Tíminn - 10.09.1987, Page 9

Fimmtudagur 10. september 1987
Tíminn 9
SAMVINNUMÁL

Aðalstöðvar KF í Stokkhólmi.
KF verður eintóm
dótturfyrirtæki
Róttækar skipulagsbreytingar í Svíþjóð
Þær fréttir eru nú að berast frá
Svíþjóð að þar í landi stefni nú allt í
það að verulega róttækar skipulags-
breytingar verði innan skamms tíma
gerðar á þarlenda samvinnusam-
bandinu KF. Það sem líklegast er til
að vekja mesta athygli, a.m.k. hér á
landi, er að gert er ráð fyrir að öll
heildsölu- og verslunarstarfsemi KF
verði sameinuð í nýju dótturfyrir-
tæki, sem rekið verði sem hlutafélag
og er á þessu stigi nefnt vinnuheitinu
Konsument-Coop AB.
Þessi breyting var seinast til um-
ræðu á aukafundi í stjórn KF hinn
14. ágúst, og hlaut hún þar stuðning
í öllum meginatriðum. Aftur var
fyrirhugað að taka málið fyrir á
reglulegum stjórnarfundi 11. sept-
ember, og stefnt er að lokaafgreiðslu
stjórnarinnar á því á fundi sínuni
hinn 11. desember. Fulltrúar
starfsmanna KF hafa einnig lýst sig
samþykka þessari breytingu, með
fyrirvara um nokkur atriði.
í meginatriðum felst breytingin í
því að frámvegis verði KF áfram
stjórnað af kjörinni stjórn, og undir
hana heyri forstjóri sambandsins,
líkt og verið hefur. Undir stjórn
hans verði svo hið nýja dótturfyrir-
tæki, ásamt nokkrum öðrum sem
fyrirhugað er að stofna um einstök
verkefnasvið.
KFverður
fyrirtækjasamsteypa
I stuttu máli má segja að það sem
hér sé að gerast líkist því niest ef
Verslunardeild Sambands ísl. sam-
vinnufélaga hér á íslandi yrði gerð
að sjálfstæðu hlutafélagi sem lyti
sérstakri stjórn og framkvæmda-
stjóra, en starfaði jafnframt undir
yfirstjórn forstjóra Sambandsins.
Hjá KF er ætlunin að þær deildir
þess, sem séð hafa um dagvörusölu,
sérvörusölu, þróun og endurbygg-
ingu gangi allar inn í þetta nýja
hlutafélag.
Svo undarlega sem það kann að
koma mönnunt fyrir sjónir hér á
landi þá mun það vera einróma
skoðun jafnt kjörinna sem ráðinna
stjórnenda hjá KF að þetta fyrir-
komulag sé það sem líklegast sé til
að ná bæði mestri virkni í rekstrinum
og mesturn rekstrarlegum ábata. KF
verði þá í rauninni ekki annað en
sameiginleg stjórn fyrirtækjasam-
steypu, eða „koncernledning" eins
og Svíarnir kalla það, og með þessu
segjast þeir stefna að því að ná
rekstrarlegri ábyrgðar- og ákvarð-
anadreifingu („operativ decentralis-
ering“).
Raunar er þetta ekki alveg nýtt
fyrirkomulag hjá Svíunum. því að
fyrir eru hjá þcim þrjú slík dótturfyr-
irtæki sent starfa beint undir stjórn
og forstjóra KF. Eitt þeirra er ferða-
skrifstofan Reso, sem margir
þekkja, en hin eru nýtilkomnari eða
fjögurra til fimm ára göntul, nefnast
KVI AB og KFI AB og taka yfir
iðnfyrirtæki þess, hið fyrra á sviði
matvæla- og fataiðnaðar en hið
síðara á sviði ýntiss konar þyngri
iðnframleiðslu. Hefur því fyrir-
komulagi raunar verið h'kt við það
sem vera myndi ef Iönaðardeild
Sambandsins hér á landi yrði gerð að
sjálfstæðu hlutafélagi eða hlutafé-
lögum í eigu samvinnuhreyfingar-
innar.
Tvö þjónustufyrirtæki
Og jafnhliða stofnun dótturfyrir-
tækisins, sem í vinnuplöggum er
nefnt Konsument-Coop AB, er síð-
an ætlunin að stofna ein tvö önnur.
Annað þeirra verður KF Tjánste
AB sem sameina á núverandi þjón-
ustudeildir þess, og hitt verður KF
Mcdia AB, en inn í það á að renna
útgáfa tímaritanna Vi og Koopera-
tören, ráðunautaþjónustan Svea og
tvö bókaútgáfufyrirtæki sem sænskir
samvinnumenn reka.
Og öll þessi fyrirtæki eiga að lúta
hvert sinni stjórn og hafa sína eigin
framkvæmdastjóra sem stýri dagleg-
um rekstri, og þeim er ætlað að
starfa með þeim hætti að þau verði
hvert um sig fjárhagslega ábyrgt
fyrir eigin afkomu. En öll fyrirtækin
sameiginlega eiga svo að hcyra undir
stjórn KF og forstjóra þess.
-esig
TÓNLIST
Píanótónleikar
Eddu Erlendsdóttur
Á tónleikum stnum í Norræna
húsinu 3. september flutti Edda
Erlendsdóttir píanóleikari verk tón-
skálda, sem skráin lætur að liggja að
hafi staðið í skugganum, ýmist sem
tónskáld eða sem píanótónskáld.
Þar fór fyrstur Joseph Haydn (Són-
ata í C-dúr), faðir sinfóníúnnar og
strengjakvartettsins, en enginn jafn-
oki Mozarts í píanómúsík. Annar
kom Franz Schubert, meistari söng-
Ijóðsins og höfundur margvíslegrar
yndislegrar tónlistar (Sónata í G-dúr
op. 78), sem þó hefur staðið að
verulegu leyti í skugga Beethovens.
Schubert er svo andríkur í ýmsum
kammerverkum sínum að hann get-
ur ekki stöðvað sig á fluginu og
verður ögn langdreginn fyrir vikið.
Þriðji fór Franz Liszt, demón
píanósins og vaxandi tónskáld í
vitund manna, en hafði lengi staðið
í skugganum. Eftir hann lék Edda
fjögur smáverk, frá síðustu dögum
listamannsins þegar hann var 75 ára,
og báru þau af öllu sem þarna
heyrðist, hvort sem það var að
þakka tónlistinni sjálfri, leik Eddu
eða hvoru tveggja. Jafnframt því að
vera skemmtilegust voru þessi smá-
verk „mest nýmóðins", og niega
jafnvel ýmsir af ungu mönnunum
taka sig á ef þeir ætla ekki að verða
eftirbátar hins 75 ára öldungs (sem
fæddist raunar sama ár og Jón Sig-
urðsson, 1811), sem var að yrkja
fyrir rúmum 100 árum. Svona eru
„framfarirnar" afstæðar í listinni,
þótt þær séu ótvíræðar í vísindum og
tækni - nema kannski píanótækni,
eða hvernig skyldi Liszt sjálfur hafa
spilað á píanó? Söngkonur segja
mér að „þær stóru" frá fyrri hluta
aldarinnar hefðu ekki einu sinni
komist í kór á vorum dögum(!), en
söngkonur eru nú svo dómharðar.
eins og menn vita.
Inn fjórða spilaði Edda Erlends-
dóttir Álexander Zemlinsky (1872-
1942), kennara og tengdaföður Arn-
olds Schönberg (Fantasía um ljóð
eftir Dehmel, op. 9). Með því að
hann er lítt eða óþekktur hér á landi
(og vafalítið víðar, þótt þeir, sem
hafa aðgang að tónlistar-alfræðibók-
um láti ljós skína), er rétt að hafa
það eftir tónleikaskrá, að „Alexand-
er Zemlinsky telst til rómantískra
tónsmiða en átti mikinn þátt í að
leggja grunn að tónlist 20. aldar.
Hann var m.a. eini (?) kennari
Arnolds Schönbergs og sem hljóm-
sveitarstjóri vann hann ötullega að
kynningu verka hans og fylgisveina,
einnig Mahlers og Strauss. Eftir
Zemlinsky liggja nokkrar óperur,
tvær sinfóníur, kammer- og
söngverk." Fremur þótti mér tónlist
Zemlinskys áheyrileg, enda virðist
hann vera Eddu Erlendsdóttur nærri
hjarta, því hún tók eftir hann auka-
lag í lokin.
Sá, er fjórir gengu fyrir þessu
sinni, var Álban Berg (12 tilbrigði
við eigið stef), nemandi Schönbergs
og frægðarmaður fyrir óperurnar
„Wozzeck" og „Lulu“. Berg hefur
ekki staðið sérstaklega í skugganunt
sjálfur, þótt hann hafi ekki fengið
viðmóta frægð og Schönberg eða
Webern, en hins vegar hafa „12
tilbrigði við eigið stef“ staðið í
skugganum af öðrunt verkum tón-
skáldsins, enda ekki gefin út fyrr en
löngu eftir daga hans.
Edda Erlendsdóttir er afar vand-
aður og snjall píanisti, svo sem hún
hefur margsýnt með tónleikum og
hljómplötum undangenginna ára.
Þessir tónleikar í Norræna húsinu
vörpuðu cngum skugga á það rykti,
en hins vegar hefðu þeir mátt vera
skemmtilegri: það er ncfnilega ekki
að ástæðulausu að þeir, sem standa
í skugganum, standa í skugganúm.
Sig- st.