Tíminn - 24.07.1986, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Tímirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjóri:
Aðstoðarf réttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
NíelsÁrni Lund
OddurÓlafsson
Guðmundur Hermannsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686392 og
686495, tæknideild 686538. Setning og umbrot: Tæknideild Tímans.
Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 45.- kr. og 50.- kr. um helgar. Áskrift 450.-
Siðgæði og
pólitísk ábyrgð
í umræðuþætti í sjónvarpinu í fyrrakvöld um siðferði
í stjórnmálum, vakti Jónatan Þórmundsson prófessor
athygli á því hve íslendingum er gjarnt að leggja mikla
áherslu á form, - lög og reglur.
Petta voru vissulega athyglisverð ummæli og þarft að
íhuga nánar hvað í þeim felst. Það er algeng skoðun, að
unnt sé með lagafyrirmælum að ákveða marga þá hluti,
sem í raun eru ekki þess eðlis að bein fyrirmæli geti
komið í stað óskráðra siðareglna.
í umræðunum kom margt fróðlegt í ljós, þótt
mörgum grundvallarspurningum væri ekki svarað, eins
og til dæmis þeirri, hvaða skilning stjórnmálamenn
leggja í hugtök eins og pólitísk ábyrgð. Er pólitísk
ábyrgð einungis í því fólgin að koma á fjögurra ára fresti
til kjósenda og spyrja hvort þeir hafi eitthvað við það
að athuga að kjósa viðkomandi aftur?
Eða er ábyrgðin í því fólgin að stjórnmálamaðurinn
ákveði sjálfur eða flokkur hans hvort athafnir hans
samrýmast því markmiði, sem hann he/ur sett sér með
starfi sínu í þágu almennings? Dæmið um Ove Rainer,
dómsmálaráðherra Svía, sem varð að segja af sér
ráðherraembætti er það fréttist að hann hefði „spilað á
kerfið“ til þess að fá skatta sína lækkaða. Hann hafði
ekki gert neitt „ólöglegt“ en leikur hans að skattakerfinu
þótti ekki hæfa manni í starfi dómsmálaráðherra og því
varð hann að víkja.
í slíkum málum verður einstaklingurinn, og í vissum
tilfellum flokkssystkini hans, að meta hvort gerðir
viðkomandi séu siðferðilega réttlætanlegar.
Miklar umræður hafa orðið um hagsmunatengsl og
margs konar fyrirgreiðslu, sem viðgengst í samskiptum
manna. í mörgum tilfellum er næsta erfitt að benda á
ótvíræð dæmi um hvernig félög og stofnanir, eða þá
einstaklingar, afla sér velvildar og jákvæðrar afgreiðslu
á málum sínum með því að hygla valdamönnum, á hvaða
sviði sem svo þau völd eru. Það eru að sjálfsögðu engin
lög, sem banna fólki að vera hjálpsamt og enginn getur
í krafti reglugerða meinað stjórnmálamanni eða opin-
berum embættismanni að þiggja góðgerðir hjá efnuðum
kaupsýslumönnum. En hver og einn, sem slík boð fær,
verður að meta hvort hann geti þegið það vegna starfa
síns eða þeirrar pólitísku ábyrgðar, sem hann ber sem
fulltrúi almennings í stjórnmálastarfi eða embætti.
f»að er góðra gjalda vert að setja lög um stjórnmála-
flokka, og sjálfsagt er, að þeir njóti styrks af opinberri
hálfu, svo nauðsynlegar stofnanir þeir eru lýðræðisskip-
an landsins.
En enginn skyldi halda að lög og reglugerðir geti
komið í stað hinna óskráðu siðferðisreglna. Það er
barnaskapur að halda að með því að breyta „kerfinu“
eins og talsmenn Bandalags jafnaðarmanna halda fram,
muni allt hitt koma af sjálfu sér.í hvaða kerfi sem er
verður hver og einn að beygja sig undir ákveðnar
siðgæðiskröfur. Stjórnmálamenn verða að hafa þetta í
huga er þeir taka á sig pólitíska ábyrgð.
Fimmtudagur 24. júlí 1986
illllll GARRI
Hvar fá nú
almúgamenn lán?
í ÞjóAviijanuin s.l. þriðjudag cr
frétt á baksíðu um að lífeyrissjóðir
launþegafélaganna í landinu muni
brátt hii'ttu nieð öllu að vcita
eigcndum sínum lán. Þessi lán hafa
verið snar þáttur í starfsemi sjóð-
anna og ómetanlcg stoð hinum
almenna launþega sem gengið hef-
ur erfiðlega að finna náð fyrir
augliti bankastjóra. Þessi lán hafa
verið veitt til sjóðsfélaga mcð 5%
vöxtum umfram verðbólgu. Þetta
eru váleg tíðindi fyrir flesta laun-
þega, ekki síst hina yngri sem eru
að koma sér fyrir.
Heimild Þjóðviljans fyrir þessari
frétt eru SAL-fréttir, fréttabréf
Sumbunds almennu lífeyrissjóð-
anna.
í febrúar samkomulaginu var
samið um húsnæðismál mcð þcini
hætti að lífeyrissjóðirnir munu geta
og ætla að fullnægja þessu skilyrði
cnda annað óvcrjandi gagnvart
sjóðfélögum.
Ástæðan er þessi:
í fréttabréfi lifeyrissjóðanna
segir, að sjóðirnir geti fengið 15-
20% ávöxtun hjá hinum svoköll-
uðu verðbréfamörkuðum og ávöxt-
unarsjóðum. Sú er ástæðan fyrir
því að eigendur sjóöanna fá ekki
lengur lán úr eigin sjóðum. Stefnt
er að því að 45% ráðstöfunarijár
lifeyrissjóðanna verði ávaxtað hjá
ávöxtunarsjóðunum!
Innlend lánsfjárkreppa
Hinar stórauknu innlendu lántökur
ríkissjóös til fjármögnunar fjár-
lagahallans hafa aukið nijög á
spennuna á lánamarkaðnuni í land-
inu. Menn skulu ekki halda að það
fjárniagn, sem lagt er til ávöxtunar-
sjóðanna, sé nýtt fundið fé. Þetta
er sparifé, sem tekið er úr bönkum
og fært til sjóðanna. Geta bank-
Haraldur Blöndal:
Okur nákvæmara orðalag en hag-
stæð fjárfesting.
anna til að þjóna viðskiptamönn-
um sínuni, fyrirtækjum og einstakl-
ingum minnkar að sama skapi.
Ekki verður lengur sótt fé til lífeyr-
issjóðanna til að lilaupa undir
bagga múgamanna.
En hverjir cru það, sem halda
þessum ávöxtunarsjóðum gang-
andi og gerir þeim kleift að borga
20% ársvexti umfram verðbólgu.
Það eru þeir, sem fá ekki lán í
bönkunum. Þeim Ijölgar samfara
því að um ráðstöfunarfé bankanna
sneiðist vegna sparífjár, sem frá
þeim fer til ávöxtunarsjóðanna og
veröbréfamarkaöanna. Fólk í neyð
selur þessum sjóðuni l'asteigna-
tryggð skuldabréf með gífurlegum
afföllum.
Okurstarfsemi
í grein, seni Haraldur Blöndal,
hæstaréttarlögmaður og varaborg-
arfulltrúi Sjálfstæðisflokksins,
skrifaði í Mbl. í fyrra mánuði og
svarar þar grein Davíðs Björnsson-
ar, dcildarstjóra verðbréfadeildar
Kaupþings hf. segir hann m.a. uni
eðli þessara verðbréfa viðskipta:
„Ég stórefast um, að framboð og
eftirspurn sé þar látin raða, heldur
eru „kaupendur" á þessum
mörkuðum sammála og samtaka
um að þvinga fram eins mikil afföll
af bréfum og mögulegt er. Davíð
Björnsson kallar þessi verðbréfa-
viðskipti hagstæða fjárfestingu, -
mér finnst okur nákvæmara orða-
lag."
Ennfreinur segir Haraldur
Blöndal:
Þessi bréf lenda svo í vanskilum,
enda eðlilegt, þegar afföllin eru
eins og þau eru, - þá eru þau
gjaldfelld, svo að afföll sem miðuð
voru við 4 ár koma með fullum
þunga strax á fyrsta ári. Þessi bréf
eru íslenskum innhcimtulög-
fræðingum vel kunn, svo og upp-
boðshöldurum. Almúgafólk hefur
glapist vcgna fagurgala í blöðum
og útvarpi til þess að gefa út og
selja svona bréf, þegar bankarnir
geta ekki lánað því, og svo ræður
enginn við neitt. Það skiptir cnda
máli, hvort verið eraðgreiða 4-5%
umfram verðbólgu eins og Seðla-
bankinn leyfír, eða hvort menn
verða að greiða 20 % eins og ávöxt-
unarsjóðirnir ná með því að skipu-
leggja afföllin."
Siðlaus mannvonska
Hér talar hæstaréttarlögmaður,
sem veit af reynslu hvað hann er að
segja og segir þaö tæpitungulaust.
Á hann lof og þakkir skilið. Fjár-
festingarmarkaðimir og ávöxtun-
arsjóðimir hafa þagað þunnu
hljóði og engu svarað þeim þungu
ásökunum, sem á þá eru bornar,
þ.e. að þeir stundi fjárplógsstarf-
semi og okur á fólki í neyð vernd-
aðir að lögum. Okurmálið, sem nú
er í dómi, er óvera á við það, sem
nú cr að gerast í þessum efnum.
Þcssi viðskipti eru ekki aðeins
siðlaus niannvonska hcldur eru
þau koinin vel á veg með að velta
í rúst fjármála- og bankakerfi
landsins.
Hér verður að stemma á að ósi
áður en í enn verra er kontiö.
Garri
lllllllilllll VÍTT OG BREITT lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllll
Landbúnaðarstefna
Alþýðuflokksins
Þinglóðs Alþýðuflokksins á Al-
þingi íslendinga viðrar skoðanir
sínar á landbúnaðarmálum í DV á
mánudag. Þarkennirýmissagrasa,
en hann skrifar meðal annars:
„Vegna okurverðs á dilkakjöti,
sem að verulegu leyti verður til í
milliliða- og einokunarfyrirkomu-
lagi SÍS-hringsins og margslungnu
sjóðakerfi bændanna, hefur innan-
landsneyslá stórlega dregist saman,
með þeim afleiðingum að úr ríkis-
sjóði þarf að greiða mörg hundruð
milljónir til útflutningsbóta.“
Hann segir einnig:
Það má vera að tilberarnir í
„dentíð" hafi bara verið þjóðsaga,
- en þau kvikindi stálu búnyt
bóndans og skiluðu henni svo í
annarra kirnur.
í dag finnst mér þó að ég hafi þá
fyrir augunum.
Bændur horfa vonaraugum til
útflutnings á kjöti og vilja láta á
hann reyna áður en farið verður að
„skera þá niður“ og innleiða þar
með atvinnuleysi í fjölda kaup-
staða á Iandinu."
Og enn segir þinglóðsinn:
„Umframframleiðsla okkar á
dilkakjöti er þó ekki meiri en svo
að ef hver íbúi í New York keypti
einn lítinn kjötbita á ári - þá nægir
hún ekki. En það þarf ekki að hafa
áhyggjur af því vegna þess að
greiðslur úr ríkissjóði eru SÍS-
hringnum miklu öruggari tekjulind
en kaupendur í N.Y.
SÍS bregst því ætíð harkalega
við þegar útflutning á kjöti ber á
góma.“
Þar með hafa menn erkibiskups
boðskap. Vegna stöðu höfundarins
verða menn að ætla að hann sé hér
að túlka landbúnaðarstefnu Al-
Með feigðina
í augunum
þýðuflokksins. í þessum skrifum
er tónn sem hefur svo sem heyrst
áður, en hann einkennist af því að
ráðist er með offorsi á samtök
bænda, bæði félagsleg stéttarsam-
tök þeirra og sölufélögin sem ann-
ast afurðasöluna.
Hins vegar er hlaupið yfir flest
mikilvægustu atriðin, eins og þá
einföldu staðreynd að fjöldamarg-
ar tilraunir hafa verið gerðar til
þess að selja íslenskt dilkakjöt til
Bandaríkjanna. Sú síðasta var gerð
nú í vetur leið. Eins og hinar fyrri
strandaði hún á því að ekki tókst
að fá þar nægilega hátt verð. Það
var lægra heldur en það sem fæst á
öðrum útflutningsmörkuðum, fyrst
og fremst annars staðar á Norður-
löndum. Háa verðið í Bandaríkj-
unum lét sem sagt á sér standa.
Líka kemur það ekki fram í
þessari „stefnuyfirlýsingu" hvernig
Alþýðuflokkurinn vill að bændur
hagi sölumálum sínum í framtíð-
inni. Og það vekur spurningar.
Vill Alþýðuflokkurinn kannski
að bændur hætti að láta samvinnu-
félögin annast afurðasöluna? Ef
svo er, hverjir eiga þá að sjá um
hana? Vill Alþýðuflokkurinn að
þeir setji hana í hendur einhverra
spekúlanta?
Bændastéttin stendur nú sam-
eiginlega frammi fyrir umfangs-
miklum framleiðsluvanda, og telur
Alþýðuflokkurinn að lausnin á
honum felist í því að brjóta niður
stéttarlega og félagslega samstöðu
bænda fremur en að þeir takist
samðtginlega á við vandann líkt og
þeir hafa gert undanfarin ár.
Þetta eru aðalatriðin, en að þeim
víkur talsmaður flokksins ekki.
Bændur hafa það sem sagt nokkuð
á hreinu samkvæmt þessu hver sé
„landbúnaðarstefna" þeirra Al-
þýðuflokksmanna.
-esig.