Tíminn - 22.01.1987, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 22. janúar 1987
Tíminn 7
VETTVANGUR

lllllllilllllllli
Jóhannes Kristjánsson:
Úldna kjötið á
Kennedyflugvelli
20. des. 1986 birtist í Tímanum
undarleg grein um útflutningsmál
dilkakjöts eftir Magnús Friðgeirs-
son framkvæmdastjóra Búvöru-
deildar SÍS og önnur eftir Jóhann
Steinsson staðgengil hans. Eftir
lestur þeirra kemur manni vissu-
lega í hug hið gamla spakmæli:
„Sannleikanum verður hver sár-
reiðastur". Greinarnar voru svör
við „Opnu bréfi" mínu um þessi
mál, til Magnúsar í Tímanum 16.
1 des.
1. Skal nú leitast við að svara
ýmsu því sem fram kemur í þessum
greinum. Strax í upphafi greinar
Magnúsar, segir hann að mér hafi
þótt illt, að hafðar væru í frammi
leiðréttingar á málflutningi mínum
í fjölmiðlum. Þetta kemur ekki
fram í mínu máli nema síður sé.
2. Síðan segir: - „Samdi hann
grein í Tímann þann 16. desember
sem hafði í öndvegi þá stórfrétt að
kjötsýni hefði úldnað á Kennedy-
flugvelli í New York. Var greini-
legt að þetta atvik var að hans mati
eitthvað það markverðasta sem
gerst hefur að undanförnu á mark-
aðssviðinu og fékk það áherslu
eftir því.“ Fyrirsögn „stórfréttar-
innar“ var algjörlega á ábyrgð
Tímans. Frá stjórn L.S. var hún
svohljóðandi: „Svar Landssamtaka
sauðfjárbænda til Magnúsar Frið-
geirssonar framkvæmdastjóra Bú-
vörudeildar SÍS“.
Eftir stendur þó, að sá aðili sem
treyst hefur verið fyrir útflutningi
á lambakjöti hafi takmarkaða
þekkingu á því máli og eigi í
erfiðleikum með að koma frá sér 5
skrokkum skammlaust. Slík vinnu-
br-ögð vekja varla traust hjá vænt-
anlegum kaupendum né heldur
bændum, sem hljóta að spyrja sig
við hvers konar fyrirtæki sé að
eiga. Þau eru fyrst og síðast álits-
hnekkir fyrir Búvörudeildina og er
sá skaði mestur. Varðandi fimm
skrokka tap Búvörudeildar kemur
í hugann gamla máltækið: „Það
munar ekki um einn blóðmörskepp
í sláturtíðinni“.
3. Síðan segir: „Ef viðskiptavin-
urinn hefði verið í beinunt tengsl-
um við okkur hefðum við hafnað
þessu“. Að mínu viti átti samband-
ið að vera í beinu sambandi við
viðskiptavininn, enda um það rætt
á fundi Búvörudeildar og stjórnar
L.S. 21. mars sl. Allt annað er rangt
og ekki stórmannlegt að felast bak
við slík ósannindi.
Þessi tilvitnun leiðir einnig hug-
ann að því, hvort vænlegt sé til
árangurs, ef ná á sambandi við
nýjan viðskiptaaðila, að hafna ósk-
um hans um sýnishorn, en fara að
eigin geðþótta í því efni. Mín
skoðun er að góð og persónuleg
samskipti séu nauðsynleg á þessu
sviði, ef vænta á árangurs og byggi
ég þar á áliti og reynslu sérfróðra
manna.
4. „Hvernig standa mál nú“,
spyr Magnús, og í svörum hans við
þeirri spurningu er reynt að gera
væntanlegan kaupanda tortryggi-
legan og um leið okkur sem fyrst
höfðum samband við hann. Ef
væntanlegur viðskiptaaðili hefur
ekki svarað er það fyrst og fremst
vegna sinnuleysis Búvörudeildar,
þar sem þú ert í forsvari Magnús
og berð ábyrgð á.
Mér hafa borist ítrekaðar fyrir-
spurnir frá þessum væntanlega við-
skiptaaðila J. Kelly, hvað tefji
þessa sendingu og hvort ég áliti að
Búvörudeild sé einhver alvara með
að ætla að senda út kjöt. Kelly
finnst það óskiljanlegt að það skuli
Það er íhugunarefni
fyrir bændur, þegar
þeir eru nánast mark-
aðir sem lömb að vori
til ákveðinna fyrir-
tækja, hvort ekki sé
tímabært að velta því
fyrir sér hvort nú sé
komin upp sú staða
sem var fyrir rúmum
100 árum. Þá brutust
bændur undan ánauð
kaupmannavaldsins
og stofnuðu samvinnu-
félög til að selja fram-
leiðslu sína á viðun-
andi verði og tryggja
sér um leið aðföng á
sannvirði.
segir: „Sú spurning vaknar hversu
lengi á að bíða eftir því að sá
viðskiptaaðili sem Landssamtök
sauðfjárbænda eru að takmarka
okkur við.svari. Um leið og sam-
tökin gefa um það orð að þau séu
hætt markaðsstarfi í Bandaríkjun-
um mun Búvörudeildin leita eftir
viðskiptamöguleikum í Bandaríkj-
unum eftir sínunt leiðum".
Síðan í greininni stendur: „Þó
svo að hér sé nokkuð fast kveðið
að, viljum við hjá Búvörudeildinni
eindregið koma því á framfæri við
alla þá, sem hagsmuna hafa að
gæta, að við erum tilbúnir að starfa
í nánu samstarfi við þá sem hafa í
huga að starfa með nokkur af
heilindum og drenglyndi".
Svo mörg voru þau orð. Ég vísa
til bréfs L.S. frá 1. apríl sl., en af
því sem síðan hefir gerst má nokk-
uð marka kraft og heilindi Búvöru-
deildar. Ég hefi hingað til talið
Búvörudeildina vera að vinna að
sölumálum í Bandaríkjunum og
ekki gert mér grein fyrir að þar
væri í forsvari maður í fýluverk-
falli.
1. Það er rétt, að á meðan að
kannaðir voru möguleikar á út-
flutningi í samstarfi við John
taka átta mánuði að koma út 5
skrokkum af kjöti og lái honum
hver sem vill.
Tilraunir
Landssamtakanna
Hinn 1. apríl 1986 var eftirfar-
andi bréf sent:
„Búvörudeild SlS, Hr. Magnús
Friðgeirsson forstöðumaður".
í framhaldi af fundi hjá Búvöru-
deild þann 21. marssl. óskar stjórn
Landssamtaka sauðfjárbænda eftir
samvinnu við Búvörudeild um til-
raunaútflutning til USA.
Vonumst við til þess að tilraun
þessi veiti svör um hvort mögulegt
er að fá viðunandi verð í USA.
Dr. Sigurgeir Þorgeirsson hefur
fallist á að vinna að þessu máli af
okkar hálfu.
Með von um gott samstarf.
Virðingarfyllst,
f.h. Landssamtaka sauðfjárbænda
Jóhannes Kristjánsson
Sign.“
í grein Magnúsar frá 20. des. sl.
McGoorty, sem þú Magnús hafn-
aðir að vera þátttakandi í, varð
samkomulag um að Búvörudeild
aðhefðist ekki á þessum markaði
meðan sú könnun stæði yfir.
2. Þegar samstarfi við McGoorty
var slitið í janúar sl. sendi landbún-
aðarráðherra óskir um að Búvöru-
deild hæfi frekari kannanir þar
vestra.
3. Eins og ofanritað bréf frá 1.
apríl sl. ber með sér, ersú staðhæf-
ing röng, að L.S. hafi bundið
hendur Búvörudeildar við einn á-
kveðinn aðila. Til fróðleiks má líka
geta þess að Bandaríkin eru stærri
en Færeyjar.
4. Um verð þarf ekki að hafa
mörg orð á þessu stigi þar sem það
liggur ekki fyrir. Hins vegar sendi
væntanlegur viðskiptaaðili sl. sum-
ar ákveðnar verðhugmyndir, sem
hann þó vildi ekki staðfesta sem
hæsta eða lægsta verð. Þessi aðili
hefir margítrekað að hann muni
ekki ábyrgjast neitt fast verð, held-
ur leitast við að selja ávallt á hæsta
fáanlegu verði eins og gerist á
þessum markaði.
5. Hvaðvarðaropinnkostnaðar-
reikning, sem Magnús nefnir í
grein sinni þá er þar um óvissuþátt
að ræða, sem reyna verður á, áður
en skilaverð er reiknað með auka-
staf. Ég hélt að enginn, sem sat
fundinn 21. mars og til er vitnað,
hefði velkst í vafa um það, að ekki
var meining L.S. að standa í út-
flutningi, en samtökin vildu nýta
þá undirbúningsvinnu sem þau
höfðu lagt í.
Niðurstaða Útflutnings-
miðstöðvar iðnaðarins
Um þá undirbúningsvinnu segir
Steinar Berg Björnsson þáverandi
form. stjórnar Útflutningsmið-
stöðvar iðnaðarins, en hann vann
að útflutningsverkefnum f.h.
Landbúnaðarráðuneytisins:
„Þær athuganir, sem gerðar hafa
verið í sambandi við þetta verkefni
benda allar til að í Bandaríkjunum
sé markaður fyrir íslenskt lamba-
kjöt á betra verði en fæst á öðrum
útflutningsmörkuðum. Þrátt fyrir
áratugaútflutning íslendinga á
lambakjöti er þctta í fyrsta skipti,
sem lagt hefur verið í þann undir-
búning, sem er forsenda fyrir því
að hægt sé að flytja út neytenda-
vöru. Öll þróun bendir í þá átt að
verðmætaaukning á matvælaút-
flutningi verði fyrst og fremst við
fullvinnslu vörunnar. Sú vinna,
sem lögð hefir verið í undirbúning
þessa útflutnings er jafnmikils virði
þótt Pride of lceland falli úr mynd-
inni ef strax verður leitað að öðrum
aðila til að taka við áframhaldinu."
Niðurstöður viðskipta-
fulltrúans í New York
Hinn 19. sept. 1985 skilaði Úlfur
Sigurmundsson viðskiptafulltrúi í
New York greinargerð til landbún-
aðarráðherra, sem hefir að yfir-
skrift, „Sala á íslensku lambakjöti
í USA“. Hafi honum verið falið að
leggja mat á þær hugmyndir sem
fulltrúar L.S. settu fram eftir ferð
til USA í júlí 1985, um að koma
kjöti á „luxusmarkað" þar í landi.
Úlfursegirm.a.: „Tilað leggjamat
á hvort hér sé um raunhæfan
möguleika að ræða hefi ég fyrst og
fremst spurt sjálfan mig tveggja
spurninga þ.e.:
1. Er raunhæfur möguleiki að
selja íslenskt lambakjöt í USA?
2. Ef svo er, á hvaða verði og
með hvaða markaðsstefnu ætti að
selja það?
Niðurstöður mínar og svör við
þessum spurningum cru sem hér
segir:
1. Það fer ekki milli mála að það
er markaður fyrir fslenskt dilkakjöt
í USA. Eftir því sem skoðuð eru
fleiri gögn um þetta mál þá virðist
sem um það sé ekki deilt.
2. Verðið sem hægt er að fá er
tvennskonar. Þ.e. það verð sem
fæst ef varan er seld fyrirhafnarlítið
og án stefnumarkandi aðgerða,
sem við getum kallað nýsjálenskt
verð. Sé hins vegar lagt í eðlilegan
og markvissan kynningarkostnað
og varan seld eftir mótaðri mark-
aðsstefnu ætti að vera hægt að fá
fyrir kjötið sama verð og Banda-
ríkjamenn fá fyrir sitt þegar frá er
dregið óhagræði af því að kjötið er
frosið (en þeirra selst nýtt).
3. Að ætla sér að fá hærra verð
en bandaríska verðið krefðist hins
vegar meiri fjárfestingar í kynn-
ingu og markaðssetningu en við
höfum reynslu af að fara út í og er
varla raunhæft að fara út í slíkar
aðgerðir fyrr en fótfestu hefur
verið náð og vitað er hvaða magn
menn vildu selja.
4. Til þess að ná hærra verðinu
sem talað er um í 2. veltur allt á því
að það náist gott samspil milli
verðs (magns), gæða (þegar með
talin skurður og pökkun) og kynn-
ingar vörunnar. Samspil milli þess-
ara þriggja þátta í markaðssetning-
unni er afgerandi fyrir árangur og
skilningur verður að vera á því að
breyting á einum þætti hefur áhrif
á hina tvo.“
Undir lok greinarinnar segir
Úlfur: „Að lokum tek ég svo undir
orð Þráins Þorvaldssonar um að fá
kaupendur sem allra fyrst til ís-
lands til að tryggja persónuleg
tengsl og skilningsríkt samband."
Spurningar vakna
Við lestur greinargerða Steinars
Bergs og Úlfs vakna ýmsar spurn-
ingar.
Hefir Búvörudeild valið bestu
leiðina hvað markaðssetningu
varðar?
Varðandi skrif Jóhanns Steins-
sonar í Tímann 20. des. 1986 skal
það leiðrétt og beðist velvirðingar
á, að á þeim fundi sem nefndur er
var Sigurgeir Þorgeirsson sauðfjár-
ræktarráðunautur ekki viðstaddur.
Það breytir ekki því, að Jóhann
lagði til að útflutningi yrði frestað
fram á haustið, þar til nýtt kjöt
kæmi á markað. Benti hann á að
óheppilegt væri að byrja nteð
gamalt kjöt, auk þess væri búið að
ráðstafa útflutningsverkuöu kjöti.
Um það að ég noti hvert tækifæri
til agnúast út í Búvörudeild og fari
þá með ósannindi er ekki rétt.
Hins vegar hefi ég ásamt öðrum í
stjórn L.S. fundið að við Búvöru-
deild og bent á ýmislegt sem við
teljum að betur mætti fara. En þú
Magnús hefir ekkert með slíkt
viljað hafa, þrátt fyrir hástemdar
yfirlýsingar um gott samstarf við
alla hagsmunaaðila. Þar get ég
nel'nt dæmi ef eftir er leitað.
Um það að ég snúi mér til þeirra
sölusamtaka, sem ég tilheyri veit
ég ekki hvað við er átt. Enginn
sölusamtök eiga mig.
Hins vegar eru það sameiginlegir
hagsmunir allra fjárbænda að
sölumál gangi sem best burt séð frá
hvar þeir leggja inni.
Það er íhugunarefni fyrir
bændur, þegar þeir eru nánast
markaðir sem lömb að vori til
ákveðinna fyrirtækja, hvort ekki
sé tímabært að velta því fyrir sér
hvort nú sé komin upp sú staða
sem var fyrir rúmum 100 árum. Þá
brutust bændur undan ánauð kaup-
mannavaldsins og stofnuðu sam-
vinnufélög til að selja framleiðslu
sína á viðunandi verði og tryggja
sér um leið aðföng á sannvirði.
Þurfa bændur e.t.v að byrja
uppá nýtt? Sú landbúnaðarstefna
sem nú er rekin er grundvölluð á
þeirri staðreynd að eingöngu skuli
stefnt að framleiðslu fyrir innan-
landsmarkað. Hún er ennfremur
byggð á því að söluaðilar hafa ekki
staðið sig sem skyldi.
Það er orðinn trúnaðarbrestur
milli bænda og þeirra eigin sölu-
samtaka.
Þegar svo er komið er spurning,
hvort ekki sé rétt að leita að
annarri vinnu.
Jóhannes Kristjánsson