Tíminn - 24.07.1983, Side 12
12
SUNNUDAGUR 24. JÚI.Í 1983
■ „Selfoss er hraðbraut þeirra sem
ætla úr höfuðstaðnum til frægðar fjall-
anna. Hér stoppar lýðurinn í Fossncsti
til að fá sér eina með öllu, kannski í einar
10 mínútur, en ekki söguna meir. Þetta
er kaldhæðnislega orðaður sannleikur“,
sagði rithöfundurinn gamansami,
Guðmundur Daníelsson, sem býr á
Selfossi, í spjalli við blm. Tímans er
hann var á ferðinni um Selfoss og
nágrenni fyrir skemmstu.
Guðmund þarf vart að kynna fyrir
bókaormum fslands, hann er lands-
þekktur rithöfundur og hefur nær reglu-
lega sent frá sér skáldskap o.fl. alveg frá
árinu 1933 er hann gaf út bókina: Ég
heilsa þér Ijóð. Guðmundur er fæddur 4.
október 1910 og er því 72 ára. Samhliða
ritstörfum hefur hann unnið við kennslu
og auk þess verið skólastjóri víða. En
árið 1973 sneri hann sér eingöngu að
ritstörfum og hefur notið heiðurslauna
listamanna frá árinu 1974.
„Framámenn hér á Selfossi eru sýknt
og heilagt að skrafa um að gera Selfoss
að ferðamannabæ, ferðamennirnir gisti
á hóteli og skoði það sem bærinn hefur
upp á að bjóða, sem er þó varla
heilsdagsverk. Kannski forngripasafnið,
eða byggðasafn heitir það víst, og e.t.v.
listasafnið. Varla meir að skoða“, sagði
Guðmundur og glotti.
Hvenær fluttistu hingað til Selfoss,
Guðmundur?
„Það var árið 1968 sem ég kom
hingað. Byggði mér þetta hús og skulda
nú engum neitt. Það cru sjálfsagt fáir
undir fertugu sem ekki skulda eitthvað
hér á landinu, eins og staða þjóðarbúsins
er. Já, hvert var ég kominn? Já, áður cn
ég kom hingað var ég búinn að vera 25
ár á Eyrarbakka sem kennari og síðar
skólastjóri. Þegar hingað kom hóf ég
kennslu við Gagnfræðaskóla Selfoss.
Mér líkar alveg ágætlcga á þessum
kurteisa stað. Fólkið hér er friðsamt,
maður hefur ró og næði til að sinna
ritstörfum." sagði Guðmundur. Nú tók
spjall okkar nýja stefnu, Bókmenntir,
rithöfundaro.fl. varð aðalumræðuefnið.
„Það er merkilegt hvað bókmennta-
fræðingum tekst að búa til skrýtin orð
yfir bókmenntastefnur og bókmennta-
stíl. Nú tala þeir um að ofurraunsæi sé
vinsælt. Eiga þeir þá við verk rithöf-
unda eins og t.d. Guðbergs Bergssonar
sem mér finnst alveg frábær rithöfundur
og þýðingar hans á s-amerískum skáld-
skap kann ég vel að meta“, sagði Guð-
mundur.
í hvaða dilk hafa bókmenntafræð-
ingarnir dregið þig?
„Ég held að þeim hafi bara ekki tekist
sagði Guðmundur og skellihló sínum
smitandi hlátri.
„Ég hugsa lítið um peninga, kannski
vegna þess að ég þarf þess ekki. Ef ég
má aðeins minnast aftur á styrkina, þá
er svo sem allt í lagi að styrkja efnilegu
skáldin, en þegar þau eru kannski komin
á sextugsaldurinn og ekki enn komnir
inn á markaðinn, en halda áfram að gefa
út eina bók á ári, þá á bara að láta þau
sigla sinn fjó. Farvel Frans“, sagði
Guðmundur.
Blm. komst ekki hjá því að líta augum
fallegt píanó í stofunni.
Spilar þú, Guðmundur?
„Nei, það er varla hægt að kalla það
spilamennsku. Annars var ég einu sinni
andsnúin styrjöldum og hvers kyns
stríði. Þjóðernishyggjan er ákaflega rík
í þessum kvæðum. Þetta ætti að falla vel
í kramið hjá öllum friðarhreyfingum.
Mér finnst ákaflega skondið að velta því
fyrir mér hvað þessir háu herrar í
útlandinu eru yfirleitt að hugsa. Þeir eru
með 19 tegundir gereyðingavopna á
sínum lista en samt nægir ein tegundin
til að þurrka út heiminn. Hvað á þá að
gera við hinar 18 tegundirnar?“, sagði
skáldið. Það má geta þess að bók þessi
kemur út í tilefni af 50 ára rithöfunda-
afmæli Guðmundar í haust.
En ekki ertu hættur að semja sjálfur?
„Nei, nei, langt í frá. Meðan heilsan
er jafn góð og hún er skrifa ég fram í
„Erfitt að gera okkur
skáldum til hæfis99
— segir Guðmundur Daníelsson rithöfundur í viðtali um hitt og þetta
það enn, þó ég hafi skrifað einar 40-50
bækur á rithöfundarferli mínum“, svar-
aði Guðmundur.
Hvenær koma næst bækur út eftir þig
Guðmundur?
„Það koma tvær í haust, vinur minn.
Önnur er viðtalsbók sem heitir Á góðra
vina fundi, en hin er ljóðaþýðingar sem
ég hef unnið í samvinnu við pólverja
einn, góðan vin minn. Hann er málaséní,
talar meira segja dálítið í íslensku: En
Ijóðaþýðingarnar eru úr litlum málum
eins og gelísku, lappnesku og albönsku,
svo eitthvað sé nefnt. Þetta eru allt lítil
málfélög í stóru málfélagi. Það er sam-
eiginlegt með kvæðunum að þau eru
rauðan dauðann. Það er nú ein bók sem
ég hef lokið við sem er núna hjá
útgefanda. Það eru þegar tveir búnir að
hafna henni, vilja ekki gefa hana út.
Bókin heitir Tólf tóna fuglinn og undir-
titillinn er skophryggðar saga. Og ég er
alveg sannfærður um að þetta sé mjög
góð saga.
Hvað stílinn varðar er hún kannski
í ætt við Spítalasöguna mína. 1 Tólf tóna
fuglinum er broddur og hún fjallar um
mikilmennin og líka hina nafnlausu",
sagði Guðmundur og hló góðlátlega.
Nú fór Guðmundur allt í ein'u að tala
um bókasafnið á Selfossi og greinilegt
var að honum fannst lítið til þess koma.
„Það eru eintómir reyfarar í því“, sagði
hann.
„Veistu það að ég lá banalegu árið
1974 og var nærri dauður. Þá skrifaði ég
Óratóríu ’74. Á tímabili gekk meira að
segja sú saga að ég væri hreinlega
dauður. Matthías Johannessen sagði
m.a.: „Nú er égbúinn að missa tvo bestu
vini mína, Sigurð Nordal og Guðmund
Daníelsson“, sagði Guðmundur og var
ekki laust við að honum væri skemmt er
hann minntist þessa.
Talið barst nú að styrkjum rithöfunda
og einnig Bókmenntaverðlaunum For-
seta íslands sem hafa fengið blaða-
mönnum nóg að sýsla.
„Mér finnst þessi styrkja stefna hrút-
leiðileg og sjálfur hef ég aldrei fengið
styrk, þó ég sé að vísu núna í heiðurs-
launaflokki. í gamla daga fóru þeir bara
á hausinn sem ekki seldu bækur sínar,
svo einfalt var það.“, sagði Guðmundur.
En hvað finnsí þér um bókmennta-
verðlaunin hennar Vigdísar?
„Þetta var nú meiri sprengjan. Þ.e.a.s.
það var eins og sprengju væri varpað inn
í hóp rithöfunda, mitt á milli hinna
tveggja rithöfundarfélaga, Félags ísl.
rithöfunda og rithöfundasambandsins.
Hann verður varla öfundsverður sá sem
verður lektor í eitt ár á launum. Já það
er erfitt að gera skáldunum til hæfis“,
organisti. En það eru ekki margir sem
vita það að tónlistin spilar stórt hlutverk
í mínu lífi og ef einhverjir músíkantar
koma hér í heimsókn, fæ ég þá til að
leika á píanóið áður en þeir fara. Ég
hlusta á alla tónlist, óperur Puccinis,
djass o.fl. Ég hafði alltaf gaman af
Bítlunum og ég hlusta á Mezzoforte og
reyni yfirleitt að fylgjast með því semer
að gerast í tónlistarheiminum", sagði
Guðmundur.
Og nú þótti ekki annað stætt en að
spjallinu yrði hætt og blm. og ljósmynd-
ari kvöddu skáldið með virktum enda
ekki annað við hæfi, slík var gestrisnin.
-Jól