Tíminn - 24.07.1983, Blaðsíða 15
SUNNUDAGUR 24. JÚLÍ 1983
SUNNUDAGUR 24. JÚLÍ1983
Vetrargarðurinn
þar var drukkiðog
duflað ólæpUega
Skipsbjöllunni var hringl um leið
og slagsmálin byrjuðu
■ Einn þeirra garpa sem héldu uppi fjörinu á
skemmtunum í Reykjavík á árum áður, já, og
alveg fram á síðustu ár var Árni ísleifsson og
hljomsveit hans og enginn kann betur að
segja frá kvöldunum í gamla Þorscafe og
gamla Röðli en hann. Árni býr nú austur á
Egilsstöðum, en við vorum svo stálheppnir
hér á Helgar-Tímanum við undirbúning þess-
arar greinar, að Árni var á ferð í borginni.
Nann er nefnilega að gefa út spánýja plötu,
„Grimmt og blíttV þar sem eingöngu eru lög
eftir hann sjalfan ogvið leyfum okkur að mæla
með henni. Árni spjallaði við okkur um stund
og með honum var einn dyggasti samherji
hans í „hljómsveitabransanum," Bragi Einars-
son, klarinettu og Saxafónleikari.
„Ég byrjaði að spila með fyrstu hljóm-
sveit Björns R. Einarssonar í Listamanna-
.skálanum 1945-46, en hafði áðurdálít-
ið verið að spila á skóladansleikjum og
slíku,“ segir Árni, en hljóðfæri hans í
þessum „bransa" voru alla tíð píanóið
og víbrafónninn. „Tíminn sem ég spilaði
í Listamannaskálanum varð ekki langur,
því brátt lá leiðin upp í Breiðfirðinga-
búð, þar sem ég spilaði í nokkur ár.
Hljómsveitin var ógurlega vinsæl og það
mátti víst segja að krakkarnir á þessum
tíma eltu hljómsveitina.
Aðeins einn tangó
á miðnætti
Þegar ég hætti með Birni R. fór ég að
leika í Þórscafé með Svavari Gests en þá
hafði Ragnar Jónsson tekiðvið staðnum.
Þórscafé var þá á annarri hæðinni í
Sveins Egilssonar-húsinu. Ég spilaði líka
nokkuð á Röðli um þetta leyti, þ.e. fyrir
1950. Þá voru það einkum ræll, polki,
marsuka og slíkir dansar sem mátti spila
og tangó, sem þá var alveg nýr af nálinni,
mátti aðeins heyrast einu sinni á kvöldi,
þ.e. kl. 12. Dansstjórunum þótti hann
víst of ósiðlegur, en á Röðli voru alltaf
tveir dansstjórar og ég man að annar
þeirra var Guðjón, faðir Péturs Guð-
jónssonar, rakara. Mig minnir að hinn
hafi verið Jónas Guðmundsson.
Ég stofnaði mína eigin hljómsveit árið
1951 og það kom nú þannig til að ég var
beðinn að koma til Vestmannaeyja og
sjá um músikina í Sjálfstæðishúsinu þar,
en þeir voru þá að keppa við Alþýðuhús-
ið í Eyjum, sem Guðni Hermannsson
ofl. höfðu verið að flikka upp á. Við
spiluðum þarna tveir Eyjamenn og þrír
Reykvíkingar og var hann Bragi hérna
einn af þeim, en við vorum þarna í fjóra
mánuði. Ekki var ég með eigin hljóm-
sveit lengur í bili, því um vorið 1951 kem
ég aftur til Reykjavíkur og við Bragi
förum að leika með hljómsveit Þórarins
Óskarssonar, ÞÓ, eins og hún var
kölluð, í Listamannaskálanum. Þar var
opið frá 9-1 á laugardagskvöldum og
inngangurinn kostaði tíkall. Þetta voru
fjörug böll. Nei, það var ekki mikið um
drykkjuskap þarna, enda rak Ung-
mennafélag Reykjavíkur Listamanna-
skálaböllin.“
Gúttó — Rúnturinn
„Já svo voru Templarar líka með
í Gúttó sþilaði ég með Braga Hlíðberg
og þar var alltaf spilaður „Lancier", sem
tekur 20 mínútur að dansa. 1 þessum
dansi eru miklar beygjur og sveigjur og
ég man eftir gömlum manni sem spilaði
þarna, Jóhannesi Jóhannessyni, sem tal-
aði um hve beygjurnar hefðu verið
■ Bragi Einarsson með klarinettið í Mjólkurstöðinni veturinn 1948-49.
böllin í Gúttó,“ segir Bragi. Ég spilaði
þar um tíma árið 1952, en Gúttó var
líklega elsti dansstaðurinn í Reykjavík
og þar höfðu verið böll áratugum saman
áður. Það má sjá að dansstaðirnir voru
þarna mjög margir á litlu svæði, þ.e.
Gúttó, Iðnó, Borgin, Oddfellowhúsið,
Vonarstræti 4 - þar voru oft böll, -
Listamannaskálinn, Sjálfstæðishúsið og
Ingólfscafé.
Göturnar voru líka fullar af fólki í
miðbænum á þessum tíma og „rúntur-
inn“ var upp á sitt besta, „litli rúnturinn"
og „stóri rúnturinn," eins og það hét, en
í „stórum rúnt“ var farið alla leið upp í
Garðastræti.
fallegri og mýkri í „Lanciernum" í gamla
daga.
Hvenær ég byrjaði að spila? Jú, látum
okkur sjá. Ég hef þá verið aðeins 15 ára
gamall, og það var í revýu sem móðir
mín, Nína Sveinsdóttir, söng í. Ég
spilaði líka á dansæfingum hjá Tage
Möller um hríð á böllunum í Iðnó á
laugardögum, en þau stóðu stundum til
kl. 4 á nóttunni. Menn urðu nefnilega að
halda áfram að spila meðan 10 pör voru
á gólfinu. En ég var bráðum látinn hætta
þarna, þótti óæskilegt vegna þess að ég
var of ungur. Þetta hefur líklega verið
1945. Ég var þarna bæði með saxófón og
klarinett. Ég spilaði svo nokkuð með
hljómsveit Björns Böðvarssonar eftir
Ámi og Bragi líta á myndir og rifja upp gamlar minningar.
Nína og Friðrik, söngparið vinsæla. Það er sá ágæti útvarpsmaður Jónas Jónasson,
sem hér tekur á móti þeim í afgreiðslu Flugfélags íslands 1958.
þetta, var á ferðalögum með þeim og
byrjaði svo að spila í hljómsveit Eyþórs
Þorlákssonar í Mjólkurstöðinni 1948-
49.“
Aðeins hálfflöskur
og heilflöskur
Þeir Árni og Bragi muna vel eftir
böllunum í Mjólkurstöðinni:
„Þetta var ágætur salur, ákaflega
langur og voru básar sitt hvorum megin.
Helsti gallinn var sá að þarna var mjög
lágt undir loft. Um skeið seldu þeir
þama áfengi, en sá var hængur á að það
voru aðeins hálfar eða heilar flöskur sem
menn máttu kaupa. Samt voru þetta
sómaböll og drykkjuskapurinn keyrði
aldrei jafn mikið úr hófi og stundum
kom fyrir í Vetrargarðinum." Salurinn
var uppi undir þaki og leiðin upp var
dálítið viðsjárverð, hátt stigahol með
lágum handriðum. Það er mesta mildi að
enginn skyldi nokkru sinni fara fram yfir
handriðið, því auðvitað voru menn
stundum dálítið puntaðir."
Vetrargarðurinn
Margir virðulegri borgarar muna eftir
böllunum í Vetrargarðinum, en trúlega
mundu allir ekki vera tilbúnir að segja
frá „öllu sem skeði þar,“ eins og segir í
slagaranum gamla. Árni og Bragi spil-
■ Gamli tíminr. kvaddur. Hér eru menn að búa sig undir að rífa Listamannaskálann
árið 1968 í október. Undir þaki þessa húss var oft líf i tuskunum.
■ Hljómsveit Baldurs Kristjánssonar í Vetrargarðinum. Takið eftir skipsbjöllunni,
sem hringt var þegar Ijör færðist í leikinn. Hljómsveitarmennimir eru þeir Karl
Jónatansson, Jóhannes Eggertsson, Vilhjálmur Guðjónsson, Bragi Einarsson óg'
Baldur Krístjánsson á bak við Braga.
■ Sigrún Ragnarsdóttir syngur með hljómsveitinni í Breiðfirðingabúð 1956. í
hljómsveitinni eru þeir Vilhjálmur Guðjónsson, Þorsteinn Eiríksson (trommur),
Rútur Hannesson og Ámi Isleifsson við píanóið.
■ HaUbjörg Bjarnadóttir „sló í gegn“
hvarsem hún kom fram á þessum árum.
uðu í Vetrargarðinum og látum Árna
byrja að segja frá:
„Ég byrjaði að spila í Tivolí 1951-52
með tríói Jan Moravek. Þetta var góð
æfing, því við spiluðum undir með
hinum og þessum skemmtikröftum, sem
er alltaf mikilsverð þjálfun. Þetta var
ágætt „Tívolí," því þarna voru Parísar-
hjól, bílabraut, tjörn með róðrarbátum,
skotbakkar, speglasalur, draugahús, átt-
fætlingur svonefndur og margt fleira.
Margir góðir listamenn komu þarna.
Vetrargarðurinn var byggður um leið
og Tívolí að öðru leyti og framan af var
þarna kaffisalur og stundum létt músik
leikin fyrir gesti skemmtigarðsins. En
svo var farið að halda þarna samkvæmi
og í fyrstu stóð fyrir þeim danskur
maður sem hét Dahlgaard. Hann hafði
vínveitingaleyfi, en aðeins fyrir lokaðan
hóp. Snemma held ég þó að talsvert hafi
farið að leka út fyrir þann hring.
Þegar Dahlgaard hætti, mun Helga
Marteinsdóttir, veitingakona sem seinna
rak Röðul hafa tekið við rekstrinum og
ætli Vetrargarðurinn byrji ekki að starfa
sem almennur skemmtistaður um 1953.
Salurinn í Vetrargarðinum var á ýmsan
hátt sérstakur, veggurinn sem sneri út að
Tívolí var allur úr gleri, frá miðjum vegg
og uppúr. Þama var mikið blómskrúð
inni og setti það sinn svip á stemmning-
una.
í Vetrargarðinum var oft mikið sukk.
Þar voru ekki vínveitingar, en margir
höfðu með sér vín inn eigi að síður og
drukku margir ótæpilega. Oft fannst
okkur að húsráðendur hefðu ekki áhuga
á að við spiluðum of mikið, vildu ef til
vill að fólkið sæti lengur við borðin og
keypti þess meira af öli, sem var dýrt
þama. Við spiluðum alltaf þriggja laga
syrpur. Eftir að Jan Moravek hætti tók
hljómsveit Karls Jónatanssonar við og
þá lengi hljómsveit Baldurs Kristjáns-
Skipsbjallan
táknaði slagsmál
Hljómsveitin stóð uppi á háum palli í
einskonar glerturni, sem var á bygging-
unni og sáum við því alltaf mjög vel yfir
salinn. Ofan við píanóið hékk skipsbjalla
og kæmi til slagsmála var henni hringt.
Þá komu dyraverðirnir samstundis, en
þeirra á meðal var Sigurbjöm Eiríksson.
Hann varð síðar umsvifamikill í veitinga-
rekstri, eins og kunnugt er. Slagsmálin
voru annars oftast utandyra. Oft urðu
þau á milli þeirra sem voru að fara út og
þeirra sem biðu fyrir utan, én lokað var
kl. 11.30. Böllin stóðu til 2.
Vetrargarðurinn var byggður á mýr-
lendi og á síðustu dögum hans tók þess
að verða vart að gólfið var farið að gefa
sig. Það misseig og gekk í bylgjum, svo
sjálfsagt hafa margir talið sig finna meira
á sér en góðu hófi gegndi af þeim sökum.
Ja, það var oft sukksamt í Vetrargarðin-
um og best að hafa lágt um margt af því
sem maður varð áhorfandi að þarna.
Einu sinni fundum við svamppúða sem
einhver af dömunum hafði stungið undir
brjótahaldarann, til þess að sýnast blóm-
legri. Við spiluðum í þrjú korter til þess
að fá sem flesta á gólfið, en úr turninum
vonuðum við að geta séð hver átti
gripinn, - en það komst samt ekki upp!
40 ár í „bransanum“
Þeir Árni ísleifs og Bragi hafa leikið
áratugum saman og eru þeir alls ekki
hættir að spila enn.
Árni ísleifs byrjaði næst með hljóm-
sveit sína á Röðli við Laugaveg árið 1955
og þaðan lá leiðin í Þjóðleikhúskjallar-
ann í eitt ár, þá í Breiðfirðingabúð, enn
í Þjóðleikhúskjallarann og þá í Naustið,
þar sem hann lék í tíu ár. Hann var með
dixielandhljómsveit á Borginni í eitt ár
og um skeið á Hótel Sögu, uns hann
fluttist til Egilsstaða árið 1976. Hann er
því búinn að vera 40 ár í „bransanum“
og við biðjum hann að bera ungu
tónlistarmennina saman við þá gömlu, -
sem einu sinni voru þeir ungu:
„Þetta er tvímælalaust meiri hávaði
núna. En mér finnst gott að unga
kynslóðin meðal tónlistarmanna og
áheyrenda er farin að spila jass aftur og
meta hann. Það hefur verið mikið meira
lagt upp úr söng á undanförnum árum en
var. Áður skipti hljómsveitin sjálf alveg
eins miklu máli. En sé á allt litið þá held
ég að þeir ungu séu alveg jafn vitlausir
og við vorum í gamla daga. Þeir gömlu
litu okkur líka hornauga þá, Ég hef
eignast marga góða félaga á þes;>um ferli
og líka meðal þeirra yngstu.
Uppi undir þaki á Mjólkurstöðinni voru Mjólkurstöðvarböllin haldin.
Mjólkurstöðinni
hittu herrarnir
hina heittelskuðu
og dömurnar
draumaprinsinn
Svavar Gests rifjar upp þá
daga þegar Mjólkurstöðin,
Listamannaskálinn og
gamla Þórscafé voru
„aðalstaðirnir”
n Ja, ég byrjaði að spila á böll-
unum í Mjólkurstóðinni veturinn
1945-46," segir Svavar Gests,
þegar við hittum hann að máli í S.G.,
hljómplótum í Ármúla. „Þetta var
fjögurra manna hljómsveit sem við
vorum í Kristján Kristjánsson, Ró-
bert Þórðarson og Kristján
Hansson.
Þetta voru ágætis böll. Það kom í Ijós
þegar Mjólkurstöðin var byggð um 1945
að uppi undir þaki var ágætis salur, sem
strax varð eftirsóttur af ýmsum félögum
til skemmtanahalds, en það voru alla tíð
einkum ýmis félög sem stóðu fyrir dans-
leikjunum þarna. Þessir dansleikir voru
gífurlega mikið sóttir. Þarna voru ekki
vínveitingar, svo menn höfðu margir
hverjir vín með sér inn, en ég sá þarna
aldrei útúrdrukkið fólk, - þótt mikið
væri drukkið eigi að síður.
Trúlofanir
Það er gaman að minnast þess hve
mörg kynni tókust þarna á meðal fólks
sem enduðu með trúlofun og giftingu og
ég sé að mjög margir sem orðið hafa afar
og ömmur á síðasta áratug kynntust
upphaflega í Mjólkurstöðinni. Þar voru
síðustu böllin haldin um 1952-53.
Af mætum mönnum sem ég man eftir
þarna eru m.a.
Guðmundur J. Guð-
■ Svavar Gests lék á vibrafón í hljómsveit í samkomusal Mjólkurstödvarinnar fyrri
hluta ársins 1949.
~