu-
stjóri hjá Útsýn sagði að yfirleitt hefðu
allar ferðir verið fullar hingað til nema
ein ferð sem farin var rétt fyrir páska.
Og útlitið í ágúst væri gott. Steinn
Lárusson hjá Úrval hafði sömu sögu að
segja og að ferðir þar væru yfirleitt
fullbókaðar í ágúst en þessi millitimi
hefði velgt mörgum undir uggum.
En eftir stendur sú staðreynd óhögguð
að sætaframboð hefur dregist saman
miðað við áætlanir. Það er jafnvel talað
um 10-12% í því sambandi. Það er Ijóst
að í áætlunum var gert ráð fyrir meira
sætaframboði en var t.d. í fyrra en nú er
það framboð jafnvel minna, eftir að
ferðir hafa verið sameinaðar eða verið
aflýst. Og þó ferðum hafi verið aflýst er
ekki öll sagan sögð. Þegar áætlanir eru
gerðar fram í tímann kaupa ferðaskrif-
stofurnar afnot af íbúðum og þær íbúðir
þarf að greiða hvort sem hægt er að
koma þangað gestum eða ekki. Og
meirihluti gistinga í sólarlöndum er ein-
mitt í þessum íbúðum, líklega 85-90%
hlutfall. Þó hægt sé að afpanta leiguflug
hjá Arnarflugi og Flugleiðum án mikils
tilkostnaðar er Ijóst að mikið tap er á
þeim ferðum sem ekki eru famar nema
hægt sé að selja öðrum aðilum þessar
íbúðir. Og það hefur jafnvel verið gripið
til þess ráðs að sameina flug en gefa
síðan íbúðirnar!
Undirboð
vegna Eddunnar?
En hvernig stendur á þessari miklu
samkeppni sem hefur verið undanfarið.
Einn þátturinn er auðvitað allur sá fjöldi
ferðaskrifstofa sem hefur sprottið upp
eins og gorkúlur undanfarið, og allar
stefna á sólarmarkaðinn, markað sem er
í rauninni ekki stór. „Það er eins og það
sé einhver Ijómi yfir þessari iðju“, sagði
Steinn Lárusson þegar hann var spurður
um þetta. Þessar skrifstofur hafa sumar
verið fullbjartsýnar í áætlunum þó hægt
væri að sjá fram á lakari tíð. Þegar fór
að syrta í álinn fóru ýmisleg tilboð að sjá
dagsins ljós. Ein ferðaskrifstofa bauð
t.d. upp á fríar ferðir fyrir börn en eins
og einn viðmælandi Tímans sagði: „Það
er ekkert hægt að framleiða frítt fyrir
börnin þegar einingarverðið í leiguflug-
inu kostar um 9000 krónur þegar gert er
ráð fyrir ca. 85% sætanýtingu."
En þetta segir ekki alla söguna því
„samkeppnin hefur alltaf verið fyrir
hendi“, eins og Kristín Aðalbjörnsdóttir
sagði. Flestir viðmælendur Tímans voru
sammála um það að þau tilboð sem
Farskip buðu með Eddunni hefðu verið
upptök þeirra gífurlegu undirboða sem
nú virðast ætla að tröllríða sumum litlum
ferðaskrifstofum. Steinn Lárusson sagði
að það væri ekkert launungarmál að
Farskip hefðu verið með allskyns undir-
boð á markaðnum í byrjun og um leið
og ferðaskrifstofurnar hefðu séð þetta
síðast í maí hefði gripið um sig viss
hræðsla. Kristín Aðalsteinsdóttir sagði
einnig í þessu sambandi að fólk hefði
haldið að það gæti fengið ferðir fyrir
lítinn sem engan pening vegna undir-
boða Farskipa.
Þessi ummæli voru borin undir Ágúst
Ágústsson sölustjóra hjá Farskipum.
Hann sagði að staðreyndin væri sú að
fólk hefði nú minna milli handanna en
áður og væri því ekki tilbúið til að fara í
dýrar sólarlandaferðir. Og Farskip hefði
náð markaði sem ekki væri sambærilegur
við þær ferðir. Nú væri fólk á höttunum
eftir nýjum leiðum í ferðalögum sem
ekki væru mjög dýrar. Það hefði einnig
komið í ljós að lengri ferðir sem voru
skipulagðar af Farskip og áttu að kosta
á milli 15-17000 krónur bókuðust alls
ekki.
íslendingar að breyta
um ferðamáta
Ágúst sagði að það væri einnig stað-
reynd að fólk á íslandi væri orðið mun
þroskaðra í ferðamáta. Áður voru allir
hræddir við að aka erlendis en nú væri
sífellt að aukast að fólk færi með bíl til
Evrópu og skipulegði ferðir sínar sjálft
væri kominn að ekki þyrfti að lækka
verðið eftir að búið væri að fækka
sætum og þetta erfiðleikatímabil væri
liðið hjá. Hverjar efndirnar verða á því
kemur auðvitað í Ijós því ljóst er að þessi
undirboð hafa skemmt markaðinn og
verðskrár sumra ferðaskrifstofa eru ein-
faldlega ekki teknar trúanlegar lengur af
■ bifreiðaeigendur
Vegna sumarleyfa starfsfólks, verður
bifreiðaverkstœði Véladeildar Sam-
bandsins að Höfðabakka 9 lokað frá
18. júlí til 15. ágúst 1983.
Þennan tíma verður veitt neyðarþjónusta á
staðnum, en við biðjum viðskiptavini velvirðingar
á þeirri óhjákvœmilegu röskun sem þetta kann að
valda.
SAMBANDIÐ VÉLADEILD
ÞJÓNUSTUMIÐSTÖÐ
HÖFÐABAKKA 9. Simar= Verkst.:85539 Verzl:84245-84710