Tíminn - 09.09.1987, Blaðsíða 9

Tíminn - 09.09.1987, Blaðsíða 9
Miðvikudagur 9. september 1987 Tíminn 9 VETTVANGUR ílllllllllillllllllll llllllil! Illlllllil VÉR MÓTMÆLUM Félagshyggja og samvinna á ekki upp á pallborðið í okkar nútíma þjóðfélagi. Frír af stjórnmála- flokkum landsins, Sjálfstæðis- flokkur, Alþýðuflokkur og Alþýðubandalagið, eru í yfirlýstri andstöðu við samvinnuhreyfing- una í landinu og hafa Samband ísl. samvinnufélaga. stærstu og heil- steyptustu félagasamtök þjóðar- innar, nánast sem grýlu á almenn- ing í málflutningi sínum og áróðri, sem velt er yfir þjóðina daglega og oft á dag. Þeir leggja höfuðkapp á að vara almenning við „skaðsemi" hennar og bera hana þyngstum sök- unt fyrir einokun og misferli. - Ekki er eins vitað um afstöðu annarra tlokka, sem nú eiga sæti á Alþingi í garð samvinnuhreyfingarinnar. Þó skyldleiki hins nýja Borgara- flokks og Sjálfstæðisflokksins sé mikill og gera megi ráð fyrir svip- aðri afstöðu þeirra til flestra mála þá liggur það ekki Ijóst fyrir hver samstaða þeirra er gagnvart sam- vinnufélagsskapnum og samvinnu- félögunum með SÍS í broddi þeirr- ar fylkingar. Orð Alberts Guð- mundssonar, í nýlegu viðtali við hann, benda þó til að hann sé nokkru frjálslyndari í þeim efnum en „móðurskipið", Sjálfstæðis- flokkurinn er og langt frá að vera eins ofstækisfullur. - Ekki er vitað hvaða hug listakonur bera til þeirra mála, fremur en margra annarra mála í þjóðfélaginu. -Pæreinblína á sinn lífsstíl og kynferði. - Fram- sóknarflokkurinn er því eini stjórn- málaflokkurinn, sem hefur lýst yfir fylgi sínu við samvinnustefnuna og félagshyggju yfirleitt. Enda er fokkurinn frá upphafi grundvallað- ur á hugsjón samvinnustefnunnar og stofnaður af brautryðjendum hennar og hefur haft hana á stefnu- skrá sinni. Óþarft er að fara orðum um hverjum grettistökum samvinnu- félögin og samvinnufélagsskapur- inn, í heild, hefur frá upphafi sínu, lyft hér á íslandi til hagsbóta al- menningi og atvinnuháttum í land- inu með bættum kjörum og við- skiptaháttum. Þar blasa hvarvetna við dæmi deginum ljósari, þó yngri kynslóðin geri sér ekki grein fyrir því, í landi allsnægtanna og auglýs- ingabrjálæði kaupsýslunnar og öðru álíka. Þeir sem eldri eru þekkja þetta af eigin ráun. 1 lífi þeirra hefur orðið gjörbylting fyrir tilverknað samvinnufélagsskapar- ins. í raun og veru getur enginn sem ekki þekkir þá forsögu gert sér grein fyrir hver þróun mála hefði orðið í þessu landi, ef þeirrar félagshyggju hefði ekki notið við. Hræðslubrjálæði forkólfa Sjálf- stæðisflokksins við samvinnuhreyf- inguna og sá áróður, sem þeir hafa í frammi gegn henni, erhrein fölsun á staðreyndum. Þeir vita sem er, að vegna tilkomu og tilveru sam- vinnufélaganna og samtaka þeirra, SÍS, hafa fjárplógsmenn misst drjúgan spón úr aski sínum, sem fallið hefði þeim í munn, ef þeir hefðu setið einir að viðskiptakök- unni í verslun og atvinnulífi þjóð- arinnar. I>á hefði ríkt fullkomið ein- okunarástand og þeir getað matað krókinn að vild sinni. Því þarf engan að undra þó þeir beiti sér, og beiti sér hart, gegn þeim and- stæðingi og keppinaut gegn stór- kapitalisma og gróðahyggju í sinni grófustu mynd. Hitt vekur meiri furðu hvað Alþýðuflokkurinn og Alþýðu- bandalagið eru tryggir taglhnýting- ar íhaldsins og einkakapítalismans gegn samvinnuhreyfingunni og skera Sig með því algerlega úr bræðraflokkum sínum erlendum í nágrannalöndum okkar, og víðar. Og það svo, að stundum ganga þeir lengra í rógsiðju sinni gegn sam- vinnufélögunum en harðasta íhald- ið í Sjálfstæðisflokknum. Útvegsbankamálið er búið að vera á dagskrá meðal stjórnmála- manna og almennings frá því er upplýst varð um Hafskipshneykslið og fjárdrátt þeirra sem stjórnuðu því fyrirtæki og voru um leið máttarstólpar Sjálfstæðisflokksins. Þeir gæðingar voru búnir að mata krókinn í eiginhagsmunaskyni um hundruð milljóna og skildu við aðal viðskiptabanka sinn í algerri rúst, eftir að hafa blekkt banka- stjóra og bankaráðsmenn, og alla aðra, sem þar komu nærri málum, svo að þeir liggja undir sakargift- um, - Svo virðist að gengið sé fram í því af áhrifamönnum í Sjálf- stæðisflokknum, að koma í veg fyrir að þessir menn verði látnir sæta ábyrgð gerða sinna með alls- kyns lögfræðilegum hártogunum og útúrsnúningum, og helst að þeim gefist kostur á að hefja sama leikinn á ný eins og ekkert hefði t skorist. Hvort það tekst er ekki víst á þessu stigi málsins, en öll viðleitni er viðhöfð til þess. Vegna þeirrar uppákomu, sem Hafskipshneykslið olli, var Útvegs- bankanum breytt með lögum frá Alþingi í hlutafjárbanka og svo rýmkað um að erlendir fjárafla- menn gætu orðið þar sem stærstir hluthafar. í framhaldi af því var hlutafé bankans boðið út til sölu, í hlutabréfaformi, væntanlegum kaupendum. Bréfin voru boðin út með ákveðnum tímatakmörkunum og almennum skilyröum um við- skipti hlutabréfa. - Svo virðist að þetta útboð hafi vakið litla athygli fjáraflantanna eða annarra, sem til greina komu í þeim viðskiptum. Illar tungur herma, að menn með „fjármálavit" hafi verið að bíða og leita tækifæris að hægt væri að kaupa hlutabréfin fyrir spottprís þegar í óefni væri komið hjá ríkis- sjóði með sölu þeirra. Þegar lengi hafði verið beðið og lítill, eða enginn, áhugi virtist fyrir kaupum á þessum bréfum, gerðist það sem hefur verið uppistaðan í fréttum fjölmiðla, blaða, útvarps og sjónvarps, síðustu vikur og daga, að Samband ísl. samvinnu- félaga bauðst til að kaupa 65% hlutabréfanna og lagði inn kauptil- boð sitt, ásamt tryggingu fyrir kaupunum á lögformlegan hátt, hjá viðskiptaráðherra. Virtist þá sem vandræðahnútur ríkissjóðs um þetta vandræðabarn hans væri leystur með löglegum og eðlilegum viðskiptahætti, og bankinn orðinn eign Sambandsins og dótturfélaga þess. Þegar þetta vitnaðist var eins og sprenging hefði vakið Sjálfstæðis- flokkinn og peningamenn landsins af værum svefni. Fyrirætlun þeirra um að kaupa bankann við tækifæri, síðar, var fokin út í veður og vind, og erkióvinurinn kominn illilega í spilið. Þegar svo var komið voru öll tól og tæki flokksapparats Sjálfstæðis- flokksins sett í gang til að eyði- leggja gerð kaup á bankanum og tryggja sér yfirráð yfir honum. Upphófst þá hinn mesti skrípaleik- • ur, sem settur hefur verið á svið á hinu pólitíska leiksviði. Sá leikúr stendur enn og er sýndur daglega „fyrir fullu húsi“ forvitnum hlust- endum og áhorfendum meðal þjóðarinnar til hrellingar. Og svo virðist sem þær eignir, sem þegar var búið að selja, séu nú komnar á uppboð og óvíst sé hvenær því uppboði lýkur. Þegar forsætisráðherra varð þess áskynja hvernig komið var, að Santbandið hafði gerst formlegur kaupandi þeirra skuldabréfa, sem á markaði voru, og þar með leyst ríkissjóð úr þeirri hengingaról, sem hann var kominn í með þetta vandræðabarn sitt, brást hann ókvæða við en vissi ekki sitt rjúk- andi ráð. - Hér höfðu þeir atburðir gerst, sem ekki gátu samrýmst hagsmunasjónarmiðum ráðandi forustusveitar Sjálfstæðisflokks- ins. Koma yrði í vegfyrirþá hættu, sem hann og flokkur hans taldi hér vera, fyrir einkabraskið og fjár- magnseigendur innan flokksins. Fangaráð hans var að hringja í flokksráðsmenn Sjálfstæðisflokks- ins og láta þá greiða atkvæði um hvað hann ætti að gera. Svo virðist sem þeir ráðgjafar hafi verið ein- huga um að þessa óhæfu (!) yrði að stöðva hvað sem það kostaði. Slíkt yrði ekki þolað af þeim. - í einu vetfangi voru komnir fram á sjón- arsviðið 33 einstaklingar, sem kynntir voru sem útgerðarmenn og sjómenn, jafnvel trillukarlar, sem buðust til að kaupa bankann og það á hærra verði en sá aðili, sem taldi sig vera búinn að kaupa hann. Eitthvað stóð á, að þessir „trillu- karlar“ gætu sett fullnægjandi tryggingu fyrir kauptilboði sínu. En með leit í vösum þeirra, sem sumir hverjir eru lágtekjumenn samkvæmt skattskrá, að sagt er, tókst að öngla saman því sem til þurfti að boð þeirra yrði móttekið af viðskiptaráðherra. Kristján Ragnarsson, fotsvars- maður þeirra þrjátíu og þriggja einstaklinga, sem að þessu tilboði standa, var tekinn tali í útvarpinu, þann 27. ágúst, um þessi mál. Í viðtalinu leiddi Kristján talið að Vestmannaeyingum og viðskipta- málum þeirra, til dæmis. Hann sagði það óþolandi að Sambandinu (SIS) yrði gefinn kostur á að rýna ofan í alla reikninga útgerðar- manna og annarra í Vestmannaeyj- um. Slíkt kæmi alls ekki til greina. - Við slíkar yfirlýsingar kemur mörgum í hug sú spurning, hvað sé í hættu, og hvað Vestmannaeying- ar og aðrir hafi að fela, sem aðcins fulltrúarpeningavaldsins í Reykja- vík og innan Sjálfstæðisflokksins ntegi hnýsast í. Og hvað er maður- inn að segja með þessu fyrir hönd flokks- og skoðanabræðra sinna? - Er Sambandið, sem í fjölmörgum tilfellum hefur orðið að taka á sig ábyrgð og skuldbindingar víðsveg- ar um landið, svo að segja í hverju útgerðarþorpi landsins, til að bjarga afkomu manna, og atvinnu- tækja, þegar einkaframtakið var komið í þrot og taldi sig ekki hafa nóg upp úr krafsinu, orðinn sá ógnvaldur að hægt væri að líkja því og forsvarsmönnum þess við bófa, sem til einskis nema ills væri trú- andi? I gegnum þetta skín hverjir það eru, sem Kristján Ragnarsson og félagar hans treysta einum manna til að „hnýsast" í gerðir útgerðar- manna, kaupsýslumanna og alls atvinnulífs í landinu. Það er sú klíka, sem mestu ræður í Sjálf- stæðisflokknum, meirihluta stór- atvinnufyrirtækja og fjárafla- ntanna. Þessum aðilum hefur hinn nýbakaði forsætisráðherra ríkis- stjórnarinnar falið að fara með vald forsætisráðherra og segja ríkisstjórninni fyrir verkum. Þeir eiga að hafa einokunaraðstöðu til þess trúnaðar, sem bankalög, og önnur lög, setja um viðskiptasið- gæði bankakerfisins. - Hverskonar boðskapur er þetta? Fjármálafor- ræði Sjálfstæðisflokksins og sjálf- * stæðismanna. í rekstri og fjárreið- unt fyrirtækja og stofnana virðast þessir menn telja sem sjálfsagðan hlut. - Því beita ekki þessir menn sér fyrir því, að lögfesta þau yfir- ráð, svo aðrir komi þar ekki til greina og þó allra síst Sambandið með sína 46 þúsund lelagsmenn og margþættu atvinnutæki ogstofnan- ir? - Ummæli Alberts Guðmunds- sonar uin vald þerra fáu og ríku innan Sjáífstæðisflokksins eru ekki út í hött. Þar talar sá maður, sem hefur langa og ríka rcynslu af því ofurvaldi, sem fjársterkir einstakl- ingar hafa innan þess flokks, og bendir á þá hættu sem því er samfara. Þetta er nákvæmlcga það sama sem Gunnar Thoroddsen eyddi sínum síðustu ævidögunt til að vara þjóðina við og flokkurinn gat ekki fyrirgefið honum í lifanda lífi og ekki heldur látnum. Fleiri hafa orðið, í áranna rás, til að lýsa því sama. Er mér og öðrum það lcngi í ntinni þegar Arni frá Múla skrifaði sína kveðju til flokksins, sem hann hafði þjónað dyggilega um langa ævi. Þá komst hann svo að orði, „að hann vildi ekki skipta á því sem hann hefði séð innan í Sjálfstæðisflokknum og krabban- um í sjálfum sér. Ekki þó hann ætti að drepast á morgun.“ Full ástæða er til að gefa orðum þessara manna gaum. Það sannar best móðursýkiskast þeirra út af kaup- um SÍS á hlutabréfum Útvegsbank- ans Vf, sem nú eru á uppboði. Jón Sigurðsson hefur verið settur í stóran vanda. Við hann hefur forsætisráðherra raunar sagt: Ef þú gerir ekki eins og okkur sjálf- stæðismönnum þóknast eru ráð- herradagar þínir taldir. Við kærum okkur kollótta hvernig fer um stjórnarfar landsins og fjárhag þjóðarinnar, ef persónulegir og fjárhagslegir hagsmunir sterkustu stuðningsmanna okkar eru á nokk- urn hátt skertir. Svo einfalt er það. Vald forsætisráðherra er nú í raun og veru komið í hendur þessara ríku manna. Þorsteinn Pálsson -hefur fengið þeim það í hendur sjálfviljugur. Þeir sleppa því varla. Þetta er enn ein sönnun þess að Þorsteinn Pálsson kann ekki að stýra eigin gerðum, hvað þá flokks síns, og því síður hag þjóðarinnar. Að lokum þetta: Við samvinnu- menn, um land allt, hvar í flokki sem við stöndum, mótmælum harölega þeirri skoðun, að ekki megi fela okkur, samtökum okkar og sambandsstjórn, meðferð bankamála svo og hverja aðra opinbera starfsemi til jafns við aðra þegna þjóðfélagsins í öðrum stjórnmálaflokkum og hagsmuna- samtökum. Við mótmælum að í því felist nokkur sérstök hætta fyrir atvinnu- og viðskiptalífið í landinu, eins og komið hefur fram í orðum ogskrifum einkaframtaks- ins. Ef við, samvinnumenn, erum ekki viðurkenndir jafn réttháir og aðrir menn með aðrar skoðanir, samkvæmt lýðræðisreglum, þarf að setja um það lög frá Alþingi, að menn með vissar skoðanir á þjóð- málum megi ekki nærri þeim mál- um korna. Yfirlýsing Þorsteins Pálssonar forsætisráðherra og flokksbræðra hans jafngildir því í raun og veru, þó hana skorti íaga- legt gildi. Bæ. 1. sept. 1987 Guðmundur P. Valgeirsson

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.