Tíminn - 24.02.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn;
Þriðjudagur 24. febrúar 1987
Tíminn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri:
Aðstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
NíelsÁrni Lund
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrí mur G íslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 50.- kr. og 60.- kr. um helgar. Áskrift 500.-
Búnaðarþing
hófst í gær
í gær var sett á Hótel Sögu 150. búnaðarþing.
A síðasta ári hefur mikið verið rætt um hin nýju framleiðslu-
ráðslög og reglugerð þar að lútandi. Svo sem vænta mátti hefur
sitt sýnst hverjum um þau en óneitanlega hefur meira farið
fyrir úrtölumönnum sem fundið hafa þeim flest til foráttu.
Enginn þarf að ætla að stjórnvöld setji svo harðar reglur og
hér um ræðir nema brýna nauðsyn beri til. Þegar núverandi
•ríkisstjórn tók við völdum var ástandið í framleiðslumálunum
komið í algert óefni. Birgðir hlóðust upp á sama tíma sem
markaðir lokuðust og fyrirsjáanlegt var algert neyðarástand ef
ekki yrði komið á markvissri stjórnun til langs tíma sem miðaði
að því að bændur hefðu ekki lakari afkomu en aðrar stéttir
þjóðfélagsins.
Til að móta hina nýju stefnu var leitað til bændanna sjálfra
og samtaka þeirra um aðstoð, og m.a. á grundvelli tilíagna
þeirra voru lögin samin.
„Allt orkar tvímælis sem gert er“ og því verður ekki neitað
að lögin bitna misjafnlega hart á bændum. Þann mismun þarf
að jafna sem mest og hefur að undanförnu verið unnið í þá átt.
Éað er hins vegar ljóst að á samdráttartímum veltur á miklu
að bændur sýni samstöðu og reyni að skilja og virða möguleika
og rétt hvors annars því aðstaða þeirra er í raun mjög ólík,
m.a. eftir Iandshlutum, búgreinum og uppbyggingu jarða.
Þessi sjónarmið þarf að meta og taka tillit til.
Það hlýtur að vera í verkahring búnaðarþings að fjalla um
þessi mál og ef starf þess á að bera árangur verður að ræða
málefni landbúnaðarins af hreinskilni og af fullri einurð.
í ræðu sinni við setningu búnaðarþings í gær kom Jón
Helgason, landbúnaðarráðherra inn á þessi mál og sagði m. a.:
„Að undanförnu hefur nokkuð borið á þeim sem berja
bumbur barlóms og bölsýni. Að sjálfsögðu er alltaf nokkur
hætta á því að söngur þessara trumbuslagara svartsýninnar
leiði menn í ógöngur því að til annars getur hann ekki leitt.
Búnaðarþing hefur jafnan tekið af einurð og festu á hagsmuna-
málum landbúnaðarins, gert sér grein fyrir staðreyndum, bent
á leiðir sem vænlegast er að fara og úrræði til að komast þær.
Það skiptir því miklu máli nú eins og áður, að ályktanir þingsins
einkennist af þrótti og framfarahug. A tímum hinna öru
breytinga verður að horfa fram á veginn, þó að okkur takist
ekki að sjá hvað er á bak við næsta leiti.“
Tíminn tekur undir þessi orð landbúnaðarráðherra og óskar
búnaðarþinginu árangursríkra starfa.
Áhrif Norðurlanda
Það fer ekki á milli mála að sameinuð geta Norðurlöndin
haft veruleg áhrif á gang heimsmála. Þessu áliti lýsti Steingrím-
ur Hermannsson forsætisráðherra í ávarpi sínu við setningu
fundar Norðurlandaráðs í gær.
Steingrímur ræddi þar m.a. norrænt samstarf á sviði
efnahagsmála, rannsókna og tilrauna. Einnig fjallaði hann
nokkuð um hugmyndina um Norðurlönd sem heimamarkað og
kvað hana að öllum líkindum mikilvægustu hugmyndina á sviði
efnahagsmála, þótt þar væru enn ýmsar hindranir í veginum.
Líka vék Steingrímur þarna að áhrifum Norðurlanda og
sagði m.a.:
„Af mörgum ástæðum er æskilegt að Norðurlöndin standi
saman og komi sem mest fram sem ein heild. Ástand
heimsmála er þannig að engin þjóð getur látið það afskipta-
laust. Sameinuð geta Norðurlöndin haft veruleg áhrif.
Ég nefni kjarnorkuvopnakapphlaupið, sem er fyrir löngu
komið á svo alvarlegt stig að segja má að heimurinn standi á
bjargbrúninni. í þeim efnum er ekkert viðunandi nema
útrýming kjarnorkuvopna. Þótt þetta mál sé fyrst og fremst í
höndum stórveldanna, verða Norðurlöndin að beita áhrifum
sínum eins og þau geta.“
Undir þessi orð forsætisráðherra ber að taka.
Á öldum Ijósvakans
Það má vlst með sanni segja að
fjörið hafl aukist undanfarið á FM
bylgjunum á útvarpstækjum
landsmanna. Hér syðra er það
orðið margfalt á við það sem var
meðan gamla Gufuradíóið var þar
einrátt. Núna er komin þar rás tvö,
svæðisútvarp, Bylgjan, kristileg
stöð og nú síðast sérstök stöð sem
sendir út í höndum nemenda í
framhaldsskólum.
Um síðustu helgi stillti Garri inn
á stöð framhaldsskólanema og
Hafði opið í tvígang, eitthvað á
annan klukkutíma i hvort skipti.
Það olli honum vonbrigðum hvað
þar virtist vera ófagmannlega að
verki staðið. í bæði skiptin heyrðist
varla talað orð úr mannsbarka við
hljóðncmann, heldur voru spilaðar
plötur í síbylju.
Hljóðvarp er vandmeðfarinn
fjölmiðill og umgengnin við
hljóðnemann útheimtir bæði hug-
kvæmni, lagni og umfram allt skiln-
ing á mannlegum viðbrögðum. Því
fer fjarri að það dugi til að reka
útvarpsstöð að droppa bara inn,
sctja langa plötu á fóninn og fara
svo í kaffi. Þar þarf meira til.
0g meira um fjölmiðlun
Mikið er þessi misserin rætt um
fjölmiðlabyltinguna svo nefndu, og
víst ekki að tilefnislausu. Gn spurn-
ingin er hins vegar hvort framboðið
á fréttum í kríngum kvöldmatar-
leytið á helsta þéttbýlissvæðinu sé
ckki faríð að íþyngja venjulegu
fjölskyldulífl einum um of, sé þess
neytt að fullu.
Ríkisútvarpið er með kvöldfrétt-
ir klukkan sjö, og hálf átta taka við
fréttir hjá Stöð tvö í sjónvarpinu.
Klukkan átta kemur svo ríkissjón-
varpið með fréttir sínar.
Það er útbreiddur siður á heimil-
um að reyna að haga málum þannig
að á sjöfréttirnar sé hlustað meðan
fólkið borðar kvöldmatinn, en að
loknu uppvaski og tiltekt sé síðan
horft á fréttirnar í ríkissjónvarpinu.
Ef Stöð tvö er bætt við þetta allt
saman, er þá ekki farið að líða að
þvi að um offramboð sé að ræða?
Er ekki hálfur annar klukkutimi
ríflegur skammtur af fréttum fyrír
flest venjulegt fólk, svona upp á
hvern dag?
Að vísu má segja að fréttastofa
sjónvarps hafi ekki nema gott af
samkeppninni, vegna þeirrar slag-
síðu sem mörgum þykir vera komin
þar nú næstliðið yfir á frjálshy ggju-
hliðina. En allar þessar stöðvar
flytja okkur raunar meira og minna
sömu fréttimar. Væri kannski at-
hugandi hjá þessum fjölmiðlum að
stytta fréttafíma sína og gera þá
hnitmiðaðri - og bjóða fólki
kannski eitthvað annað efni í stað
þess að síendurtaka sömu fréttim-
ar?
Morgunblaðið og kaup-
félögin
Garri hefur áður vakið athygli á
þeirri sérkennilegu gcðvonsku sem
farin er að íþyngja skrifum Morg-
unblaðsins um stjórnmál í seinni
tíð. Þetta á ekkert skylt við stefnu
Sjálfstæðisflokksins, heldur virðist
vera innanhússvandamál á blað-
inu.
Gott dæmi þessa var í leiðara
blaðsins á laugardag. Þar er rakið
nokkuð af þeim árangrí sem náðst
hefur í tíð ríkisstjómar Steingríms
Hermannssonar, þar á meðal að
því er varðar aukið frjálsræði í
verslun og vaxandi samkeppni í
vöruverði til neytenda sem af þessu
hefur Ieitt.
Ekki getur blaðið þó á sér setið
að nota þetta tækifærí til að hnýta
í kaupfélagaverslun í landinu. Það
kemur fram í því að leiðarahöfund-
ur segir, eftir að hann hefur rætt
um aukið frjálsræði í verðlagningu:
„Almennt röruverð á höfuð-
borgarsvæðinu, þar sem sam-
keppnin er mest, er hagstæðara
almenningi en í strjálbýli, þar sem
sumstaðar er aðeins ein
kaupfélagsverslun um hituna.“
Hér virðist, eins og oftar í Morg-
unblaðinu, vera ýjað að fleiru en
beinlinis er sagt berum orðum. Á
ekki að skilja þetta þannig að
kapphlaup verslana sé hér fortaks-
laust talið vera af hinu góða, en
kaupfélögin eins fortakslaust tengd
við skort á samkeppni og gott ef
ekki einokun, og þar mcð hátt
vöruverð? Alla vega er auðvelt að
skilja þetta svo að kaupfélögin séu
óæskileg fyrirbæri sem helst ættu
að hverfa.
Þeir hjá Morgunblaðinu geta
þess hins vegar ekki að kaupfélögin
hafa víða verið nauðvörn fólks til
að halda uppi verslun og þjónustu
á heimaslóðum, þar sem fámenni
var meira en svo að peningalyktin
þaðan drægi beinlínis að sér kaup-
menn f gróðaleit. Líka era kaupfél-
agabúðir í dag meðal hinna glæsi-
legustu og best reknu sem gerast,
ekki síst á suðvesturhorninu.
Það er því ekki annað en tíma-
skekkja að tala um kaupfélagabúð-
ir sem eitthvert úrelt fyrírbæri nú í
dag. Samkeppnin er góð, en öfgar
hennar era afleitar. íslendingar
eru upp til hópa félagslcga þenkj-
andi fólk. Ein saman geðvonska
má ekki verða til þess að leiðarahö-
fundar á einum útbreiddasta fjöl-
miðli landsins Iáti löngun sína til að
dekra við frjálshyggjuna leiða sig
út í eitthvað sem tengja má við
níðskrif um félagslega rekin fyrir-
tæki.
Garri.
VÍTT OG BREITT
Stóriðjudraumurinn
orðinn martröð
„Nú þegar öllum má vera það
ljóst, nema ef til vill lögfræðinga-
og hagfræðingastóðinu, sem öllu
ræður í Sjálfstæðisflokknum, að
stóriðjudraumar okkar eru
brostnir, er ekki úr vegi að líta yfir
farinn veg og íhuga hvað fór úr-
skeiðis."
Þessi tilvitnun er úr grein sem
Júlíus Sólnes, prófessor, ritaði og
birtist ÍDV s.l. laugardag. Höfund-
ur segir að óraunsæi og loftkastalar
hafi ávallt einkennt alla umræðu
um stóriðju á íslandi, enda málin
verið í höndum stjómmálamanna
og embættismanna ríkisins. Hann
sýnir fram á að tækniþróun og
orkunýting hafi í mörg ár beinst í
aðra farvegi en óskhyggjan og
loftkastalasmíðin á íslandi.
Virkjunarframkvæmdir og of-
framleiðsla orku er afleiðing
óraunsæis „lögfræðinga- og hag-
fræðingastóðsins,sem öllu
ræður...“
Orkufyllirí og
byggðaröskun
í tíu ár höfum við verið á
orkufylliríi og stóriðjuverin hinum
megin við hornið að áliti prófess-
orsins. Eitt hið alvarlegasta við
þennan langvarandi vímutúr er að
hann hefur stuðlað að byggðarösk-
un.
í fleiri landshornum hefur verið
beðið eftir stóriðjuverum, sem
leysa áttu atvinnumál og fjölmörg
önnur brýn vandamál hinna
dreifðu byggða. Stjórnmálamenn
hafa verið iðnir við að lofa iðjuveri
hér og orkuveri þar. Vegalagnir,
hafnir og mikil atvinna fylgja bygg-
ingu orkuvera og stóriðjufyrir-
tækja. Síðan eiga iðnaðarmenn
bændur og sjómenn að una glaðir
við málmframleiðslu á fjarða-
ströndum til eilífðarnóns.
Dýr atvinnubótavinna
En orkuver og mannvirkjagerð
vegna stóriðju er nokkuð dýr at-
Storiðju-
draugurin
vinnubótavinna. íslenskir orku-
sölumenn leita fyrir sér víða um
heim og bjóða rafmagn við vægu
verði. En svo vill til að orkufrekur
iðnaður og málmframleiðsla í
heiminum fellur ekki alveg að
óskhyggju lög- og hagfræðinga á
íslandi og enn síður að misskilinni
byggðastefnu, eða kosningaloforð-
um einstakra frambjóðenda.
Orkufylliríið er því að breytast í
timburmenn.
í langa tíð hefur stóriðjudraug-
urinn villt um fyrir mönnum og
brenglað skyn á atvinnuuppbygg-
ingu og framtíðarmöguleikum.
Loforð um aðskiljanlegar verk-
smiðjur hingað og þangað hafa
dregið dug úr framtaki og eðlilegri
sjálfsbjargarviðleitni dugnaðar-
fólks víða um land. Þegar seint og
um síðir kemur í ljós að stórvirku
atvinnufyrirtækin eru ekki annað
en óskadraumur manna, sem
kunna skil á lögum og hagtölum en
vita ekkert um tækniþróun eða
málmframleiðslu, er afleiðingin
ömurleg þróun byggða.
Niðurrifsmenn
Margir bera ugg í brjósti vegna
þeirrar röskunar sem er að verða á
byggðajafnvægi. Sumir þeirra sem
þykjast hvað öflugastir málsvarar
þess sem þeir kalla öfluga byggða-
stefnu, eru kannski óviljandi mestu
niðurrifsmennirnir.
Fölsk loforð um framkvæmdir
og blómlegt atvinnulíf draga kjark
úr fólki þegar fram í sækir. Þau
verða til þess að eðlileg atvinnu-
starfsemi sem hæfir hverjum stað,
veslast upp og ekki er hugað að
nýjum greinum, sem haldið er að
standa muni í skugga stóriðju og
göldrum líkra framkvæmda.
Aðrir niðurrifsmenn Iands-
byggðarinnar eru t.d. þeir sem
þrástaglast á því hve allir í þeirra
eigin byggðarlögum hafa það skítt
en allir sem búa á höfuðborgar-
svæðinu velta sér upp úr auðnum
og valdinu, sem þar á að vera,
auðvitað á kostnað dreifðra
byggða. Þessir samanburðar-
fræðingar eru ötulustu liðsmenn
byggðaröskunarinnar.
Skilningssljóir fræðingar
Stóriðjudraumurinn og þekking-
arleysið leikur þjóðina grátt. Þegar
þar við bætist að alið er á hrepparíg
á vanhugsuðum forsendum hlýtur
sitthvað undan að láta. Nýjungar
og þróun í atvinnulífi hlýtur að
verða til þar sem aðstæður og
framtakssemi er fyrir hendi. Það er
ekki annað en dauð hönd miðstýr-
ingarinnar sem tekur að sér það
verkefni að planta niður tækni-
væddum stórverksmiðjum út um
öll foldarból, hvort sem nokkur
rekstrargrundvöllur er fyrir hendi
eða ekki.
Stóriðjumisskilningurinn hefur
ekki orðið til annars en raska
byggðajafnvæginu enn meira en
þörf var á.
Vel má vera að það sé rétt hjá
Júlíusi Sólnes, að allir skilji þetta
nema „lögfræðinga- og hagfræð-
ingastóðið í Sjálfstæðisflokknum."
Niðurstaða hans um stóriðjudraug-
inn er: „En meðan íslandi er
stjórnað af heimaöldum lög-
fræðingum og viðskiptafræðingum,
sem bera lítið skynbragð á hina öru
tækniþróun, er lftil von til þess að
betur gangi.“ OÓ