Tíminn - 19.05.1987, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 19. maí 1987
Tíminn 7
Áslaug Brynjólfsdóttir starfandi formaður Menntamálaráðs:
Þörf fyrirsköpunargleði á
sviði lista og menningar
Ávarpfluttviðafhendingu listamannastyrkja Menntamálaráðs 14. maí s.l.
Góðir gestir!
Fyrir hönd Menntamálaráðs vil
ég leyfa mér að bjóða ykkur öll
innilega velkomin.
Eftir því sem þjóðfélagið verður
tæknivæddara, ofstýrðara og allt
bendir til þess að tjáskipti fólks fari
dvínandi, erum við í æ ríkari þörf
fyrir frumkvæði og sköpunargleði
á sviði lista og menningar.
Það er okkur því sannkölluð
gleðistund tilefni þess að við erum
samankomin hér í dag, en það er
til að leggja örlítið lóð á vogarskál-
ina til örvunar hinna ýmsu list-
greina. En Alþingi hefur falið
Menntamálaráði að úthluta viður-
kenningu í þessum efnum úr
Menningarsjóði. Menningarsjóður
var stofnaður fyrir nálega 60 árum
(eða 1928) og hafði þá víðtæka
fyrirgreiðslu við menntir og listir í
landinu. Hlutverk hans nú, skv.
lögum frá 1957 eru þessi:
1. Bókaútgáfa.
2. Styrkur við íslenska tónlist og
myndlist.
3. Efling þjóðlegra fræða og athug-
ana á náttúru landsins.
4. Styrkir til listamanna vegna
utanferða.
5. Kynning á íslenskri menningu
innan lands og utan.
6. Önnur menningarstarfsemi.
Einnig er í þessum lögum kveðið
á um stuðning við kvikmyndagerð,
en kvikmyndasjóður hefur tekið
við því verkefni.
Viðamesti þátturinn í starfsemi
Menntamálaráðs og Menningar-
sjóðs hefur frá upphafi verið bóka-
útgáfan, sem frá árinu 1940 hefur
verið í tengslum við útgáfu Hins
íslenska Þjóðvinafélags. Sjóðurinn
hefur einkum sinnt ýmsum fræði-
og fagurbókmenntum, svo og sér-
tækum og oft viðamiklum ritverk-
um. Þessi rit hafa verið talin mjög
þörf fyrir menningu okkar, þótt
þeir fjármunir, sem til þess hefur
verið varið, skili sér oft ekki fyrr
en löngu síðar. Hefur með þessum
hætti verið forðað frá glötun eða
gleymsku ýmsum þjóðlegum verð-
mætum og vitneskju um siði og
■venjur liðinna kynslóða. En það er
þáttur í að efla okkar þjóðarvitund
og metnað.
Þá hefur Menningarsjóður átt
samstarf við rannsóknarstofnanir
innan Háskóla íslands um fræðileg-
ar útgáfur bókmennta- og sagn-
fræðirita.
Ég vil leyfa mér að nefna hér
nokkur verk útgáfunnar frá síðast-
liðnu ári. Ber þar hæst stórvirki dr.
Lúðvíks Kristjánssonar, „íslenskir
sjávarhættir“, sem er fimmta
bindið, en hið fyrsta kom út 1980.
Samtals er blaðsíðnafjöldi þessa
mikla verks 2530 síður og myndir
2008. Ritið er helgað minningu
íslenskra sjómanna og er ætlað að
kynna og skilgreina forna strand-
menningu og minna um leið á orð
Jóns skálds Magnússonar „Föður-
land vort hálft er hafið.“ Þá vil ég
nefna bókina „Hjá fólkinu í land-
Áslaug Brynjólfsdóttir.
inu“ en hún hefur að geyma ræður
og ávörp eftir dr. Kristján Eldjárn,
er hann flutti þjóðinni í forsetatíð
sinni. Auk þess vil ég drepa á
örfáar aðrar bækur „Refsku" eftir
Kristján J. Gunnarsson, fyrrv.
fræðslustjóra, skáldsaga sem minn-
ir víða á fslendingasögur um brag
og túlkun. Ljóðabækur eftir þá sr.
Bolla Gústafsson í Laufási, og
Gylfa Gröndal, „Ljóð og ritgerð-
ir,“ eftir Jóhann Jónsson, „Leynd-
armálLaxdælu“,eftirdr. Hermann
Pálsson og „Hvalveiðar við ísland"
1600-1939, eftir Trausta Einarsson
sem er í ritröð Sagnfræðirann-
sókna.
Menningarsjóður hefur nú um
alllangt skeið veitt stuðning til
menningarstarfsemi og var auglýst
að þessu sinni eftir umsóknum um
dvalarstyrki til handa listamönn-
rum, styrk til tónverkaútgáfu, ferða-
styrki til listamanna eða annarrar
menningarstarfsemi og styrki til
fræðimanna sem Menntamálaráði
er falið að úthluta samkvæmt sér-
stakri fjárveitinu. Er sú fjárveiting
samtals kr. 224 þús. og nú í ár
hljóta 14 vísinda- og fræðimenn 16
þús. hver. Þessir styrkir eru fyrst
og fremst ætlaðir þeim, sem hljóta
litla eða enga aðra umbun og er
hugsað sem viðurkenningarvottur
til þeirra alþýðufræðimanna, sem
fást við ýmis þjóðleg fræði og
rannsóknir af áhuga, vilja og eigin
frumkvæði.
Það hefur allt frá upphafi þótt
nauðsyn að íslendingar bregði sér
til annarra landa í því skyni að
kynnast útlendum þjóðum og
víkka sjóndeildarhringinn. Lítið
þótti til þeirra koma, sem hvergi
hleyptu heimdraganum, en hins
vegar fór saman viðförli og snilld:
„Voru þeir því ágætari og víðfræg-
ari sem þeir fóru víðar segir á
einum stað í „Ólafs sögu helga“.
Menningarsjóður veitir í ár
samtals 425 þúsundir króna til
farareyris til annarra landa til
handa 17 listamönnum og einnig
hljóta 8 listamenn 70 þúsundir
króna hver til dvalar erlendis sam-
tals 560 þúsund krónur.
Alls sóttu 45 listamenn um dval-
arstyrki að þessu sinni og reyndist
valið því erfitt, en furðanlega fljótt
tókst þó ráðsmönnum að komast
að sameiginlegri niðurstöðu um þá
aðila sem ég vil nú leyfa mér að
greina frá og biðja viðstadda að
koma hingað og veita viðtöku
þessu umslagi, sem hefur að geyma
ávísum á hina umræddu upphæð.
Áskell Másson, tónlistamaður
Gunnar Reynir Sveinsson, tón-
skáld
Helgi Skúlason, leikari
Kristín ísleifsdóttir, myndlista-
maður.
Kristján Guðmundsson, listmálari.
Laufey Sigurðardóttir, fiðluleikari
Ólafur Haukur Símonarson, rit-
höfundur
Þórhildur Þorleifsdóttir, leikstjóri.
Síðan vil ég greina frá styrk til
tónverkaútgáfu að upphæð 100
þús. kr., en honum var skipt jafnt
milli tveggja þekktra tónlistar-
manna þeirra: Snorra Sigfúsar
Birgissonar, sem hlýtur 50 þús. og
Þóris Baldurssonar, sem einnig
hlýtur 50 þús.
Góðir styrkþegar!
Forn málsháttur segir, „Fengins
fjár neyttu framlega" og ég vil
leyfa mér að taka undir þessi
spaklegu orð. Ég veit að þið, sem
hljótið þessa styrki í ár hafið til að
bera það sem í Laxdælu telst til
stórmennsku, að kunna þá list að
verja þessum litla auði sjálfum
ykkur til dýrðar og öðrum til yndis.
Þakka ykkur fyrir.
SAMVINNUMÁL

■III

Jón L. Ámason teflir fjölteili í
Holtagörðum.
veglegt tölublað af Hlyn, blaði LÍS,
þar sem rakin er saga Starfsmanna-
félags Sambandsins, en þar hafa
hafist mörg mál sem síðan hafa haft
áhrif út í önnur starfsmannafélög
samvinnuhreyfingarinnar. Hefur
Starfsmannafélag Sambandsins ætíð
verið mjög virkt og staðið vel í
ístaðinu fyrir félagsmenn sína. Nú-
verandi formaður félagsins er Matt-
hías Guðmundsson.
(Fréttatilkynning.)
Fallhlífastökk við Holtagarða á af-
inælisdaginn.
SFS 50 ára
Starfsmannafélag Sambandsins í
Reykjavík átti 50 ára afmæli sunnu-
daginn 10. maí. í því eru nú nokkuð
á annað þúsund félagar, en það var
stofnað af 24 starfsmönnum Sam-
bandsins þennan dag árið 1937.
Talsvert hefur verið gert í tilefni
afmælisins. Óvenju mikilfengleg árs-
hátíð var haldin í janúar í íþróttahúsi
Digranesskóla, en það vareina húsið
á Reykjavíkursvæðinu sem gat rúm-
að allan þann fjölda sem þar kom.
Á sjálfan afmælisdaginn og fyrir
hann var líka mikið um að vera.
Hófst sú hátíð fimmtudagskvöldið
7. maí með fundi með forstjóra og
framkvæmdastjórum Sambandsins.
Var hann vel sóttur af starfsmönnum
og bar margt á góma.
Á föstudagskvöldið 8. maí var
opið hús í Fóstbræðraheimilinu. Þar
mætti hópur fólks frá Starfsmanna-
félagi verksmiðja Sambandsins á
Akureyri með verksmiðjukórinn í
broddi fylkingar. Söng kórinn nokk-
ur lög undir stjórn hins landsþekkta
tónlistarmanns Árna Ingimundar-
sonar við mjög góðar undirtektir.
Síðan var stiginn dans af miklu fjöri
fram eftir nóttu.
Laugardaginn 9. maí var keppt í
innanhúsknattspyrnu í íþróttahúsi
Hagaskóla, og bar lið Iðnaðardeild-
ar á Akureyri sigur úr býtum eftir
æsispennandi keppni, en verðlaun
voru afhent á Skálafelli um kvöldið.
Á sjálfan afmælisdaginn tefldi Jón
L. Árnason stórmeistari fjöltefli við
starfsmenn Sambandsins og hafði
sigur á öllum borðum. Félagar úr
Fallhlífaklúbbi Reykjavíkur sýndu
fallhlífastökk og svifu listilega niður
á bílastæðið við Holtagarða. Síðan
var opið hús í matsal Holtagarða þar
sem á borðum voru miklar afmælis-
tertur, og var þar fullt út úr dyrum.
Sambandið hefur ætíð stutt vel við
bakið á starfsmannafélagi sínu, og í
tilefni af afmælinu voru því á árshá-
tíðinni færðar að gjöf kr. 500.000.
Verður þeirri fjárhæð m.a. varið til
endurbóta á orlofshúsum Starfs-
mannafélagsins að Bifröst, en þar á
það tíu hús í orlofshúsahverfi Lands-
sambands ísl. samvinnustarfs-
manna.
Dagana 1.-10. maí stóð einnig yfir
í Hamragörðum myndlistarsýning
starfsmanna Sambandsins. Þar
sýndu 37 samvinnustarfsmenn um
eitt hundrað myndir.
í tilefni af afmælinu kom einnig út