Tíminn - 07.07.1983, Blaðsíða 8

8
Útgefandi: Framsóknartlokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurisson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrimsson.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv. Hermannsson, Guðmundur
Magnússon, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (iþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, María Anna Þorsteinsdóttir, Sigurður Jónsson.
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavík. Siml: 86300. Auglýsingasími
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð í lausasölu 18.00, en 20.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 230.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Blaðaprent hf.
Tímabundin lögbinding
kaupgjalds er aigeng
í lýðræðisríkjum
■ Það lýsir furðulegri vanþekkingu, þegar því er haldið
fram, að bráðabirgðalög ríkisstjórnarinnar, sem binda
kaupgjald í átta mánuði, séu eindæmi í lýðræðislandi.
Hér skulu aðeins nefnd þrjú dæmi.
í septembermánuði 1978 notaði minnihlutastjórn
Verkamannaflokksins í Noregi sér bráðabirgðaheimild til
að lögfesta allt kaupgjald frá 12. september og til ársloka
1979, eða í meira en 15 mánuði. Þetta var síðar staðfest í
Stórþinginu.
í marsmánuði 1979 hafði ríkisstjórn Ankers Jörgensen
forustu um að óbreytt kaupgjald væri lögbundið til tveggja
ára. Innan þess ramma voru aðeins heimilaðar smábreyt-
ingar.
í júlímánuði 1982 notaði Mitterrand sér heimild til að
fastbinda allt kaupgjald í fjóra mánuði með örlitlum
undantekningum.
I öllum framangreindum dæmum eru það forustumenn
sósíaldemókrata, sem hafa forustu um lögfestinguna. í
Frakklandi naut hún einnig stuðnings kommúnista.
í öllum þessum dæmum var lögfestingin rökstudd með
því, að hér væri umóhjákvæmilegar neyðarráðstafanir að
ræða til að sporna gegn verðbólgu og atvinnuleysi.
I öllum þessum tilfellum var hinn svokallaði samning^
réttur um kaupgjaldsmál afnuminn að öllu eða næstum
öllu meðan lögfestingin var í gildi.
Meðan á framkvæmd þessarai lögbindinga stóð, höfðu
verkalýðssamtökin bein eða óbein samráð við ríkisvaldið
um framkvæmdina og framtíðarstefnuna.
Hér hefur kaupgjald verið lögbundið í aðeins átta
mánuði, en í Danmörku var það lögbundið í 24 mánuði
og í Noregi í 15 mánuði.
Pað er í algeru ósamræmi við afstöðu verkalýðssamtak-
anna í Noregi, Danmörku og Frakklandi, ef launþega-
samtökin hér vilja ekki ræða við ríkisvaldið um fram-
kvæmd bindingarinnar meðan hún varir og ráðstafanir,
sem gerðar verða í sambandi við hana, eins og t.d.
breytingar á vísitölu verðtryggðra lána.
Áreiðanlega er það ekki vilji hinna óbreyttu félags-
manna í launþegasamtökunum, að þau hafni því að hafa
samráð um svo mikilsvert mál. Það eitt skiptir fjölmarga
þeirra miklu meira máli en óraunhæf krónuhækkun á
kaupgjaldi.
Síldarsalan og Mbl.
■ Það getur ekki verið að vilja viðskiptaráðherra eða
utanríkisráðherra, að á sama tíma og yfir standa viðræður
um síldarsölu til Sovétríkjanna, birtir Mbl. hverja æsinga-
greinina á fætur annarri um að draga beri úr viðskiptum
við Sovétríkin.
Það veltur vafalítið mest á þessum viðræðum, hvort
nokkur veruleg síldveiði verður hér á þessu ári.
Norðmenn og fleiri þjóðir auka nú mjög síldveiðar sínar
og bjóða niður verðið.
Æsingaskrif Mbl. greiða ekki fyrir viðræðum, því að
hætta er á, að þannig verði litið á þau, að þau túlki stefnu
viðskiptaráðherra og utanríkisráðherra.
P.P.
FIMMTUDAGUR 7. JULI 1983
Hundalógík
■ Lög, reglugerðir og
sveitarstjórnasamþykktir
um hundahald eru greini-
lega meingallaðar á landi
hér. Síðasta uppákoman
í ævarandi stríði yfir-
valda og hundaeigenda
er slík að hún samrýmist
tæpast þeim réttarfars-
hugmyndum sem al-
mennt ríkja. Samkvæmt
bókstaf og úrskurði er
sjálfsagt fullkomlega lög-
mætt að setja Fjölnir
Bragason í tugthúsið fyr-
ir að eiga hund í sjálfri
Reykjavík. En að þetta
sé slíkur glæpur að það
réttlæti að setja piltinn í
fangelsi þar til góðhjart-
aður maður borgaði
hann út er nokkuð
hörkulega að farið.
Auðvitað eiga borgar-
arnir að hlýða lögum og
sæta úrskurði dómara ef
þeim verður á í mess-
unni. .En löggæsla og
framkvæmdavald gæti
svosem litið í fleiri áttir
til að leita að brotlegum
delikventum. Mikið væri
til að mynda þarflegra
verk að framkvæmda-
valdið fylgdist með aug-
ljósum umferðarlaga-
brjótum, sem eru stór-
hættulegir lífi og limum
meðbræðra sinna og
mætti gjarnan taka af sér
silkihanskana þá sjaldan
að þeir eru staðnir að
verki.
Það er skrýtin sú frá-
sögn Fjölnis að ekki hafi
verið hjá því komist að
kæra hann og dæma
vegna þess að hundinum
hans varð það á að finna
lík af týndum manni og
tilkynnti Fjölnir það
náttúrlega hið snarasta
til réttra aðila. Þar með
komst upp um það lög-
brot hans að halda hund
innan borgarmarkanna.
Og ekki varð hjá því
komist að taka málið
fyrir, dæma manninn og
búra inni. Synd væri að
segja að þetta sé ekki
áhrifamikið réttarkerfi.
Það virðist liggja ljóst
fyrir að nú verður að fara
að dæma og tugthúsa
nokkur hundruð manns
fyrir hundahald. Allir
eru jafnir fyrir lögunum
og allir vita að hundahald
er algengt í Reykjavík,
sem víðar, og verður nú
erfitt fyrir þjóna réttvís-
innar að sjá í gegnunt
fingur sér þar sem hund-
ar eru á ferli.
í Kópavogi eru enn
aðrar reglur um hunda-
hald en í Reykjavík og
enn aðrar í öðrum sveit-
arfélögum. Kópavogs-
búar hafa kosið um
hundahald eða ekki og
meirihlutinn ákvað að
neita minnihlutanum að
eiga hunda. Undantekn-
ingar eru þó frá reglun-
um og eiga hundaeigend-
ur þess kost að borga
væna upphæð fyrir að
halda hund með tiltekn-
um skilyrðum. Hunda-
eigendur eru óánægðir
og klögumálin ganga á
víxl.
í sveitarfélögum þar
sem hundahald er bann-
að með öllu eru samt
starfandi hundavinafélög
og hundaræktunarfélög
og væri lítill tilgangur
með starfsemi þeirra ef
engir væru hundarnir.
Enda er mála sannast að
líkur benda til að síðan
hundaeign var bönnuð
hefur kvikindunum fjölg-
að um allan helming.
Yfirleitt er þetta allt
hið mesta vandræðamál.
Óbilgjarnir meirihlutar
sem er skítsama um alla
hunda meina hundaað-
dáendum að halda þessi
dýr og samþykktir mæla
svo fyrir um að þau skuli
bönnuð. En þeim er ekki
hlýtt og yfirleitt bregður
lögreglan kíkinum fyrir
blinda augað þegar
hundar eru í sjónmáli.
Lög og reglugerðir
verða að vera þess eðlis
að þær brjóti ekki í bága
við réttarvitund almenn-
ings, að minnsta kosti að
þær séu ekki brotnar vís-
vitandi og það gerir dóm-
stólum erfitt um vik að
dæma í málum þar sem
sakborningur telur sig í
fullum rétti að fara á
skjön við lögin með at-
hæfi sínu. Ekki bætir úr
skák að viðvíkjandi
hundahaldi er um tilfinn-
ingamál að ræða og þá
má bókstafurinn sín
stundum lítils.
Hér verður að finna
einhvers konar mála-
miðlun. Það er illt að
meirihluti gangi um of á
rétt minnihluta og taki
ekkert tillit til þarfa hans
og óska. Eins er slæmt að
minnihluti virði ekki
meirihlutaákvarðanir,
eins og á sér stað með
ólöglegu hundahaldi.
Kjörnir fulltrúar fólksins
og góðgjarnir ættu nú að
setjast niður og reyna að
finna einhverjar viðun-
andi lausnir á málunum
áður en farið verður að
eyða stórfé í fangelsis-
byggingar yfir hundaeig-
endur.
Menningarleg
einokun rofín
Hjörtur Eldjárn Þór-
arinsson skrifaði fyrir
nokkru forystugrein
Dags á Akureyri og fjall-
ar þar um þá hættu að
landsbyggðin einangrist
frá þéttbýlinu syðra í
menningarlegum og
verklegum efnum. En
dreifbýlismenn hafa full-
an hug á að rétta sinn
hlut og hefur þegar orðið
nokkuð ágengt. Hjörtur
skrifar:
„Lestur forustugreina
í Ríkisútvarpinu er
merkilegur þáttur í hinni
pólitísku umræðu í þjóð-
félaginu og er óhætt að
fullyrða að hann stuðlar
flestu öðru fremur að
vakandi meðvitund al-
mennings út um breiðar
byggðir landsins um
hreyfingar og gang þjóð-
málanna um leið og þær
gerast. Þessargreinareru
að sjálfsögðu misjafnlega
úr garði gerðar og sumar
hverjar ekki merkilegir
smíðisgripir en spegla
þó vel íslenska pólitík
með kostum hennar og
löstum.
Nú í seinni tíð hefur
það bætt og breikkað
tóninn í þessum lestri að
raddirnar eru ekki allar
runnar upp úr dag-
blöðum Reykjavíkur-
borgar. Héraðs- og
byggðablöð hringinn í
kring um land fá senuna
til umráða á mánudögum
og auðga til muna alla
umræðuna.
Mest munar þó um
þátt þessa blaðs, Dags,
sem nær að blanda sér í
umræðuna þrisvar í viku
og hefur þar með rofið
einokun Reykjavíkur-
pressunnar til frambúð-
ar. Það verður vart of-
sögum sagt hve mikil-
vægt það er fyrir lands-
byggðina að ná einhverj-
um árangri í að hamla
gegn því sem kalla mætti
menningarlega einokun
höfuðborgarsvæðisins.
Og þetta, að geta látið
rödd sína hljóma í söng-
sveit dagblaðanna, er ár-
angur sem skiptir máli.
Það vottar vissulega
fyrir góðri þróun í þessa
átt á fleiri sviðum fjöl-
miðla. Stofnun
RÚVAK, deildar Ríkis-
útvarpsins á Akureyri,
er dæmi um annan þátt
sem vel og menningar-
lega hefur tekist frá upp-
hafi.
En enginn lifir af
menningu og andleg-
heitum einum saman,
hann þarf líka daglegt
brauð.
Og þannig er það með
Norðurland og raunar
landsbyggðina alla, hún
heldur ekki hlut sínum
nema atvinnulífið sé líka
nægilega kröftugt.
En því er einmitt ekki
til að dreifa og hér við
Eyjafjörð á atvinnulífið
t.d. í vök að verjast.
Þrátt fyrir sterkan
landbúnað og öfluga
sjósókn og þrátt fyrir
myndarlegan iðnrekstur
samvinnumanna og fleiri
aðila er dauft yfir at-
vinnulífinu. Og því mið-
ur er vel hægt að hugsa
sér að það geti kreppt til
muna meir að okkar
hefðbundnu atvinnuveg-
um af náttúrunnar völd-
um heldur en við höfum
reynt um sinn og leikur
þó veðurfarið ekki bein-
línis við okkur þessi árin.
Nú er það nokkurn
veginn öruggt mál að í
hönd fer hér á landi tími
vaxandi orkuiðnaðar.
Hann er raunar hafinn
og mikil og dýrmæt
reynsla hefur fengist
þ.á m. víti til varnaðar í
samskiptum við erlent
kapítal. Næstu ár munu
trúlega skera úr um það
hvaða áhrif orkuiðnaður
kemur til með að hafa á
búsetu þjóðarinnar í
landinu. Þau áhrif geta
orðið mjög afgerandi og
líklega óafturkallanleg.
Orkuiðnaður getur, ef
vel tekst til um staðarval,
orðið aflgjafi til kröftugs
viðnáms í byggðunum.
Ef illa tekst til verður
hann tilefni nýrrar og
stórfelldrar búsetu-
röskunar og enn þverr-
andi máttar landshlut-
anna gagnvart höfuð-
borgarsvæðinu og þá er
stutt í það að slagorðið
um „borgríkið
Island“ verði söguleg
staðreynd."