Tíminn - 22.01.1987, Blaðsíða 10
10 Tíminrr
BÆKUR
Indriði G. Þorsteinsson.
Átján sögur úr
álfheimum
eftir Indriða G.
Þorsteinsson
Indriði hóf ritferil sinn með
verðlaunaðri smásögu og síðan
hefur hann alltaf öðru hverju
fengist við smásagnagerð, og eru
sumar af þessum sögum í
úrvalsflokki íslenskra smásagna.
Átján sögur úr álfheimum er
fjórða smásagnasafn hans.
Þessar sögur eru til orðnar á
alllöngum tíma, sú elsta er frá
1953, þær yngstu fullgerðar fyrir
tveimur til þremur mánuðum.
Margra grasa og margs konar
blæbrigða kennir í þessum
sögum. Fjórar þeirra gerast í
útlöndum, aðrar í Heykjavík og
sumar út um sveitir. Sögutíminn
er líka misjafn - frá 19. öld til
dagsins í dag.
Hér eru bæði harmsögur og
gamansögur, ástarsögur og ekki
ástarsögur, lausamenn,
miðlungsfólk og höfðingjar í
lífsins ólgusjó. En hvert sem efnið
er nýtur sín ávallt jafn vel hinn
skýri og stundum dálítið háðski og
svali stíU höfundarins.
Bókin er 198 bls. að stærð og
prentuð og bundin í Odda.
Útgefandi er Almenna
bókafélagið.
Hús sem
hreyfist
Sjö ljóðskáld,
Bókmenntaritgerðir eftir
Kristján Karlsson
Bókin hefur að geyma sjö
bókmenntaritgerðir sem aUar
flytja að einhverju leyti nýja
túlkun á verkum þeirra skálda,
sem um er fjallað.
Skáldin eru þessi: Bjarni
Thorarensen, Einar
Benediktsson, Stefán frá
Hvítadal, Guðfinna frá Hömrum,
Tómas Guðmundsson, Magnús
Ásgeirsson, Steinn Steinarr.
Ritgerðirnar hafa áður birst sem
formálar fyrir verkum skáldanna.
„Þær eru ekki hugsaðar sem
inngangur í merkingunni
skýringar, — því að í skáldskap er
ekkert að skýra, -heldur sem
ihuganir um ljóðagerð skáldunum
til heiðurs," segir höfundur í
eftirmála.
Um aðferðir þær sem Kristján
Karlsson beitir í
bókmenntagagnrýni hefur
HaUdór Laxness komist svo að
orði: „Svona eiga
bókmenntafræðingar að hugsa og
skrifa um bækur... Þá verður
bókmenntagagnrýnin líka það
sem hún á að vera: sérstök
Ustgrein innan bókmenntanna. “
Hús sem hreyfist er 176 bls. að
stærð, prentuð í Prentbergi og
bundin í Félagsbókbandinu..
RANNSÓKNAR
FERÐIR
STEFANS
STEFANSSONAR
Sirindúr .SU'indór.sson
fra HlMumtók sautan
Steindór Steindórsson frá
Hlöðum:
Rannsóknar-
ferðir Stefáns
Stefánssonar
skólameistara
Bókaútgáfa Menningarsjóðs
hefur gefið út ritið
Rannsóknaferðir Stefáns
Stefánssonar skólameistara, en
Steindór Steindórsson frá Hlöðum
býr það til prentunar, ritar
inngang og tengir kafla þess með
skýringum og upplýsingum.
Á bókarkápu segir:
„Rannsóknaferðir þær er hér
segir frá tókst Stefán Stefánsson
skólameistari á hendur 1888-1896
þegar hann ferðáðist víða um
héruð og óbyggðir til að kanna
grasafræði íslands. Dró hann
saman með þeim rannsóknum
föng að hinu merka riti sínu Flóru
íslands sem opnaði almenningi
innsýn í leyndardóma eins þáttar
íslenskrar náttúru. Gerðist Stefán
einna víðförlastur samtíðarmanna
um ísland. Bókin grundvallast á
ferðaþáttum hans og dagbókum,
en Steindór Steindórsson frá
Hlöðum hefur búið hana til
prentunar. Ritar Steindór og
inngang að bókinni og tengir kafla
hennar með skýringum og
upplýsingum svo að glögg
heildarmynd fæst af
rannsóknaferðum Stefáns úr
dreifðum heimildum.
Stefán Stefánsson (1863-1921)
frá Heiði í Gönguskörðum var
þjóðkunnur á sinni tíð sem
vísindamaður, kennari, skólastjóri
og alþingismaður. Hann var
einnig snjall og gagnfróður
rithöfundur. Flóra íslands þykir
enn stórvirki og tryggir Stefáni
Stefánssyni óumdeilda
viðurkenningu í sögu íslenskra
náttúrufræða. Auðsýnir Steindór
Steindórsson frá Hlöðum
minningu þessa forvera síns
drengilega ræktarsemi með því að
búa rit þetta til prentunar og gefa
íslendingum kost á að rekja
vísindastarf Stefáns
Stefánssonar. Það einkennist af
einlægri hrifningu og fræðilegri
könnun á íslenskri náttúru, svo og
brennandi trú á menningu og
framtíð þjóðarinnar er birta tók af
nýjum degi eftir svartnætti
hörmunga og kúgunar. Flóra
íslands kom út á morgni þessarar
aldar sem skipti sköpum á íslandi
vegna hugsjóna og dáða ágætra
manna af kynslóð Stefáns
Stefánssonar."
Rannsóknaferðir Stefáns
Stefánssonar skólameistara eru
132 bls. að stærð. Kápugerð
Sigurður Örn Brynjólfsson, en
bókin er unnin í Prentsmiðju
Hafnarfjarðar.
Menningarsjóður.
Lán í óláni
„Lán í óláni" heitir
sjálfsævisaga hins kunna enska
leikara Sir Alecs Guinness, sem
nú er komin út í íslenskri þýðingu.
Þetta er sérstæð og óvenjulega
skrifuð sjálfsævisaga, sem kom
fyrst út í Englandi í fyrra, en hefur
síðan verið endurprentuð þar átta
sinnum.
Undirtitillbókarinnar, frá fátækt
til frægðar, varpar ljósi á
stormasama ævi þessa
viðurkennda leikara. Hann
fæddist inn í ringulreið og lifði og
hrærðist í henni um árabil. Fram
að fjórtán ára aldri bar hann þrjú
ólík nöfn og dvaldi í um það bil
þrjátíu ólíkum hótelum,
leiguherbergum og íbúðum, sem
öll báru virðingarheitið heimili,
þar til Sir Alec og móðir hans
flögruðu burtu, dragandi á eftir
sér langan slóða af ógreiddum
reikningum.
Á fæðingarvottorði hans er nafn
hans skráð Alec Guinness de
Cuffe. Það nafn bar móðir hans á
þeim tíma, en reiturinn fyrir
föðurnafnið var og er forvitnileg
eyða.
Með kænsku og dugnaði komst
Alec Guinness til metorða og átti
þess kost að hitta ýmis
mikilmenni samtímans bæði í
röðum lista- og stjórnmálamanna.
í ævisögunni greinir hann frá
ýmsum þessara samskipta á
einkar skemmtilegan og
óvenjulegan hátt. Þær frásagnir
eru jafn hugljúfar, hvort sem þær
gerast á heimavelli hans í
Englandi, á Ítalíu, Mexícó eða
Austurlöndum en starfs- og
æviferill Sir Alecs hefur ekki verið
bundinn við eitt eða fá lönd. Sir
Alec sér ætíð hina mannlegu hlið
málanna og enginn er honum
fremri í þeirri list að bregða
skoplegum blæ á frásögnina.
Bókin er 241 blaðsíða, unnin í
Odda. Útgefandi er Tákn s.f.
Frank Ponzi
ÍSLAND Á 19. ÖLD
Leiðangrar og listamem
19th gentury iceland
Artists and Odysstys
ísland
á 19. öld
eftir Frank Ponzi
Þeir komu með farfuglunum og
fóru með þeim aftur. Og hvort
heldur þeir voru prinsar,
vísindamenn, skáld eða listamenn
hafði ísland mikil áhrif á þá,
ferðuðust hingað á vit hins
óþekkta til að endurnýja Ust sína
við islenskt landslag og öðruvísi
birtu en þeir voru vanir. Aðrar
gerðu drátthagir náttúruskoðarar
sem vildu festa á blað þau
stórmerki sem þeir urðu hér vitni
að. En hvort heldur var, þá sýnir
þessi arfur frá liðnum tíma, ásamt
þeim texta sem fylgir, frábæra
mynd af landi og mannlífi hér á 19.
öld.
Að baki þessari bók liggja
miklar rannsóknir, enda ber hún
þvi vitni með sínu fagra yfirbragði
og fjölda nýrra sagnfræðilegra og
listfræðilegra upplýsinga.
Með þessari bók - ekki síður en
fyrirrennara hennar, ísland á 18.
öld - hefur Frank Ponzi unnið
frábært verk, þar sem nýtur sín í
góðri einingu sagnfræði, listasaga
og örugg smekkvísi.
Bókin er bæði á íslensku og
ensku, óskagjöf til vina erlendis.
Bókin er 164 bls. að stærð,
prentuð og bundin í
Prentsmiðjunni Odda.
'mmfm
GoðsÖgain og raunverulcikinn
um alkohóiisma
Áhugaverð bók
um alkohólisma
Undir áhrifum nefníst nýútkomin
bók sem hefur að undirtitli
Goðsögnin og raunveruleikinn um
alkohólisma. Bókin er skrifuð af
tveimur bandarískum læknum, þeim
James R. Milam og Katherine
Ketcham. íslenska þýðingu hafa gert
þau Öm Bjarnason og Þorgerður
Ásdís Jóhannsdóttir, en Þórarinn
Tyrfingsson læknir valdi bókina og
var til ráðuneytis um þýðinguna.
I formála segir annar þýðandinn,
ÖrnBjarnason,m.a. aðþessibóksé
að sínu mati einhver sú besta sem
skrifuð hafi verið til skýringar á
sjúkdómnum alkohólisma. Hún
skýri hann á lífeðlisfræðilegan hátt,
án tillits til þess hvaða
tilfinningalegar hugmyndir menn
kunni aðhafaum hann. íbókinnier
rakið eðli sjúkdómsins, þróun hans
og einkenni, og skýrt hvernig þekkja
megi hann á frumstigi. Þá er rakin
saga rannsókna tengdra
sjúkdómnum, en meginniðurstaða
þeirra er að hér sé um líkamlegan
sjúkdóm að ræða, en ekki sálrænan,
tilfinningalegan eða
menningarlegan. Þar er einnig skýrt
hvernig aðstandendur geti komið
sjúkum einstaklingi til hjálpar og
rakin einstök stig sjúkdómsins.
Bókin Undir áhrifum er tæpar 200
blaðsíður. Útgefandi er
ísafoldarprentsmiðja.
þannig að sumum entist það lífið
á enda. Svo má ráða af bókinni
ísland á 19. öld, sem Frank Ponzi
listfræðingur hefur samið um hina
erlendu ferðalanga á íslandi á
öldinni sem leið. ísland á 19. öld,
gerir grein fyrir þessum
sumargestum, ferðum þeirra um
landið og athöfnum þeirra hér,
birtir áður óbirtar dagbækur úr
íslandsferðum tveggja prinsa,
dansks og hollensks, en umfram
allt fjallar hún um myndlist
þessara ferðalanga og birtir hátt
á annað hundrað myndir sem hér
urðu til á 19. öld. Sumar þessara
mynda höfum við áður séð í
bókum, aðrar hefur höfundurinn
grafið upp í listasöfnum víðsvegar
í Evrópu eða Ameríku, jafnvel á
heimilum.
Ýmsar af myndum bókarinnar
eru eftir fræga málara sem
Sagakominút
Saga, tímarit Sögufélagsins, er
komin út, og er þetta 24. árgangur
tímaritsins. Að þessu sinni er
kastljösinu í heftinu beint að
fjölskyldusögu í víðasta skilningi,
og sögu kvenna og barna
sérstaklega. Gísh Ágúst
Gunnlaugsson ritar þar „Um
fjölskyldusögurannsóknir og
íslenskufjölskylduna 1801-1930",
Gunnar Karlsson ritar greinina
„Kenningin um fornt kvenfrelsi á
íslandi", Helgi Þorláksson á þarna
grein sem heitir „Óvelkomin
böm?“ og er um afnám
brjóstagjafar, og loks á
Guðmundur Hálfdanarson
greinina „Börn — höfuðstóll
fátækhngsins?". Auk þess eru í
Fimmtudagur 22. janúar 1987
heftinu greinar um áform Frakka
um nýlendu við Dýrafjörð, írska
kristni og norræna trú á íslandi á
tíundu öld, og um átthagafjötra á
íslandi. Einnig em að vanda
fjölmargir ritdómar í heftinu.
Ritstjórar Sögu eru Helgi
Þorláksson og Sigurður
Ragnarsson.
XXIV- 1986
Laun
ástarinnar
eftir Caroline Courtney
Bókaútgáfan Breiðabilik hefur
sent frá sér bókina Laun
ástarinnar, eftir Caroline
Courtney í þýðingu Eddu
Óskarsdóttur. CaroUne Courtney
er þekkt nafn í dag sem ásta og
spennusaga rithöfundar og er
þýdd á fjölda mála og núna á
íslandi í fyrsta sinn á vegum
Breiðabliks. Um innihald
bókarinnar: Lavinia er fuU
örvæntingar. Róbert bróðir
hennar hefur tapað öllum eignum
þeirra í spilum. Nú neyddist hún
til að giftast þessum
andstyggUega Saltaire greifa —
manni, sem hún hataði. „Ég hef
ekki hugsað mér að fara með
yður," sagði Lavinia og horfði
reiðUega á hinn óboða gest. Hún
greip andann á lofti, þegar hún sá,
að byssuhlaupinu var beint að
'gagnauga lafði EUsabetar. Augu
mannsins vom hörð eins og
steinn. Þegar hún hittir
markgreifann af Andover verður
hún yfir sig ástfangin. En tU að
hljóta þann mann, sem hún
elskar, verður hún að leika á
Saltaire. Spennandi saga um ást
og ævintýri.
Að elska
hvort annað
eftir Leo Buscaglia
Komin er út hjá Iðunni bókin Að
elska hvort annað eftir
sálfræðinginn Leo BuscagUa í
þýðingu Helgu Ágústsdóttur. Leo
BuscagUa er prófessor í grein
sinni við Háskóla Suður-Kaliforníu
og jafnframt eftirsóttur fyrirlesari.
í kynningu forlagsins segir: —
Þessi bók fjaUar um ást,
væntumþykju, Ufsgleði,
afbrýðisemi, missættiog
fyrirgefningu. Hún fjaUar með
öðmm orðum um þá þætti í lifi
okkar sem mestu máU skipta.
Höfundurinn sem er alkunnur
fyrir að fjalla um mannleg
samskipti á hlýjan og næman hátt,
fjaUar hér m.a. um Ustina að tala
saman, og geta sagt hvort öðm
skoðanir okkar og hvernig við
finnum til. Hann leitar jafnframt
svara við spurningunni hvers
vegna mörg okkar fara hjá sér
þegar kemur að því að tjá öðmm
ást eða væntumþykju.
í sama flokki hafa áður komið út
hjá Iðunni bækurnar Elskaðu
sjálfan þig og Vertu þú sjálfur.