Tíminn - 06.05.1986, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 6. maí 1986
Tíminn 7
VETTVANGUR

Guðmundur Sverrisson:
Enn um fjárflutninga Kaupfél-
ags Borgf irðinga haustið 1985
í 88. hefti Kaupfélagsritsins 1986
er grein eftir Sæmund Sigmunds-
son, bls 34-38, með yfirskrift Fjár-
flutningar 1985. Á þetta að vera
andsvar við grein minni frá því í
nóv. s.l. 1985.
Fyrst er talað um að 5 bílar hafi
nægt til flutninganna síðastl. haust
(1985). Þetta vil ég leiðrétta. Bíl-
amir vom 6. M-424 flutti að vísu
ekki nema rúmlega 3000 kindur.
Var það á meðan M 423 var á
verkstæði. Þá er reynt að læða því
inn, að M 424 hafi verið á „laun-
um“ í biðstöðunni sem varabíll.
Þetta em ósannindi. M 424 hafði
ekki aðrar tekjur af fjárflutningum
en af þeim kindum sem hann flutti.
Það er: 3000 kindur X 39 kr. =
117.000,- kr.
Þá er talað um hóflegan vinnu-
tíma, hægt hefði verið að vinna
lengur fram eftir kvöldi.
Greinarhöfundur þekkir víst lít-
ið til kjarasamninga verkalýðsfé-
laga og umsamins vinnutíma. Auk
þess að kvöldgöltur í fjárflutning-
um er óvinsælt af bændum. Það var
því ekki hægt að komast af með
minna en 6 bíla og er það raunhæf-
ur samanburður við bílanotkun
KB í fjárflutningum á umliðnum
ámm.
Talað er um flutningstaxta á
vörum í Stafholtstungur og ekki
farið með rétt mál. Talað er um
78,4% hækkun milli ára 1984-1985.
Hið rétta er að taxtar í Staf-
holtstungur vom 1984.-l.,des. 0.48
kr. pr. kg og 1. des. 1985-0.75 kr.
pr. kg. miðað við 2000 kg og
minna, eða 56,25% hækkun.
Algengasta stærð vörupöntunar
í hverri ferð er 300-750 kg pr.
bónda, sjaldan tonn í einu, þó að
það komi að vísu fyrir. Það er því
eðlilegra að miða við þetta vöru-
magn í ferðum.
En það skal tekið fram, að taxti
- á 2001 kg og yfir var 1984 - 41
eyrir pr. kg og 1985 66 aurar pr.
kg í Stafholtstungur. Áburðar-
taxti nú 1986 í Stafholtstungur verð-
ur 56 aurar pr. kg. og hlutfallslega
í aðrar sveitir. Því miður urðu
þessar hækkanir á töxtum, en það
geisaði óðaverðbólga á þessu tíma-
bili sem leiddi þetta af sér. En allir
taxtar KB eru reiknaðir í hlutfalli
við útgefna taxta Landvara, félags
vömflutningabifreiðaeigenda.
Talað er um að rökstuðningur
minn fyrir 49 kr. gjaldinu pr. kind
sé ekki nægur. Það hafi ekki fylgt
verðgrundvelli búvöm. Höfundur
gáir ekki að því, að alltaf er reynt
að halda öllum kostnaði í lágmarki
á Bifreiðastöð KB.
Vil ég koma því hér að, að ég
hefi aldrei fengið neina auka-
greiðslu fyrir umsjón með fjár-
flutningum, þó að ég hafi bætt því
á önnur störf mín á stöðinni, en
sunnudagavinnu hefi ég fengið
greidda sérstaklega.
Um stjómun fjárflutninganna
læt ég liggja milli hluta, hvort ég
hafi verið fær um það eða ekki, en
ég hefi nú annast þetta ámm saman
og fengið nokkra reynslu. Verktak-
ana tel ég alls óhæfa til stjórnunar.
Samkomulag var svo slæmt inn-
byrðis hjá þeim.
Einstaklingar geta um tíma boð-
ið flutninga niður fyrir það sem
bifreiðastöðin getur boðið. Ef þeir
hafa möguleika á að halda bílum
sínum gangandi sjálfir. Þettagetur
Bifreiðastöðin ekki. Það verður að
framkvæma allt eftirlit og viðhald
bílanna á verkstæðum. Greiða þar
alla vinnu fullu verði, oft nætur- og
helgidagataxta + launatengd gjöld
og söluskatt. Þetta sleppur verk-
takinn við að greiða, og ríkið fær
þá ekki sinn hlut frá þeim.
Útboðskostnaður sem féll á KB
að greiða var allur greiddur á árinu
1985 og færist það ár á kostnaðar-
reikning. Hann getur því ekki skiptst
á fleiri ár.
Þá er talað um tap á Bifreiðastöð
KB. Ég minnst ekki annars en að
tap hafi verið á stöðinni. Það hefir
ekki komið til eftir að ég tók við
stjóminni frekar en áður var, nema
síður sé.
Eftir að ég tók við hefir mikið
verið endurnýjað af bílum. Lán til
þessara kaupa eru öll verðtryggð.
En fyrir 1979-’80 var það ekki svo,
verðbólgan eyddi þá bílakaupalán-
um. Þekkja það víst flestir, sem
komið hafa nálægt fjárfestingu s.l.
30 ár.
Þá segir höfundurinn, Sæmund-
ur Sigmundsson, frá sinni Hellis-
sandsferð. Þar er það mikil
Bjarmalandsför og hagnaður mikill
fyrir mig, að mér skilst, - en tap
fyrir hann. Þessa ferð gat hann
tekið að sér vegna stærðar bílsins
M-15 sem þá var. En hann segir
ekki frá því, að hann fékk þetta
bætt upp með stuttum ferðum í
staðinn til jöfnunar, svo hann var
aldrei órétti beittur, þvert á móti.
Þá segir höfundur að lengd bílsins,
sem þá var M-15, hafi farið fyrir
brjóstið á mér. Þetta er alrangt.
Það fór fyrir brjóstið á samverktök-
um hans og fannst mér mórallinn
ekki neitt parfínn innbyrðis hjá
þeim út af því.
Um lengd bíla er það að segja,
að gæsla á löngum bíl hlýtur að
Ég tel að Bifreiðastöðin
eigiað annast allafjár-
flutninga að Sláturhúsi
kaupfélagsins. í því er
mest öryggi fyrir bænd-
ur og sláturhúsið.
vera erfiðari en á venjulegum bíl.
Hefi ég ekki skipt neitt um skoðun
þar. Það ætti að leggja það niður,
að gæslumaður sé aftan á bílpalli.
Ef slys verður er gæslumaður í
mikilli hættu. Það er hægt að
komast hjá gæslumanni með því að
bændur hafi sláturfé í húsi án
gjafar í sólarhring áður en það er
rekið á bíla til flutnings. Þó fé fái
ekki neitt í sólarhring sakar það
ekki, því líður betur í flutningi og
leggst síður en þegar það er
belgfullt.
Þá opnast líka möguleikar á að
nota 4-hjólaða tenigvagna aftan í
bílana undir sláturferð, ef féð er
ekki belgfullt. Ekki má hafa gæslu-
mann á tengivagni. Með því að
nota tengivagna heldur bíllinn gildi
sínu og hlutföll hans raskast ekki
eins og verður við lengingu.
Fjárflutningur er léttaflutningur.
100 lömb vart meira en 4 tonn. Þeir
geta því með góðu móti dregið
tengivagn með önnur 100 lömb, en
það er því aðeins hægt, að féð sé í
húsi án gjafar 18-24 klst. áður en
flutt er.
í greininni er dregið í efa að
fjárbílar KB séu vel búnir. Ég tel
aftur á móti, að þeir séu til fyrir-
myndar um búnað til fjárflutninga.
En að má vel vera, að hægt sé að
koma skilrúmum betur fyrir, og
lengi má gott bæta.
Áðstoðarmaður með bíl yrði þá
til hjálpar víð talningu á bíl og vagn
og aðstoðaði við það á fámennum
sveitaheimilum að láta á bílinn.
Um bílakaup verktaka af KB er
það að segja, að ekki náðist sam-
komulag um verð á M424. Var
látið stranda á því og tel ég það
sama og að hafna kaupum á þess-
um bíl.
Þá setur Sæmundur það fram, að
óheiðarlega sé staðið að sölu á
notuðum bílum hjá Bifreiðastöð
KB. Þessu vísa ég algerlega á bug.
Á fyrstu árum sem ég stjórnaði
stöðinni var selt töluvert af göml-
um bílum. Þeir voru allir auglýstir,
enda seldust þeir víða, t.d. í Éyja-
fjörð, Vestmannaeyjar 2, Reykja-
vík, Akranes og vestur í Dali. Sölu
á þessum bílum annaðist með mér
Georg Hermannsson.
Þá kemur fram öfund hjá Sæ-
mundi yfir því, að M 418 hafi verið
seldur fyrir kr. 180.000.- árið 1982
gegn fjárflutningum. Kaupandinn,
Jón á Eyri, greiddi bílinn með
fjárflutningum. Flutti hann fé það
haust fýrir 20 kr. pr. kind. Var
honum lagður til gæslumaður af
KBB og hann greiddi 16% af
brúttóinnkeyrslu í stöðvargjald.
Síðari haust greiddi hann 20%, þar
til s.l. haust. M 15 er seldur
Sæmundi 1985 á kr. 350.000.- gegn
fjárflutningum fyrir39 kr. pr. kind.
Honum var ekki lagður til aðstoð-
armaður og hann greiddi ekki til
stöðvarinnar. Erfitt að meta hvor
hefir gert betri kaup.
Þeir bílar aðrir, sem seldir voru
á árinu 1985, eru M2165, sendibíll,
seldur á Akranes af Bílasölu Vest-
urlands. Hefir bílasalan auglýst
hann og tekið sín sölulaun.
M 419 var seldur af bílasölu
Bílvangs í Rvík. Sölumaður Sigur-
jón Torfason. Kaupandi var Sjóla-
stöðin í Hafnarfirði. Bílvangur tók
sín sölulaun.
Af M 827 og M 15 þurfti ekki að
greiða sölulaun, því að ég sá um
söluna á þeim.
Þá minnist Sæmundur á verð á
rútubílum. Þeir kosti milljónir pr.
stykki. Er þetta þjóðfélagslega
réttmætt að einn maður eigi
milljónarútur í kippum?
Það þarf að taka skipulag um-
ferðarmála til endurskoðunar. Er
nokkurt vit í því að margar rútur
fari hálftómar frá Umferðarmið-
stöðinni í Reykjavík hvem dag? Svo
sem Norðurleið, Hólmavík, þegar
fært er, Vestfjarðaleið, Snæfells-
nesbíll og Sæmundur í Borgarnes
o.s. frv.? Þarna er kýli sem þarf að
stinga á.
Vafalaust þarf að hafa eitthvað
af aukarútum til að annast hópferð-
ir útlendinga og þess háttar. En
svona skipulagsleysi í áætlunar-
ferðum þarf að endurskoða. Þar
ætti að vera hægt að spara milljón-
ir. Það hvarflar að manni að rútur
Sæmundar séu óþarfar að mestu.
Ég tel að Bifreiðastöðin eigi að
annast alla fjárflutninga að Slátur-
húsi Kaupfélagsins. f því er mest
öryggi fyrir bændur og sláturhúsið.
Einstaklingar, sem cru að bjóða í
þetta, geta hætt með litlum fyrir-
vara þegar óreiða skapast. Hér er um
stærsta sláturhús landsins að ræða
og fjárflutningai að því þurfa að
ganga sem best. Hitt er jafnsjálf-
sagður hlutur, að þessi flutninga-
mál séu endurskoðuð við og við og
bætt um, ef hægt er og þörf er á.
Það er ógeðslegt í skrifum Sæ-
mundar, að hann virðist vera að
reyna að læða því inn, að hallinn á
stöðinni sé tilkominn í minni
stjórnarfið. Einnig að bílar seldir
frá KB Bifreiðastöð séu ekki aug-
lýstir til sölu. Ég hefi leitt rök að
því framar í greininni hvernig þess-
um málum er háttað.
Það er nauðsynlegt, að fólk beini
viðskiptum sínum til Bifreiða-
stöðvarinnar eftir því sem hægt er.
Það er áríðandi fyrir héraðið að
hafa Bifeiðastöðina. f einstakling-
um er ekkert öryggi sem eru að
annast flutninga. Þeir geta komið
með undirboð um tíma, en gefast
svo upp.
Ég munekki hafa þetta öllu Iengra
að sinni. Það ber að sjálfsögðu að
segja þessum fjárflutningaverktök-
um upp og samningum við þá á
sínum tíma, þ.e. áður en uppsagn-
arfrestur rennur út, og taka flutn-
inga á fé að Sláturhúsi KB aftur á
bíla Bifreiðastöðvar KB.
Borgamesi 2. maí.
Guðmundur Sverrisson er stöðvarstjórí á Bif-
reidastöð Kaupfélags Borgfírðinga, Borgar-
AÐ UTAN
Ljúga lygamælar?
Lygamælar, sem mikið eru notaðir
í Bandaríkjunum, m.a. í þeim til-
gangi að hafa upp á óheiðarlegum
launaþrælum sem og njósnurum inn-
an ríkisgeirans, eiga nú undir högg
að sækja. Telja gagnrýnendur tækis-
ins, en þeirra á meðal má finna bæði
George Shultz og Bandalag banda-
rískra sálfræðinga, að það geri
minna gagn en ógagn. Lygamælirinn
geti hreinsað seka menn af áburði,
gert saklausa tortryggilega og sé
próf með lygamæli oft hreinasta
kvalræði þeim sem undir það þurfa
að ganga.
Starfsmenn bandarísku leyniþjón-
ustunnar halda því þó fram að tækið
sé nauðsynlegt í öryggisathugunum
og þúsundir bandarískra fyrirtækja
láta umsækjendur um störf ganga
undir lygamælispróf, til þess að geta
síðar vinsað úr hugsanlega þjófa og
eiturlyfjaneytendur.
William Safire, fyrrverandi að-
stoðarmaður Nixons fyrrum Banda-
ríkjaforseta, komst svo að orði í
nýlegri blaðagrein „að Bandaríkja-
menn eiga ekki að þurfa að gangast
undir andlegar pyntingar til að geta
haldið störfum sínum.“ Taldi hann,
að hvatning Reagans Bandaríkja-
forseta til aukinnar notkunar á lyga-
mælum til að hafa upp á þeim sem
hugsanlega gætu stefnt öryggi ríkis-
ins í voða, sýndi „hinar myrku hliðar
í eðli forsetans“. Forsetinn gaf ný-
verið út tilskipun sem gerir það að
verkum að 129.000 alríkisstarfs-
menn geta átt von á því hvenær sem
er, að vera kallaðir í lygamælispróf.
í nýlegri skýrslu frá bandaríska
þinginu segir hins vegar, að eigi að
reyna að komast að því hvort maður
sé sýkn eða sekur, sé það jafnvæn-
legt til árangurs að kasta upp krónu,
!
Margir hafa lent ð bak við lás og slá
eftir að hafa gengið undir lyga-
mælispróf. En er lygamælum, sem
mæla ýmis streitueinkenni svo sem
aukinn hjartslátt og svita, að treysta?
eins og að nota lygamæli. Utan
Bandaríkjanna mun notkun lyga-
mæla vera algengust í ísrael og
Japan.
Að lokum mætti velta því fyrir sér
hvers konar hjartalag þyrfti, til þess
að hjarta slægi ekki ögn örar, væru
eftirfarandi spumingar lagðar fyrir.
Þær eru teknar úr handbók banda-
ríska hersins sem notuð er til þjálf-
unar í meðferð lygamæla. „Finnur
þú til ómótstæðilegrar þarfar til að
taka þátt í óvanalegum (eða) óeðli-
legum kynferðislegum athöfnum?"
„Hefur þú átt kynferðislegt samneyti
við dýr?“„Hefur þú einhvern tíma
verið viðriðin fóstureyðingu?" Tals-
maður hersins sagði aðspurður, að
ekki væri lengur spurt um „lífstíl",
sem talinn væri stríða gegn stefnu
stjórnvalda.