Tíminn - 24.07.1983, Blaðsíða 26
SUNNUDAGUR 24. JÚLÍ 1983
Isamu Morikawa er meðal fórnardýra geislunar i kjamorkuverinu. Hann heldur ekki lengur höfði, nema
með aðstoð þessa hjalparbunaðar.
■ Þegar smábóndinn Isamu Morikawa fékk
ekki lengur lifað á því sem landskiki hans gaf
af sér, réði hann sig sem verkamann í
kjarnorkuverinu Tsuruga á japönsku eyjunni
Honsjú. Þar var hann látinn berja ryð innan úr
kjarnaofnunum, losa og herða skrúfur,
hreinsa leiðslur og hreinsa upp geislavirkt
vatn, sem streymt hafði út vegna leka. Enginn
hafði gert honum grein fyrir hættunni sem í
þessu var fólgin. Enginn sá um öryggismál
þarna.
Morikawa vann aðeins þrjá mánuði í kjarn-
orkuverinu. Nokkrum árum síðar veiktist
hann af blóðsjúkdómi. Allir limirnir bólgnuðu
upp og sjúklingurinn gat ekki hreyft höfuðið,
nema með því að útbúa upphengju til stuðn-
ings fyrir hálsinn. Bæði hann og læknarnir eru
á einu máli um það að þessi örkuml eigi rót
sína að rekja til geislunar sem hann hefur
orðið fyrir í kjarnorkuverinu.
Isamu Morikawa er að áliti vísinda-
manna og andstæðinga kjarnorkuvera
fórnardýr þess hirðuleysis sem Japanir
eru alþekktir fyrir að sýna í umgengni
við slíka hluti. Mðrgum þykir skjóta
skökku við þegar það land sem sjálft
fékk að kenna á afleiðingum kjarnorku-
stríðs leggur nú ofurkipp á að koma upp
eigin kjarnorkuverum og það án þess að
gefa Iágmarksgætur að öryggi fólks, lífi
þess, heilsu og umhverfi.
Á tveimur stærstu eyjum Japans er nú
búið að koma upp 24 rafmagnsverum
eða helmingi fleiri en í V-Þýskalandi.
Um það bil jafnmörg orkuver eru í
byggingu og á teikniborðinu.
Meðan æ fleiri efasemdir hafa vaknað
á Vesturlöndum um hagkvæmni kjarn-
orkunnar heldur stjómin í Tókýó áfram
að byggja kjarnorkuver. Efnahagsstór-
veldi Japana er nefnilega fremur en
nokkurt annað stærra iðnríki komið upp
á innflutning á dýrri orku. Hin mikla
framleiðsla og útflutningur krefst orku
sem að 70% er aflað með olíuinnflutn-
ingi. Markmiðið er að koma þessari tölu
niður í 50% fyrir árið 1991. Því hefur
verið unnið dag og nótt í Nippon-kjarna-
ofnaverksmiðjunum frá því er olíu-
kreppan skall á 1973-1974. Ekki bæta
óhagkvæmar landfræðilegar aðstæður í
Kjarnorkuvæðing Japana:
Þarskjpta
ein-
sftaklings
ddd itiáH
Japanir keppast nú við að
reisa æ fleiri kjarnorkuver.
Bilanatíðni er há
og öryggismál
landinu sjálfu úr skák. Vegna fjalllendis-
ins er mjög erfitt að finna iðjuverum
stað. Því verður að koma kjarnaverun-
um fyrir niðri við ströndina þar sem
borgirnar eru. Þótt Japanir séu með-
mæltir kjarnorkuvæðingu, þá líst þeim
ekkert á að hafa kjarnakljúfana í grennd
við sig. En til þess að slá fólk út af laginu,
þá er algengt að eigendur kjarnakljúf-
anna múti bændum, sjómönnum, borg-
arstjórum, sveitarstjórnum og öðrum
með milljónasummum til þess að þagga
niður mótmæli. Þannig lét fyrirtækið
Toyhuku Denryoku sig ekki muna um
að greiða 1200 milljónir ísl. króna fyrir
samþykki fyrir byggingu kjarnorkuvers
á Ojika-skaga í norðurhluta Japan.
Fyrirtækið lét malbika vegi, leggja vatns-
Ieiðslur, reisa volduga samkomusali og
útvarpsturn, til þess að gera heimamenn
ánægða. í þorpinu Koyatori var íbúun-
um boðið til stórkostlegrar veislu og
hverri fjölskyldu var gefið nýtt hús fyrir
að halda sér saman.
Gagnrýnisraddir sem ekki verður
þaggað niður í með fémútum eru kveðn-
ar niður af sterkum talsmönnum kjarn-
orkuveranna á göngum þinghússins í
Tokýó. Þegar vísindaleg athugun sýndi
fram á að bygging Wakasava-kjarnorku-
versins var hættuleg, þar sem verið átti
að standa á eldfjallasvæði, stungu við-
komandi yfirvöld skýrslunni undir stól.
Þar með stendur verið ekki framar á
hættusvæði. Vísindamaðurinn Jinzaburo
Takagi, sem hafði numið við Max-
Planck stofnunina í Heidelberg í kjarna-
vísindum átti von á hinu versta þegar
mikill jarðskjálfti varð á þessu svæði.
„Enginn getur ábyrgst að kjarnaofnarnir
geti þolað slíkt hnjask,“ sagði hann.
Þá er ekki síður hætta á því að minni
jarðskjálftar, sem eru mjög algengir í
Japan, geti ekki valdið margvíslegum
bilunum á ofnunum. Gagnrýnisraddir
benda ekki síst á það að mjög skorti á
tæknilega þekkingu hjá starfsliðinu.
Skrá um bilanir í „Kjarnorkuupplýs-
inga-miðstöðinni“ í Tokýó er löng. Um
það bil 70 sinnum hefur það hent sl. 10
ár að alvarlegar bilanir hafa orðið í
japönskum kjarnorkuverum. Sprungur
og lekabilanir í leiðslum og þrýsti-
krönum, bilanir í hólfum þeim sem
geyma úranstengurnar og í hreinsikerf-
um hafa átt sér stað. Vegna þess að
þéttiskífur gáfu sig í kælikerfinu láku
fleiri tonn af geislavirku vatni út um allt
í verinu og út fyrir það.
í Tsuruga kjarnorkuverinu einu sam-
an hafa orðið meira en 30 bilanir og sú
alvarlegasta fyrir tveimur árum. Vegna
þess að krani hafði ekki lokast í kælikerf-
inu flæddu um 40 tonn af geislavirku
vatni um bygginguna og eftir frárennslis-
skurðum út í sjó. Starfsmenn urðu að
ausa því sem inni var upp í plastfötur og
var því einnig hellt í skurðinn. Eigend-
urnir „Japan Atomic Power Co.“ reyndu
í öngþveiti
vikum saman að leyna atvikinu, en einn
starfsmannanna sagði frá og umfangs-
mikil rannsókn var hafin. „Það sem
gerðist í Tsuruga," sagði dagblaðið Jap-
an Times, „er ekki slys, þar er afbrot."
Áður höfðu sambærileg atvik gerst í
fimm orkuverum öðrum, og í þrem
dæmum hafði verið reynt að leyna
atburðinum. í kjarnorkuverinu Tak-
ahama höfðu 80 tonn af kælivatni tapast
út úr kælikerfinu. Þá varð vart við
verulega mengun vegna geislavirkni í
sjónum við ströndina. Fulltrúar heil-
brigðisyfirvalda hafa líka staðfest veru-
lega og hættulega geislamengun í
flóanum sem Tsuruga kjarnorkuverið
stendur við. Þarna varð þegar að hætta
öllum fiskveiðum.
Það eru ekki bara hin meiri óhöpp
sem ógna umhverfinu. Öll japönsk
kjarnorkuver nota sjávarvatn í kælikerfi
sín. Vegna þess að kælikerfin eru ekki
nægilega þétt, er ekki loku fyrir það
skotið að þetta vatn, sem er mjög
geislavirkt, lendi í sjónum að nýju.
Japanska blaðið „Gensuikin News“
segir: „Þetta hefur sínar afleiðingar fyrir
lífið í sjónum. í grennd við Fukushima-
kjarnorkuverið hafa fundist fiskar, þar
sem allur bolurinn var þakinn sárum.
„Þar sem fólk svo borðar fisk af þessum
slóðum fær það óhjákvæmilega sinn
skerf af eitruninni.
Menn þeir sem vinna í kjarnorkuver-
unum eru fórnarlömb þeirra ófullkomnu
aðstæðna sem ríkja í kjarnorkuverum
Japana. Um það bil 40 þúsund menn eru
stanslaust tilbúnir þegar á þeim þarf að
halda til þess að annast viðgerðastörf í
kjarnaofnunum og annað sem til fellur.
Þessir „atómsígaunar," eins og þeir
kallast, eru ráðnir og sagt upp störfum
eftir þörfum, en þeir eru neðsta þrepið í
ógnarháum stiga þess liðs sem þjónar í
kring um kjamorkuverin. Þeir vinna
óþrifalegustu og áhættumestu störfin.
Japönsku rafmagnsfyrirtækin láta
venjulega stórfyrirtæki annast viðhald
og eftirlit kjamaofnanna, fyrirtæki eins
og Hitachi, Toshiba eða Mitsubishi.
Þessi fyrirtæki ráða undirverktaka, sem
svo gera samninga við enn aðra aðila.
Leikurinn berst loks niður til atvinnu-
lausra fiskimanna og bænda. Kaupið er
80-100 krónur á tímann, en hin raun-
verulegu laun taka milliliðirnir og stór-
fyrirtækin.
Þeirri óhæfu hvernig þessir verka-
menn eru mergsognir og misnotaðir lýsir
rithöfundurinn Kunio Horie í bók sinni
„Atóm-sígauninn,“ en hann réðst til
starfa sem verkamaður í þrem kjarn-
orkuverum, til þess að kynna sér störf
þessara manna og aðbúnað. Niður-
stöður hans sýna að verkamennirnir eru
sendir til allra hættulegustu starfanna og
það án nokkurs fullnægjandi skjólfatn-
aðar.
Þar sem undirverktakarnir fengu