Tíminn - 06.04.1986, Blaðsíða 9

'.r
holdsveikum. I miðið eru myndir af mönnum sem hafa dáið úr taugaveiki og
SIDIR
NGU
- vaxmyndasafn,
heimt úr helju,
vekur mönnum
hrylling
eða aðdáun
TEXTI.
Þór Jónsson
1981 stóðu þeir svo í dimmum og
rakafúnum kjallara einhvers staðar í
Mið-Evrópu og litu hið löngu týnda
safn. Þar hafði það verið í nær 40 ár.
Nákvæmlega hvar safnið fannst vita
fáir, en það er einhverra hluta vegna
leyndarmál finnsku listamannanna
tveggja. Þar sem bæklingurinn er
þýddur úr tékknesku lá beint við að
spyrja hvort safnið hefði ekki fundist
í Tékkóslóvakíu: „No comment,"
sagði Wáinö en bauðst til að sýna
blaðamanni safnið.
Efþér líðurilla
fáðu þér þá sæti
„Það má líkja sa.fninu við blóð-
lausa krufningu,“ sagði Wáinö með-
an gengið var eftir ganginum og
myndirnar skoðaðar í glerkössum.
„Flestir koma þó hingaö til að sjá,
hvernig þeir líta út að innan.“
Safninu er skipt t þrjár deildir:
innvortis sjúkdómar, svo sem
berklar, lungnabólga og krabba-
mein, auk ntiðalda pyntinga, cr
stærsti hluti fyrstu deildarinnar, önn-
ur deild tekur getnað og fæðingu til
meðferðar, en sú síðasta fjallar að
mestu um kynfærin og kynsjúk-
dóma. Sums staðar er svo kryddað
með slysum, svo sem hestsbitum,
brunasárum og beinbrotum.
Fyrir venjulegan mann sem fælist
tannlækna og sprautur geta áhrifin
orðið mikil. Börnum er til dæmis
ekki heimill aðgangur nema í fylgd
með fullorðnum. „Við höfum átt í
dálitlum vandræðum með sýningar-
svæði," fræddi Wáinö blaðamann
Tímans um. „Það þarf að vera dúkur
eða teppi á gólfum, - ekki hart
steingólf eins og er hér, því að þegar
líður yfir fólk gæti það meitt sig
þegar það dettur. Við þurftum að
lífga einn við rétt áðan." Blaðamað-
ur reyndi að taka þessum upplýsing-
um með ró á sama hátt og viðmæl-
andinn, sem virtist líta á það sem
sjálfsagðan hlut, að sýningargestir
hans misstu meðvitupd.
Og áfram var haldið eftir sýningar-
ganginum: skoðaður magi drykkju-
sjúklings, þarmar manns sem dáið
hafði af taugaveiki, bólga í botn-
langa, herpes og blóðeitrun. En
þegar kom að sýfilissárum í munni
og koki og Ijótum útbrotum í nára
og kynfærum. - þá fékk blaðamaður
sér sæti!
...fyrr en misst hefur
Frá læknisfræðilegu sjónarmiði
hefur þessi sýning ekki sörnu þýð-
ingu og áður fyrr, þegar ekki voru
kvikmyndir og ljósmyndir í fjórlit,
en hún sýnir hve langt læknavísindin
hafa komist á skömmum tíma við að
kveða niður sjúkdónta og plágur
sem voru algengar dauðaorsakir fyrr
á tímum.
Dagblöð í Finnlandi hafa ýmist
hafið safnið týnda til skýjanna og
viljað telja það nteð furöum veraldar
eða þá, að þau hafa látið lítið af því.
Þeim ber sarnt sem áður saman urn,
að „líffærafræðilega vaxmyndasafn-
ið hrífi alla, - á mismunandi hátt
þó," eins og eitt þeirra orðar það.
„Ef það gerir ekki meira en að
minna sýningargesti á, að vera þakk-
láta þeirri náð, að þurfa ekki að
upplifa sömu kvalir og fyrirsætur
myndanna lifðu á sínum tíma, er
tilganginum í raun og veru náð.
Burtséð frá læknisfræðilegu gildi
safnsins, má líta á sýninguná sem
listviðburð, því þetta safn slær meira
að segja sýningu Madame Tussaud
við," fullyrti Wáinö Hamari um leið
og hann kvaddi.
Við enda sýningargangsins er
spegill. í hann lítur hver sá sem fer
út af sýningunni, - kannski til þess
eins að sjá heilbrigt andlit til tilbreyt-
ingar, en ekki ásjónu sem er snúin
og brengluð eftir sárasótt eða annan
álíka viðbjóð, svo sem höfuðin í
glerkössunum. En undir speglinum
er áletrun: „Þá fyrst, þegar heilsunni
hrakar, gerir maðurinn sér grein
fyrir hvers virði hún er.“
Sunnudagur 6. apríl 1986 t Tíminn 9
Barni snúið, til að auðvelda fæð-
ingu.
Handleggur holdsveiks mann<