Tíminn - 17.08.1983, Blaðsíða 9
V1IÐVIKUDA,qUR 17, ÁGÚJT 19»
9
á vettvangi dagsins
Svavar Gestsson, alþingismaður:
ÞAÐ ER LIÐIN TIÐ
Nokkrar athugasemdir við varnarræðu Þórarins
■ Fyrir nokkrum vikum skrifaði ég
grein í Þjóðviljann, sem ég kallaði
„Brautryðjandinn" og gerði þá grein
fyrir því að Steingrímur Hermannsson
hefði sannarlega haslað Framsóknar-
flokknum nýja braut. Þórarinn Þórarins-
son tók upp þykkjuna fyrir Steingrím.
Taldi Þórarinn Steingrím Hermannsson
feta troðna slóð í einu og öllu. Ég hé.it
fast við mín fyrri ummæli í grein sem ég
sendi Tímanum til birtingar. Greinin
kom í blaðinu 3. ágúst sl., og svaraði
Þórarinn henni samdægurs - en því
miður: Þórarinn gat ekki nefnt eitt
einasta dæmi um það, að áður hefðu
formenn Framsóknarflokksins fram-
kvæmt stefnu Sjálfstæðisflokksins með
þeim hætti, sem Steingrímur Hérmanns-
son er nú að gera sem forsætisráðherra.
Til upprifjunar fór ég fram á þetta við
Þórarin:
1. í fyrsta lagi ræddi ég um kjaraskerð-
inguna og fullyrti að aldrei hefði önnur
eins kjaraskerðing átt sér stað og hér er
nú skipulögð af ríkisstjórninni, éða:
„Ég skora á Tímann að nefna eitt
dæmi um aðra eins kjaraskerðingu og
þá, sem hér er ákveðin, frá grannlöndum
okkar. Ég fullyrði að það dæmi er ekki
til í BretlandiThatchers, né í Danmörku
Schlúters, né í Þýskalandi Kohls, né í
Noregi Willochs né Bandaríkjum Reag-
ans."
Þarna tíndi ég til alla afturhaldshöfð-
ingja á norðvesturhveli jarðarinnar til
þess að Þórarinn gæti leitað sem víðast
fanga. Þórarinn er þekktur af greinum
um alþjóðastjórnmál og honum ætti því
ekki að verða skotaskuld úr því að finna
sambærileg dæmi - sérstaklega þegar
honum er hjálpað eins og ég reyndi að
gera með ábendingum mínum. Og hvað
gerist: Þórarinn stendur á gati - hann er
rökþrota og getur ekki nefnt eitt einasta
dæmi um aðra eins kjaraskerðingu og þá
sem hér hefur átt sér stað.
2. í annan stað bað ég Þórarin áð nefna
dæmi um það, að samningar hefðu verið
bannaðir á sama hátt og nú#. eða:
„Getur Tíminn nefnt „eitt dæmi úr
Islandssögunni um að frjálsir kjarasamn-
ingar hafi verið bannaðir með bráða-
birgðalögum með þessum hætti?"
Þórarinn Þórarinsson er sem kunnugt
er ekki einasta fróður um alþjóða-
stjórnmál. Hann er einnig þaulkunnugur
samtímasögunni enda hefur hann tekið
þátt í henni sjálfur sem ritstjóri í fjóra
áratugi. Þrátt fyrir þekkingu sína á
samtímasögu gat Þórarinn ekki orðið
við beiðni minni um að nefna eitt dænii.
Hann stendur enn á gati - hann er
rökþrota og getur ekki bent á eitt
fordæmi þess, að verkalýðshreyfingin
hafi verið svipt mannréttindum á fslandi
með sama hætti og nú á sér stað.
3. Þá baðégÞórarin Þórarinsson vinsam-
legast að nefna eitt dæmi um að ríkis-
stjórn hefði áður með bráðabirgðalögum
bannað vísitölubætur á laun í tvö ár.
Þórarinn nefnir ekkert fordæmi þessa.
Þó er hann sérfróður um sögu Framsókn-
arflokksins.
4. Ég bað Þórarin Þórarinsson að nefna
eitt dæmi þess, að þing „hafi ekki fengið
að koma saman jafn lengi og nú í sögu
lýðveldisins. Ég skora á hann að nefna
eitt dæmi.“ Þórarinn svarar þessari
spurningu með því að minna á árið 1953.
Þá var kosið í júní - ekki í apríl eins og
nú - og þing kom santan í október. Þá
var ríkisstjórn mynduð 11. september og
þingið kom því saman einum mánuði
síðar. Nú var ríkisstjórn mynduð fyrir
maílok - en samt kemur þing ekki saman
fyrr en 10. október. Þannig fer þessi
tilraun Þórarins út um þúfur.
Einhverjir kunna að halda að það sé
ánægjuefni að sjá andstæðinga rökþrota.
Það er ekki ætíð svo. Það cr þvert á móti
dapurlegt, að horfa upp á Þórarin Þórar-
insson rökþrota. Það er til marks um að
honum er brugðið; ekki einu sinni hann, •
sá reyndi og fundvísi áróðursmaður
Framsóknarflokksins, getur fundið
Steingrími Hermannssyni málsvörn. Það
kemur mér út af fyrir sig ekki á óvart, að
sú málsvörn er torfundin, en það er
athyglisvert, að Þórarinn Þórarinsson
skuli ekki hafa fundið svo mikið sem eitt
nothæft fíkjublað að bregða fyrir blygð-
an Framsóknarflokksins. Það segir sína
sögu.
Hitt er þó sennilegri skýring, sem ég
læt koma fram í lokin, Þórarni til
málsbóta, að hann vilji ekki bæta um
betur og að hann kæri sig ekki um að
skýla Steingrími. Nokkrir Framsóknar-
menn hafa þakkað mér fyrir greinina
scm ég skrifaði í Tímann 3. ágúst. Þær
þakkir benda til þess, að Þórarinn sé ekki
eini Framsóknarmaðurinn scm er van-
sæll þessa dagana með brautryðjenda-
hlutverk Steingríms Hermannssonar í
þágu Sjálfstæðisflokksins. Þessum
mönnum er ljóst, að Framsöknarflokk-
urinn er úr sögunni, sem pólitískur
kostur félagshyggjumanna. Það er liðin
tíð.
gróður og garðar
■ Höfundur Ágúst H. Bjarnason.
Eggert Pétursson gerði myndirnar. Út-
gefandi Iðunn 1983.
Þær gerast nú margar flórurnar, það
er gróska í gróðurþekkingu landsmanna.
Útkoma Flóru íslands, eftir Stefán
Stefánsson árið 1903 var stórviðburður í
íslenskri grasafræði. Fjórða útgáfa þeirr-
ar bókar, aukin og endurbætt, er í
undirbúningi. Árið 1945 kom út ný
flóra, „íslenskar jurtir" eftir Áskel Löve,
og 1970 „íslenzk ferðaflóra" eftir sama
höfund, með meira myndavali en áður,
m.a. nokkrum litmyndum. Hefur verið
endurútgefin. Hugsað er einnig til að
fræða útlendinga um gróðurríki íslands.
Árið 1934 kom út í Kaupmannahöfn
bókin „The Flora of Iceland and the
Faroes". Höfundur C.H. Ostenfeld og
Johs. Gröntved. Sú bók er löngu
uppseld, en nýkomin er út endurskoðuð
Ferðaflóra Áskels Löve á ensku: The
Flora of Iceland.
í sumar kom út hin mjög nýstárlega
bók Islensk flóra með litmyndum. Þetta
er falleg bók og mikill fengur að henni.
Nothæfnin byggist einkum á litmyndun-
um. Þær eru flestar mjög vel gerðar.
Fáeinar fremur daufar hvort sem teiknun
eða litgreiningu er um að kenna. Höf-
undur texta og skipulags bókarinnar fer
hér nýjar leiðir, og ryður farsæla braut,
að ég hygg. Birtar eru litmyndir af 270
tegundum. Tækninni fleygir fram, fyrri
■ Lengst til vinstri er höfundur bókarinnar Ágúst H. Bjarnason. Myndagerðarmað-
urinn Eggert Pétursson er lengst til hægri. Milli þeirra stendur Jóhann Páll
Valdemarsson útgáfustjóri Iðunnar.
Islensk flóra
með litmyndum
flóruhöfundar urðu að mestu að notast
við svarthvítar myndir. Litmyndirnar
gera fært að grípa til hinnar nýstárlegu
greiningaraðferðar, þ.e. nota aðallega
auðsæja hluti, þ.e. liti blómanna. í
aðalgreiningarlykli er tegundunum skip-
að niður í flokka eftir lit blómanna - blá,
gul, hvít, rauðo.s.frv. Þettaerueinkenni
sem allir geta auðveldlega áttað sig á.
Innan hvers flokks er litur og fjöldi
krónublaða undirstaðan, en þar sem
þeim sleppir bætt við öðrum og reynt að
gera þá auðskilda. Byrkningar eru vitan-
lega greindir á annan hátt en blóma-
plöntur.
Flestir munu fljótt komast á lagið með
að þekkja fjölda tegunda eftir þessari
litmyndabók, og þá er tilganginum náð.
Lýsingar einstakra tegunda eru stuttorð-
ar en greinargóðar. Auk litmyndanna er
lýst 60 tegundum. Alls þá 330 tegundum
af um 470, sem nú teljast borgarar í
gróðurríki landsins (vaxa villtar). Til að
þekkja hinar, sem hér er sleppt, verður
að leita í „gömlu" flórurnar með st'na
hefðbundnu greiningarlykla. Starir og
vatnajurtir urðu dálítið útundan í þessari
bók, enda erfitt að semja einfaldan
greiningarlykil yfir starirnar. Aftan við
lýsingar er oft getið um nytjar af plönt-
unum. Sjá og sérkafla um grasnytjar,
annan um skýringar á latnesku, vísinda-
legu, alþjóðlegu nöfnunum, og þriðja
myndaágrip að grasafræði. Undirrituð-
um líst vel á bókina við fyrstu athugun,
en fullreynt verður úti í náttúrunni
sjálfri hve notadrjúg hún er. Hafi höf-
undur og teiknari þökk fyrir hana.
Það sýnir grósku í grasafræði, sívax-
andi áhuga á gróðrinum og aukna tækni,
að þessi dýra bók var gefin út og að von
mun á annarri með litaljósmyndum af
íslenskum blómplöntum. Hinum „Iægri"
plöntum er heldur ekki gleyrht og reynt
að kynna þær almenningi. Sveppakver
Helga Hallgrímssonar er handhægur
leiðarvísir um æta sveppi. í undirbúningi
munu rit um fléttur, mosa o.fl. deildir
gróðurríkisins.
í Flóru íslands og Ferðaflórunni er
plöntum skipað niður eftir skyldleika og
líkingu, en hér er þeim fyrst og fremst
raðað eftir blómalit, en síðan er skipt
eftir öðrum áberandi einkennum, þ.e.
blómskipun, blaðlögun o.fl. Þetta getur
valdið nokkrum ruglingi fyrir þá sem
eitthvað hafa lesið um skyldleika jurt-
anna, en nýja aðferðin er handhæg fyrir
byrjendur og mun örva áhuga á íslensk-
um villij urtum.
Þekking á garðplöntum hefur aukist
mjög i seinni tíð, en hinar mörgu
„blómakonur" hafa líka augun opin fyrir
villigróðri og rækta íslenskar plöntur í
görðum sínum, ásamt plöntum frá mörg-
um löndum heims.
Spurningum svarað
■ Ég sé ckki eftir þeiin tfma, scm ég
hefi eytt vegna þess að hafa tekið
Svavar Gestsson íkennslustundir. Þótt
þær séu ekki orönar mafgar, hafa þær
bersýnilega borið nokkurn árangur.
Svavar er stuttorðari, gagnorðari og
ekki alvcg eins stórorður og í fyrri
grein sinni.
Kcnnslustundin þarf heldur ckki að
vera löng að þessu sinni. Spurningum
þcim, sem Svavar bcindi til mín, get ég
að mestu svaraö með því, sem ég sagöi
í svargrein minni 3. þ.m., en Svavar
hefur ekki lesið hana nógu vandlega.
Spurning 1: í svargrein minni 3.
ágúst sagði á þcssa leiö: „Það er rétt.
að hér hefur orðiö að grípa til róttækari
efnahagsráðstafana og meiri kjara-
skerðingar en hjá frændþjóöum okkar.
Hjá þeim hefur ekkí orðið slík rýrnun
á þjöðartekjum og hjá okkur og hcldur
ekki verið lifað unt efni fram árum
saman. Þar hefur ekki myndazt 160%
verðbólga og allar efnahagsráðstafanir
auðveldari hjá þeim af þeirri ástæðu."
Svavar Gestsson veit vel, að ástand-
ið hér er ekki neitt sambærjlegt við
það, sem er í Brctlandi og Bandaríkj-
unum, þar sem margar milljónir
manna ganga atvinnulausar.
Spurningar 2 og 3: Þeini var í raun
svarað í grein minni 3. ágúst, en þar
sagði:
„Svavar Gestsson grípur til þess
. orðaleiks að ég falsi umrnæli hans. Ég
tali um lögbindingu á kaupi, þegar
hann tali um að banna kauphækkanir.
Skilur Svavar ekki, að þetta er eitt og
hið sama? Þcgar kaup er lögbundið,
cru kauphækkanir ólöglcgar og því
óleyfilegt að rcyna að knýja þær fram.
Hérlendis hafa kaupdcilur hvað cftir
annað verið leystar með lögbindingu
kaupgjalds, sent gilt hefur ákveðinn
tíma, eins og lögbindingin nú. Oftast
hefur lögbindingin gilt í lengrí tíma en
átta mánuði. Ef Svavar efast um þetta,
ætti hann að fletta í Þingtíðindum og
mun hann þá sannfærast um að þetta
er rétt.
Lögbindingin nú cr að því leyti
frábrugðin fyrri lögbindingúm. sem
Alþingi hcfur samþykkt, að hún nær til
fleiri aðila. Þar er fylgt fordæmi frænd-
v þjóða okkar, sem hafa gripið til alls-
herjarlögbindingar sem þáttar í efna-
hagsaðgerðum. Norðmenn lögfestu
gildandi kaupsamninga í 15 mánuöi í
september 1978. og Danir lögfestu
gildandi kaupsamninga í tvö ár haustið
1979. Fjgrri fór þó þvf, að ástandið hjá
Norömönnum og Dönum væri á þess-
um tíma eins uggvænlegt og hjá okkur
nú. í báðum tilfellum þýddi lögbinding
það, að kauphækkanir voru óleyfilcgar
cða bannaðar, svo að notað sé orðalag
Svavars." >
Spurning 4: Enn get ég vitnað til
greinar minnar 3. ágúst, þar sem sagði
á þessa leið:
„Það gat verið álitamál. hvort kalla
átti þing saman í surnar. Vms rök
mæltu með því, en önnur ckki. Mikil-
vægust voru þau. að ríkisstjórnin þyrfti
tíma til að undirbúa frekari aögcrðir,
t.d. varðandi fjárntagnskostnaðinn, og
ntyndi þinghald tefja þcttnan undir-
búning. Betra væri líka, að nokkur
rcynsla væri fcngin af aðgeröunum
áður en þingið fjallaði um þær, Þessi
viðhorf réðu úrslitum.
Það er algengt, að nýkosið þing
komi ekki saman fyrr cn eftir nokkra
mánuði frá kosningum. T.d. fóru þing-
kosningar frant í júní 1953. en þingið
kom ckki saman fyrr en í októbet."
Við þctta get ég svo bætt því, aö árið
1956 gerðist það einnig, að kosið var
til þingsins í júní, cn þing kom ekki
saman fyrr en í október. Það var þá,
en ekki 1953, sent Jörundur Brynjólfs-
son lét af þingmcnnsku, en gegndi þó
áfram starfi forseta Sameinaðs þings
þangaö til þingiö kom saman um
haustið. Á þcssum tínta var líka vinstri
stjórnin ntynduð, sem gaf út mikilvæg
bráðabirgðalög, ef ég man rétt. Alþýðu-
bandalagið, sem mun hafa þá heitið
Sósíalistatlokkurinn, átti sæti í þcirri
ríkisstjórn, hafði ckkcrt við þetta að
athuga.
Aðsjálfsögðu skiptir það ckki ncinu
höfuðmáli. hvort 4 eða 6 mánuðir
líða frá kosningum til þinghalds, held-
ur fer þetta eftir þeim ástæðum, sem
eru fyrir hendi hverju sinni og hvenær
kosningar fara fram. Svavar Gestsson
cr merkilega íhaldssamur af sósíalista
að vera, ef hann telur að ekkert sé
hægt að gera, nema forc'læmi sé fyrir
því.
Mér finnst það ánægjulcgt, að Svav-
ar Gestsson gerir ekki athugasemdir
nema við þcssi fjögur atriði i grein
minni. Kennsla mín hefur borið þann
árangur, að Svavar gerir cngár atfiuga-
semdir við það, að kjaraskerðingin,
sem komið hefur hér til sögu síðustu
mánuði, hafi að langmestu leyti orðið
til í tíð fyrrvcrandi stjórnar. Hann
gerir ckki heldur athugusemdir við
það, sem ég sagði um flugstöðina og
framkvæmdir varnarliðsins.
Ég tel mig ekki þurfa að svara,
fullyrðingum Svavars um aö Stein-
grímur. Hermannsson gangi erinda
-Sjálfstæðisflokksins og FrarAsóknar-
flokkurinn sé úr sögunni sent félags-
hyggjuflokkur. Svipuð ummæli las égi
Þjóðviljanum áður en Svavar fæddist.
' Slíkir sleggjudómar munu gefast Svav-
ari Gestssyni jafnilla og Brynjólfi .
Bjarnasyni og Einari Olgeirssyni
forðum. Þ.Þ.