Tíminn - 21.07.1983, Blaðsíða 8

81
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gfsli Slgurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiöslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrimsson.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indrlðason, Guðmundur Sv. Hermannsson, Guðmundur
Magnússon, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttlr), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttlr.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, María Anna Þorsteinsdóttir, Sigurður Jónsson.
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Siml: 86300. Auglýsingasími
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð í lausasölu 18.00, en 20.00 um helgar. Áskritt á ménuði kr. 230.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Flugstöðin
■ Það hefur jafnan verið stefnumál Framsóknarflokksins, að
meðan varnarlið dveldist hér sökum ótryggs ástands í alþjóðamál-
um, yrði reynt eftir megni að aðskilja það og þjóðina.
{ samræmi við þetta sjónarmið var mjög ötullega unnið að
slíkum aðskilnaði, þegar Framsóknarflokkurinn fór með utanrík-
ismálin á árunum 1953-1956. Þá voru settar reglur, sem takmörku-
ðu svo ferðalög varnarliðsmanna utan varnarsvæðisins, að þessar
reglur voru þá og eru enn einsdæmi. Hvergi þar sem varnarlið
dvelur, munu samskipti þess vera eins lítil við landsmenn og
hérlendis.
í samræmi við þessa stefnu hófu framsóknarmenn baráttu fyrir
því, þegar þeir fóru með utanríkismálin á árunum 1971-1978, að
reist yrði ný flugstöð utan varnarsvæðisins, svo íslendingar þyrftu
ekki að notast við úrelta og hættulega flugstöð inni á varnarsvæð-
inu, en því hljóta að fylgja miklu meiri samskipti við varnarliðið
en ef flugstöðin væri utan þess.
Eðlilegt þótti, að varnarliðið, eða nánar tiltekið Bandaríkin,
tækju þátt í þeim kostnaði, sem af því leiddi að byggja nýja
flugstöð, þar sem það er einnig í þágu þess, að sambúðin við
landsmenn sé þolanleg, en frumskilyrði þess er sem mestur
aðskilnaður.
Eftir allmikið þóf náðist samkomulag um það við Bandaríkin,
að þau tækju á sig kostnað vegna breytinga á flugbrautum,
aðflutningsleiðum að þeim, olíuleiðslum og fleira utanhúss, sem
fylgdi byggingu nýrrar flugstöðvar. Kostnaður við þetta er
áætlaður milli 25-30 miiljónir dollara. Til viðbótar greiddu þau
svo 20 milljónir dollara, sem væri hluti af byggingarkostnaði
nýrrar flugstöðvar.
Fjárveiting sú, sem Bandaríkjaþing veitti til fyrirhugaðrar
flugstöðvarbyggingar á Keflavíkurflugvelli, átti að falla úr gildi 1.
október 1982, en fyrir milligöngu Ólafs Jóhannessonar þáv.
utanríkisráðherra fékkst hún framlengd í eitt ár. Framkvæmdir
hafa ekki hafizt og valda því einkum tvær ástæður. Önnur var
neitunarvald varðandi flugstöðvarbyggingu, sem Alþýðubanda-
lagið fékk tekið inn í stjórnarsamninginn, þegar ríkisstjórn
Gunnars. Thoroddsen var mynduð. Hin var sú, að Ólafur
Jóhannesson taldi rétt að láta endurskoða teikningu af flugstöðinni
með það fyrir augum, að hún yrði ódýrari og hægt yrði að byggja
hana í áföngum.
Báðir þessir þröskuldar eru nú úr veginum og hefur Geir
Hallgrímsson utanríkisráðherra því gengið frá samningi við
Bandaríkin um áðurnefnd fjárframlög.
Gert er ráð fyrir, að framkvæmdir hefjist bráðlega, og verður
m.a. notuð heimild um 10 millj. króna framlag ríkisins til
by^gingarinnar, en hún var samþykkt í tíð fyrrverandi stjórnar.
Áróður sá, sem Alþýðubandalagið hefur haldið uppi gegn
flugstöðvarbyggingunni er furðulegur. Það viðurkennir þó, að
þörf sé fyrir umrædda flugstöð. Aðalmótbáran er sú, að ekki eigi
að þiggja amerískt fjármagn til byggingarinnar. Stærsta samgöngu-
mannvirki, sem íslendingar nota, Keflavíkurflugvöllur, er þó
eingöngu byggður fyrir amerískt fé. Meðan Alþýðubandalagið átti
aðild að ríkisstjórn, var unnið að stækkun hans og endurbótum
fyrir mikið fjármagn.
Önnur röksemdin er sú, að byggja eigi minni flugstöð og
íslendingar að kosta hana einir. Augljóst er, að þetta yrði þó
íslendingum miklu dýrara en sá hluti byggingar kostnaðarins, sem
þeir þurfa að greiða, ef hafizt yrði handa um byggingu þeirrar
flugstöðvar, sem hefur verið hönnuð nú. Minni flugstöð yrði
jafnframt miklu minni framtíðareign.
Ef íslendingar kostuðu flugstöðina einir, hefðu þeir miklu
minna fjármagn aflögu til að stækka og bæta aðra flugvelli á
landinu. Framlag Bandaríkjanna greiðir þannig fyrir öðrum
framkvæmdum á sviði flugmálanna.
Athyglisvert er, að Alþýðubandalagið óskaði ekki eftir neitun-
arvaldi gegn hernaðarmannvirkjum á Keflavíkurflugvelii, heldur
gegn einu framkvæmdinni, flugstöðinni, sem er fyrst og fremst í
þágu íslendinga. Af þessu mætti ætla, að Alþýðubandalaginu væri
annað ijúfara en að draga úr samskiþtmn við varnarliðið.
- Þ.Þ.
FIMMTUDAGUR 21. JULÍ1983
skrifað
og skrafad
Nú komst
upp um
karlinn
Sverri
■ Heimildamenn
Morgunblaðsins standa
víða fótum. Meðal þess
sem blaðið hefur haft
spurnir af er samtal
Sverris Hermannssonar
viðskiptaráðherra við
ambassador Sovétríkj-
anna í Reykjavík. Sam-
kvæmt heimildum Morg-
unblaðsins lét Sverrir þá
skoðun sína uppi við
ambassadorinn að æski-
legt væri að auka við-
skipti landanna og að
Morgunblaðið mótaði
ekki stefnu ríkisstjórnar-
innar í þessum efnum.
fyrir þessar afurðir nema
í Sovétríkjunum. Og
ekki veitir af að jafna
viðskiptahallann eins og
kostur er og það er því
andstætt öllum markaðs-
lögmálum að vera að
fjandskapast út í þá aðila
sem hlynntir eru við-
skiptum við Sovétríkin.
Þá má benda Morgun-
blaðinu á að krefja utan-
ríkisráðherra um afstöðu
hans til þessara mikil-
vægu viðskiptahags-
muna.
Hálendið að
þjóðgarði
Böðvar Bragason
sýslumaður í Rangár-
vallasýslu skrifar forystu-
grein Þjóðólfs:
við það og styrkjum
jöfnum höndum þær
stofnanir er gæta hags
okkar til landsins og sjá-
varins.
Hugmyndin um grið-
land eða þjóðgarða varð
til í Vesturheimi fyrir
liðlega hundrað árum.
Þar hefur stórum lands-
svæðum að mestu leyti
verið lokað fyrir öðrum
notum en þeim að gera
almenningi kleift að
njóta á skipulegan hátt
fegurðar landsins og
dvelja úti í óspilltri nátt-
úrunni. í þjóðgarði er
landið sett undir stjórn
landvarða sem síðan
koma aðeins upp þeirri
aðstöðu og þjónustu sem
nauðsynleg er til þess að
tengsl manns og lands
„Morgunblaðið mótar
ekki stjórnarstefnunaa
— seflir Sverrir Hermannsson um viðskiptin við Spvétríkin
Þetta var nægilegt til-
efni til að taka Sverri
Hermannsson á beinið
og láta hann játa að orða-
skiptin hafi átt sér stað.
Haft var samband við
ráðherrann og eftirfar-
andi viðtal birt í frétta-
formi:
„NEI, það er ekki, en
hins vegar sagði ég það
að ég væri áhugamaður
um og fylgjandi við-
skiptum við allar þjóðir,
þar sem þau væru íslandi
hagkvæm. Það kom
fram í framhaldi af
þessu, líklega hjá sendi-
herra Sovétríkjanna,
sem vísaði á skrif Morg-
unblaðsins að undan-
förnu, og ég sagði það að
Morgunblaðið mótaði
ekki stefnu íslensku
ríkisstjórnarinnar,"
sagði Sverrir Hermanns-
son iðnaðarráðherra í
samtali vð Morgunblaðið
í gær, en Sverrir var
spurður hvort rétt væri
að hann hefði sagt í
viðræðum við sjávarút-
vegsráðherra Sovétríkj-
anna, að hann væri and-
snúinn stefnu Morgun-
blaðsins varðandi við-
skipti við Sovétríkin, en
slíkt hefði blaðið
fregnað.
„Ég sagðist vera áhug-
amaður um öll viðskipti
við hvaða þjóðir sem
væri, ef þau væru okkur
hagkvæm og svo kom
þetta fram, að Morgun-
blaðið mótaði ekki ríkis-
stjórnarstefnu í þessum
sökum. Þetta finnst mér
ekkert athugavert við,
því Morgunblaðið vill
ekki vera stjórnarblað
núna, er það?“ sagði
Sverrir.
„Auðvitað eigum við
ekki að binda okkur að
einu eða neinu leyti,
nema við höfum bundist
menningarsamböndum
og Alþingi stundar gagn-
kvæmar heimsóknir, sem
ég hefi staðið fyrir sem
einn af forsetum og
þannig er að við viljum
stunda vináttu við alla
menn,“ sagði Sverrir,
þegar hann var spurður
hvort eðlilegt væri að
binda saman hagsmuni
ríkjanna utan viðskipta-
sviðs.
Sverrir var spurður um
óhagstæðan viðskipta-
jöfnuð við Sovétríkin og
hann sagði: „Það er hann
og þess vegna þurfum
við að selja þeim meira.
Við þurfum að selja salt-
síld og það verður áreið-
anlega erfitt um vik í
haust við sölu saltsíldar
og við þurfum að selja
meira af karfaflökum og
svo framvegis. Þetta er
þýðingarmikill markað-
ur, og okkar flokkur var
sá sem fyrstur gerði alvar-
legan viðskiptasamning
við Sovétríkin, árið
1953,“ sagði Sverrir Her-
mannsson."
Morgunblaðið hefur
þráfaldlega veist harð-
lega að þeim sem á einn
hátt eða annan mæla bót
viðskipta- og menningar-
samningnum sem ísland
gerði við Sovétríkin á s.l.
sumri og talið það jaðra
við föðurlandssvik að
haldið skuli uppi eðli-
legum samskiptum milli
landanna. Tíminn hefur
fengið yfir sig marga gus-
una, frá morgunblaðs-
mönnum fyrir að mæla
samningi þessum bót.
Ráðherrar Sjálfstæðis-
flokksins í síðustu ríkis-
stjórn, sem stóð að samn-
ingnum fengu sömuleiðis
marga eyrnafíkjuna fyrir
að verða ekki við skipun-
um Morgunblaðsins um
að gera ekki þennan
samning og nú er röðin
komin að núverandi ráð-
herrum flokksins.
Sverrir bendir réttilega
á að við eigum að stunda
vináttu við alla menn og
að stunda viðskipti við
þær þjóðir sem eru reiðu-
búnar að kaupa okkar
útflutningsvörur á hag-
kvæmu verði.
Það er ekkert leynd-
armál að illa horfir um
sölu á karfa og saltsíld á
þessu ári og varla um
mikla markaði að ræða
„Sumarkomunni fylgir
endurnýjun margra
vandamála sem legið
hafa f vetrardvala. Eitt
þeirra er nýting landsins
utan hefðbundinnar
byggðar en æ fleiri sækj-
ast nú eftir því að ferðast
og dveljast í óbyggðum.
Þessar ferðir hófust ekki
að marki fyrr en um 1950
og voru þá farnar undir
leiðsögn þeirra manna
innlendra er best þekktu
óbyggðirnar. Síðan
komu þeir sem eignast
höfðu kraftmikil farar-
tæki og komust nánast
hvert sem var á hálend-
inu og síðast bættust svo
erlendir menn í þennan
hóp eftir að bílferjur
hófu ferðir milli íslands
og annarra landa. Þannig
hefur fjöldi fólks ferðast
að vild um hálendið árum
saman og valið sér leiðir
að geðþótta ef svo hefur
borið undir.
Öllum er ljóst að gróð-
urfar á hálendinu hefur
illa þolað þessa umferð
og ber landið þess nú
víða merki. Stjórnvöld
hafa ekki verið sérlega
skilningsrík á nauðsyn
þess að skipulagningar
er ekki síður þörf á há-
lendinu en í byggð. Nátt-
úruverndarráð hefur þó
komist á legg en mikið
vantar á að það fái sinnt
þeim lágmarksaðgerðum
sem nauðsynlegar eru
bæði til verndar náttúru
landsins og svo til þess að
leiðbeina, vernda og
stýra ferðum þeirra sein
um hálendið fara. Að
nafninu til viðurkenna
flestir gagnsemi ráðsins
en láta sér það í léttu
rúmi liggja að geta þess
til framkvæmda er nú
skert nær því ár hvert
með því að skera niður
fjárframlög til starfsem-
innar.
Við íslendingar þurf-
um að gera okkur ljóst
að hálendið er auðlind
ekkert síður en fiskurinn
í sjónum og því nauðsyn-
legt að við högum um-
gengni okkar í samræmi
verði sem eðlilegust. Það
er nauðsyn á því að ís-
lendingar gerti stórt átak
í þessum efnum og geri
stóran hluta hálendisins
að slíkum þjóðgarði þar
sem fólk geti umgengist
náttúru landsins af þeirri
varfærni sem nauðsynleg
er. Náttúruverndarráð
hefði síðan það hlutverk
að sjá til þess með starfs-
Iiði sínu og aðstöðu að
allir sem um svæði færu
fengju notið þess án þess
að vinna tjón á sjálfum
sér eða landinu. Stað-
setja þyrfti landverði á
öllum þekktum áningar-
stöðum, merkj a þær öku-
leiðir sem leyfðar væru,
gefa út ítarleg fræðslurit
um hálendið og þau fyrir-
bæri er verða á leið ferða-
mannsins og sjá til þess
að starfslið haldi kvöld-
vökur í áningarstöðum
þar sem blandað væri
saman fræðslu og
skemmtun. Ljóst er að ef
vel á til að takast þá
verður hér um fjölmenn-
an hóp sumarstarfs-
manna að ræða. Ekki er
vafi á því að margir þeir
sem kennslu sinna á vetr-
um myndu vilja stunda
þessa vinnu auk þeirra
mörgu nemenda úr fram-
haldsskólum landsins
sem mjög væru hæfir til
þessa verkefnis.
Kostnaður er tölu-
verður af rekstri þjóð-
garðs og svo myndi einn-
ig vera í þessu tilfelli.
Erlendis tíðkast það að
gestir greiða nefskatt þá
er þeir heimsækja lands-
svæði þjóðgarða og væri
slíkt einnig eðlilegt hér.
Gegn vægu gjaldi fengi
ferðamaðurinn að njóta
einnar mestu auðlindar
landsins ásamt því að
móttaka margvíslega
fræðslu og aðhlynningu
á ferð sinni. Víst er að
skipulag með þessum
hætti hefur gefist mjög
vel erlendis og engin
ástæða til að ætla annað
en að svo yrði einnig hér
á landi.“