Tíminn - 21.07.1983, Blaðsíða 9

FIMMTUDAGUR 21. JÚLÍ1983
■ Tómas Ámason er sextugur í dag.
Við Framsóknarmenn sendum Tómasi
og fjölskyldu hans hugheilar árnaðarósk-
ir. Við þökkum honum ágæt störf í þágu
flokksins og þjóðarinnar.
Tómas er fæddur að Hánefsstöðum
við Seyðisfjörð. Foreldrar hans voru
Árni Vilhjálmsson, útvegsbóndi, og
Guðrún Þorvarðardóttir. Tómas lauk
stúdentsprófi frá Menntaskólanum á
Akureyri árið 1945 og lögfræðiprófi frá
Háskóla íslands árið 1949. Hann stund-
aði framhaldsnám í lögfræði við Harvard
háskólann í Bandaríkjunum á árunum
1951-52.
Að námi loknu stundaði Tómas lög-
fræðistörf, fyrst á Akureyri og síðan í
Reykjavík. Einnig var hann um tíma við
kennslu. Árið 1953 réðist hann til utan-
ríkisráðuneytisins og veitti forstöðu
varnarmáladeild fram til ársins 1960. Þá
varð Tómas framkvæmdastjóri Tímans
og gegndi hann því starfi til ársins 1964.
Árið 1972 varð Tómas einn af forstjórum
Framkvæmdastofnunar ríkisins.
Um þessi hin ýmsu störf Tómasar á
yngri árum mætti rita alllangt mál. Það
er ekki ætiun mín. Hins vegar vil ég fara
nokkrum orðum um afskipti Tómasar af
stjórnmálum. Á því sviði hefur okkar
samstarf fyrst og fremst verið. Það hefur
verið gott og lærdómsríkt.
Tómas ólst upp við landbúnaðar- og
sjávarútvegsstörf. Góð þekking á þess-
um gömlu undirstöðuatvinnuvegum
þjóðarinnar hefur ætíð einkennt viðhorf
Tómasar og ákvarðanir. Þótt hann hafi
í störfum sínum sem ráðherra og sem
forstjóri Framkvæmdastofnunar ríkisins
ætíð lagt áherslu á að renna fleiri stoðum
undir efnahagslíf okkar íslendinga, hef-
ur hann jafnan beitt áhrifum sínum til
þess að treysta sem best grundvöll hinna
gömlu atvinnuvega. Opinber forsjá á'
öllum sviðum er þó andstætt hugsjón
Tómasar. Hann hefur litla meðaumkun
með amlóðanum. Dugmiklir einstakl-
ingar eru honum að skapi. Þá vill hann
styðja.
Eflaust á þetta rætur sínar að rekja til
þess, að sjálfur erTómas atorkumaður í
anda ungmennafélagshugsjónarinnar,
sem hann kynntist ungur og starfaði
innan, m.a. sem íþróttamaður góður.
Hann vann á því sviði athyglisverð afrek
á sínum yngri árum. Tómas er útivist-
armaður, gofspilari góður og skíðamað-
ur.
Tómas hóf þegar á Akureyrar-árum
sínum afskipti af stjórnmálum. Hann
var varaþingmaður fyrir Eyjafjarðar-
sýslu á árunum 1953-56 og síðar fyrir
Norður-Múlasýslu og Austfjarðakjör-
dæmi. Á þing var Tómas kjörinn 1974.
Tómas varð gjaldkeri Framsóknar-
flokksins 1969 og ritari flokksins varð
hann 1979. Hanngegndi því embætti þar
til nú í ár, að hann gaf ekki kost á sér til
endurkjörs.
Tómas fór með hið erfiða starf fjár-
málaráðherra í ríkisstjórn Ólafs Jóhann-
essonar 1978-79. Óhætt mun að fullyrða,
að hann hafi lagt grundvöll að halla-
lausum ríkisbúskap næstu 3 árin á eftir.
í ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens var
Tómas viðskiparáðherra og sinnti hann
því starfi af sömu ábyrgð og öðrum
sínum störfum.
Ekki síst eru efnahagsmálin Tómasi
hugstæð. Hann veit sem er, að engin
þjóð fær til lengdar búið við óðaverð-
bólgu og umframeyðslu í þjóðarbú-
skapnum. Tómas vildi stemma stigu við
slíku áður en í óefni væri komið og
notaði hvert tækifæri, bæði í ríkisstjórn
og á opinberum vettvangi, til þess að
leggja áherslu á slík vinnubrögð. Því
miður skilja sumir ekki þessi sannindi.
Betur stæði íslenskt þjóðarbú nú, ef að
slíkum ráðum hefði verið horfið.
Tómas Ámason tók þá ákvörðun að
gefa ekki kost á sér til ráðherradóms í
þeirri ríkisstjórn, sem nú situr. Sú
ákvörðun hans, sem og að gefa ekki kost
á sér til endurkjörs sem ritari flokksins,
lýsir þeirri skoðun Tómasar, að endur-
nýjun í stjórnmálastarfinu er nauðsyn-
leg. Sýndi Tómas með þessu mikla
víðsýni. En þó Tómas hafi þannig dregið
sig út úr ákveðnum störfúm, fer því
víðsfjarri, að hann sé hættur afskiptum
af þjóðmálum. Brennandi áhugi Tómas-
ar á málefnum lands og þjóðar er ríkur
nú sem fyrr. Því efast ég ekki um, og
reyndar veit, að við eigum eftir að njóta
starfskrafta Tómasar enn um mörg ár.
Samstarf okkar Tómasar er orðið
alllangt og varð nánara með hverju ári.
Tómas er maður, sem óhætt er að treysta
í hverju máli. Hann hefur þann dreng-
skap til að bera, sem mest er virði í fari
hvers manns. Ekki verða hér rakin þau
fjölmörgu mál, sem við höfum unnið að
saman, en þetta tækifæri vil ég nota til
að þakka Tómasi samstarfið og ágæt
kynni.
Eiginkona Tómasar er Þóra Kristín
Eiríksdóttir. Þau eiga fjögur uppkomin
og myndarleg börn.
Tómasi og fjölskyldu hans sendi ég
heillaóskir í tilefni sextugsafmælisins og
endurtek jafnframt þakkir fyrir ágæt
störf í þágu Framsóknarflokksins og
þjóðarinnar.
Steingrímur Hermannnsson.
Einn af leiðtogum okkar Framsókn-
armanna, Tómas Árnason, verður sex-
tugur í dag. Ég bið Tímann fyrir afmælis-
kveðju og þakkir fyrir áratugakynni og
samstarf. Þaó hófst með því að Tómas
tók að sér á námsárum sínum að ferðast
um landið og safna fé til að gera Tímann
að dagblaði, sem komst í framkvæmd
1947. Ungi maðurinn gekk rösklega og
hyggilega að þessu verki með góðum
árangri. Kom það raunar ekki á óvart
því maðurinn var hertur og skólaður á
sjó, afreksmaður í íþróttum og þekktur
að dugnaði við nám.
T ómas Árnason
sextugur
Allar götur síðan þetta gerðist hafa
Tómasi látlaust verið falin trúnaðarstörf
á vegum Framsóknarflokksins. Um skeið
á Norðurlandi, þá framkvæmdastjórn
Tímans en síðan á Austurlandi þar sem
hann var til framboðs og þingmennsku
kvaddur og gegnir nú því starfi sem
kunnugt er.
Ekki var þó látið við þetta sitj a því við
var bætt sæti í framkvæmdastjórn Fram-
sóknarflokksins og ritarastarfi flokksins,
en því starfi fylgir í reynd, ásamt öðru,
að hafa yfirumsjón með flokksstarfinu.
Þegar Framsóknarflokkurinn taldi sig
þurfa að koma bættri skipan á fram-
kvæmd varnarmála landsins og í því
skyni var komið á fót varnamáladeild
Stjórnarráðsins, var Tómasi fengin for-
staða hennar.
Þegar Framkvæmdastofnun ríkisins
var komið upp 1971 til að hafa forustu
um stórfellda uppbyggingu atvinnulífs
víðsvegar um landið, sem þá hófst og
þjóðin öll nýtur nú í ríkum mæli góðs af,
var Tómas ráðinn framkvæmdastjóri þar
á bæ.
Tvívegis hafa Tómasi verið falin ráð-
herrastörf. Fjármálaráðherra var hann í
annað skiptið og viðskiptaráðherra í hitt.
Öllum þessum trúnaðarstörfum hefur
Tómas gegnt með ágætum.
Tómas var snemma valinn í fremstu
röð baráttumanna Framsóknarflokksins
og hefur starfað þar áratugum saman.
Hann hefur sem sé alla tíð verið á kafi í
pólitíkinni eins og við segjum stundum
á „fagmá!inu“, og er enn. Það var ég líka
lengst af og á þann hátt hafa leiðir okkar
legið saman í baráttu og starfi svo nálega
er óvenjulegt og þess vegna sendi ég nú
þakkir mínar fyrir afburða traust og
heilsteypt samstarf.
Ég neita mér ekki um að nefna það að
lokum, að lengi vel vorum við Tómas
göngu- og skíðafélagar. Er margs að
minnast frá þeim tíma og er þó efst í
huga að traustari samferðamaður mun
vandfundinn og hefi ég af því dýrmæta
reynslu.
Við Sólveig sendum Tómasi og Þóru
og allri fjölskyldunni innilegustu heilla-
óskir og óskum þeim alls hins besta.
Eysteinn Jónsson
Tómas Árnason, alþingismaður er
sextugur í dag. Ég vil í örfáum orðum
árna Tómasi heilla á þessum degi og
þakka honum samvinnuna og störfm
fyrir Austfirðinga og Framsóknarflokk-
inn á liðnum árum. Tómas er fæddur 21.
júlí 1923 á Hánefsstöðum við Seyðis-
fjörð. Faðir hans var Árni Vilhjálmsson,
útvegsbóndi og móðir Guðrún Þorvarð-
ardóttir. Árni var mikill athafna- og
dugnaðarmaður og einn af frumherjum
í útgerð og sjósókn á Austurlandi. Hann
var einn af þeim mönnum, sem þurftu að
berjast áfram í gegnum kreppuna,
standa hana af sér og koma börnum
sínum á Iegg. Tómas og systkini hans
byrjuðu því snemma að hjálpa föður
sínum við sjósókn og aðra vinnu. Tómas
er því alinn upp í einangruðu byggðar-
lagi þar sem dugnaður, atorka og reglu-
semi sat í fyrirúmi og ekkert kom af
sjálfu sér. Þótt fjallahringurinn hafi
verið þröngur ríkti víðsýni á þessum
stað. Þarna bjó fólk, sem hafði trú á
íslensku þjóðfélagi og framtíð sjávarút-
vegs. Hugur hans hneigðist snemma til
mennta og hann fór ungur á Eiðaskóla
og tók þaðan gagnfræðapróf. Á þessum
árum var Tómas Árnason orðinn mikill
íþróttamaður og allir, sem til hans sjá,
og hafa kynnst í gegnum árin vita, að
hann er það enn þann dag í dag.
Þjálfunin kom að hluta vegna aðstæðna
og umhverfis. Það var ekkert auðvelt að
fara á milli í þá daga og oftast var eina
leiðin að fara gangandi og einnig gang-
andi á skíðum. Hann þjálfaði einnig
íþróttir með félögum sínum og vann
mörg afrek á mótum fyrir austan og
einnig keppti hann á landsmótum fyrir
Ú.í.A. Það erof langt mál að rekja afrek
Tómasar Árnasonar á íþróttasviðinu.
Hann var t.d. lengi Austurlandsmethafi
í spjótkasti og ég tel að megi fullyrða að
afrek han s í þá daga miðað við breyttar
aðstæður sé ekki ósvipað og afrek frænda
hans Einars Vilhjálmssonar í spjótkasti
í dag.
Eftir skólagönguna á Eiðum fór Tóm-
as í Menntaskólann á Akureyri og lauk
þaðan stúdentsprófi 1945. Á skólaárum
sínum vann Tómas fyrir sér með sjósókn
og fór á milli Austurlands og Norður-
lands vor og haust oft á tíðum gangandi
langar leiðir. Menn þurftu að sýna mikla
hörku í þá daga til að ganga menntaveg-
inn og vinna fyrir sér jafnhliða. Tómas
vissi hvað hann vildi og lét ekki erfiðar
aðstæður aftra för sinni. Enginn vafi er
á því, að á þessum árum mótaðist
Tómas. Hann sá, hvað þörfin var mikil
til að hefja austfirskar byggðir upp úr
einangrun, efla atvinnulífið þannig að
nýta mætti betur gjöful fiskimið útifyrir
Austurlandi. Þessi hugsjón hans hefur
aldrei vikið úr huga. Hann man þá tíð
þegar breskir togarar voru uppi í land -
steinum og ljósin af skipunum voru sem
ljósaborg tilsýndar. Hann vissi því fljótt
að þarna lágu framtíðarmöguleikar og
hann hefur alla tíð haft óbifandi trú á
íslenskum sjávarútvegi og ávallt talið að
mikill fiskur væri í sjónum. Að loknu
stúdentsprófi hóf Tómas nám í lögfræði
við Háskóla íslands og lauk þaðan prófi
1949. Síðan fór hann til framhaldsnáms
í lögfræði við Harvard háskólann í
Bandaríkjunum, þar sem hann lauk
prófi í alþjóðaverslunarrétti. Tómas hóf
fljótt afskipti af stjómmálum. Hann sá
fljótt að Framsóknarflokkurinn barðist
fyrir þeim hugðarefnum, sem voru efst í
hans huga og að loknu lögfræðiprófi fór
hann til Akureyrar. Þar gerðist hann
erindreki Framsóknarfélaganna og
blaðamaður við Dag en vann að öðru
leyti fyrir sér með lögfræðistörfum og
stundakennslu við gagnfræðaskólann á
Akureyri. Áður en haldið var til Akur-
eyrar, hafði hann fest ráð sitt, gifst Þóru
Kristínu Eiríksdóttur, Neskaupstað,
dóttur hjónanna Eiríks Þormóðssonar
skipstjóra og útgerðarmanns þar og
Guðnýjar Þórarinsdóttur. Þau eru því
alin upp í svipuðu umhverfi og hafa alla
tíð verið mjög samrýnd og samhent.
Tómas var ungur að árum þegar hann
hóf störf fyrir Framsóknarflokkinn á
Norðurlandi. Það má segja, að hann hafi
starfað óslitið fyrir flokkinn síðan. Eftir
dvölina á Akureyri hóf hann starf í
utanríkisráðuneytinu 1953 og gegndi
störfum forstöðumanns varnamáladeild-
ar frá stofnun hennar til ársins 1959. Það
kom því í hans hlut að taka á ýmsum
erfiðum samskiptamálum gagnvart
Bandaríkjamönnum. Það gerði hann af
mikilli festu og varð snemma ljóst hve
mikilvægt það var að aðskilja starfsemi
hersins frá öðru því sem fer fram í
þjóðfélaginu. Jafnframt fór hann í fram-
boð fyrir Framsóknarflokkinn í Eyja-
fjarðarsýslu og var varaþingmaður þar
fyrir Bernharð Stefánsson, alþingismann
á árunum 1953-1956. En hugurinn var
fyrir austan og í stað þess að halda áfram
afskiptum af stjómmálum í Eyjafjarðar-
sýslu varð hann við áskomn að fara í
framboð í Norður-Múlasýslu 1956 og
hefur nánast óslitið haft afskipti af
stjórnmálastarfi á Austurlandi síðan.
Fyrst sem varamaður í Norður-Múla-
sýslu, síðan varamaður í Austurlands-
kjördæmi og þingmaður kjördæmisins
fyrir Framsóknarflokkinn frá 1974. Jafn-
framt þessu hefur hann gegnt fjölda
trúnaðarstarfa fyrir Framsóknarflokk-
irm.
Hann var framkvæmdastjóri Tímans
frá 1960-1964, gjaldkeri flókksins frá
1969-1978, en þá var hann kjörinn ritari
og gegndi því starfi þar til fyrir skömmu
síðan. Hann gerðist framkvæmdastjóri
Framkvæmdastofnunar ríkisins árið
1972 og gegnir því starfi í dag. 1978 varð
Tómas fjármálaráðherra í ríkisstjóm
Ólafs Jóhannessonar og viðskiptaráð-
herra í ríkisstjórn Gunnars Thoroddsen
1980. Þessi upptalning gæti verið lengri
en hún sýnir glöggt að Tómas hefur
helgað miklum hluta ævistarfsins í þágu
Framsóknarflokksins.
Okkar kynni hófust fyrir alvöru 1974
þegar við hlutum báðir kosningu til
Alþingis fyrir Austurlandskjördæmi.
Síðan höfum við kynnst náið og átt
mikið og gott samstarf. Austurlands-
kjördæmi hefur nokkra sérstöðu. Þing-
, menn þurfa að ferðast mikið og við
Tómas höfum ávallt haft þann sið að
ferðast mikið saman bæði vegna þess að
við höfum talið það auðvelda störf okkar
og einnig sökum þess að með þeim hætti
höfum við getað miðlað þekkingu hvor
til annars urn fólk og málefni. Það hefur
verið mér ómetanlegt að kynnast að-
stæðum á Austurlandi í samfylgdTómas-
ar Árnasonar. Ég var lítt kunnugur á
miðbiki-Austurlands þegar ég hóf af-
skipti af stjórnmálum. Tómas þekkti
þeim mun betur til og verið þar mikið á
ferðalögum ásamt þingmönnum flokks-
ins sérstaklega Eysteini Jónssyni og
Vilhjálmi Hjálmarssyni. Við eigum
margar góðar minningar frá þessum
tímum. Vandamál hafa komið upp í
kjördæminu og Tómas haft forystu um
að leysa þau. Hann hefur gert það
óhikað og lítið látið fá á sig, þótt öllum
líkaði ekki niðurstaðan. Hann gekk til
verks ákveðinn í að leysa málin eftir því
sem best varð á kosið þannig að heildar-
hagsmunir voru best tryggðir. Ferðalögin
voru stundum erfið, sérstaklega að vetri
til. Ekkert stöðvaði Tómas enda maður-
inn íþróttamaður og vanur að fara ferða
sinna í misjafnri tíð. Oft hefur gefist
bestur tími til að ræða stjórnmál og ýmis
önnur mál á þessum ferðalögum, mikið
hefur verið rökrætt en alltaf höfum við
komist að sameiginlegri niðurstöðu í
mikilvægum málum.
Þótt Tómas hafi haft áhuga á mörgum
málum þá hafa byggðamál og efna-
hagsmál alltaf verið efst í huga hans
a.m.k. eftir að kynni okkar hófust.
Honum hefur alltaf verið Ijóst að at-
vinnuvegir þjóðfélagsins í heild gætu
ekki vaxið og dafnað nema allar byggðir
í landinu fengju að njóta sín og nýtt þau
gæði sem eru í nánasta umhverfi.
Fyrir þessu hefur hann barist og góður
vettvangur skapaðist þegar hann hóf
störf hjá Framkvæmdastofnun ríkisins.
Hann vann af kappi að gerð hraðfrysti-
húsaáætlunarinnar, sem lagði grundvöll
að uppbyggingu fiskiðnaðarins víðsveg-
ar um land og jafnframt var hafin bylting
í útgerð með komu skuttogaranna. Þess-
ari uppbyggingu hefur Tómas alltaf vilj-
að fylgja fast eftir og aldrei látið deigan
síga. Hann hefur einnig verið mikill
áhugamaður um efnahagsmál. Verð-
bólga. er eitur í hans augum og aldrei
látið nokkuð tækifæri ónotað til að vara
við áhrifum langvarandi verðbólgu.
Þetta fór oft á tíðum í taugamar á
samstarfsmönnum í ríkisstjórn og gerðu
þeir oft á tíðum lítið úr vamarræðum
Tómasar. Hann sagði þeim skoðanir
sínar umbúðarlaust enda veitti ekki af.
Því miður var oft lítið hlustað á viðvaran-
ir Tómasar. Hann setti þær fram minnug-
ur kreppunnar og þeirra erfiðleika, sem
hann aldist upp við. Hann sá hve
óskynsamlegt það var að takast ekki á
við verðbólguvandamálið af fullri festu.
Það var oft erfitt fyrir hann að sitja undir
gagnrýni á fyrri ríkisstjórn vegna of
lítilla aðgerða og tók oft mjög nærri sér
að ekki var meira að gert. Tómas hefur
unnið mikið og gott starf, sem ber að
þakka og virða. Hann hefur unnið gott
starf fyrir austfirðinga, fyrir Framsókn-
arflokkinn og fyrir þjóðina í heild. Fast
við hlið hans hefur ávallt staðið kona
hans, Þóra Kristín. Þau eiga fjóra efni-
lega syni og hefur það verið þeim mikið
gleðiefni að fylgjast með velgengni
þeirra í námi og starfi. Við Sigurjóna
sendum Tómasi, Þóm og fjölskyldu
þeirra bestu ámaðaróskir í dag. Við
emm því miður fjarverandi á þessum
degi en viljum nota tækifærið og þakka
gott samstarf og vináttu á liðnum árum.
Halldór Ásgrímsson